تفسیر سوره حمد (کتاب)

کتابی است حاوی تالیف و تقریرات امام خمینی پیرامون سوره حمد.

معرفی اجمالی کتاب

با توجه به جايگاه و اهميت آثار امام در زمينه قرآن، در قدم اول مجموعه آثار ايشان در تفسير «سوره حمد» در اين رساله گردآوری شده است و همچنين به اين دليل كه آنچه تاكنون به عنوان تفسير حمد از حضرت امام انتشار يافته و شهرت گرفته است، فقط دروس تفسير ايشان است كه در سال 58 افاضه فرموده اند و اين دروس فقط بحث «بسم الله الرحمن الرحيم» و الحمد را آن هم نه به كمال دربردارد لذا بسيارى از افراد گمان كرده اند كه تمامى اثر امام در پيرامون «سوره حمد» به همين اندازه است.

بخش های کتاب

كتاب حاضر در جهت اصلاح چنين برداشتى، در چهار بخش تنظيم يافته است تا مجموعه كاملى از آثار امام در پيرامون حمد در اختيار جويندگان معارف قرآنى قرار گرفته باشد.

بخش اول: تفسير موجزى است از سوره حمد كه در كتاب گرانسنگ «سرالصلاة» به مناسبت بحث قرائت آمده است، اين اثر در سال 1358 هـ.ق (1318) نگاشته شده است.

بخش دوم: تفسيرى است كه مى توان آن را تفصيل و تبيين تفسير حمد «كتاب سرالصلاة» دانست كه در سال 1361 هـ.ق (1321 هـ.ش) به مناسبت بحث قرائت در كتاب «آداب الصلاة» نگاشته اند.

بخش سوم: مجموعه پنج جلسه درس تفسير ايشان است كه در سال 1358 شمسى از تلويزيون جمهورى اسلامى ايران پخش گرديد و با بيمارى حضرت امام و مخالفت هاى برخى از مقدسين كه مخالف طرح اين نوع سخنان بودند براى هميشه تعطيل گرديد و طالبان و تشنگان معارف را از آن محروم كرد. اين بخش با نهايت، وسواس ويرايش شده تا تغييرى در كلام ايشان بوجود نيايد و به همين دليل از تغيير لحن گفتارى به نوشتارى نيز استفاده نكرده ايم، فقط در جهت فهم بهتر عبارات ايشان برخى تغييرات و اضافات را انجام داده ايم كه از آن گريزى نبود.

بخش چهارم: فرازهاى پراكنده اى است كه در معنى «بسم الله» و ديگر فقرات سوره حمد در آثار مكتوب و شفاهى ايشان وجود داشته است . لازم است اشاره شود پاره اى از مطالب اين قسمت از آثار مكتوب امام به زبان عربى انتخاب شده است كه به لحاظ حفظ امانت، عين متن عربى آن با حروف سياه آورده شده و ترجمه فارسى كه ذيل آن با حروف نازك آمده توسط تنظيم كنندگان اين مجموعه صورت گرفته است.

ناگفته نماند برخى از موارد اين قسمت جنبه تطبيق و يادآورى و پند و موعظه را دارد «و از تفسير» به معناى مرسوم آن خارج است ولى درج آن، به جامعيت مورد نظر كمك مى نمايد.

در تنظيم اين اثر نيز مانند ديگر آثار منتشره از سوى مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام كوشيده شده، حواشى حضرت امام (با ستاره مشخص شده)، پاورقى، ترجمه متون عربى و فهارس لازم آورده شود تا محققين و صاحبنظران ارجمند با سهولت بيشترى از اين مجموعه بهره مند شوند. اميد است پرتو انوار فروغ اين هدايتگر «ناس» روشنى بخش دلهاى طالبان اسلام ناب گردد و روح مطهر اين مفسر فرزانه در جوار قرب الهى، آرام و مطمئن، شاهد جلوه هاى روزافزون حضور قرآن در صحنه حيات پرعزت مسلمين باشد.

وضعیت نشر

کتاب حاضر در سالهای مختلف و توسط ناشرین مختلف به چاپ رسیده است. چاپ اخیر اثر در سال 1388 توسط موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی بوده است.

منابع

• خمینی، روح اله. تفسیر سوره حمد. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، [بی تا] قابل دسترسی از طریق

پایگاه کتابخانه دیجیتال، موسسه تحقیقات و نشر معارف اهل البیت علیهم السلام، (8 خرداد 1391).

***

تفسیر قرآن
درباره تفسیر قرآن:	تفسیر قرآن -تاریخ تفسیر - روشهای تفسیری قرآن
اصطلاحات:	اسباب نزول -اسرائیلیات -سیاق آیات
شاخه های تفسیر قرآن:	تفسیر روایی (تفاسیر روایی) • تفسیر اجتهادی (تفاسیر اجتهادی) • تفسیر فقهی ( تفاسیر فقهی) • تفسیر ادبی ( تفاسیر ادبی) • تفسیر تربیتی ( تفاسیر تربیتی) • تفسیر كلامی ( تفاسیر كلامی) • تفسیر فلسفی ( تفاسیر فلسفی ) • تفسیر عرفانی (تفاسیر عرفانی ) • تفسیر علمی (تفاسیر علمی)
روشهای تفسیری قرآن:	ازجهت منابع: عقلی ، روایی، قرآن به قرآن از جهت شکل: ترتیبی، موضوعی
تفاسیر به تفکیک مذهب مولف:	تفاسیر: همه تفاسیر (بدون تفکیک مذهب) - تفاسیر شیعه - تفاسیر اهل سنت مفسرین: همه مفسرین - مفسرین شیعه - مفسرین سنی