الفضائل (کتاب): تفاوت بین نسخه‌ها
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) (ویرایش) |
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
||
| سطر ۵: | سطر ۵: | ||
|تصویر= [[پرونده:Ketab118.jpg|240px|وسط]] | |تصویر= [[پرونده:Ketab118.jpg|240px|وسط]] | ||
| − | |نویسنده= | + | |نویسنده=شاذان بن جبرئیل قمی |
| − | |موضوع= فضايل | + | |موضوع= فضايل امام علی علیه‌السلام |
|زبان= عربی | |زبان= عربی | ||
| سطر ۲۴: | سطر ۲۴: | ||
}} | }} | ||
| − | + | کتاب «'''الفضائل'''» منسوب به [[شاذان قمی، شاذان بن جبریل|شاذان بن جبرئیل قمى]] از علماى [[شیعه]] در قرن ششم هجرى است، که شامل [[احادیث]] و اخباری در فضائل و مناقب [[امام علی علیه السلام|امیرالمؤمنین امام على]] (علیه‌السلام) می‌باشد. | |
| − | کتاب «''' | ||
==مؤلف== | ==مؤلف== | ||
| − | از تاریخ | + | از تاریخ ولادت [[شاذان بن جبرئیل قمی|ابوالفضل شاذان ابن جبرئیل بن اسماعیل القمی]] اطلاعی در دست نیست، اما از کتب تراجم معلوم می شود که ایشان از اعلام قرن ششم هجری و متولد شهر [[قم]] بوده، اما ساكن [[مدینه]] شده و در تأليفات خود نيز اشاره نموده كه در مدينه آنها را نوشته است. بعضی می گویند سال ۵۸۳ هجری مدتی در [[دمشق]] بوده است. در تاریخ وفات ایشان نیز اختلاف است؛ بعضی می گویند که او قبل از سال ۶۰۴ وفات کرده و به قول بعضی دیگر، حدود سال ۶۶۰ وفات کرده است. |
| − | + | وی از شاگردان [[ابن زهره|حمزة بن علی بن زهره حلبی]] و [[ابن شهر آشوب]] بوده، و خود از اساتید [[فخار بن معد موسوی]] و [[محمد بن جعفر مشهدی]] می باشد. [[علامه مجلسی]] درباره او تعابیری مانند: الشیخ الاجل السعید، الامام العالم و رئیس الحفّاظ والمحدثین به کار می برد. | |
| − | [[ | + | برخی از تألیفات منسوب به شاذان قمی عبارتند از: '''الفضائل'''، [[الروضة فی فضائل امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب (کتاب)|الروضة فی فضائل امیرالمؤمنین]]، إزاحة العلة فی معرفة القبلة، تحفة المؤلف الناظم و عمدة المکلف الصائم، درر المناقب فی فضائل علی بن ابیطالب. |
| − | == | + | ==انتساب کتاب== |
| − | + | با وجود شهرت انتساب کتاب «الفضائل» به [[شاذان بن جبرئیل قمی|شاذان بن جبرئیل]]، عالمانى چون [[آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن|شیخ آقا بزرگ]] در [[الذریعه الی تصانیف الشیعه|الذریعة]] و [[سید محسن امین|سید محسن امین]] در [[اعیان الشیعه (کتاب)|أعیان الشیعة]] درباره مؤلف این اثر تردید دارند. چون شاذان بن جبرئیل از بزرگان قرن ششم هجرى بوده و در [[اجازه (علم الحدیث)|اجازه‌اى]] که به بعضى از شاگردان خود داده، تاریخ ۵۸۴ هجری را ذکر کرده است. همچنین در ۵۴۸ هجرى، [[ابن زهره]] از او روایت نقل مى‌کند. تاریخ تدوین کتاب دیگرش «إزاحة العلة» نیز ۵۵۸ هجرى مى‌باشد. | |
| − | از | + | از طرف دیگر، کتاب «الفضائل» در نیمه قرن هفتم هجری نوشته شده، چون مؤلف از حیات خود در تاریخ [[ماه ذی القعده|ذى القعده]] سال ۶۵۱ هجری یاد مى‌کند، یا زمان اخذ برخى [[حدیث|احادیث]] کتاب را سال ۶۵۲ هجری بیان کرده است؛ از این رو به نظر [[آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن|آقا بزرگ تهرانی]] نویسنده این کتاب مشخص نیست. |
| − | |||
| − | + | با توجه به اینکه مؤلف در [[سند حدیث|سند]] اولین حدیث کتاب «الفضائل» می گوید: «حَدَّثَنِی الشَّیخُ الْفَقِیهُ أَبُوالْفَضْلِ شَاذَانُ بْنُ جَبْرَئِیلَ الْقُمِّی ...»، می توان گفت این کتاب را یکی از شاگردان [[شاذان بن جبرئیل قمی|شاذان بن جبرئیل]] از استادش نقل کرده، و از این رو به شاذان نسبت داده شده است. | |
| − | + | ==معرفی کتاب== | |
| − | + | [[شیخ حر عاملی]] درباره کتاب «الفضائل» می گوید: کتاب خوبی است و در نزد ما نسخه ای از آن موجود است. همچنین [[علامه مجلسى|علامه مجلسی]] با طرق عالی از این کتاب بهره برده است. | |
| + | |||
| + | در هر [[حدیث]] ابتدا منبع و سپس سلسله [[سند حدیث|سند]] آمده و از هر گونه توضیح و تحلیل خالى است. کتاب حاضر فصل‌بندى خوبى ندارد و مصنف تنها با کلماتى مانند «خبرٌ آخر» مطالب را جدا کرده و فقط در چند مورد عناوینى مانند «حدیث مولد النبی صلى‌الله‌علیه‌وآله» و «خبر [[رد الشمس|ردّ الشمس]] لأمیرالمؤمنین (علیه‌السلام)» دارد. | ||
| + | |||
| + | برخی از مطالب و موضوعات مطرح شده در این کتاب عبارتند از: زنده کردن مرده توسط [[امام علی علیه السلام|امام علی]] (ع)، ولادت [[امیرالمومنین|امیرالمؤمنین]] (ع)، حدیث ردّ الشمس، [[معجزات]] امیرالمؤمنین (ع)، فضائل امام علی (ع)، اعتراف [[عمر بن خطاب|عمر]] به وصیت پیامبر برای امام على (ع)، سئوالهای [[یهود|یهودى]] و جوابهای امام علی (ع)، اعتراف عمر بفضلیت امام علی (ع)، [[صدقه]] دادن انگشتر توسط امام علی (ع). | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | * | + | *[[نرم افزار جامع الاحادیث ۵ / ۳|نرم افزار جامع الاحادیث]]، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. |
| − | + | *کتاب الفضائل (لابن شاذان القمی)، ابوالفضل شاذان بن جبرئیل قمى. | |
| + | *الذریعه، آقا بزرگ تهرانی، جزء ۱۶، انتشارات دارالکتب العلمیه. | ||
| − | + | [[رده:کتابهای با موضوع امام علی علیه السلام]] | |
| − | + | [[رده:کتابهای فضایل اهل البیت (ع)]][[رده:منابع حدیثی]][[رده:کتابهای شخصیت شناسی]] | |
| − | [[رده: | ||
| − | [[رده:کتابهای فضایل اهل البیت (ع)]] | ||
{{حدیث}} | {{حدیث}} | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۳ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۵۴
 | |
| نویسنده | شاذان بن جبرئیل قمی |
| موضوع | فضايل امام علی علیه‌السلام |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | ۱ |
|
| |
کتاب «الفضائل» منسوب به شاذان بن جبرئیل قمى از علماى شیعه در قرن ششم هجرى است، که شامل احادیث و اخباری در فضائل و مناقب امیرالمؤمنین امام على (علیه‌السلام) می‌باشد.
محتویات
مؤلف
از تاریخ ولادت ابوالفضل شاذان ابن جبرئیل بن اسماعیل القمی اطلاعی در دست نیست، اما از کتب تراجم معلوم می شود که ایشان از اعلام قرن ششم هجری و متولد شهر قم بوده، اما ساكن مدینه شده و در تأليفات خود نيز اشاره نموده كه در مدينه آنها را نوشته است. بعضی می گویند سال ۵۸۳ هجری مدتی در دمشق بوده است. در تاریخ وفات ایشان نیز اختلاف است؛ بعضی می گویند که او قبل از سال ۶۰۴ وفات کرده و به قول بعضی دیگر، حدود سال ۶۶۰ وفات کرده است.
وی از شاگردان حمزة بن علی بن زهره حلبی و ابن شهر آشوب بوده، و خود از اساتید فخار بن معد موسوی و محمد بن جعفر مشهدی می باشد. علامه مجلسی درباره او تعابیری مانند: الشیخ الاجل السعید، الامام العالم و رئیس الحفّاظ والمحدثین به کار می برد.
برخی از تألیفات منسوب به شاذان قمی عبارتند از: الفضائل، الروضة فی فضائل امیرالمؤمنین، إزاحة العلة فی معرفة القبلة، تحفة المؤلف الناظم و عمدة المکلف الصائم، درر المناقب فی فضائل علی بن ابیطالب.
انتساب کتاب
با وجود شهرت انتساب کتاب «الفضائل» به شاذان بن جبرئیل، عالمانى چون شیخ آقا بزرگ در الذریعة و سید محسن امین در أعیان الشیعة درباره مؤلف این اثر تردید دارند. چون شاذان بن جبرئیل از بزرگان قرن ششم هجرى بوده و در اجازه‌اى که به بعضى از شاگردان خود داده، تاریخ ۵۸۴ هجری را ذکر کرده است. همچنین در ۵۴۸ هجرى، ابن زهره از او روایت نقل مى‌کند. تاریخ تدوین کتاب دیگرش «إزاحة العلة» نیز ۵۵۸ هجرى مى‌باشد.
از طرف دیگر، کتاب «الفضائل» در نیمه قرن هفتم هجری نوشته شده، چون مؤلف از حیات خود در تاریخ ذى القعده سال ۶۵۱ هجری یاد مى‌کند، یا زمان اخذ برخى احادیث کتاب را سال ۶۵۲ هجری بیان کرده است؛ از این رو به نظر آقا بزرگ تهرانی نویسنده این کتاب مشخص نیست.
با توجه به اینکه مؤلف در سند اولین حدیث کتاب «الفضائل» می گوید: «حَدَّثَنِی الشَّیخُ الْفَقِیهُ أَبُوالْفَضْلِ شَاذَانُ بْنُ جَبْرَئِیلَ الْقُمِّی ...»، می توان گفت این کتاب را یکی از شاگردان شاذان بن جبرئیل از استادش نقل کرده، و از این رو به شاذان نسبت داده شده است.
معرفی کتاب
شیخ حر عاملی درباره کتاب «الفضائل» می گوید: کتاب خوبی است و در نزد ما نسخه ای از آن موجود است. همچنین علامه مجلسی با طرق عالی از این کتاب بهره برده است.
در هر حدیث ابتدا منبع و سپس سلسله سند آمده و از هر گونه توضیح و تحلیل خالى است. کتاب حاضر فصل‌بندى خوبى ندارد و مصنف تنها با کلماتى مانند «خبرٌ آخر» مطالب را جدا کرده و فقط در چند مورد عناوینى مانند «حدیث مولد النبی صلى‌الله‌علیه‌وآله» و «خبر ردّ الشمس لأمیرالمؤمنین (علیه‌السلام)» دارد.
برخی از مطالب و موضوعات مطرح شده در این کتاب عبارتند از: زنده کردن مرده توسط امام علی (ع)، ولادت امیرالمؤمنین (ع)، حدیث ردّ الشمس، معجزات امیرالمؤمنین (ع)، فضائل امام علی (ع)، اعتراف عمر به وصیت پیامبر برای امام على (ع)، سئوالهای یهودى و جوابهای امام علی (ع)، اعتراف عمر بفضلیت امام علی (ع)، صدقه دادن انگشتر توسط امام علی (ع).
منابع
- نرم افزار جامع الاحادیث، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
- کتاب الفضائل (لابن شاذان القمی)، ابوالفضل شاذان بن جبرئیل قمى.
- الذریعه، آقا بزرگ تهرانی، جزء ۱۶، انتشارات دارالکتب العلمیه.
