الصحیح من سیرة الامام علی علیه‌السلام (کتاب)

«الصحيح من سيرة الامام على (علیه‌السلام)» یا «المُرتَضی من سیرة المرتضی»، تألیف علامه سيد جعفر مرتضى عاملى (م، ۱۴۴۱ ق)، در 20 جلد، به زندگى‌نامه و سيره عملى امام على علیه‌السلام مى‌پردازد.

مؤلف

سید جعفر مرتضی عاملی (۱۴۴۱-۱۳۶۴ ق)، علامه محقق و نویسنده برجسته معاصر شیعه در لبنان بود. وی از شاگردان شیخ مرتضى حائرى، سید على علامه فانى، سید مهدى روحانى و سید موسى شبیرى زنجانى بوده است.

علامه جعفر مرتضی، افزون بر کار تألیف و تدریس و ایراد سخنرانى، به تأسیس بنیادهاى مختلف فرهنگى، احداث مراکز عبادى مانند مسجد و حسینیه، سرپرستى مراکز علمی و پژوهشى مانند «المرکز الاسلامى للدراسات» و «حوزة الامام على بن ابی‌طالب(علیه السلام)» همت گماشت.

آثار علمی ایشان در پیراستن و تصحیح دیدگاه‌ها نسبت به حوادث و رویدادهاى تاریخ اسلام جایگاه بلندى دارند. الصحیح من سیرة النبى الاعظم، مأساة الزهراء، بیان الائمه و خطبة البیان فى المیزان، الحیاة السیاسیة للامام الحسن، الآداب الطبیة فى الاسلام، حقائق هامة حول القرآن الکریم، از مهمترین تألیفات اوست.

محتوای كتاب

كتاب «الصحیح من سیرة الإمام علي علیه‌السلام (المرتضی من سیرة المرتضی)» شامل سه بخش و طى بيست جلد است كه هر بخشى جدا، شامل چند باب و داراى چندين فصل مربوط به خود مى‌باشد. بخش اول كتاب، پيرامون زندگانى اميرالمومنين عليه‌السلام در دوران پيامبر اكرم صلی الله علیه وآله مى‌باشد كه شامل دو باب، و زندگانى امام علی‌ عليه‌السلام قبل از بعثت و بعد از بعثت مى‌باشد.

باب اول شامل فصولى چون نسب امام على(ع)، ايمان و جايگاه ولادت ايشان، علت تولد ايشان در مكه، محبوب‌ترين مردم نزد پيامبر، دوران وى در كنار پيامبر، معجزات و كرامات ايشان، اسماء و القاب و كنيه‌هاى حضرت، شمائل على(ع)، زوجات حضرت و اولاد وى مى‌باشد. در بخش دوم كه بعد از بعثت است، به مسائلى چون بعثت پيامبر و اسلام حضرت على(ع) و دلايلى كه اثبات مى‌كند، ايشان اولين شخصى بودند كه اسلام آورده‌اند.

در جلد دوم طى فصولى از ازدواج با حضرت زهرا(س)، فرزندانى كه از ايشان و حضرت زهرا متولد شده‌اند و مسدود كردن ابواب مسجد به جز باب خانه على(ع)، سخن مى‌گويد.

همچنين در جلد سوم باب چهارم آمده كه طى هشت فصل از جنگ احد تا جنگ خندق را به شرح كشيده است.

جلد چهارم شامل دو باب كه شامل جنگ‌هايى است كه حضرت على(ع) در آن‌ها شركت داشته‌اند، در اين ضمن به قتل عمرو بن عبدود در خندق، غزوه بنى قريظه، جريان صلح حديبيه و در باب ششم پيرامون جنگ خيبر و فدك و حديث رد الشمس، مطالبى را عنوان مى‌دارد.

جلد پنجم دو باب هفتم و هشتم را شامل مى‌شود، باب هفتم طى 4 فصل، تا فتح مكه را بررسى كرده و در باب هشتم نيز در 4 فصل، از فتح مكه تا فتح طائف را اشاره نموده است.

جلد ششم شامل دو باب به عناوين، تا تبوك، در شش فصل و از تبوك تا بیماری پیامبر(ص) در سه فصل از حديث منزلت و وقايع تبوك، سخن مى‌گويد.

جلد هفتم شامل باب‌هاى يازدهم و دوازدهم و پيرامون حجة الوداع و جريان روز غدير، كه باب اول در 9 فصل و باب بعدى در 10 فصل به علم، امامت، على در كلام رسول، آيه تطهير و حديث كساء مى‌پردازد.

جلد هشتم كه كه شامل باب 13 در 7 فصل به وصاياى نبى در هنگام رحلت و در فصل بعدى از اسامه و كتابى كه ننوشت، مكان فوت پيامبر، تكفين و صلات و دفن ايشان و جريان سقيفه بحث مى‌كند.

در جلد دهم ادامه فصول باب 13 و قسمت دوم زندگانى اميرالمؤمنين كه از وفات پيامبر تا بيعت ايشان است، را به تصوير كشيده است.

قسمت دوم اين اثر، شامل چندين باب مى‌باشد كه باب اول درباره چگونگى ايجاد انقلاب، در 7 فصل مى‌باشد. باب دوم كه در جلد دهم به آن اشاره شده است، پيرامون ارث پيامبر و قضيه فدك است. باب سوم درباره سياست‌هايى است كه سقيفه ايجاد نموده و شامل 7 فصل مى‌باشد.

باب چهارم در جنگ‌ها و سياست‌هاى عهد ابوبكر در 10 فصل و باب پنجم كه در جلد دوازدهم ذكر شده، پيرامون علم و قضاء و احكام آن مى‌باشد كه در 10 فصل به قضاوت‌ها و پاسخ‌هاى حضرت علی و علم بالاى ايشان مى‌پردازد.

جلد سيزدهم شامل دو باب ششم و هفتم، از قسمت دوم كتاب مى‌شود كه باب ششم آن در 5 فصل به جنگ‌ها و فتوحات در عهد عمر خطاب، و باب هفتم در سياست‌هاى عمر در 5 فصل اشاره كرده است.

جلد چهاردهم كتاب، شامل دو باب احداث و شورى مى‌باشد كه هردو شامل شش فصل مى‌باشند.

جلد پانزدهم شامل باب دهم درباره شورای خلافت در 8 فصل مى باشد.

جلد شانزدهم در سه باب 11و 12 و 13 است كه پيرامون عثمان و امام على(ع) و فضائل و سياست‌هاى حضرت و نمونه‌هايى از سياست‌هاى عثمان و نمونه‌هاى از خشونت‌هاى عثمان را بيان نموده، باب يازدهم شامل 5 فصل و باب دوازدهم شامل چهار فصل و باب سيزدهم در 4 فصل به خشونت‌هاى عثمان پرداخته است.

جلد هفدهم شامل باب‌هاى چهاردهم و پانزدهم در مظلوميت ابوذر و امام على در حصار عثمان، طى 8 فصل ذكر شده است.

جلد هجدهم شامل دو باب 16 و 17 است كه اولى شامل 5 فصل و دومى شامل سه فصل پيرامون على(ع) و قتل عثمان مى‌باشد.

در جلد نوزدهم به قسمت سوم اين كتاب؛ يعنى خلافت علی‌ عليه‌السلام پرداخته شده كه شامل دو باب بیعت در 7 فصل و بابى تحت عنوان نكته‌هاى قابل توجه و تامل كه در چهار فصل مى‌باشد.

جلد بيستم كه آخرين جلد اين مجموعه است، داراى يك باب، تحت عنوان نشانه‌هاى شورش و قيام، كه در شش فصل به مواردى چون كشته شدن عثمان از نظر على(ع)، مشورت مغيره در امر عمال، خطبه بيعت و مسائلى از اين قبيل اشاره شده است.

كتاب حاضر در بردارنده تمام وقايع و حقايق زمان امیرالمؤمنین(ع) نيست، بلكه قطره‌اى از درياى سيره علوى(ع) مى‌باشد. چون اسم كتاب، «الصحيح» است، مؤلف مى‌گويد كه اگر كسى به ما ايراد بگيرد كه فلان حديث ممكن است كذب باشد، در جواب به او مى‌گوييم كه اين روايات از كتب علماء شما كه ديانت را به آنان نسبت مى‌دهيد و مورد وثوق شما هستند، تهيه شده است.

منابع

• استاد جعفر مرتضى عاملى: تاريخ در خدمت انسانيت انسان، مجله كيهان فرهنگى، بهمن 1367 - شماره 59.
• "الصحیح من سیرة الإمام علي علیه‌السلام"، ویکی نور.