آیین وهابیت (کتاب)

«آیین وهابیت» تألیف آیت‌الله جعفر سبحانی، کتابی کلامی در پاسخ به شبهات وهابیت و نقد عقاید آنان است. در این رساله کلیات مسائل مورد اختلاف وهابیون با سایر فرقه‌های اسلامی، مطرح شده و از طریق قرآن و سنت، نظریه اسلام اصیل را روشن نموده است.

نویسنده	جعفر سبحانی تبریزی
موضوع	وهابیت
زبان	فارسی
تعداد جلد	۱
آیین وهابیت

مؤلف

آیت‌اللّه جعفر سبحانی تبریزی (متولد ۱۳۰۸ش در تبریز)، فقیه، اصولی، متکلم، مفسر، از مراجع تقلید شیعه و اساتید حوزه علمیه قم است. از اساتید ایشان می توان به آیت‌الله بروجردى، سید محمد حجت کوه‌کمرى و امام خمینى اشاره کرد.

عضویت در مجلس خبرگان قانون اساسى، مشارکت در «مجله مکتب اسلام» و تأسیس «مؤسسه تحقیقاتی امام صادق علیه‌السلام» از جمله فعالیت‌های اجتماعی آیت الله سبحانى است.

ایشان علاوه بر تدریس فقه، اصول، فلسفه، کلام، رجال، تفسیر، درایه، تاریخ اسلام و تشیع، ملل و نحل و ادبیات، در هر یک از آن‌ رشته‌ها آثار مفید و متعددى را به جامعه اسلامى تقدیم نموده است. برخی از آثار مهم آیت الله سبحانى عبارتند از: المحاضرات فی الالهیات، مفاهیم القرآن، الموجز فی علم الأصول، فروغ ابدیت، منشور جاوید و آیین وهابیت.

معرفی کتاب

محمد بن عبدالوهاب با توجه به عقايد و فتاواى ابن تیمیه و شاگرد معروفش ابن‌قيّم، آيين وهابیت را بنيان نهاد و با هر مسلمانى كه تفكر و عقايد او را قبول نمى‌كرد، معامله كافر حربى مى‌كرد و تاكنون بر اثر آن، كشتارها و غارت‌هايى صورت گرفته است. با گسترش و نشر آيين وهابيت، علماى شيعه و اهل سنّت به مخالفت با او برخاستند و وى را بدعت گذار و فاسق و كافر ناميدند.

این تألیف در راستای پاسخ به شبهات و ایراداتی که از طرف وهابیون مطرح و نشر می‌گردد، ارائه شده است. مصنف محترم غیر از کتاب مورد بحث، در بررسی و رد افکار وهابیون، تالیفات دیگری نیز به رشته تحریر در آورده است، از جمله: «مفاهیم القرآن»، «توسل به ارواح مقدسه»، جلد سوم کتاب «فرهنگ عقاید و مذاهب اسلامی» و جلد چهارم «بحوث فی الملل و النحل».

این کتاب با قلمی روان و بیان سلیس فارسی برای استفاده عموم خوانندگان، سعی نموده است که عقاید و افکار وهابیون را با استفاده از کتب خودشان بیان نماید؛ کتاب‌هایی از قبیل: «العقیدة الحمویة»، «الصراط المستقیم»، «زیارة القبور» ابن تیمیة، «زاد المعاد فی هدی خیر العباد»، «جلاء الافهام فی الصلاة و السلام علی خیر الانام» ابن القیم، «الهدیة النسبة» محمد بن عبد الوهاب، «التوصل الی حقیقة التوسل»، «ریاض الجنة» مقبل بن الهادی الوادعی و... و در ردّ افکار آنان و تجزیه و تحلیل روایات منقول از کتب مورد اعتماد اهل سنت مانند «شفاء السقام فی زیارة خیر الامام»، تقی الدین سبکی ، «تاریخ المملکة العربیة السعودیة »، «طبقات ابن سعد»، «صحیح مسلم»، «سنن ترمذی»، «سنن نسائی»، « تهذیب التهذیب» ابن حجر عسقلانی ، «مسند احمد بن حنبل»، « سنن ابن ماجه»، «الصواعق الالهیة فی الرد علی الوهابیة» و... استفاده نموده است.

لازم به ذکر است که در مباحث گوناگون، مصنف از کتاب «کشف الارتیاب فی اتباع محمد بن عبدالوهاب» اثر سید محسن امین عاملی استفاده نموده‌ است.

زمان پایان تألیف این کتاب، ۲۴/۴/۱۳۶۴ مطابق با ۲۶ شوال سال ۱۴۰۵ قمری در حوزه علمیه قم می‌باشد.

محتوای کتاب

این کتاب از یک پیشگفتار و بیست فصل تشکیل شده است. در پیشگفتار، مطالبی از قبیل: لزوم تشکیل یک کنگره علمی اسلامی برای حل اختلافات فکری فرقه‌های اسلامی با شرایط خاص، بیان وضعیت فعلی اداره حرمین شریفین و دور بودن این شیوه از مقصد قرآن، بیان مختصری از کتاب‌های چاپ عربستان علیه شیعه و توصیه به شناخت فرقه‌های مختلف اسلامی از جمله شیعه از منابع اصلی آنها.

• فصل اول: در زندگانی پایه گذار مسلک وهابیت -محمد بن عبدالوهاب نجدی-، آغاز فعالیت فکری او، دیدگاه آلوسی ، عباس محمود عقاد ، و چند تن دیگر راجع به محمد بن عبدالوهاب و وهابیون.
• فصل دوم: بحثی است در وهابیون و تعمیر قبور اولیاء خدا ، نظریه قرآن درباره تعمیر قبور ، امت اسلامی و تعمیر قبور، حدیث ابی الهیاج و اشکالات آن، وهابیت در کشمکش تناقض مکتب و عمل مسلمانان.
• فصل سوم: در بحث مسجد سازی در کنار قبور صالحان، دلایل وهابیان بر تحریم بنای مسجد بر جوار قبور اولیاء و نظر ما در این موضوع.
• فصل چهارم: زیارت قبور مؤمنان از نظر کتاب و سنت: شامل قرآن و زیارت قبور، احادیث و زیارت قبور، زنان و زیارت قبور.
• فصل پنجم: آثار سازنده زیارت قبور شخصیت‌های مذهبی، زیارت قبر پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌ گواهی از قرآن، احادیث پیرامون زیارت پیامبر گرامی صلی‌الله‌ علیه‌ و‌آله‌، دلایل وهابیون در تحریم سفر برای زیارت قبور.
• فصل ششم: برگزاری دعا و نماز نزد قبور اولیا.
• فصل هفتم: توسل به اولیای الهی، توسل به حق سائلان، توسل به حق پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌، توسل به پیامبر به حق پیامبر و پیامبران پیشین. توسل به شخص پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌، توسل به ذات پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌، سیره مسلمانان در مساله توسل.
• فصل هشتم: بحثی در این سؤال که آیا بزرگداشت موالید و وفیات اولیای خدا بدعت است؟
• فصل نهم: تبرک و استشفاء به آثار اولیا.
• فصل دهم: توحید در عبادت و پرستش، تحدید عبادت و تعریف کامل آن، دو نمونه ی ناقص از عبادت خضوع و تذلل، عبادت خضوع بی نهایت، مقصود از لفظ «رب» چیست؟، اساس حل نزاع.
• فصل یازدهم: استمداد از اولیای خدا در حال حیات.
• فصل دوازدهم: استمداد از ارواح اولیای الهی، بحثی در مرگ فنای انسان نیست، قرآن و بقای ارواح، واقعیت انسان همان روح است، قرآن و امکان ارتباط با جهان دیگر، حضرت شعیب با ارواح گذشتگان سخن می‌گوید، قرآن بر پیامبران درود می‌فرستد، درود بر پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌ در حال تشهد و نتیجه بحث.
• فصل سیزدهم: طلب شفاعت از اولیای خدا، دلایل ما بر استواری درخواست شفاعت، درخواست شفاعت همان درخواست دعاء است، قرآن و درخواست دعا از افراد شایسته، احادیث اسلامی و سیره صحابه ، طلب شفاعت در حال ممات.
• فصل چهاردهم: بررسی دلایل وهابیها درباره منع درخواست شفاعت، درخواست شفاعت شرک است، شرک مشرکین به خاطر شفاعت از بت‌ها بود، درخواست حاجت از غیر خدا حرام است، شفاعت حق مختص خدا است، درخواست شفاعت از مرده لغو است.
• فصل پانزدهم: آیا اعتقاد به سلطه غیبی مایه شرک است؟ نظریه وهابیون، سلطه غیبی حضرت یوسف ، سلطه غیبی حضرت موسی ، سلطه غیبی مسلمان، مسیح و سلطه غیبی، آیا درخواست کارهای خارق العاده شرک است، سلیمان تخت بلقیس را می‌خواهد.
• فصل شانزدهم: خداوند را به حق و مقام اولیا سوگند دادن، سوگند دادن خدا به منزلت اولیا، امیر مؤمنان و سوگند دادن خدا به مقام اولیا، وقوع این نوع سوگندها در اسلام.
• فصل هفدهم: سوگند به غیر خدا ، دلایل ما بر جواز قسم به غیر خدا، مذاهب چهارگانه و سوگند به غیر خدا.
• فصل هیجدهم: نذر بر اهل قبور.
• فصل نوزدهم: ندای اولیای الهی.
• فصل بیستم: ابعاد سیاسی و اجتماعی حج ، شامل بحث‌هایی در مورد ناظر منافع حج باشیم، کعبه قوام زندگی است، اعلام بیزاری در مراسم حج، قصیده سیاسی فرزدق در مسجد الحرام ، ابعاد سیاسی - اجتماعی حج در احادیث اسلامی ، سخنان سیاسی پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌ در مراسم حج، شعارهای سیاسی در فتح مکه ، ابعاد سیاسی حج در سخنان پیشوایان معصوم، سخنان متفکران معاصر پیرامون فلسفه حج.

منابع

• نرم افزار نور الجنان، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
• آیین وهابیت، جعفر سبحانى/ويراستار: على ورسه‌اى، مركز تحقيقات حج‌، آينه آثار، نشر مشعر، ص53.