آل

این صفحه مدخلی از دائرة المعارف لغات قران کریم (نثر طوبی) است

(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)

«آل» و «أهل» هر دو در اصل به یک معنی است، الا آن که عرف عام میان این دو فرق گذارند و مراد کسان و بستگانند.

«وَإِذْ نَجَّینَاکم مِّنْ آلِ فِرْعَوْنَ یسُومُونَکمْ سُوَءَ الْعَذَابِ». (سوره بقره، ۴۹) خطاب با بنی اسرائیل است که می فرماید وقتی ما شما را نجات دادیم از کسان فرعون که شما را شکنجه و آزار می کردند. مراد از آل فرعون مأموران و منصب داران دربار وی است.

«وَلَقَدْ أَخَذْنَا آلَ فِرْعَونَ بِالسِّنِینَ». (سوره اعراف، ۱۲۸) آل فرعون را به قحطی گرفتیم. مراد همه رعایای کشور فرعون است.

و درباره «أهل» فرماید: «فَأَنجَینَاهُ وَأَهْلَهُ إِلاَّ امْرَأَتَهُ». (سوره اعراف، ۸۳) لوط را نجات دادیم و کسان او را مگر زنش.

«قَالَ لِأَهْلِهِ امْکثُوا» (سوره قصص، ۲۹) موسی با کسان خود گفت درنگ کنید. اهل او در آن وقت زنش بود و شاید خادم و چوپان همراه داشت.

«قَالَتْ مَا جَزَاء مَنْ أَرَادَ بِأَهْلِک سُوَءًا» (سوره یوسف، ۲۵) کیفر آن که نسبت به زن تو بد خواهد، چیست؟ مراد از اهل اینجا زوجه است.

اما آل رسول الله صلی الله علیه وآله که بر آنها صلوات باید فرستاد، ائمه معصومین صلوات الله علیهم اجمعین هستند و آنها که صدقه برایشان حرام است، بنی هاشم هستند و مراد از «اهل البیت» فی قوله تعالی «یُرید اللهُ لِیُذهبَ عنکم الرجسَ أهلَ البیت» (سوره احزاب، ۳۳) پنج تن اصحاب کساء می باشند؛ چون دلیل بر تخصیص قائم شود، لفظ را بر عام نباید حمل کرد. و گویند اهل اگر اضافه به مکان شود، ماند أهل بصره و أهل بغداد، یا به حرفه و صنعت مانند أهل علم و أهل تجارت، همه را شامل می شود.

منابع

• نثر طوبی، علامه شعرانی و محمد قریب، واژه «آل».