|
|
| سطر ۱: |
سطر ۱: |
| − | {{خوب}}
| + | آیه 124 [[سوره بقره]] است که چون بحث امامت [[حضرت ابراهیم]] علیه السلام را مطرح نموده است و از آن نظر [[قرآن]] در مسائل مربوط به بحث امامت استخراج می شود به آیه امامت شهرت پیدا کرده است. |
| | | | |
| − | ابوالبخترى، عاص بن هشام(یا هاشم) نام یکی از سران مشرك قريش است. وی علی رقم مخالفت با دعوت پیامبر اسلام همواره موضع گیری ملایمی نسبت به مسلمانان داشت و به همین جهت بود که پیامبر در جنگ بدر به مسلمانان دستور دادند که کسی حق ندارد او را بکشند. نام او در شأن نزول برخی از آیات قرآن در مذمت رفتار مشرکان دیده می شود.
| + | {{قرآن در قاب|«وَ إِذِ ابْتَلى إِبْراهِيمَ رَبُّهُ بِكَلِماتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قالَ إِنِّي جاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِماماً قالَ وَ مِنْ ذُرِّيَّتِي قالَ لايَنالُ عَهْدِي الظَّالِمِينَ»|سوره=2|آیه=124}} |
| | + | == ترجمه آیه == |
| | + | و (به ياد آر) هنگامى كه خدا ابراهيم را به امورى امتحان فرمود و او همه را به جاى آورد، خدا به او گفت: من تو را به پيشوايى خلق برگزينم، ابراهيم عرض كرد: به فرزندان من چه؟ فرمود: (اگر شايسته باشند مى دهم، زيرا) عهد من به مردم ستمكار نخواهد رسيد. |
| | | | |
| − | ==شناختنامه== | + | ==اهمیت آیه== |
| − | ابوالبختری عاص بن هشام(یا هاشم) یکی از سران مشرکان قریش در زمان رسالت [[پیامبر اسلام|پیامبر اکرم]] صلی الله علیه و آله بود.
| + | ارتباط این آیه شریفه با مباحث زیربنایی اعتقادی مانند «عصمت امام» و «مقام امامت» موجب پیدایش مباحث گسترده میان متکلمان مسلمان شده است. شیعیان در کنار [[آیه تطهیر]] و [[آیه ولایت]] و... با استناد به این آیه عصمت را شرط امامت و پیشوایی جامعه و[[امامت]] را یک مقام و منسب الهی و بالاتر از مقام [[نبوت]] دانسته اند. |
| | | | |
| − | ==مدارا در دشمنی با رسول خدا==
| |
| − | ابوالبختری اگر چه همراه با دیگر مشرکان قریش با دعوت رسول خدا مبارزه می کرد اما اقدامات او نسبت به دیگر مشرکان قریش از نرمش و مدارای بیشتری برخوردار بود. <ref>أنساب الأشراف،ج1،ص:147</ref> از جمله اینکه با طولانی شدن محاصره مسلمانان در شعب ابی طالب ابوالبختری به همراه چند نفر دیگر پیمان نامه مشرکان درباره محاصره مسلمانان را نقض کردند.<ref>أسدالغابة،ج2،ص:314</ref>
| |
| − | و در زمانی که در [[دارالندوه]] پیشنهاد قتل رسول الله به میان آمد او از سران قریش خواست تا به اخراج ایشان از مکه بسنده نمایند.<ref>مجمع البيان فى تفسير القرآن، ج4، ص: 826</ref>
| |
| − | ==تمسخر پیامبر==
| |
| − | حمایت بنی هاشم از پیامبر صلی الله علیه و آله باعث شد که قریش نتوانند اقدام خشونت باری علیه ایشان انجام دهند به همین دلیل ایشان را به جادوگرى و كهانت و جنون و شاعرى متهم کردند تا مانع پیروی مردم از ایشان شوند. یکی از آن مسخره کنندگان ابو البخترى عاص بن هشام بود. <ref>تاريخ ابن خلدون/ترجمه متن،ج1،ص:396</ref>
| |
| − | ==مرگ==
| |
| − | ابوالبختری در جنگ بدر در سپاه مشرکان حاضر بود. اما رسول خدا به ابوالبختری امان داد و مسلمانان دستو ر داد او را نکشند. یکی از مسلمانان به نام مجذّر بن زیاد خود را به ابوالبختری رساند و و به او اطلاع داد که رسول خدا به او امان داده است و از او خواست تا تسلیم شود. ابوالبختری از مجذر خواست تا به دوستش جناده بن ملیحه نیز امان داده شود اما جناده نپذیرفت و ابوالبختری خشمگین شد و به او حمله کرد ولی به دست مجذر کشته شد.<ref>أنساب الأشراف،ج1،ص:146</ref>
| |
| − |
| |
| − | ==ابوالبختری در شأن نزول آیات==
| |
| − | از آنجا که ابوالبختری یکی از سران مشرک قریش بود نامش در چندین آیه از قرآن کریم
| |
| − |
| |
| − | *برخى از مفسران نزول آيات 90 تا 93 از [[سوره حجر]] را درباره او و برخی دیگر از مشرکان قریش دانسته اند. در این آیات آمده است: {{متن قرآن|«كَما أَنْزَلْنا عَلَى الْمُقْتَسِمينَ.الَّذينَ جَعَلُوا الْقُرْآنَ عِضينَ. فَوَ رَبِّكَ لَنَسْئَلَنَّهُمْ أَجْمَعينَ. عَمَّا كانُوا يَعْمَلُونَ»}}؛همانگونه كه(عذاب را) به آن تقسيم كنندگان فرود آورديم. آنكسان كه قرآن را به چند پاره تقسيم كردند. پس سوگند به پروردگارت كه از همه شان بگرد هم بازخواست كنيم. در باره كارى كه می کردند.
| |
| − |
| |
| − | در این آیات خداوند «مقتسمین» را مذمت فرموده است.در باره اینکه «مقتسمین» به چه معناست و اشاره به چه افرادی دارد اقوال مختلفی بیان شده از جمله:
| |
| − |
| |
| − | #سران کفّار باشند که نیروهایى را در ایام حج بر سر جاده ها و ورودى هاى مکّه تقسیم مى کردند، تا به مسافران بگویند که شخصى به نام محمّد (ص) ادّعاهایى دارد، مبادا به سخنان او گوش فرا دهید. آنان پیامبر را کاهن و ساحر و مجنون معرّفى مى کردند.
| |
| − | #گروهى که قرآن را در میان خود تقسیم کردند، تا هر یک مشابه بخشى از قرآن را بیاورند.
| |
| − | #کسانى که به بخشى از قرآن عمل و بخشى را رها مى کردند...<ref>الجامع لأحكام القرآن، ج10، ص: 58 </ref>
| |
| − |
| |
| − | برخی مفسران ابوالبخترى را یکی از «مقتسمین» دانسته اند<ref>نک: الجامع لأحكام القرآن، ج10، ص: 58</ref>
| |
| − |
| |
| − | *همچنین طبق برخی نقلها آیه اول سوره محمد درباره ابوالبختری و تعدادی دیگری از مشرکان مکه نازل شده است: {{متن قرآن|«الَّذينَ كَفَرُوا وَ صَدُّوا عَنْ سَبيلِ اللَّهِ أَضَلَّ أَعْمالَهُم»}}؛ خدا اعمال كسانى را كه كافر شدند و مردم را از راه خدا باز داشتند باطل ساخته است.<ref>الجامع لأحكام القرآن، ج16، ص: 223</ref>
| |
| − |
| |
| − | *همچنین آیه 30 از سوره انفال درباره او و همدستانش از مشرکان قریش که در دارالندوه درباره چگونگی مبارزه با رسول خدا گفتگو می کردند نازل شد<ref>مجمع البيان فى تفسير القرآن، ج4، ص: 826</ref>: {{متن قرآن|« وَ إِذْ يَمْكُرُ بِكَ الَّذينَ كَفَرُوا لِيُثْبِتُوكَ أَوْ يَقْتُلُوكَ أَوْ يُخْرِجُوكَ وَ يَمْكُرُونَ وَ يَمْكُرُ اللَّهُ وَ اللَّهُ خَيْرُ الْماكِرينَ»}}؛ و آن هنگام را به يادآور كه كافران درباره تو مكرى كردند تا در بندت افكنند يا بكشندت يا از شهر بيرون سازند. آنان مكر كردند و خدا نيز مكر كرد و خدا بهترين مكركنندگان است.
| |
| − |
| |
| − | طبق برخی از نقلها پیشنهاد اخراج رسول خدا از شهر از سوی ابوالبختری مطرح شده است. <ref>مجمع البيان فى تفسير القرآن، ج4، ص: 826</ref>
| |
| − |
| |
| − | *طبرسی در مجمع البیان نام ابوالبختری را در زمره کسانی بیان داشته که در روز بدر اموالشان را برای مبارزه با مسلمانان صرف نموده و سپاه مشرکان را اطعام نمودند و آیه 36 سوره انعام درباره ایشان نازل شد <ref>مجمع البيان فى تفسير القرآن، ج4، ص: 832</ref>: «{{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا يُنْفِقُونَ أَمْوالَهُمْ لِيَصُدُّوا عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ فَسَيُنْفِقُونَها ثُمَّ تَكُونُ عَلَيْهِمْ حَسْرَةً ثُمَّ يُغْلَبُونَ وَ الَّذِينَ كَفَرُوا إِلى جَهَنَّمَ يُحْشَرُون}}» كافران اموالشان را خرج مى كنند تا مردم را از راه خدا بازدارند. اموالشان را خرج خواهند كرد و حسرت خواهند برد، سپس مغلوب مى شوند. و كافران را در جهنم گرد مى آورند.
| |
| − | *طبق نقلی از ابن عباس آیات 90 تا 95 سوره اسراء نیز درباره بوالبختری و تعدادی دیگر از مشرکان قریش نازل شد<ref>مجمع البيان فى تفسير القرآن، ج6، ص: 678</ref>: {{متن قرآن|«وَ قالُوا لَنْ نُؤْمِنَ لَكَ حَتَّى تَفْجُرَ لَنا مِنَ الْأَرْضِ يَنْبُوعاً. أَوْ تَكُونَ لَكَ جَنَّةٌ مِنْ نَخيلٍ وَ عِنَبٍ فَتُفَجِّرَ الْأَنْهارَ خِلالَها تَفْجيراً . أَوْ تُسْقِطَ السَّماءَ كَما زَعَمْتَ عَلَيْنا كِسَفاً أَوْ تَأْتِيَ بِاللَّهِ وَ الْمَلائِكَةِ قَبيلاً. أَوْ يَكُونَ لَكَ بَيْتٌ مِنْ زُخْرُفٍ أَوْ تَرْقى فِي السَّماءِ وَ لَنْ نُؤْمِنَ لِرُقِيِّكَ حَتَّى تُنَزِّلَ عَلَيْنا كِتاباً نَقْرَؤُهُ قُلْ سُبْحانَ رَبِّي هَلْ كُنْتُ إِلاَّ بَشَراً رَسُولاً. وَ ما مَنَعَ النَّاسَ أَنْ يُؤْمِنُوا إِذْ جاءَهُمُ الْهُدى إِلاَّ أَنْ قالُوا أَ بَعَثَ اللَّهُ بَشَراً رَسُولاً . قُلْ لَوْ كانَ فِي الْأَرْضِ مَلائِكَةٌ يَمْشُونَ مُطْمَئِنِّينَ لَنَزَّلْنا عَلَيْهِمْ مِنَ السَّماءِ مَلَكاً رَسُولاً»}}؛ و گفتند: ما هرگز به تو ايمان نخواهيم آورد تا آنكه از زمين براى ما (به اعجاز) چشمه آبى بيرون آرى. يا آنكه تو را باغى از خرما و انگور باشد كه در ميان آن باغ نهرهاى آب جارى گردانى. يا آنكه بنا بر پندار و دعوى خودت پارهاى از آسمان را بر سر ما فرود آورى يا آنكه خدا را با فرشتگانش مقابل ما حاضر آرى. يا آنكه خانه اى از زر (و كاخى زرنگار) دارا باشى يا آنكه بر آسمان بالا روى و باز هم هرگز ايمان به آسمان رفتنت نياوريم تا آنكه بر ما كتابى نازل كنى كه آن را قرائت كنيم. بگو: خداى من منزه است (از آنكه من، او يا فرشتگان او را حاضر سازم) آيا من فرد بشرى بيشترم كه (از جانب خدا) به رسالت آمده ام؟ و مردم را چيزى از (هدايت و) ايمان بازنداشت وقتى كه هدايت (قرآن) بر آنان آمد جز اين (خيال باطل) كه گفتند: آيا خدا بشرى را به رسالت فرستاده است؟ بگو: اگر فرشتگان را در زمين مسكن و قرارگاه بودى ما هم فرشته اى را از آسمان به رسالت بر آنها مى فرستاديم (كه رسول بايد از جنس امت باشد و گرنه حجت و معجزش پذيرفته نشود).
| |
| − |
| |
| − | *یکی دیگر از آیاتی که نام ابوالبختری در شأن نزول تنها دیده می شود آيه 66 [[سوره حج]] است<ref>الجامع لأحكام القرآن، ج12، ص62.</ref> که درباره ناسپاسى کافران و انكار نشانه‌هاى قدرت و وحدانيت خداوند از سوى ايشان است: {{متن قرآن|«وَ هُوَ الَّذي أَحْياكُمْ ثُمَّ يُميتُكُمْ ثُمَّ يُحْييكُمْ إِنَّ الْإِنْسانَ لَكَفُور»}}؛ و اوست كه شما را زنده گردانيد سپس مى ميراند دگر باره زندهتان مى گرداند؛ به راستى آدمى ناسپاس است.
| |
| − |
| |
| − | <br />
| |
| | | | |
| | ==پانویس== | | ==پانویس== |
| − | {{پانویس}}
| + | <references/> |
| − | | |
| − | ==منابع==
| |
| | | | |
| − | *أسد الغابة فى معرفة الصحابة، عز الدين بن الأثير أبو الحسن على بن محمد الجزرى(م 630)، بيروت، دار الفكر، 1409/1989.
| + | {{قرآن}} |
| − | *كتاب جمل من انساب الأشراف، أحمد بن يحيى بن جابر البلاذرى (م 279)، تحقيق سهيل زكار و رياض زركلى، بيروت، دار الفكر، ط الأولى، 1417/1996.
| |
| − | *العبر تاريخ ابن خلدون، ترجمه عبد المحمد آيتى، مؤسسه مطالعات و تحقيقات فرهنگى، چ اول، 1363ش.
| |
| − | *مجمع البيان فى تفسير القرآن،طبرسى، فضل بن حسن، تهران:ناصر خسرو، چ3، 1372 ش.
| |
| − | *الجامع لأحكام القرآن، قرطبى محمد بن احمد، تهران: انتشارات ناصر خسرو، چ اول، 1364 ش. <br />
| |
| | | | |
| − | [[رده:شخصیت‌های شان نزول آیات قرآن]] | + | [[رده:آیه‌های با عناوین خاص]] |
| | + | [[رده:آیات سوره بقره]] |
| | + | [[رده:امامت]] |
| | + | {{سنجش کیفی |
| | + | |سنجش=شده |
| | + | |شناسه= ضعیف |
| | + | |عنوان بندی مناسب= ضعیف |
| | + | |کفایت منابع و پی نوشت ها= ضعیف |
| | + | |رعایت سطح مخاطب عام= خوب |
| | + | |رعایت ادبیات دانشنامه ای=خوب |
| | + | |جامعیت=ضعیف |
| | + | |رعایت اختصار=خوب |
| | + | |سیر منطقی=خوب |
| | + | }} |
