البرهان فی تفسیر القرآن (کتاب)

نویسنده	سید هاشم الحسيني‌ البحراني.
موضوع	تفاسیر شیعه
زبان	عربی
تعداد جلد	5
کتاب البرهان فى تفسیر القرآن

کتابی در تفسیر قرآن از سید هاشم حسینى بحرانى (م 1107 ق)است، که به گردآوری روایات معصومین علیهم السلام در ذیل آیات قرآن پرداخته است.

مولف

سید هاشم حسینى بحرانى از علماى كتکان بحرین و از محدثان سخت كوش شیعه در قرن دوازدهم است. بیشتر آثار او گردآورى اخبار در زمینه هاى مختلف است. محققان اسلامى، شخصیت او را ستوده اند و از وى با عناوین محدث، فقیه، مفسر، رجالى، ادیب، عابد و زاهد یاد كرده اند.

مرحوم شیخ حر عاملى مى نویسد: «سید هاشم بن سلیمان... عالمى است زبردست و فاضلى است باریك بین و آشناى به تفسیر، ادبیات و رجال. وى تفسیر بزرگى دارد كه من آن را نزد وى دیده ام».

مرحوم مدرس تبریزى مى نویسد: «سید هاشم بن سلیمان... عالم فاضل مدقق، فقیه، عارف، مفسر، رجالی، محدث، متتبع و امامى است که در كثرت تتبع تالى مجلسی مى شمارندش و هر یك از تألیفات وى حاكى از مراتب اطلاعاتش مى باشد».

تاریخ تولد و چگونگى تحصیل، تعلیم و تعلم مرحوم بحرانى و نیز مدت توقف وى در نجف روشن نیست. منابع شرح حال وى از جزئیات زندگانى او خالى است.

استادان

فخرالدین طریحی، سید عبدالعظیم بن عباس استرآبادی.

شاگردان

شیخ محمد بن حسن حر عاملی، شیخ محمود بن عبدالسلام المضی، شیخ عبدالله بن علی بن احمد بحرانی، سید محمد بن علی سیف الدین عطار بغدادی، شیخ علی مقابی بحرانی، شیخ حسن بحرانی، شیخ هیکل بن عبد علی اسدی جزائری.

تألیفات

برهان، هادى و ضیاء، معالم زلفى، دُرّ النضید سلاسل الحدید، تفضیل الائمه، حلیه الابرار، مناقب شیعه، مدینه مهجزات، نهایت آمال و تتمیم الاعمال، بهجت در اثبات خلافت، الجنه والنار، روضه العارفین، بستان الواعظین، تحفه اخوان، نزهه الابرار، مصابیح و غایه المرام و غیره.

معرفى كتاب

البرهان تفسیرى است روایى، مربوط به قرن یازدهم كه مؤلف آن بر اساس تفاسیر روایى قدماى امامیه، مانند فرات، عیاشى، محمد بن عباس ماهیار، على بن ابراهیم، تفسیر منسوب به امام حسن عسکری علیه السلام و برخى تفاسیر دیگر دست به جمع آورى روایات اهل بیت علیهم السلام زده است و هدف مؤلف آن گردآورى و تنظیم آن ها بر اساس ترتیب سوره هاى قرآن بوده است.

این تفسیر، در این جهت مانند دیگر تفاسیر روایى به نقد و توضیح روایات دست نزده و از خود توضیحاتى نیاورده است؛ بلكه از كتاب هاى شیخ رجب برسى و جامع الاخبار و تفسیر منسوب به امام حسن عسكرى علیه السلام نقل كرده است. منابع روایی او بیش از 58 عنوان است.

بحرانى در آغاز تفسیر مباحثى را در باب فضل علم و متعلم، فضل قرآن، جایگاه ثقلین در اسلام و نهى از تفسیر به رأى آورده است. وى در مقدمه، درباره علل تألیف و چگونگى كار خود توضیح مى دهد و در همان جا مى گوید: «من در مواردى كه در آیه اى روایتى نیافتم، سخنان على بن ابراهیم در تفسیر را نقل مى كنم؛ چون كلام او به منزله روایت است؛ زیرا شاگرد امام و منسوب به امام است».

وضعیت نشر

این كتاب به وسیله مؤسسه بعثت تحقیق و با مقدمه شیخ محمدمهدى آصفى در پنج جلد، در قطع رحلى منتشر شده است.

منابع

کتابشناسي تفصيلي مذاهب اسلامي، صفحه 507-509.

پیوندها

کتاب البرهان فى تفسیر القرآن

***

تفسیر قرآن
درباره تفسیر قرآن:	تفسیر قرآن -تاریخ تفسیر - روشهای تفسیری قرآن
اصطلاحات:	اسباب نزول -اسرائیلیات -سیاق آیات
شاخه های تفسیر قرآن:	تفسیر روایی (تفاسیر روایی) • تفسیر اجتهادی (تفاسیر اجتهادی) • تفسیر فقهی ( تفاسیر فقهی) • تفسیر ادبی ( تفاسیر ادبی) • تفسیر تربیتی ( تفاسیر تربیتی) • تفسیر كلامی ( تفاسیر كلامی) • تفسیر فلسفی ( تفاسیر فلسفی ) • تفسیر عرفانی (تفاسیر عرفانی ) • تفسیر علمی (تفاسیر علمی)
روشهای تفسیری قرآن:	ازجهت منابع: عقلی ، روایی، قرآن به قرآن از جهت شکل: ترتیبی، موضوعی
تفاسیر به تفکیک مذهب مولف:	تفاسیر: همه تفاسیر (بدون تفکیک مذهب) - تفاسیر شیعه - تفاسیر اهل سنت مفسرین: همه مفسرین - مفسرین شیعه - مفسرین سنی