مفتاح الفلاح (کتاب): تفاوت بین نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
|||
| (۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشده) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | {{ | + | {{مشخصات کتاب |
| − | + | |عنوان= | |
| − | + | |تصویر= [[پرونده:مفتاح الفلاح.jpg|240px|وسط]] | |
| − | = | + | |نویسنده= شیخ بهایی |
| − | + | |موضوع= دعا/ اعمال عبادی | |
| − | = | + | |زبان= عربی |
| − | + | |تعداد جلد= ۱ | |
| − | = | + | |عنوان افزوده1= محقق |
| − | + | |افزوده1= سید مهدی رجائی | |
| − | + | |عنوان افزوده2= | |
| − | + | |افزوده2= | |
| − | + | |لینک= [http://lib.ahlolbait.ir/parvan/resource/37389/ مفتاح الفلاح] | |
| − | + | }} | |
| + | '''«مفتاح الفلاح فی عمل الیوم و اللیلة»''' اثر [[شیخ بهایی|شیخ بهایى]] (م، ۱۰۳۱ ق)، کتابی پیرامون آداب و اعمال [[واجب]] و [[مستحب]] براى یک مسلمان در شبانه‌روز است. این کتاب شریف، به لحاظ دسته‌بندى زیبا، خلوص از زوائد، صحت مطالب و اعتبار مؤلف آن، جایگاه مهمی در بین عالمان داشته و شرح و ترجمه‌های متعددی بر آن نوشته شده است. | ||
| − | == | + | ==مؤلف== |
| + | بهاءالدین محمدبن‌حسین عاملی، معروف به «شیخ بهایی» (۱۰۳۰-۹۵۳ ق)، فیلسوف، عارف و دانشمند نامدار [[شیعه]] و از شاگردان [[ملا عبدالله یزدی]] است. او خود شاگردان بزرگی تربیت کرد از جمله: [[ملاصدرا]] و [[محمدتقی مجلسی|ملا محمدتقی مجلسی]]. | ||
| − | + | شیخ بهایی دارای هوش و استعداد منحصر به فردی بود، و مدتی در دربار [[صفویه|صفوی]] در [[اصفهان]] منصب [[شیخ الاسلام|شیخ الاسلامی]] داشت. | |
| − | + | وی در علوم مختلف فقه، اصول، تفسير، حديث، رجال، درايه، ادبيات، رياضيات، هندسه، نجوم و... تبحر داشت و آثار فراوانى را به زبان‌هاى فارسى و عربى نوشت، از جمله: [[زبده الاصول|زبدة الاصول]]، [[صمدیه]]، [[الوجیزة فی علم الدرایة (کتاب)|الوجیزه فی علم الدرایة]]، شرح [[من لایحضره الفقیه]]، تأویل الآیات و الحساب، تشریح الافلاک، حاشیه بر قواعد الأحکام، الاعتقادیه، مفتاح الفلاح فی عمل الیوم واللیله. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | ==محتوای کتاب== | |
| + | [[شیخ بهایی|شیخ بهایى]] کتاب خود را به این انگیزه نوشته که یک مسلمان بتواند در یک شبانه روز تمام اعمال خود را بر طبق آن انجام دهد؛ لذا نمازهاى واجب و [[مستحب]]، [[وضو]]، [[طهارت]] و... را نیز در کتاب خود ذکر کرده است. | ||
| − | + | مؤلف در لابلاى ابواب کتاب، بحث هاى دقیق علمى و روایى مطرح کرده و به نفى و اثبات نظریه هاى گوناگون پرداخته است. از جمله در مورد [[تسبیحات حضرت زهرا (س)|تسبیح حضرت زهرا]] سلام الله علیها بحث مفصلى دارد. بحث هایى مانند آداب لباس پوشیدن و خوردن و آشامیدن و راه شناختن زوال آفتاب و آداب مسواک و... را نیز در فصول مختلف و در مناسبت هاى گوناگون مطرح کرده است. | |
| − | + | شیخ بهایى در هر فصل از کتاب، پس از ذکر چند [[حدیث]] و مطالب مختلف، شروع به توضیح الفاظ روایات کرده و بعضى مطالب مبهم یا دشوار آن فصل را تبیین نموده است. | |
| − | + | ترتیب مباحث کتاب بر اساس گذران یک شبانه روز بوده و به ۶ باب به شرح زیر تقسیم شده است: | |
| − | |||
| − | |||
| − | + | *باب اول در اعمالى است که بین الطلوعین انجام مى شود، اعم از واجب و مستحب. | |
| − | + | *باب دوم اعمال مختص به طلوع آفتاب تا ظهر شرعى و زوال آفتاب است. | |
| − | + | *باب سوم شامل اعمال زوال آفتاب تا غروب آن است. | |
| − | + | *باب چهارم اختصاص به اعمال غروب خورشید تا وقت خواب دارد. | |
| + | *باب پنجم شامل اعمال وقت خواب تا نیمه شب است که آداب خواب و تسبیح [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت زهرا]] سلام الله علیها را هم در این قسمت ذکر نموده. | ||
| + | *باب ششم اعمال بین نیمه شب تا طلوع فجر است. | ||
| − | + | خاتمه کتاب نیز شامل [[تفسیر قرآن|تفسیر]] [[سوره حمد]] است. | |
| − | + | ==شرح و حاشیه و ترجمه کتاب== | |
| + | کتاب شریف «مفتاح الفلاح» یک بار توسط [[آقا جمال خوانساری|آقا جمال خوانسارى]] (م، ۱۱۲۵ ق) شرح شده و یک بار نیز توسط [[شیخ سلیمان بحرانی]] (م، ۱۱۲۱ ق) شرح شده و با «نام فلق الصباح فی شرح مفتاح الفلاح» منتشر گشته است. | ||
| − | + | کتاب «فتح المفتاح» نیز که توسط یکى از شاگردان شیخ بهایى علیه الرحمة تألیف شده، منتخب و خلاصه اى است از مفتاح الفلاح استاد. | |
| − | + | و از جمله [[حاشیه|حاشیه هاى]] نوشته شده براى کتاب حاضر این موارد است: | |
| − | + | #حاشیه اى توسط [[ملا اسماعیل خواجویی|ملا اسماعیل بن محمدحسین خواجوى]]، متوفى ۱۱۷۳ هجرى. | |
| + | #حاشیه اى به وسیله سید حسین حسینى مرعشى، معروف به [[خلیفه سلطان]] که از شاگردان شیخ بهایى است و حواشى مفصلى بر کتاب زده که حجم آن از حجم کتاب نیز بیشتر است. | ||
| − | از جمله | + | همچنین این کتاب شریف به خاطر همگانى بودن و استفاده عموم مردم از آن، بارها توسط عالمان ترجمه شده، از جمله: |
| − | # | + | #ترجمه کتاب توسط مرحوم [[آقا جمال خوانساری|آقا جمال خوانسارى]]، متوفى ۱۱۲۵ هجرى. |
| − | # | + | #ترجمه اى از محمد شریف بن احمد جیلانى که با نام «عروة النجاح» منتشر شده و در آن خاتمه کتاب را که تفسیر [[سوره حمد]] بوده حذف کرده و در عوض دعاهاى ایام هفته و زیارات [[معصوم|معصومین]] و ادعیه مشهورى مانند [[دعای کمیل]] و [[دعای سمات]] و... را به آخر آن افزوده است. |
| + | #ترجمه کتاب با نام آداب عباسى از صدرالدین محمد بن محب تبریزى که شاگرد شیخ بهایى بوده و در زمان حیات مؤلف کتاب را ترجمه کرده است. یک نسخه از کتاب نیز به صورت خلاصه آداب عباسى که حواشى و بیان هاى [[شیخ بهایى]] را حذف کرده موجود است. | ||
| + | #ترجمه اى با نام التحفة النوابیة از سید محمد جعفر حسینى که در ۹ باب تنظیم شده، ۶ باب اول آن بر طبق مفتاح الفلاح است و سه باب به آخر آن افزوده که شامل اعمال ماههاى [[ماه رجب|رجب]]، [[ماه شعبان|شعبان]] و [[ماه رمضان|رمضان]] و آداب [[دعا]] و [[زیارت|زیارات]] و... مى باشد. | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | + | *"مفتاح الفلاح فی عمل اليوم و الليلة"، ویکی نور. | |
| − | + | [[رده:منابع حدیثی]][[رده:منابع زیارات و ادعیه]][[رده:آثار شیخ بهایی]] | |
| − | + | {{حدیث}} | |
| − | |||
| − | [[رده:منابع | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۸ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۱۶
 | |
| نویسنده | شیخ بهایی |
| موضوع | دعا/ اعمال عبادی |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | ۱ |
| محقق | سید مهدی رجائی |
|
| |
«مفتاح الفلاح فی عمل الیوم و اللیلة» اثر شیخ بهایى (م، ۱۰۳۱ ق)، کتابی پیرامون آداب و اعمال واجب و مستحب براى یک مسلمان در شبانه‌روز است. این کتاب شریف، به لحاظ دسته‌بندى زیبا، خلوص از زوائد، صحت مطالب و اعتبار مؤلف آن، جایگاه مهمی در بین عالمان داشته و شرح و ترجمه‌های متعددی بر آن نوشته شده است.
مؤلف
بهاءالدین محمدبن‌حسین عاملی، معروف به «شیخ بهایی» (۱۰۳۰-۹۵۳ ق)، فیلسوف، عارف و دانشمند نامدار شیعه و از شاگردان ملا عبدالله یزدی است. او خود شاگردان بزرگی تربیت کرد از جمله: ملاصدرا و ملا محمدتقی مجلسی.
شیخ بهایی دارای هوش و استعداد منحصر به فردی بود، و مدتی در دربار صفوی در اصفهان منصب شیخ الاسلامی داشت.
وی در علوم مختلف فقه، اصول، تفسير، حديث، رجال، درايه، ادبيات، رياضيات، هندسه، نجوم و... تبحر داشت و آثار فراوانى را به زبان‌هاى فارسى و عربى نوشت، از جمله: زبدة الاصول، صمدیه، الوجیزه فی علم الدرایة، شرح من لایحضره الفقیه، تأویل الآیات و الحساب، تشریح الافلاک، حاشیه بر قواعد الأحکام، الاعتقادیه، مفتاح الفلاح فی عمل الیوم واللیله.
محتوای کتاب
شیخ بهایى کتاب خود را به این انگیزه نوشته که یک مسلمان بتواند در یک شبانه روز تمام اعمال خود را بر طبق آن انجام دهد؛ لذا نمازهاى واجب و مستحب، وضو، طهارت و... را نیز در کتاب خود ذکر کرده است.
مؤلف در لابلاى ابواب کتاب، بحث هاى دقیق علمى و روایى مطرح کرده و به نفى و اثبات نظریه هاى گوناگون پرداخته است. از جمله در مورد تسبیح حضرت زهرا سلام الله علیها بحث مفصلى دارد. بحث هایى مانند آداب لباس پوشیدن و خوردن و آشامیدن و راه شناختن زوال آفتاب و آداب مسواک و... را نیز در فصول مختلف و در مناسبت هاى گوناگون مطرح کرده است.
شیخ بهایى در هر فصل از کتاب، پس از ذکر چند حدیث و مطالب مختلف، شروع به توضیح الفاظ روایات کرده و بعضى مطالب مبهم یا دشوار آن فصل را تبیین نموده است.
ترتیب مباحث کتاب بر اساس گذران یک شبانه روز بوده و به ۶ باب به شرح زیر تقسیم شده است:
- باب اول در اعمالى است که بین الطلوعین انجام مى شود، اعم از واجب و مستحب.
- باب دوم اعمال مختص به طلوع آفتاب تا ظهر شرعى و زوال آفتاب است.
- باب سوم شامل اعمال زوال آفتاب تا غروب آن است.
- باب چهارم اختصاص به اعمال غروب خورشید تا وقت خواب دارد.
- باب پنجم شامل اعمال وقت خواب تا نیمه شب است که آداب خواب و تسبیح حضرت زهرا سلام الله علیها را هم در این قسمت ذکر نموده.
- باب ششم اعمال بین نیمه شب تا طلوع فجر است.
خاتمه کتاب نیز شامل تفسیر سوره حمد است.
شرح و حاشیه و ترجمه کتاب
کتاب شریف «مفتاح الفلاح» یک بار توسط آقا جمال خوانسارى (م، ۱۱۲۵ ق) شرح شده و یک بار نیز توسط شیخ سلیمان بحرانی (م، ۱۱۲۱ ق) شرح شده و با «نام فلق الصباح فی شرح مفتاح الفلاح» منتشر گشته است.
کتاب «فتح المفتاح» نیز که توسط یکى از شاگردان شیخ بهایى علیه الرحمة تألیف شده، منتخب و خلاصه اى است از مفتاح الفلاح استاد.
و از جمله حاشیه هاى نوشته شده براى کتاب حاضر این موارد است:
- حاشیه اى توسط ملا اسماعیل بن محمدحسین خواجوى، متوفى ۱۱۷۳ هجرى.
- حاشیه اى به وسیله سید حسین حسینى مرعشى، معروف به خلیفه سلطان که از شاگردان شیخ بهایى است و حواشى مفصلى بر کتاب زده که حجم آن از حجم کتاب نیز بیشتر است.
همچنین این کتاب شریف به خاطر همگانى بودن و استفاده عموم مردم از آن، بارها توسط عالمان ترجمه شده، از جمله:
- ترجمه کتاب توسط مرحوم آقا جمال خوانسارى، متوفى ۱۱۲۵ هجرى.
- ترجمه اى از محمد شریف بن احمد جیلانى که با نام «عروة النجاح» منتشر شده و در آن خاتمه کتاب را که تفسیر سوره حمد بوده حذف کرده و در عوض دعاهاى ایام هفته و زیارات معصومین و ادعیه مشهورى مانند دعای کمیل و دعای سمات و... را به آخر آن افزوده است.
- ترجمه کتاب با نام آداب عباسى از صدرالدین محمد بن محب تبریزى که شاگرد شیخ بهایى بوده و در زمان حیات مؤلف کتاب را ترجمه کرده است. یک نسخه از کتاب نیز به صورت خلاصه آداب عباسى که حواشى و بیان هاى شیخ بهایى را حذف کرده موجود است.
- ترجمه اى با نام التحفة النوابیة از سید محمد جعفر حسینى که در ۹ باب تنظیم شده، ۶ باب اول آن بر طبق مفتاح الفلاح است و سه باب به آخر آن افزوده که شامل اعمال ماههاى رجب، شعبان و رمضان و آداب دعا و زیارات و... مى باشد.
منابع
- "مفتاح الفلاح فی عمل اليوم و الليلة"، ویکی نور.
