مقاله بدون شناسه یا دارای شناسه ضعیف است
مقاله مورد سنجش قرار گرفته است

سبع مثانی: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(سنجش کیفی مقاله)
(ویرایش)
 
(۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۱ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
«سبع» (هفت) از اعداد <ref>مفردات، ص 394، «سبع».</ref> و «مثانى» جمع «مثنى» به معناى دو بار، مكرر و اعاده است.<ref>لغت نامه، ج12، ص17882، «مثانى»؛ ص17898، «مثنى»؛ الميزان، ج12، ص191.</ref>
+
{{خوب}}
  
این ترکیب در آیه 87 [[سوره حجر]] آمده است: {{متن قرآن|«ولَقَد ءاتَينكَ سَبعـًا مِنَ المَثانى والقُرءانَ العَظيم»}}.
+
«سبع» (هفت) از اعداد<ref>مفردات، ص ۳۹۴، «سبع».</ref> و «مثانى» جمع «مَثنى» به معناى دو بار، مکرر و اعاده است.<ref>لغت نامه، ج۱۲، ص۱۷۸۸۲، «مثانى»؛ ص۱۷۸۹۸، «مثنى»؛ المیزان، ج۱۲، ص۱۹۱.</ref> این تعبیر [[قرآن|قرآنی]] در آیه ۸۷ [[سوره حجر]] آمده است: {{متن قرآن|«ولَقَد ءاتَینک سَبعـًا مِنَ المَثانى والقُرءانَ العَظیم»}}.
  
در مورد اين كه مقصود از سبع مثانى چيست، نظرات متعدّدى بيان شده كه برخى از آنها چنين است:  
+
در مورد این که مقصود از سبع مثانى چیست، نظرات متعدّدى بیان شده که برخى از آنها چنین است:  
  
1. منظور، فاتحة الكتاب است<ref>مجمع البيان، ج5-6، ص530.</ref> كه در روايات متعددى که از طريق اهل بيت پيامبر صلى الله عليه و آله وارد شده همين معنا وارد شده است.<ref>الميزان، ج12، ص191.</ref> دلايل گوناگونى نيز براى اين نامگذارى بيان شده است؛ از جمله [[امام صادق]] عليه السلام علت آن را دو بار خواندن در نماز دانسته اند.<ref>تفسير عيّاشى، ج1، ص19؛ تفسير نورالثقلين، ج3، ص27، ح 98؛ مجمع البيان، ج5-6، ص530.</ref>
+
۱. منظور، [[سوره حمد|فاتحة الکتاب]] است<ref>مجمع البیان، ج۵-۶، ص۵۳۰.</ref> که در روایات متعددى که از طریق [[اهل بیت|اهل بیت پیامبر]] صلى الله علیه و آله وارد شده، همین معنا بیان شده است.<ref>المیزان، ج۱۲، ص۱۹۱.</ref> دلایل گوناگونى نیز براى این نامگذارى گفته شده است؛ از جمله [[امام صادق]] علیه السلام علت آن را دو بار خواندن این [[سوره]] در [[نماز]] دانسته اند.<ref>تفسیر عیاشى، ج۱، ص۱۹؛ تفسیر نورالثقلین، ج۳، ص۲۷، ح ۹۸؛ مجمع البیان، ج۵-۶، ص۵۳۰.</ref>
  
2.مقصود، هفت سوره طولانى اوّل قرآن از [[سوره بقره]] تا [[سوره توبه]] است و آن را «مثانى» ناميده اند؛ به دليل اين كه داستان هاى عبرت آموز در آن، دو به دو آمده است.<ref>مجمع البيان، ج5-6، ص530.</ref>  
+
۲. مقصود، هفت سوره طولانى اوّل قرآن، از [[سوره بقره]] تا [[سوره توبه]] است و آن را «مثانى» نامیده اند، به دلیل این که داستان هاى عبرت آموز در آن، دو به دو آمده است.<ref>مجمع البیان، ج۵-۶، ص۵۳۰.</ref>  
  
3. منظور کل قرآن است؛ و این در صورتی است که «مِن» در این آیه برای تبعیض باشد. در صورتی که سبع‌المثانی کل قرآن باشد می‌تواند یکی از اسامی و اوصاف قرآن به شمار آید.
+
۳. منظور کل [[قرآن]] است؛ و این در صورتی است که «مِن» در این آیه برای تبعیض باشد. اگر سبع‌المثانی کل قرآن باشد، می‌تواند یکی از [[اسامی و صفات قرآن|اسامی و اوصاف قرآن]] به شمار آید.
  
4. برخی نیز گفته‌اند: مراد هفت صحیفه‌ای است که از آسمان بر انبیاء نازل شده است.
+
۴. برخی نیز گفته‌اند: مراد هفت صحیفه‌ای است که از آسمان بر [[پیامبران|انبیاء]] نازل شده است.
  
در صورت مد نظر قرار دادن احتمال اول و با در نظر گرفتن آیه ی مذکور و 2 آیه ی بعد از آن: {{متن قرآن|«ولَقَد ءاتَينكَ سَبعـًا مِنَ المَثانى والقُرءانَ العَظيم × لاتَمُدَّنَّ عَينَيكَ اِلى ما مَتَّعنا بِهِ اَزوجـًا مِنهُم ولاتَحزَن عَلَيهِم واخفِض جَناحَكَ لِلمُؤمِنين<ref>معناى «لاتمدّن...» اين است كه چشم طمع به زخارفى كه به گروههايى از كافران داده ايم نداشته باش. حاصل معناى اين آيه با توجه به آيه قبلى اين است كه تو از نعمت بس بزرگى ([[سوره حمد]]) بهره مند شده اى كه هر نعمتى نسبت به آن ناچيز است. (روح المعانى، ج8، جزء14، ص118)</ref> × و قُل اِنّى اَنَا النَّذيرُ المُبين»}} می توان به این نکات پی برد:
+
در صورت مد نظر قرار دادن احتمال اول ([[سوره حمد|فاتحة الکتاب]]) و با در نظر گرفتن آیه مورد بحث و دو آیه بعد از آن: {{متن قرآن|«ولَقَد ءاتَینک سَبعـًا مِنَ المَثانى والقُرءانَ العَظیم * لاتَمُدَّنَّ عَینَیک اِلى ما مَتَّعنا بِهِ اَزوجـًا مِنهُم ولاتَحزَن عَلَیهِم واخفِض جَناحَک لِلمُؤمِنین * و قُل اِنّى اَنَا النَّذیرُ المُبین»<ref>معناى «لاتمدّن...» این است که چشم طمع به زخارفى که به گروههایى از کافران داده ایم نداشته باش. حاصل معناى این آیه با توجه به آیه قبلى این است که تو از نعمت بس بزرگى (سوره حمد) بهره مند شده اى که هر نعمتى نسبت به آن ناچیز است. (روح المعانى، ج۸، جزء۱۴، ص۱۱۸)</ref>}}، می توان به این نکات پی برد:
  
# بهره مندى از سبع مثانی ([[سوره حمد]]):
+
#بهره مندى از سبع مثانی ([[سوره حمد]]) مقتضى پرهیز از چشم دوختن به دارایی دیگران است.
## مقتضى پرهيز از چشم دوختن به دارایی دیگران
+
#«سبع مثانی» (سوره حمد)، از عطایاى خداوند بر پیامبر صلى الله علیه و آله است.
## دليل محزون شدن پيامبر صلى الله عليه و آله از كفر كافران و اجابت نكردن دعوت آن حضرت
+
#سبع مثانی (سوره حمد) داراى جایگاهى ویژه در میان سوره هاى قرآن می باشد.
## لازمه تواضع و نرمخویی پيامبر صلى الله عليه و آله نسبت به مؤمنان
 
## مقتضى اظهار رسالت پیامبر صلی الله علیه و آله و معرفى خود در جايگاه هشداردهنده آشكار است.
 
# «سبع مثانی» (سوره حمد)، از عطاياى خداوند بر پيامبر صلى الله عليه و آله است.
 
# سبع مثانی (سوره حمد) داراى جايگاهى ويژه در ميان سوره هاى قرآن می باشد.
 
  
 
==پانویس==
 
==پانویس==
 
{{پانویس}}
 
{{پانویس}}
 
 
==منابع==
 
==منابع==
* [http://islamicdoc.org/wiki/index.php/%D8%B3%D8%A8%D8%B9_%D9%85%D8%AB%D8%A7%D9%86%DB%8C_(_%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86_) ویکی علوم اسلامی (اصطلاح نامه علوم قرآنی، بخش اسامی و صفات قرآن)].
+
*[http://islamicdoc.org/wiki/index.php/%D8%B3%D8%A8%D8%B9_%D9%85%D8%AB%D8%A7%D9%86%DB%8C_(_%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86_) ویکی علوم اسلامی (اصطلاح نامه علوم قرآنی، بخش اسامی و صفات قرآن)].
* فرهنگ قرآن، جلد 15، صفحه 526.
+
*[[فرهنگ قرآن]]، جلد ۱۵، صفحه ۵۲۶.
  
 
{{قرآن}}
 
{{قرآن}}
 
{{سنجش کیفی
 
{{سنجش کیفی
 
|سنجش=شده
 
|سنجش=شده
|شناسه= خوب
+
|شناسه= ضعیف
 
|عنوان بندی مناسب= خوب
 
|عنوان بندی مناسب= خوب
 
|کفایت منابع و پی نوشت ها= خوب
 
|کفایت منابع و پی نوشت ها= خوب
سطر ۴۶: سطر ۴۱:
 
[[رده:واژگان قرآنی]]
 
[[رده:واژگان قرآنی]]
 
[[رده:اسامی و اوصاف قرآن]]
 
[[رده:اسامی و اوصاف قرآن]]
 +
[[رده: مقاله های مرتبط به دانشنامه]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۶ اکتبر ۲۰۲۰، ساعت ۰۸:۲۰


«سبع» (هفت) از اعداد[۱] و «مثانى» جمع «مَثنى» به معناى دو بار، مکرر و اعاده است.[۲] این تعبیر قرآنی در آیه ۸۷ سوره حجر آمده است: «ولَقَد ءاتَینک سَبعـًا مِنَ المَثانى والقُرءانَ العَظیم».

در مورد این که مقصود از سبع مثانى چیست، نظرات متعدّدى بیان شده که برخى از آنها چنین است:

۱. منظور، فاتحة الکتاب است[۳] که در روایات متعددى که از طریق اهل بیت پیامبر صلى الله علیه و آله وارد شده، همین معنا بیان شده است.[۴] دلایل گوناگونى نیز براى این نامگذارى گفته شده است؛ از جمله امام صادق علیه السلام علت آن را دو بار خواندن این سوره در نماز دانسته اند.[۵]

۲. مقصود، هفت سوره طولانى اوّل قرآن، از سوره بقره تا سوره توبه است و آن را «مثانى» نامیده اند، به دلیل این که داستان هاى عبرت آموز در آن، دو به دو آمده است.[۶]

۳. منظور کل قرآن است؛ و این در صورتی است که «مِن» در این آیه برای تبعیض باشد. اگر سبع‌المثانی کل قرآن باشد، می‌تواند یکی از اسامی و اوصاف قرآن به شمار آید.

۴. برخی نیز گفته‌اند: مراد هفت صحیفه‌ای است که از آسمان بر انبیاء نازل شده است.

در صورت مد نظر قرار دادن احتمال اول (فاتحة الکتاب) و با در نظر گرفتن آیه مورد بحث و دو آیه بعد از آن: «ولَقَد ءاتَینک سَبعـًا مِنَ المَثانى والقُرءانَ العَظیم * لاتَمُدَّنَّ عَینَیک اِلى ما مَتَّعنا بِهِ اَزوجـًا مِنهُم ولاتَحزَن عَلَیهِم واخفِض جَناحَک لِلمُؤمِنین * و قُل اِنّى اَنَا النَّذیرُ المُبین»[۷]، می توان به این نکات پی برد:

  1. بهره مندى از سبع مثانی (سوره حمد) مقتضى پرهیز از چشم دوختن به دارایی دیگران است.
  2. «سبع مثانی» (سوره حمد)، از عطایاى خداوند بر پیامبر صلى الله علیه و آله است.
  3. سبع مثانی (سوره حمد) داراى جایگاهى ویژه در میان سوره هاى قرآن می باشد.

پانویس

  1. مفردات، ص ۳۹۴، «سبع».
  2. لغت نامه، ج۱۲، ص۱۷۸۸۲، «مثانى»؛ ص۱۷۸۹۸، «مثنى»؛ المیزان، ج۱۲، ص۱۹۱.
  3. مجمع البیان، ج۵-۶، ص۵۳۰.
  4. المیزان، ج۱۲، ص۱۹۱.
  5. تفسیر عیاشى، ج۱، ص۱۹؛ تفسیر نورالثقلین، ج۳، ص۲۷، ح ۹۸؛ مجمع البیان، ج۵-۶، ص۵۳۰.
  6. مجمع البیان، ج۵-۶، ص۵۳۰.
  7. معناى «لاتمدّن...» این است که چشم طمع به زخارفى که به گروههایى از کافران داده ایم نداشته باش. حاصل معناى این آیه با توجه به آیه قبلى این است که تو از نعمت بس بزرگى (سوره حمد) بهره مند شده اى که هر نعمتى نسبت به آن ناچیز است. (روح المعانى، ج۸، جزء۱۴، ص۱۱۸)

منابع

قرآن
متن و ترجمه قرآن
اوصاف قرآن (اسامی و صفات قرآن، اعجاز قرآن، عدم تحریف در قرآن)
اجزاء قرآن آیه، سوره، جزء، حزب، حروف مقطعه
ترجمه و تفسیر قرآن تاریخ تفسیر، روشهای تفسیری قرآن، سیاق آیات، اسرائیلیات، تاویل، فهرست تفاسیر شیعه، فهرست تفاسیر اهل سنت، ترجمه های قرآن
علوم قرآنی تاریخ قرآن: نزول قرآن، جمع قرآن، شان نزول، کاتبان وحی، قراء سبعه
دلالت الفاظ قرآن: عام و خاص، مجمل و مبین، مطلق و مقید، محکم و متشابه، مفهوم و منطوق، نص و ظاهر، ناسخ و منسوخ
تلاوت قرآن تجوید، آداب قرائت قرآن، تدبر در قرآن
رده ها: سوره های قرآن * آیات قرآن * واژگان قرآنی * شخصیت های قرآنی * قصه های قرآنی * علوم قرآنی * معارف قرآن