کتاب الغیبة (شیخ طوسی) (کتاب): تفاوت بین نسخه‌ها
مهدی موسوی (بحث | مشارکت‌ها) |
مهدی موسوی (بحث | مشارکت‌ها) جز (مهدی موسوی صفحهٔ الغیبة شیخ طوسی (کتاب) را به کتاب الغیبة (شیخ طوسی) (کتاب) منتقل کرد) |
(بدون تفاوت)
| |
نسخهٔ کنونی تا ۱۰ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۱۰:۵۲
.jpg) | |
| نویسنده | شیخ طوسی |
| موضوع | غیبت امام زمان/مهدویت |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | ۱ |
| تحقيق | علی احمد ناصح |
|
| |
«کتاب الغیبة» تألیف شیخ طوسی (م، ۴۶۰ ق)، کتابی درباره مسئله غیبت امام زمان (عجّل الله تعالی فرجه) است. مؤلف در این کتاب، با استدلال به قرآن و روایات اهل بیت (علیهم‌السلام)، دیدگاه و اعتقاد شیعه درباره حضرت مهدی (علیه‌السلام) را بیان نموده و شبهات و اشکالاتی که درباره غیبت آن حضرت مطرح شده را با دلایل نقلی و عقلی پاسخ داده است.
محتویات
مؤلف
شیخ ابوجعفر محمد طوسی (۳۸۵-۴۶۰ ق) معروف به «شیخ الطائفه»، فقیه اصولی، محدث رجالی، مفسر و متکلم بزرگ شیعه در قرن پنجم هجری است. او در طوس به دنیا آمد و در سال ۴۰۸ قمری به بغداد مهاجرت کرد. از اساتید برجسته وی، شیخ مفید، ابن جنید اسکافی و سید مرتضی علم‌الهدی بوده اند.
عظمت شیخ الطائفه در فقه به حدی بود که تا مدت طولانی فقهای شیعه را تحت تاثیر آراء خود قرار داد و فقه شیعه از حالت پویایی خود خارج شد.
شیخ طوسی صاحب تألیفات مهمی در علوم مختلف اسلامی از جمله فقه، اصول، تفسیر، حدیث، کلام و رجال است، مانند دو کتاب ارزشمند "تهذیب" و "استبصار" که از کتب اربعه جوامع حدیثی اولیه شیعه می باشد. برخی دیگر از آثار مهم او عبارتند از: کتاب الغیبة، التبیان فی تفسیر القرآن، الرجال، عدة الاصول، مصباح المجتهد، المبسوط، تمهید الاصول، النهایه.
معرفی کتاب
شیخ طوسی در مقدمه «الغیبه» نوشته است: «شیخ بزرگوار از من خواست که کتابی دربارۀ غیبت صاحب الزمان و سبب دوام غیبت و پاسخ به شبهات مخالفین بنویسم و در آن، سبب غیبت آن حضرت و علت طول کشیدن آن و... را بیان کنم و اینکه چرا آن حضرت ظهور نمی‌کند؟ چه مانعی در کار است؟... من با وجود کمی فرصت و ناراحتی روحی و موانع روزگار، درخواست او را پذیرفتم و به طور اختصار آن مطلب را تعقیب خواهم کرد.... در این کتاب به نکاتی که هیچ جای شک و شبهه باقی نگذارد و سخنم را طولانی نکند خواهم پرداخت و در صدد پاسخ‌گویی به سؤالات گوناگون در این کتاب هستم».
به این ترتیب، شیخ بزرگوار در سال ۴۴۷ق (قبل از آتش سوزی کتابخانه شیخ طوسی) آغاز به تألیف کتابی مستقل درباره غیبت و احوال امام زمان علیه السلام می کند و دو سال قبل از مرگش آن را به پایان می برد. بنابراین شیخ طوسی، در هنگام نگارش این کتاب، به خیلی از منابع مهم و اصول قدما و کتابهای معتبر و نسخه‌های اولیه آنها دسترسی داشته و این خود بر ارزش و اعتبار کتاب می‌افزاید و آن را از میان سایر کتب مشابه، ممتاز می‌گرداند.
شیخ طوسی در مقدمه کتاب «الغیبه» نامی بر آن ننهاده، حتی نجاشی در رجال خود آن را ذکر نکرده است. اما خود شیخ در کتاب «الفهرست» این کتابش را با عنوان «کتاب الغیبه» شناسانده است.
کتاب الغیبه شیخ طوسی از مهمترین منابع شیعه در مورد مسئله غیبت امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف بوده و از زمان نگارش، پیوسته مورد توجه علماء و بزرگان شیعه بوده و در تألیفات خود از این کتاب، بهره‌های بسیار برده و از آن نقل نموده‌اند. با نگاهی به کتابهای غیبت که بعد از عصر شیخ طوسی نوشته شده می توان دریافت که مندرجات آنها، همان مطالبی است که علمایی چون شیخ صدوق و شیخ مفید و سید مرتضی و شیخ طوسی تحقیق کرده اند.
«کتاب الغیبه»، توسط شیخ محمد رازی با عنوان «تحفه قدسی» و نیز توسط مجبتی عزیزی، به فارسی ترجمه شده است.
محتوای کتاب
شیخ طوسی در این اثر ارزشمند با شیوه‌های نو و ابتکاری به تمام جوانب غیبت اشاره نموده و با استدلال به قرآن و روایات پیامبر اسلام و ائمه اطهار علیهم‌السلام و حکم عقل، به پاسخ‌گوئی شبهات و اشکالات مخالفین پرداخته است. وی در مقدمه می گوید: «من در این کتاب، در صدد پاسخ گویی به سؤالات گوناگون در این باره هستم و برای تایید سخنان خود، به برخی از روایات نیز استناد خواهم کرد تا موجب تاکید و پذیرش آن از جانب علاقه مندان به روایات گردد ».
مؤلف در این کتاب ابتدا با ادله و براهین متعدد، وجود امام دوازدهم یعنی حضرت مهدی علیه السلام فرزند امام حسن عسکری علیه‌السلام را اثبات می کند. سپس به شبهات اسماعیلیه، زیدیه، کیسانیه، ناووسیه، واقفیه، فطحیه و دیگران پاسخ می دهد و عقائد آنها را باطل می سازد.
آنگاه به اثبات غیبت و بیان طول عمر امام علیه السلام اشاره می کند. در فصول بعدی هدف و حکمت و فواید غیبت را بیان می کند؛ آنگاه به ذکر نام کسانی می پردازد که امام زمان علیه السلام را دیده اند و در بخش پایانی، اخلاق و فضائل، آخر الزمان، علائم ظهور و سیره عملی آن حضرت در زمان غیبت و هنگام ظهور را بیان می کند.
شیخ آقا بزرگ نوشته است: «این کتاب از سایر کتب تالیف شده در این موضوع امتیاز ویژه ای دارد؛ زیرا در بردارنده قوی ترین برهانها و استوارترین دلیلهای عقلی و نقلی بر وجود امام زمان است. مؤلف در این کتاب شبهات مخالفین و معاندین را به خوبی پاسخ می گوید، به گونه ای که هر گونه شک و تردیدی را زایل می کند».
مؤلف، تمامی روایات مربوط به امام عصر علیه السلام -به جز موارد اندکی- حتی روایات مخالفان را با سند کامل ذکر کرده است.
منابع
- "الغیبة (شیخ طوسی)"، پایگاه اطلاع‌رسانی حدیث شیعه.
- نرم افزار جامع الاحادیث، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
- حافظ فرزانه، مرکز مطالعات و پژوهش‌های فرهنگی حوزه علمیه، سایت اندیشه قم.
