تسنیم: تفاوت بین نسخه‌ها
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
|||
| (۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۱ کاربر نشان داده نشده) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
{{مدخل دائرة المعارف|دانشنامه جهان اسلام}} | {{مدخل دائرة المعارف|دانشنامه جهان اسلام}} | ||
| − | + | «تَسنیم» نام چشمه ای است در [[بهشت]] که مقرّبان (درگاه خداوند) از آن مى نوشند. این واژه یک بار در [[قرآن کریم]] ذکر شده است. | |
| − | == | + | ==معنای تسنیم== |
| − | + | «تسنیم»، از ریشه «سنم»، در لغت به معنای «بزرگ شدن کوهان شتر» و نیز «بزرگ و مهتر قوم گردیدن» است. از این ریشه، «سنام» به معنای کوهان شتر و جمع آن به صورت «اَسنِمه» بکار رفته است. در زبان عربی به قبری که مسطح نباشد قبر «مُسَنَّم» می گویند، بنابراین در معنای تسنیم نوعی رفعت و بلندی ملحوظ است.<ref>ابوالفتوح رازی، روض الجِنان و روح الجَنان فی تفسیر القرآن، ج۲۰، ص۱۹۱؛ نیز رجوع کنید به طوسی، ج۱۰، ص۳۰۳؛ ازهری، تهذیب اللغة، ج۱۳، ص۱۵، ذیل «س ن م».</ref> | |
| − | بنا به توصیف [[قرآن کریم]] از بهشت | + | بنا به توصیف [[قرآن کریم]] از [[بهشت]]، بهشتیان در باغهای پرنعمت الهی بر کرسی های خود می نشینند و از شرابی سر به مُهر به نام «رحیق» سیراب می شوند. مُهری که بر این شراب نهاده شده از مُشک است و قرآن دسترسی به آن را سزاوار رقابت و مسابقه. این شراب در آمیخته با «تسنیم» است و تسنیم چشمه ای است که مقربان خدا از آن می نوشند: {{متن قرآن|«یسْقَوْنَ مِنْ رَحِیقٍ مَخْتُومٍ * خِتَامُهُ مِسْک ۚ وَفِی ذَٰلِک فَلْیتَنَافَسِ الْمُتَنَافِسُونَ * وَمِزَاجُهُ مِنْ تَسْنِیمٍ * عَینًا یشْرَبُ بِهَا الْمُقَرَّبُونَ»}}.<ref>[[سوره مطففین]]: ۲۵ـ۲۸.</ref> |
| − | + | در این که چرا این شراب یا این چشمه "تسنیم" نامیده شده است، می گویند یا به دلیل آن است که این چشمه از رفعت و رتبه بزرگی برخوردار است و یا شرابى است از آسمان بهشت فرو مى ریزد.<ref>اسماعیل حقى بروسوى، تفسیر روح البیان، ج ۱۰، ص ۳۷۲، دارالفکر، بیروت.</ref> همچنین گفته اند: در حقیقت شراب هاى بهشتى انواعى دارد: بعضى در نهرها جارى است که در آیات متعددى از قرآن به آن اشاره شده است. و بعضى در ظرف هاى دربسته مهر شده است، و از همه مهم تر شرابى است که از آسمان بهشت و یا طبقات بالاى آن فرو مى ریزد و این همان شراب "تسنیم" است که هیچ یک از نوشیدنی هاى بهشتى به پاى آن نمى رسد، و طبعاً تأثیرى که در روح و جان بهشتیان مى گذارد از همه عالی تر و پر جاذبه تر و عمیق تر است، و نشئه روحانى حاصل از آن غیر قابل توصیف است...».<ref>ر.ک: ناصر مکارم شیرازى، تفسیر نمونه، ج ۲۶، ص ۲۷۸، دار الکتب الإسلامیة، تهران، ۱۳۷۴ ش.</ref> | |
| − | + | ==توصیف تسنیم== | |
| − | + | در توصیف «تسنیم» گفته اند که نهری است جاری در هوا (شاید مراد بالا باشد) و هنگامی که اهل [[بهشت]] بخواهند، در ظرف آنها ریخته می شود.<ref>طبرسی، ج۱۰، ص۶۹۳.</ref> از [[ابن عباس]] و [[ابن مسعود]] روایت کرده اند که تسنیم نام آبی است که از زیر [[عرش]] روان است و بهترین نوشیدنی بهشتی و از مصادیق آیه هفدهم [[سوره سجده]] است که می گوید: {{متن قرآن|«فَلَا تَعْلَمُ نَفْسٌ مَا أُخْفِی لَهُمْ مِنْ قُرَّةِ أَعْینٍ..»}}.<ref>طبرسی، ج۱۰، ص۶۹۳؛ میبدی، کشف الاسرار و عدة الابرار، ج۱۰، ص۴۱۹؛ نیز رجوع کنید به ابوالفتوح رازی، روض الجِنان و روح الجَنان فی تفسیر القرآن، ج۲۰، ص۱۹۱ـ۱۹۲.</ref> | |
| + | |||
| + | همچنین در وصف تسنیم گفته اند: از آیات ۲۵ـ۲۸ [[سوره مطففین]] استفاده مى شود که "تسنیم" پاک ترین شراب بهشتى است که مقربان آن را به طور خالص مى نوشند.<ref>سید هاشم بحرانى، البرهان فى تفسیر القرآن، ج ۵، ص ۶۰۹، بنیاد بعثت، تهران، ۱۴۱۶ ق.</ref> | ||
| + | |||
| + | به نظر [[علامه طباطبایى|علامه طباطبائی]]،<ref>طباطبائی، ج۲۰، ص۲۳۹.</ref> بنابر توصیف [[قرآن]]، چشمه تسنیم از شراب «رحیق» برتر است، زیرا این شراب به سبب آمیختگی با تسنیم دلپذیر می شود و از طرف دیگر چون مقربان از تسنیم می نوشند، مرتبه آنان از نیکانی که با شراب رحیق سرمست می شوند، والاتر است. اما صرف آمیخته بودن محتوای رحیق با تسنیم و وصف قرآن کریم از این ترکیب نمی تواند دلیل برتری یکی بر دیگری باشد مگر آن که این برتری از طریق بعضی روایات اثبات شود یا از معنای کلمه مقربان برتری خاصی نسبت به معنای کلمه ابرار بدست آید. | ||
| − | در | + | در روایتی [[رسول خدا]] (صلی الله علیه و آله) می فرماید: تسنیم از بهترین نوشیدنى های بهشت است که آل محمد از آن مى نوشند. و آنان از مقرّبان سابقه دار هستند که شامل رسول اللَّه و [[امام علی علیه السلام|على]] و [[خدیجه کبری|خدیجه]] و ذریّه آنان که در ایمان و عمل به رسول خدا و امیر مؤمنان اقتدا کردند می شود.<ref>حسکانی، شواهد التنزیل لقواعد التفضیل، ج ۲، ص ۴۲۵؛ ابن عقده کوفى، فضائل أمیرالمؤمنین، ص۲۱۸، دلیل ما، قم، ۱۴۲۴ق.</ref> |
| + | از آیات قرآن و نوشته های اکثر مفسران بدست نمی آید که محتوای چشمه تسنیم آب است یا نوشیدنی دیگر، ولی پاره ای از مفسران و مترجمان، ناخودآگاه کلمه آب را به نام تسنیم افزوده اند.<ref>برای نمونه رجوع کنید به مراغی، تفسیر المراغی، ج۳۰، ص۸۲.</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
| − | |||
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | * دانشنامه جهان | + | *[[دانشنامه جهان اسلام]]، مدخل "تسنیم"، سعید عدالت نژاد، جلد ۷. |
| + | *"معنای تسنیم چیست؟"، [https://www.shia-news.com/fa/news/202236/%D9%85%D8%B9%D9%86%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%B3%D9%86%DB%8C%D9%85-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA-%D8%A2%DB%8C%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D9%88-%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%DA%86%D9%86%DB%8C%D9%86-% پایگاه شیعه نیوز]. | ||
[[رده:واژگان قرآنی]] | [[رده:واژگان قرآنی]] | ||
[[رده:بهشت]] | [[رده:بهشت]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۰۸:۳۳
این صفحه مدخلی از دانشنامه جهان اسلام است
(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)
«تَسنیم» نام چشمه ای است در بهشت که مقرّبان (درگاه خداوند) از آن مى نوشند. این واژه یک بار در قرآن کریم ذکر شده است.
محتویات
معنای تسنیم
«تسنیم»، از ریشه «سنم»، در لغت به معنای «بزرگ شدن کوهان شتر» و نیز «بزرگ و مهتر قوم گردیدن» است. از این ریشه، «سنام» به معنای کوهان شتر و جمع آن به صورت «اَسنِمه» بکار رفته است. در زبان عربی به قبری که مسطح نباشد قبر «مُسَنَّم» می گویند، بنابراین در معنای تسنیم نوعی رفعت و بلندی ملحوظ است.[۱]
بنا به توصیف قرآن کریم از بهشت، بهشتیان در باغهای پرنعمت الهی بر کرسی های خود می نشینند و از شرابی سر به مُهر به نام «رحیق» سیراب می شوند. مُهری که بر این شراب نهاده شده از مُشک است و قرآن دسترسی به آن را سزاوار رقابت و مسابقه. این شراب در آمیخته با «تسنیم» است و تسنیم چشمه ای است که مقربان خدا از آن می نوشند: «یسْقَوْنَ مِنْ رَحِیقٍ مَخْتُومٍ * خِتَامُهُ مِسْک ۚ وَفِی ذَٰلِک فَلْیتَنَافَسِ الْمُتَنَافِسُونَ * وَمِزَاجُهُ مِنْ تَسْنِیمٍ * عَینًا یشْرَبُ بِهَا الْمُقَرَّبُونَ».[۲]
در این که چرا این شراب یا این چشمه "تسنیم" نامیده شده است، می گویند یا به دلیل آن است که این چشمه از رفعت و رتبه بزرگی برخوردار است و یا شرابى است از آسمان بهشت فرو مى ریزد.[۳] همچنین گفته اند: در حقیقت شراب هاى بهشتى انواعى دارد: بعضى در نهرها جارى است که در آیات متعددى از قرآن به آن اشاره شده است. و بعضى در ظرف هاى دربسته مهر شده است، و از همه مهم تر شرابى است که از آسمان بهشت و یا طبقات بالاى آن فرو مى ریزد و این همان شراب "تسنیم" است که هیچ یک از نوشیدنی هاى بهشتى به پاى آن نمى رسد، و طبعاً تأثیرى که در روح و جان بهشتیان مى گذارد از همه عالی تر و پر جاذبه تر و عمیق تر است، و نشئه روحانى حاصل از آن غیر قابل توصیف است...».[۴]
توصیف تسنیم
در توصیف «تسنیم» گفته اند که نهری است جاری در هوا (شاید مراد بالا باشد) و هنگامی که اهل بهشت بخواهند، در ظرف آنها ریخته می شود.[۵] از ابن عباس و ابن مسعود روایت کرده اند که تسنیم نام آبی است که از زیر عرش روان است و بهترین نوشیدنی بهشتی و از مصادیق آیه هفدهم سوره سجده است که می گوید: «فَلَا تَعْلَمُ نَفْسٌ مَا أُخْفِی لَهُمْ مِنْ قُرَّةِ أَعْینٍ..».[۶]
همچنین در وصف تسنیم گفته اند: از آیات ۲۵ـ۲۸ سوره مطففین استفاده مى شود که "تسنیم" پاک ترین شراب بهشتى است که مقربان آن را به طور خالص مى نوشند.[۷]
به نظر علامه طباطبائی،[۸] بنابر توصیف قرآن، چشمه تسنیم از شراب «رحیق» برتر است، زیرا این شراب به سبب آمیختگی با تسنیم دلپذیر می شود و از طرف دیگر چون مقربان از تسنیم می نوشند، مرتبه آنان از نیکانی که با شراب رحیق سرمست می شوند، والاتر است. اما صرف آمیخته بودن محتوای رحیق با تسنیم و وصف قرآن کریم از این ترکیب نمی تواند دلیل برتری یکی بر دیگری باشد مگر آن که این برتری از طریق بعضی روایات اثبات شود یا از معنای کلمه مقربان برتری خاصی نسبت به معنای کلمه ابرار بدست آید.
در روایتی رسول خدا (صلی الله علیه و آله) می فرماید: تسنیم از بهترین نوشیدنى های بهشت است که آل محمد از آن مى نوشند. و آنان از مقرّبان سابقه دار هستند که شامل رسول اللَّه و على و خدیجه و ذریّه آنان که در ایمان و عمل به رسول خدا و امیر مؤمنان اقتدا کردند می شود.[۹]
از آیات قرآن و نوشته های اکثر مفسران بدست نمی آید که محتوای چشمه تسنیم آب است یا نوشیدنی دیگر، ولی پاره ای از مفسران و مترجمان، ناخودآگاه کلمه آب را به نام تسنیم افزوده اند.[۱۰]
پانویس
- ↑ ابوالفتوح رازی، روض الجِنان و روح الجَنان فی تفسیر القرآن، ج۲۰، ص۱۹۱؛ نیز رجوع کنید به طوسی، ج۱۰، ص۳۰۳؛ ازهری، تهذیب اللغة، ج۱۳، ص۱۵، ذیل «س ن م».
- ↑ سوره مطففین: ۲۵ـ۲۸.
- ↑ اسماعیل حقى بروسوى، تفسیر روح البیان، ج ۱۰، ص ۳۷۲، دارالفکر، بیروت.
- ↑ ر.ک: ناصر مکارم شیرازى، تفسیر نمونه، ج ۲۶، ص ۲۷۸، دار الکتب الإسلامیة، تهران، ۱۳۷۴ ش.
- ↑ طبرسی، ج۱۰، ص۶۹۳.
- ↑ طبرسی، ج۱۰، ص۶۹۳؛ میبدی، کشف الاسرار و عدة الابرار، ج۱۰، ص۴۱۹؛ نیز رجوع کنید به ابوالفتوح رازی، روض الجِنان و روح الجَنان فی تفسیر القرآن، ج۲۰، ص۱۹۱ـ۱۹۲.
- ↑ سید هاشم بحرانى، البرهان فى تفسیر القرآن، ج ۵، ص ۶۰۹، بنیاد بعثت، تهران، ۱۴۱۶ ق.
- ↑ طباطبائی، ج۲۰، ص۲۳۹.
- ↑ حسکانی، شواهد التنزیل لقواعد التفضیل، ج ۲، ص ۴۲۵؛ ابن عقده کوفى، فضائل أمیرالمؤمنین، ص۲۱۸، دلیل ما، قم، ۱۴۲۴ق.
- ↑ برای نمونه رجوع کنید به مراغی، تفسیر المراغی، ج۳۰، ص۸۲.
منابع
- دانشنامه جهان اسلام، مدخل "تسنیم"، سعید عدالت نژاد، جلد ۷.
- "معنای تسنیم چیست؟"، پایگاه شیعه نیوز.
