آیه خوف

برخی به آیه 102 سوره نساء «آیه ‌خوف» گفته‌اند؛ زیرا در این آیه، چگونگى نماز خوف كه هنگام جنگ باید اقامه شود، بیان شده است:

وَإِذَا كُنْتَ فِيهِمْ فَأَقَمْتَ لَهُمُ الصَّلَاةَ فَلْتَقُمْ طَائِفَةٌ مِنْهُمْ مَعَكَ وَلْيَأْخُذُوا أَسْلِحَتَهُمْ فَإِذَا سَجَدُوا فَلْيَكُونُوا مِنْ وَرَائِكُمْ وَلْتَأْتِ طَائِفَةٌ أُخْرَىٰ لَمْ يُصَلُّوا فَلْيُصَلُّوا مَعَكَ وَلْيَأْخُذُوا حِذْرَهُمْ وَأَسْلِحَتَهُمْ ۗ وَدَّ الَّذِينَ كَفَرُوا لَوْ تَغْفُلُونَ عَنْ أَسْلِحَتِكُمْ وَأَمْتِعَتِكُمْ فَيَمِيلُونَ عَلَيْكُمْ مَيْلَةً وَاحِدَةً ۚ وَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ إِنْ كَانَ بِكُمْ أَذًى مِنْ مَطَرٍ أَوْ كُنْتُمْ مَرْضَىٰ أَنْ تَضَعُوا أَسْلِحَتَكُمْ ۖ وَخُذُوا حِذْرَكُمْ ۗ إِنَّ اللَّهَ أَعَدَّ لِلْكَافِرِينَ عَذَابًا مُهِينًا

و هنگامی که در [عرصه نبرد و خطر] میان آنان باشی، و برای آنان [به جماعت] اقامه نماز کنی، پس باید گروهی از رزمندگان در حالی که لازم است سلاحشان را برگیرند، همراهت به نماز ایستند، و چون سجده کردند [و رکعت دوم را بدون اتصال به جماعت به پایان بردند] باید [برای حفاظت از شما] پشت سرتان قرار گیرند. و آن گروه دیگر که [به خاطر مشغول بودن به حفاظت] نماز نخوانده اند بیایند و با تو نماز گزارند. و آنان باید [در حال نماز] از هوشیاری و احتیاط [نسبت به دشمن] غافل نباشند، و سلاحشان را با خود برگیرند؛ چون کافران دوست دارند شما از سلاح ها و ساز و برگ جنگی خود غفلت ورزید، تا یک باره به شما هجوم کنند. و اگر از باران در زحمت و مشقت هستید، یا بیمارید، بر شما گناهی نیست که سلاحتان بر زمین گذارید، ولی باید هوشیاری و احتیاط خود را حفظ کنید؛ یقیناً خدا برای کافران عذاب خوارکننده ای آماده کرده است.

[4–102] (مشاهده آیه در سوره)

در شأن نزول این آیه گفته‌اند: هنگامى ‌كه پیامبر صلى الله علیه وآله با عده‌اى از مسلمانان به عزم مكه وارد حدیبیّه شد، خالد بن ولید به سرپرستى گروهى از قریش، براى جلوگیرى از پیشروى مسلمانانِ مكه، در كوه‌هاى نزدیك مكه استقرار یافت. هنگام ظهر، پیامبر صلى الله علیه وآله نماز ظهر را با مسلمانان به جماعت به ‌جاى ‌آورد و خالد تصمیم گرفت هنگام نماز عصر، ناگهان به مسلمانان حمله بَرَد كه در این هنگام، آیه نازل شد و دستور داد: در این ‌گونه مواقع‌ كه خوف هجومِ ‌دشمن وجود دارد، مسلمانان باید به دو دسته تقسیم شوند: نخست عده‌اى با حمل اسلحه با پیامبر صلى الله علیه وآله به نماز بایستند؛ سپس هنگامى‌ كه این گروه سجده كردند، با سرعت رکعت دوم را خود به اتمام رسانده به میدان نبرد بروند و گروه دوم كه نماز نخوانده‌اند به جاى گروه اول بیایند و نماز را با پیامبر به جاى آورند.

در نقل دیگری آمده است: در سال ششم هجرى، پيامبر با گروهى از مسلمانان به سوى مكّه عزيمت كردند. در منطقه‌ى حديبيّه، با خالد بن وليد و دويست نفر همراهان او مواجه شدند كه براى جلوگيرى از ورود آن حضرت، سنگر گرفته بودند. پس از اذانِ بلال و برپايى نماز جماعت، خالد بن‌ وليد فرصت را مناسب ديد كه هنگام نماز عصر يكباره حمله كند. آيه نازل شد و از توطئه خبر داد. گویند خالد پس از ديدن اين معجزه، مسلمان شد.

منابع

• دائرة المعارف قرآن کریم، علی خراسانی، ج1، ص383.
• نمونه بینات در شأن نزول آیات، محمدباقر محقق،‌ ص238.

قرآن
متن و ترجمه قرآن
اوصاف قرآن	(اسامی و صفات قرآن، اعجاز قرآن، عدم تحریف در قرآن)
اجزاء قرآن	آیه، سوره، جزء، حزب، حروف مقطعه
ترجمه و تفسیر قرآن	تاریخ تفسیر، روشهای تفسیری قرآن، سیاق آیات، اسرائیلیات، تاویل، فهرست تفاسیر شیعه، فهرست تفاسیر اهل سنت، ترجمه های قرآن
علوم قرآنی	تاریخ قرآن: نزول قرآن، جمع قرآن، شان نزول، کاتبان وحی، قراء سبعه
	دلالت الفاظ قرآن: عام و خاص، مجمل و مبین، مطلق و مقید، محکم و متشابه، مفهوم و منطوق، نص و ظاهر، ناسخ و منسوخ
تلاوت قرآن	تجوید، آداب قرائت قرآن، تدبر در قرآن
رده ها: سوره های قرآن * آیات قرآن * واژگان قرآنی * شخصیت های قرآنی * قصه های قرآنی * علوم قرآنی * معارف قرآن