الصحیح من سیرة النبی الاعظم (کتاب)
کتاب «الصحیح من سیرة النبی الأعظم» تألیف علامه سید جعفر مرتضى عاملى (م، ۱۴۴۱ ق)، در موضوع سیره پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) و تاریخ صدر اسلام، نوشته شده است. مؤلف، ضمن بهره‌گیرى از منابع فراوانى از شیعه و اهل سنت، با نگاهى نقادانه به بررسى و تحلیل گزارش‌هاى مورخان و سیره‌نویسان پرداخته است.
 | |
| نویسنده | سید جعفر مرتضی عاملی |
| موضوع | سیره پیامبر اسلام |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | ۳۵ |
|
| |
محتویات
مؤلف
سید جعفر مرتضی عاملی (۱۴۴۱-۱۳۶۴ ق)، علامه محقق و نویسنده برجسته معاصر شیعه در لبنان بود. وی از شاگردان شیخ مرتضى حائرى، سید على علامه فانى، سید مهدى روحانى و سید موسى شبیرى زنجانى بوده است.
علامه جعفر مرتضی، افزون بر کار تألیف و تدریس و ایراد سخنرانى، به تأسیس بنیادهاى مختلف فرهنگى، احداث مراکز عبادى مانند مسجد و حسینیه، سرپرستى مراکز علمی و پژوهشى مانند «المرکز الاسلامى للدراسات» و «حوزة الامام على بن ابی‌طالب(علیه السلام)» همت گماشت.
آثار علمی ایشان در پیراستن و تصحیح دیدگاه‌ها نسبت به حوادث و رویدادهاى تاریخ اسلام جایگاه بلندى دارند. الصحیح من سیرة النبى الاعظم، الصحیح من سیرة الامام علی علیه‌السلام، مأساة الزهراء، بیان الائمه و خطبة البیان فى المیزان، الحیاة السیاسیة للامام الحسن، الآداب الطبیة فى الاسلام و حقائق هامة حول القرآن الکریم، از مهمترین تألیفات اوست.
معرفی کتاب
در میان اهل سنت کتبى مانند «سبل الهدی و الرشاد» و «اِمتاع الاسماع» که به تفصیل درباره سیره و زندگانى رسول خدا صلی الله علیه وآله سخن گفته باشد، وجود داشت، اما در میان شیعه جاى چنین اثرى خالى بود، تا آنکه در دهه‌هاى اخیر، علامه جعفر مرتضى عاملى، مورخ و محقق حوزه علمیه قم و لبنان به تألیف کتاب ارزشمند «الصحیح من سیرة النبى الاعظم» همت گماشت.
این کتاب به لحاظ نقادی اخبار و روایاتی که در سیره پیامبر نقل شده‌اند، شایان توجه است. چنانکه از نام کتاب پیدا است، نویسنده در این اثر کوشیده است سیره مکتوب پیامبر اکرم(ص) را از اخبار ضعیف برهاند و با نقد و بررسی اخبار منابع پیشین، تاریخی مبتنی بر اخبار صحیح بنویسد. جعفر مرتضی عاملی با نگاه خاص و شیعی خود به سیره و تاریخ پیامبر(ص) و با بهره‌گیری از منابع فراوانی از فریقین (۱۶۸۳ کتاب)، به بازسازی سیره نبوی پرداخته است.
این اثر ابتدا به تدریج و به شکل تک جلدهایى تا یازده جلد تدوین شد و اکنون مجموع آن در ۳۵ جلد تکمیل شده است. کتاب «الصحیح»، جایزه کتاب سال جمهورى اسلامى را دریافت کرده است. همچنین پس از انتشار جلد یازدهم آن، در سال ۱۳۸۰، نشستى به منظور تجلیل از کتاب و مؤلف آن از سوى پژوهشگاه حوزه و دانشگاه برگزار و مجموعه مقالاتى با عنوان «رویکرد الصحیح به سیره رسول خدا(ص)» درباره آن تدوین و منتشر شد.
کتاب «الصحیح من سیرة النبى الاعظم» با عنوان «سیرت جاودانه» توسط محمد سپهری، در دو جلد به فارسی ترجمه و تلخیص شده است.
روش تألیف
شیوه مؤلف در «الصحیح من سیرة النبى الاعظم» چنین است که روایات و نقل‌هاى فراوانى از یک واقعه یا حادثه تاریخى را از منابع گوناگون نقل نموده، سپس به نقد و ارزیابى آن از وجوه و جنبه‌هاى متعدد مى‌پردازد. وی سپس با بهره‌گیری از قرآن -که آن را صحیح‌ترین کتاب می‌داند که باطل در آن را ندارد-، سعی می‌کند از آن برای تشخیص احادیث و نقل‌های صحیح از ضعیف استفاده کند. وی مجموعا در ۵۰۰ مورد به آیات قرآن برای تشخیص نقل صحیح استناد می‌کند.
کتاب «الصحیح من سیرة النبى الاعظم»، تمام مباحث دوران مکه و مدینه را به ترتیب تاریخى و به شیوه سال‌شمار، دربردارد. بنابراین از ویژگى‌هاى آن، پرداختن به تمامى موضوعات حتى جزئیات رویدادهاست. در عین حال، تفاوت اصلى آن با دیگر آثار تفصیلى آن است که با نگاهى نقادانه به بررسى و تحلیل یکایک گزارش‌هاى مورخان و سیره‌نویسان مى‌پردازد.
نویسنده علاوه بر سبک ویژه در سیره‌نگارى که بر آموزه‌هاى کلامى و نقد و ارزیابى حدیث در حوزه تاریخ مبتنى است، در این زمینه، اصول و مبانى راهبردى نوینى به خواننده ارائه مى‌دهد، و دیدگاه‌هاى ابتکارى ارزشمندى در شمارى از حوادث و وقایع مهم و سرنوشت‌ساز تاریخ اسلام دارد که همین ویژگى‌هاى منحصر به فرد، «الصحیح» را از دیگر کتابهاى قدیم و جدید سیره ممتاز کرده است. هر چند در مواردى مؤلف، با استفاده از گزاره‌هاى کلامى به تحلیل داده‌هاى تاریخى روى آورده است، لیکن در مجموع تلاش کرده با توجه به مجموع روایات تاریخ اسلام و همچنین احادیثى که جنبه تاریخى ندارند، اثرى عالمانه و مبتنى بر روش‌هاى محققانه ارائه دهد.
منابع
- "الصحیح من سیرة النبی الأعظم"، ویکی نور.
- الصحیح من سیرة النبی الأعظم، سید جعفر مرتضی عاملی، قم، دارالحدیث، ۱۴۲۶ق.
