سید محمدحسین حسینی طهرانی

آیت‌الله سید محمدحسین حسینى طهرانى (۱۳۰۵ - ۱۳۷۴ ش)، فقیه مجاهد، عارف و عالم ربانی شیعه و از شاگردان علامه طباطبایی بود. آیت‌الله طهرانی بیشتر با مباحث عرفانی شناخته شده است، اما وی در سال‌های حضورش در تهران که همزمان با نهضت اسلامی امام خمینی بود، با حمایت کامل از نهضت، به سازماندهی نیروهای مبارز پرداخت. «رسالۀ لبّ اللباب فی سیر و سلوک اولى الألباب» از آثار ایشان است.

نام کامل	سید محمدحسین حسینى تهرانى
زادروز	۱۳۰۵ شمسی
زادگاه	تهران
وفات	۱۳۷۴ شمسی
مدفن	مشهد، حرم امام رضا علیه السلام
اساتید	علامه طباطبائی، سید رضا بهاء‌الدینى، آیت الله خویی، سید محمود شاهرودی، سید هاشم حداد،...
آثار	رسالۀ لبّ اللباب فی سیر و سلوک اولى الألباب، اللّه شناسى، امام شناسى، لمحات الحسین‌ علیه‌السلام، توحید علمى و عینى، روح مجرد،...

ولادت

سید محمدحسین حسینى طهرانى فرزند مرحوم آیت‌الله سید محمدصادق حسینى طهرانى، در ۲۴ محرم الحرام سال ۱۳۴۵ ه.ق (مطابق ۱۳۰۵ ش) در تهران دیده به جهان گشود.

تحصیلات و استادان

سید محمدحسین طهرانى دوران کودکى و نوجوانى را تحت رعایت پدر بزرگوارشان طى نموده و تحصیلات خود را در مقطع آموزش متوسطه در رشته مکانیک با موفقیتى چشمگیر به اتمام رسانید؛ در آن زمان از میان هجده پیشنهادى که جهت ادامه تحصیل در خارج و اخذ مسئولیت هاى مهم در زمینه‌هاى مختلف به او داده شده بود، طلبگى را اختیار نموده و در سفرى به مشهد مقدس معمم شد و در سنه ۱۳۶۴ ه.ق به سمتقم حرکت نمود.

ایشان در سیر علمى خود در حوزه علمیه قم، از محضر اساتیدى چون آیت‌الله حاج شیخ عبدالجواد سدهى، آیت‌الله سید رضا بهاء‌الدینى، آیت‌الله سید محمد داماد، آیت‌الله سید محمد حجت و آیت‌الله سید حسین بروجردى استفاده‌هاى شایانى برد و از همان دوران ابتدائى تحصیل در زمره اولین تلامذه آیت‌الله علامه طباطبائى در آمد و تحت تربیت علمى و سلوکى ایشان قرار گرفت.

هجرت به نجف:

پس از هفت سال تلاش علمى و مجاهدات عملى در حوزه علمیه قم و نیل به درجه اجتهاد، جهت تکمیل دروس خویش، عزم هجرت به نجف اشرف مى‌نماید و در مدت هفت سال از محضر علماء اعلام آیت‌الله شیخ حسین حلى، آیت‌الله خویى و آیت‌الله سید محمود شاهرودى بهره برده و دروس فقه و اصول و تفسیر خود را به اتمام مى‌رساند.

در ایام تحصیل در نجف اشرف بنا به فرموده استاد خود علامه طباطبائى با بازماندگان از تلامذه عارف عظیم سید على قاضى، ارتباط برقرار و با آقایان شیخ عباس قوچانی و مرحوم سید جمال‌الدین گلپایگانى باب مراودات سلوکى را باز نمود.

دست تقدیر در نیمه شعبان سنه ۱۳۷۶ ه.ق، افق جدیدى از بحار معرفت به رویش گشود؛ او به ملاقات عالم ربانی، آیت‌الله سید هاشم حداد مشرف مى‌شود؛ در بدو ورود بر ایشان در آن دکان محقر آهنگرى و نعل سازى با بیانى سراسر تواضع، عشق و شور و شوق و بهاء و بهجت عرضه مى‌دارد: «آمده‌ام تا نعلى هم به پاى من بکوبید». کلامى‌که جز با استقرار نور معرفت و بصیرت در قلب و ضمیر انسان، بر لسان جارى نمى‌شود. از آن لحظه به مدت ۲۸ سال تمام با این ابرمرد میدان توحید و معرفت مراوده داشته و در سفر و حضر ملازم و مصاحب با ایشان بود تا جایى که در اثر تعالى علمى و عملى از طرف استاد خود ملقب به «سید الطائفتین» (سید دو طائفه اهل علم و اهل معرفت) گردید؛ که شرح پاره‌اى از مصاحبات و مراودات خویش را با ایشان در کتاب قویم خود «روح مجرد» به رشته تحریر در آورده است.

آثار و تألیفات

تألیفات علامه طهرانی بیش از چهل عنوان و در حدود ۷۵ جلد است، که برخی از آنها چاپ شده، از جمله:

1. اللّه شناسى، ۳ جلد.
2. امام شناسى، ۱۸ جلد، این مجموعه شامل ۲۷۰ درس است.
3. معاد شناسى، ۱۰ جلد، این مجموعه شامل ۷۵ مجلس است.
4. رسالۀ سیر و سلوک منسوب به بحرالعلوم، همراه با شرح تفصیلى مطالب رساله و مقدمۀ ایشان در شرح حال علامه بحرالعلوم.
5. رسالۀ لب اللباب فی سیر و سلوک اولى الألباب، (تقریر دورۀ دروس اخلاقى و عرفانى علامۀ طباطبایى، با تنقیحات و اضافات مؤلف).
6. توحید علمى و عینى.
7. مهر تابان، (یادنامه و زندگى‌نامۀ حضرت علامۀ طباطبایى و مصاحبات مؤلف با جناب علاّمه).
8. روح مجرد، (یادنامۀ موحد عظیم، عارف کبیر حاج سید هاشم موسوى حداد).
9. رسالۀ نوین، بحث تفسیرى آیۀ «إنّ عدّة الشهور عند الله اثنا عشر شهرا فی کتاب الله».
10. رسالة بدیعة فی تفسیر آیة «الرجال قوّامون على النساء...».
11. رسالة حول مسألة رؤیة الهلال.
12. وظیفۀ فرد مسلمان در احیاى حکومت اسلامى.
13. ولایت فقیه در حکومت اسلامى، ۴ جلد در ضمن ۴۸ درس.
14. نور ملکوت در قرآن، ۴ جلد.
15. لمحات الحسین‌ علیه‌السلام.
16. هدیۀ غدیریه، دو نامۀ سیاه و سپید.
17. رسالۀ نکاحیه؛ کاهش جمعیت، ضربۀ سهمگین بر پیکر مسلمین.
18. نگرشى بر مقالۀ «بسط و قبض تئوریک شریعت دکتر عبدالکریم سروش».
19. نامۀ پیش نویس قانون اساسى.

کتاب‌هاى چاپ نشده ایشان نیز عبارت است از:

رساله لب اللباب - یکی از آثار علامه طهرانی

1. تفسیر آیه مودت «قل لا أسئلکم علیه أجراً إلاّ المودّة فی القربى».
2. تفسیر سورۀ عبس.
3. تفسیر سورۀ یس.
4. کتاب الحج.
5. احکام المساجد.
6. کرامات الأولیاء.
7. رسالة فی القرآن.
8. رسالة فی حرمة الزوجة مؤبداً على الزوج.
9. رساله‌اى در دعا.
10. رساله‌اى در نماز.
11. رسائل فقهیه.
12. رسالة فی الصوم.
13. مجموعة الطهرانی.
14. ملاقات کنندگان امام زمان (علیه‌السلام).
15. تقریرات درس فقه آیت‌الله شاهرودى (صلاة و صلاة الجمعة).
16. تقریرات درس فقه آیت‌الله شیخ حسین حلى.
17. تقریرات درس اصول آیت‌الله خویى.
18. الاجتهاد و التقلید (تقریر درس آیت‌الله حلّى).

فعالیت‎‌های اجتماعی و سیاسی

سید محمدحسین طهرانى در سال ۱۳۷۷ ه.ق در راستاى اجراى دستور مرحوم شیخ محمدجواد انصارى همدانى که در آن اوقات بنا به سفارش مرحوم سید هاشم حداد تحت تربیت ایشان قرار داشت، به ایران مراجعت نموده و عهده دار تمشیت امور مسجد قائم تهران مى‌شوند و على رغم میل باطنى و شخصى، و تنها جهت انقیاد در برابر ارشادات اساتید خود، به دستگیرى و ارشاد نفوس مستعده و قابل، از تمامى طبقات اجتماعى مبادرت مى‌ورزند.

ایشان در آغاز ورود به تهران و استقرار در سنگر هدایت مردم، اساسى‌ترین کار را تشکیل حکومت اسلام دانسته و در راستاى حرکت به سمت تحقّق آن به ایجاد جلسات همفکرى با علماى بزرگ و طرح و پى‌گیرى مسائل مختلف و مشکلات این مسیر طولانى پرداختند که با رحلت آیت الله بروجردى و تحرّکات اسلام ستیزانه حکومت شاه و قیام مردم به زعامت عالمان دینى بخصوص امام خمینى در این صحنه، علامه طهرانی که با ایشان سابقه آشنائى داشتند ارتباطى دقیق و محکم را پى‌ریزى نموده قدم به قدم در مسیر شروع و اوج‌گیرى نهضت به هم فکرى و همکارى گسترده پرداختند، و ضمن جذب یاران مطمئن و متعهّد براى فداکارى در مسیر حذف حکومت طاغوت و تحقّق حکومت اسلام از هیچ تلاشى دریغ نکردند، و در مواقع حسّاس براى نجات رهبرى نهضت از زندان و اعدام فعالیتى وسیع و همه جانبه و مؤثر را طرّاحى و اجرا نمودند.

در ادامه نهضت با توجّه به اصرارشان بر لزوم کار تشکیلاتى و منسجم و به دنبال تبعید رهبر فقید انقلاب به نجف اشرف، حرکات روشنگرانه و مبارزات سیاسى خویش را در قالبى دیگر و با پوشش‌هاى لازم ادامه داده و سالهاى تلخ و نفس‌گیر دوره حکومت سیاه طاغوت را با جنگى فرهنگى علیه طاغوتیان بسر آوردند و با ناکام گذاشتن نیروهاى اطلاعاتى دشمن و نهایت استفاده از فرصت‌هاى مناسب، اهداف معرفتى و تربیتى خویش را به کرسى نشاندند.

پس از پیروزی انقلاب، ایشان نیز در استمرار فعّالیتهاى قبلى خود نهایت تلاش خویش را در شکل گیرى صحیح قانون اساسى بکار بستند و با تدوین و نشر نامه‌اى روشن و گویا و جامع، خطاب به رهبر کبیر انقلاب و بنیان گذار جمهورى اسلامى پیرامون پیش‌نویس قانون اساسى بر حاکمیت اسلام و محوریت ولایت فقیه تأکید و براى تصویب آن در مجلس خبرگان از راههاى مختلف کوشش نمودند.

آیت الله تهرانی، در سال ۱۴۰۰ ه.ق و پس از پیروزى انقلاب اسلامى به مشهد مقدس هجرت نموده و تا آخر عمر شریف، به تألیف دوره علوم و معارف اسلام و دستگیرى از نفوس مستعده و تربیت شاگردان اقدام مى‌نمایند.

وفات

مرحوم آیت‌الله سید محمدحسین طهرانى، سرانجام در روز نهم ماه صفر سال ۱۴۱۶ ه.ق (مطابق ۱۳۷۴ ش)، در مشهد مقدس دار فانى را وداع گفت و پیکر مطهرش پس از تشییع باشکوه و اقامه نماز توسط آیت‌الله بهجت، در حرم امام رضا (علیه‌السلام) به خاک سپرده شد.

منابع

• سید مجید حسن زاده، گلشن ابرار، نوشته جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، به نقل از پایگاه فرهیختگان تمدن شیعه.
• پایگاه نور مجرد، دانشنامه تخصصی آثار و أحوال علامه آیةالله سید محمدحسین حسینی طهرانی.

آرشیو عکس و تصویر

• 

  سید محمدحسین حسینی طهرانی در نوجوانی

• 

  سید محمدحسین حسینی طهرانی در جوانی

• 

  سید محمدحسین حسینی طهرانی در سمت راست سید هاشم موسوی حداد

• 

  از راست: احمد مجتهدی تهرانی، محمدتقی فلسفی و سید محمدحسین حسینی طهرانی

• 

  نشسته از راست: ناشناس، سید جلال تناوش، حسن علی نجابت، سید محمدحسین حسینی طهرانی، محمداسماعیل دولابی و هادی ابهری

• 

  سید محمدحسین حسینی طهرانی

• 

  از راست: سید محمدحسین طباطبایی و سید محمدحسین حسینی طهرانی

• 

  سید محمدحسین حسینی طهرانی در لباس احرام در سرزمین وحی

• 

  سید محمدحسین حسینی طهرانی در منزل شخصی

• 

  تشییع پیکر سید محمدحسین حسینی طهرانی در مشهد

• 

  اقامه نماز میت سید محمدحسین حسینی طهرانی توسط محمدتقی بهجت

• 

  مدفن سید محمدحسین حسینی طهرانی در حرم امام رضا علیه السلام

• 

  موقعیت مکانی قبر سید محمدحسین حسینی طهرانی در صحن انقلاب