آیه تربّص: تفاوت بین نسخه‌ها
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | + | آیه 234 [[سوره بقره]] را كه به تشریع عدّه وفات پرداخته، «آیه تَربُّص» و یا «عدّه وفات» نامیده‌اند.<ref> صفوة الراسخ، ص 44؛ المبسوط، سرخسى، ج 6، ص 46.</ref> «تربُّص» به معناى درنگ و انتظار کشیدن، و در اصطلاح مدتى است (چهارماه و ده روز) كه زن پس از وفات شوهرش باید صبر كند و از [[ازدواج]] بپرهیزد. | |
| − | + | <br /> | |
| − | {{قرآن در قاب| | + | {{قرآن در قاب|«وَالَّذِينَ يُتَوَفَّوْنَ مِنْكُمْ وَيَذَرُونَ أَزْوَاجًا يَتَرَبَّصْنَ بِأَنْفُسِهِنَّ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ وَعَشْرًا ۖ فَإِذَا بَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ فَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ فِيمَا فَعَلْنَ فِي أَنْفُسِهِنَّ بِالْمَعْرُوفِ ۗ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ»|سوره=2|آیه=234|ترجمه=و کسانی از شما که می میرند و همسرانی باقی می گذارند، باید همسران چهار ماه و ده روز انتظار برند [و از شوهر کردن خودداری ورزند]؛ پس چون به پایان مدتشان رسیدند، در آنچه درباره خودشان به طور شایسته و متعارف [نسبت به ازدواج یا ترک آن] انجام دهند بر شما [حاکمان، وارثان متوفّی و اقوام زنان] گناهی نیست؛ و خدا از آنچه انجام می دهید، آگاه است.}} |
| − | این آیه را ناسخ آیه 240 سوره بقره | + | برخی این آیه را [[ناسخ و منسوخ|ناسخ]] آیه 240 سوره بقره {{متن قرآن|«وَالَّذِينَ يُتَوَفَّوْنَ مِنْكُمْ وَيَذَرُونَ أَزْوَاجًا وَصِيَّةً لِأَزْوَاجِهِمْ مَتَاعًا إِلَى الْحَوْلِ غَيْرَ إِخْرَاجٍ...»}} ([[آیه اخراج]]) دانسته‌اند؛<ref> تفسیر قمى، ج 1، ص 104؛ التبیان، ج 2، ص 261؛ الناسخ والمنسوخ، ص 11.</ref> كه طبق آن، عدّۀ زنى كه شوهرش وفات یافته، یک سال مشخص شده است. روایتى از [[امام باقر]] علیه‌السلام نیز به این [[نسخ]] اشاره دارد.<ref> تفسیر عیاشى، ج 1، ص 129.</ref> گرچه برخی دیگر از مفسران قائل به نسخ نیستند؛ یعنی «آيه تربص»، مقدار ضرورى و [[واجب]] را مطرح كرده كه زن فلان مدّت واجب است عدّه نگهدارد، ولى آيه 240 بقره را مى‌توان در كنار وظيفه‌ى واجب، به صورت يك عمل [[مستحب]] قلمداد كرد.<ref>تفسیر اطیب البیان، ج 2، ص 490.</ref> |
| + | |||
| + | در [[تفسير الميزان]]، گزارشى از عقايد اقوام و ملل مختلف، در مورد زنانى كه شوهران خود را از دست مى‌دهند، آمده است، از جمله: برخى اقوام معتقد بودند كه بايد بعد از مرگ شوهر، زن را زنده بسوزانند. و برخى ديگر مى‌گفتند كه او را به همراه شوهر، زنده در زير خاك دفن كنند. بعضى از اقوام براى هميشه [[ازدواج]] مجدّد همسر را ممنوع مى‌دانستند. و برخى زودتر از يك سال و يا نه ماه را مجاز نمى‌دانستند... . در ميان اين عقايد انحرافى كه افراط و تفريط در آنها نمايان است، [[اسلام]] نظريه خود را مبنى بر نگاه داشتن عدّه و سپس اجازه ازدواج با مرد دلخواه را در چارچوب شايستگى و معروف بودن، ارائه داده است. | ||
| + | |||
| + | در مدّت چهار ماه و ده روز عدّه‌ى وفات که در آیه فوق مطرح شده، روشن مى‌شود كه آيا زن باردار است يا نه؛ البته اين مدّت در مورد زنانِ غير باردار است و زنان باردار بايد تا وقت وضع حمل عدّه نگهدارند. | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| − | <references/> | + | <references /> |
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | * علی خراسانی، | + | |
| + | *[[دائرة المعارف قرآن کریم]]، علی خراسانی، ج1، ص378. | ||
| + | *[[تفسیر نور]]، محسن قرائتی، ج1، ص366. | ||
{{قرآن}} | {{قرآن}} | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۷ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۲۴
آیه 234 سوره بقره را كه به تشریع عدّه وفات پرداخته، «آیه تَربُّص» و یا «عدّه وفات» نامیده‌اند.[۱] «تربُّص» به معناى درنگ و انتظار کشیدن، و در اصطلاح مدتى است (چهارماه و ده روز) كه زن پس از وفات شوهرش باید صبر كند و از ازدواج بپرهیزد.
برخی این آیه را ناسخ آیه 240 سوره بقره «وَالَّذِينَ يُتَوَفَّوْنَ مِنْكُمْ وَيَذَرُونَ أَزْوَاجًا وَصِيَّةً لِأَزْوَاجِهِمْ مَتَاعًا إِلَى الْحَوْلِ غَيْرَ إِخْرَاجٍ...» (آیه اخراج) دانسته‌اند؛[۲] كه طبق آن، عدّۀ زنى كه شوهرش وفات یافته، یک سال مشخص شده است. روایتى از امام باقر علیه‌السلام نیز به این نسخ اشاره دارد.[۳] گرچه برخی دیگر از مفسران قائل به نسخ نیستند؛ یعنی «آيه تربص»، مقدار ضرورى و واجب را مطرح كرده كه زن فلان مدّت واجب است عدّه نگهدارد، ولى آيه 240 بقره را مى‌توان در كنار وظيفه‌ى واجب، به صورت يك عمل مستحب قلمداد كرد.[۴]
در تفسير الميزان، گزارشى از عقايد اقوام و ملل مختلف، در مورد زنانى كه شوهران خود را از دست مى‌دهند، آمده است، از جمله: برخى اقوام معتقد بودند كه بايد بعد از مرگ شوهر، زن را زنده بسوزانند. و برخى ديگر مى‌گفتند كه او را به همراه شوهر، زنده در زير خاك دفن كنند. بعضى از اقوام براى هميشه ازدواج مجدّد همسر را ممنوع مى‌دانستند. و برخى زودتر از يك سال و يا نه ماه را مجاز نمى‌دانستند... . در ميان اين عقايد انحرافى كه افراط و تفريط در آنها نمايان است، اسلام نظريه خود را مبنى بر نگاه داشتن عدّه و سپس اجازه ازدواج با مرد دلخواه را در چارچوب شايستگى و معروف بودن، ارائه داده است.
در مدّت چهار ماه و ده روز عدّه‌ى وفات که در آیه فوق مطرح شده، روشن مى‌شود كه آيا زن باردار است يا نه؛ البته اين مدّت در مورد زنانِ غير باردار است و زنان باردار بايد تا وقت وضع حمل عدّه نگهدارند.
پانویس
منابع
- دائرة المعارف قرآن کریم، علی خراسانی، ج1، ص378.
- تفسیر نور، محسن قرائتی، ج1، ص366.
