طه: تفاوت بین نسخه‌ها
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
|||
| (۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشده) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | {{ | + | {{خوب}} |
| − | + | «طه»، از «[[حروف مقطعه]]» [[قرآن|قرآن کریم]] است که در ابتدای [[سوره طه]] قرار گرفته و اولین [[آیه]] آن به شمار می رود. در مفهوم این تعبیر قرآنی معانی متعددی گفته شده است. | |
| − | و در | + | ==منظور از طه== |
| + | در روایتى از [[امام صادق]] علیه السلام «طه» از اسامى [[پیامبر اسلام|پیامبر]] صلى الله علیه و آله دانسته شده است<ref>تفسیر نورالثقلین، ج۳، ص۳۶۷، ح۲؛ معانى الاخبار، ص۲۲، ح۱؛ البرهان، ج۳، ص۷۴۸، ح۲.</ref> که به معناى «یا طالب الحق الهادى الیه» مى باشد.<ref>البرهان، ج۳، ص۷۴۸، ح۳.</ref> و در روایت دیگر از آن حضرت به معناى طهارت [[اهل بیت]] علیهم السلام آمده است.<ref>تأویل الآیات الظّاهره، ص ۳۰۴؛ البرهان، ج۳، ص ۴۸، ح۳.</ref> | ||
| + | |||
| + | برخى از مفسران، آن را به معناى «یا رجل» که مقصود [[پیامبر اسلام|محمد]] صلى الله علیه و آله است دانسته و با توجه به بعضى روایات گفته اند: [[رسول خدا]] صلى الله علیه و آله هنگام [[تهجد|تهجّد]]، روى انگشتان پاها یا روى یک پا قرار مى گرفت تا رنج بیشترى تحمّل کند، خداوند فرمود: هر دو پا را روى زمین قرار ده و تا این حدّ خود را به مشقت نینداز، مطابق با آیه بعد که می گوید:{{متن قرآن|«مَا أَنْزَلْنَا عَلَیک الْقُرْآنَ لِتَشْقَىٰ»}}([[سوره طه]]/آیه۲)؛ ما این قرآن را بر تو نازل ننمودیم که به مشقت و سختی بیفتی".<ref>الدرالمنثور، ج۵، ص۵۵۰؛ البرهان، ج۳، ص۷۴۸، ح۴-۵؛ الکشاف، ج۳، ص۴۹؛ المیزان، ج۱۴، ص۱۲۵-۱۲۶.</ref> <ref>فرهنگ قرآن، جلد ۱۹، صفحه ۲۴۶.</ref> | ||
| + | |||
| + | اما صورت کاملتر این روایت در کتاب «[[الدر المنثور فی التفسیر بالمأثور (کتاب)|الدر المنثور]]» [[جلال الدین سیوطی|سیوطی]] به این صورت آمده است: أخرج ابن مردویه عن علی قال: لما نزل على النبی ص: {{متن قرآن|«یا أَیهَا الْمُزَّمِّلُ قُمِ*اللَّیلَ إِلَّا قَلِیلًا»}}([[سوره مزمل]]/آیه۱-۲)- قام اللیل کله حتى تورمت قدماه- فجعل یرفع رجلا و یضع رجلا فهبط علیه جبریل- فقال: «طه» یعنی الأرض بقدمیک یا محمد- {{متن قرآن|«مَا أَنْزَلْنَا عَلَیک الْقُرْآنَ لِتَشْقَىٰ»}} و أنزل- {{متن قرآن|«فَاقْرَءُوا مَا تَیسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ»}} (سوره مزمل/آیه ۲۰). ابن مردویه از [[امام علی علیه السلام|على]] (ع) روایت کرده که فرمود: وقتى آیه{{متن قرآن|«یا أَیهَا الْمُزَّمِّلُ قُمِ*اللَّیلَ إِلَّا قَلِیلًا»}} نازل شد، همه شبها تمامى شب را به عبادت پرداخت، تا آنجا که پاهایش متورم شد، ناگزیر یک پا را بلند مى کرد تا خستگیش رفع شود، بار دیگر آن را به زمین مى گذاشت، پاى دیگر را بلند مى کرد، تا آنکه [[جبرئیل|جبرئیل]] نازل شد و گفت: "طه" یعنى هر دو پایت را به زمین بگذار اى محمد" {{متن قرآن|«مَا أَنْزَلْنَا عَلَیک الْقُرْآنَ لِتَشْقَىٰ»}} و نیز این آیه را آورد: {{متن قرآن|«فَاقْرَءُوا مَا تَیسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ»}}. | ||
| + | |||
| + | [[علامه طباطبایى|علامه طباطبائی]] (ره) به کمک این نقل از روایت احتمال می دهند که اصل داستان و ریشه آن چنین باشد که رسول خدا (ص) آن قدر بر پاهاى خود در نمازهایی که می خواند ایستاد تا متورم گردید. پس ناچار گاهی یکى را بر مى داشت و دیگرى را مى گذاشت، و یا سینه کف پا و یا انگشتان پا را به زمین مى گذاشتند (و با این کار درد پایشان را تسکین می دادند) پس این آیات نازل گردید که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله خود را به سختی نیاندازند و از نمازهای خود بکاهند. | ||
| + | |||
| + | علامه با این توجیه احتمال می دهند که عبارت "یعنی الأرض بقدمیک یا محمد: یعنی بر زمین بگذار دو پایت را ای محمد" را راوی خود به عنوان توضیحی که به ذهنش رسیده آورده باشد، چرا که با وجود آن، صدر و ذیل روایت با هم تطبیق ندارند یعنی نمی شود از یک سو گفته شده باشد پیامبر اکرم (ص) بخاطر تسکین درد پایش بر روی یک پا می ایستاد و از طرف دیگر بگوید اکنون برای رفع خستگی پاهایت هر دوی آنها را بر زمین بگذار. علاوه بر اینکه این معنا با قرائتهاى وارده که کلمه "طه" را دو حرف از [[حروف مقطعه]] دانسته اند مانند سایر حروف مقطعه اول [[سوره]] ها (نه یک کلمه) نمى سازد.<ref>رجوع کنید: تفسیر المیزان، ج۱۴، ص ۱۲۵ تا ۱۲۸.</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
| + | ==منابع== | ||
| − | + | *[[فرهنگ قرآن (کتاب)|فرهنگ قرآن]]، اکبر هاشمی رفسنجانی و جمعی از محققان مرکز فرهنگ و معارف قرآن، مؤسسه بوستان کتاب قم،چاپ دوم، ۱۳۸۳ ه. ش. | |
| − | فرهنگ قرآن، | + | *[[المیزان فی تفسیر القرآن (کتاب)|تفسیر المیزان]]، محمد حسین طباطبائی، موسسه الاعلمی للمطبوعات، بیروت، ۱۳۹۰ ه. ق. |
| − | سوره | + | *[[سوره طه]]، همین دانشنامه. |
{{قرآن}} | {{قرآن}} | ||
| + | |||
| + | {{سنجش کیفی | ||
| + | |سنجش=نشده | ||
| + | |شناسه= خوب | ||
| + | |عنوان بندی مناسب= | ||
| + | |کفایت منابع و پی نوشت ها= | ||
| + | |رعایت سطح مخاطب عام= | ||
| + | |رعایت ادبیات دانشنامه ای= | ||
| + | |جامعیت= | ||
| + | |رعایت اختصار= | ||
| + | |سیر منطقی= | ||
| + | }} | ||
[[رده:واژگان قرآنی]] | [[رده:واژگان قرآنی]] | ||
[[رده:حروف مقطعه قرآن]] | [[رده:حروف مقطعه قرآن]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۹ ژوئن ۲۰۲۰، ساعت ۰۵:۱۹
«طه»، از «حروف مقطعه» قرآن کریم است که در ابتدای سوره طه قرار گرفته و اولین آیه آن به شمار می رود. در مفهوم این تعبیر قرآنی معانی متعددی گفته شده است.
منظور از طه
در روایتى از امام صادق علیه السلام «طه» از اسامى پیامبر صلى الله علیه و آله دانسته شده است[۱] که به معناى «یا طالب الحق الهادى الیه» مى باشد.[۲] و در روایت دیگر از آن حضرت به معناى طهارت اهل بیت علیهم السلام آمده است.[۳]
برخى از مفسران، آن را به معناى «یا رجل» که مقصود محمد صلى الله علیه و آله است دانسته و با توجه به بعضى روایات گفته اند: رسول خدا صلى الله علیه و آله هنگام تهجّد، روى انگشتان پاها یا روى یک پا قرار مى گرفت تا رنج بیشترى تحمّل کند، خداوند فرمود: هر دو پا را روى زمین قرار ده و تا این حدّ خود را به مشقت نینداز، مطابق با آیه بعد که می گوید:«مَا أَنْزَلْنَا عَلَیک الْقُرْآنَ لِتَشْقَىٰ»(سوره طه/آیه۲)؛ ما این قرآن را بر تو نازل ننمودیم که به مشقت و سختی بیفتی".[۴] [۵]
اما صورت کاملتر این روایت در کتاب «الدر المنثور» سیوطی به این صورت آمده است: أخرج ابن مردویه عن علی قال: لما نزل على النبی ص: «یا أَیهَا الْمُزَّمِّلُ قُمِ*اللَّیلَ إِلَّا قَلِیلًا»(سوره مزمل/آیه۱-۲)- قام اللیل کله حتى تورمت قدماه- فجعل یرفع رجلا و یضع رجلا فهبط علیه جبریل- فقال: «طه» یعنی الأرض بقدمیک یا محمد- «مَا أَنْزَلْنَا عَلَیک الْقُرْآنَ لِتَشْقَىٰ» و أنزل- «فَاقْرَءُوا مَا تَیسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ» (سوره مزمل/آیه ۲۰). ابن مردویه از على (ع) روایت کرده که فرمود: وقتى آیه«یا أَیهَا الْمُزَّمِّلُ قُمِ*اللَّیلَ إِلَّا قَلِیلًا» نازل شد، همه شبها تمامى شب را به عبادت پرداخت، تا آنجا که پاهایش متورم شد، ناگزیر یک پا را بلند مى کرد تا خستگیش رفع شود، بار دیگر آن را به زمین مى گذاشت، پاى دیگر را بلند مى کرد، تا آنکه جبرئیل نازل شد و گفت: "طه" یعنى هر دو پایت را به زمین بگذار اى محمد" «مَا أَنْزَلْنَا عَلَیک الْقُرْآنَ لِتَشْقَىٰ» و نیز این آیه را آورد: «فَاقْرَءُوا مَا تَیسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ».
علامه طباطبائی (ره) به کمک این نقل از روایت احتمال می دهند که اصل داستان و ریشه آن چنین باشد که رسول خدا (ص) آن قدر بر پاهاى خود در نمازهایی که می خواند ایستاد تا متورم گردید. پس ناچار گاهی یکى را بر مى داشت و دیگرى را مى گذاشت، و یا سینه کف پا و یا انگشتان پا را به زمین مى گذاشتند (و با این کار درد پایشان را تسکین می دادند) پس این آیات نازل گردید که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله خود را به سختی نیاندازند و از نمازهای خود بکاهند.
علامه با این توجیه احتمال می دهند که عبارت "یعنی الأرض بقدمیک یا محمد: یعنی بر زمین بگذار دو پایت را ای محمد" را راوی خود به عنوان توضیحی که به ذهنش رسیده آورده باشد، چرا که با وجود آن، صدر و ذیل روایت با هم تطبیق ندارند یعنی نمی شود از یک سو گفته شده باشد پیامبر اکرم (ص) بخاطر تسکین درد پایش بر روی یک پا می ایستاد و از طرف دیگر بگوید اکنون برای رفع خستگی پاهایت هر دوی آنها را بر زمین بگذار. علاوه بر اینکه این معنا با قرائتهاى وارده که کلمه "طه" را دو حرف از حروف مقطعه دانسته اند مانند سایر حروف مقطعه اول سوره ها (نه یک کلمه) نمى سازد.[۶]
پانویس
- ↑ تفسیر نورالثقلین، ج۳، ص۳۶۷، ح۲؛ معانى الاخبار، ص۲۲، ح۱؛ البرهان، ج۳، ص۷۴۸، ح۲.
- ↑ البرهان، ج۳، ص۷۴۸، ح۳.
- ↑ تأویل الآیات الظّاهره، ص ۳۰۴؛ البرهان، ج۳، ص ۴۸، ح۳.
- ↑ الدرالمنثور، ج۵، ص۵۵۰؛ البرهان، ج۳، ص۷۴۸، ح۴-۵؛ الکشاف، ج۳، ص۴۹؛ المیزان، ج۱۴، ص۱۲۵-۱۲۶.
- ↑ فرهنگ قرآن، جلد ۱۹، صفحه ۲۴۶.
- ↑ رجوع کنید: تفسیر المیزان، ج۱۴، ص ۱۲۵ تا ۱۲۸.
منابع
- فرهنگ قرآن، اکبر هاشمی رفسنجانی و جمعی از محققان مرکز فرهنگ و معارف قرآن، مؤسسه بوستان کتاب قم،چاپ دوم، ۱۳۸۳ ه. ش.
- تفسیر المیزان، محمد حسین طباطبائی، موسسه الاعلمی للمطبوعات، بیروت، ۱۳۹۰ ه. ق.
- سوره طه، همین دانشنامه.
