فوائد الاصول (نائینی) (کتاب): تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(صفحه‌ای تازه حاوی «فوائد الأصول، مجموعه درس‌هاى میرزا محمدحسین غروى نایینى، از بزرگ‌ترین چهر...» ایجاد کرد)
 
 
(۶ نسخهٔ میانیِ همین کاربر نمایش داده نشده است)
سطر ۱: سطر ۱:
فوائد الأصول، مجموعه درس‌هاى میرزا محمدحسین غروى نایینى، از بزرگ‌ترین چهره‌هاى درخشان شیعه در قرن چهاردهم هجرى است(۱۲۷۶-۱۳۵۵ق). این درس‌ها، توسط عالم ربانى، شیخ محمد على کاظمى خراسانى (۱۳۰۹-۱۳۶۵ق)، از شاگردان ممتاز علامه نایینى، به زبان عربى، تحریر شده است.
+
{{مشخصات کتاب
[[پرونده:Favaed osool.jpg|بندانگشتی|فوائد الأصول]]
 
  
علامه ربانى شیخ محمد على کاظمى، در مقدمه کتاب، انگیزه خود را از نگارش کتاب «فواید الاصول» این‌گونه بیان مى‌فرماید:
+
|عنوان=
  
«از زمانى که در مجلس درس مولا، برترین مجتهدان، یگانه دهر و فقیه زمان، شخصیتى که ریاست حوزه‌هاى علمیه به دست اوست، استاد و پناه‌گاه ما، حضرت آیت‌الله میرزا محمدحسین غروى نایینى، شرکت کردم، دیدم که مجلس درس ایشان داراى فواید ارزش‌مندى است که عالم اندیشمند از آن بهره‌مند مى‌شود؛ چه رسد به کسى که در این علم، مبتدى و آغازگر راه باشد و کسى که در این راه توانا باشد از آن بهره مى‌برد؛ چه رسد به کسى که ناتوان و نیازمند باشد، لذا دوست داشتم این برگه‌ها را به آنچه از افادات و بیانات شریف ایشان استفاده برده‌ام، زینت بخشم و تا آن‌جا که فهم قاصر من به آن دست مى‌یابد، شرح و تقریر نمایم.»
+
|تصویر= [[پرونده:Favaed osool.jpg|Favaed osool.jpg]]
  
محقق نایینى، خود، درباره این کتاب و مؤلف دانشمند آن مى‌فرماید:
+
|نویسنده=میرزا محمدحسین نائینی
  
«از بهترین نعمت‌هایى که خداوند سبحان و متعال، بر اهل علم ارزانى داشته، نعمتى است که بر نور چشم من، دانشمند برجسته و علامه اندیشمند و مبتکر دل‌سوز که به برترین درجات ثبات و استوارى نایل آمده، ارزانى داشته و آن، توفیق و تأیید الهى است.
+
|موضوع= اصول فقه شیعه
وى، با کوشش و تلاش فراوان به بالاترین مراتب استنباط و اجتهاد نایل آمده و برگزیده مجتهدان برجسته و بزرگ و رکن و پایه اسلام گردیده که پیوسته مورد تأیید و ثابت‌قدم باد...
+
 
وى، در این کتاب و در این صفحات درخشان، آنچه را در مباحث خود بررسى کرده‌ایم، آورده است و در تنقیح و تهذیب آن از هیچ کوششى فروگذار نکرده و آن را با بیانى روان و نظمى زیبا به خوبى شرح و توضیح داده است...».
+
|زبان= عربی
 +
 
 +
|تعداد جلد=۴
 +
 
 +
|عنوان افزوده1=تدوین
 +
 
 +
|افزوده1= محمدعلى کاظمى خراسانى
 +
 
 +
|عنوان افزوده2=
  
ساختار کتاب
+
|افزوده2=
  
کتاب، در چهار جلد تنظیم شده است و موضوعات کلى مورد بحث در آن، عبارتند از: تعریف علم اصول و مسائل مربوط به آن، ماهیت وضع، صحیح و اعم، مشتق، اوامر(در جلد اول)؛
+
|لینک= [http://lib.ahlolbait.ir/parvan/resource/38684/%D9%81%D9%88%D8%A7%D8%A6%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84/&from=search&&query=%D9%81%D9%88%D8%A7%D8%A6%D8%AF%20%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84&count=20&execute=true فوائد الأصول]
  
نواهى، مفاهیم عام و خاص، مطلق و مقید(در جلد دوم)؛
+
}}
 +
کتاب '''«فوائد الأصول»'''، مجموعه درس‌هاى [[میرزا محمدحسین نائینی|میرزا محمدحسین غروى نائینى]] (۱۲۷۶-۱۳۵۵ ق)، در زمینه [[اصول فقه‌‌‌‌|علم اصول]] است. این درس‌ها، توسط شیخ محمدعلى کاظمى خراسانى، از شاگردان ممتاز علامه نایینى، به زبان عربى، تقریر و تحریر شده است.
  
قطع، ظن و شک(در جلد سوم)؛
+
== مؤلف ==
 +
[[میرزا محمدحسین نائینی]] (۱۳۵۵-۱۲۷۶ ق) فقیه اصولی و از مراجع [[شیعه]] و از شاگردان [[میرزا محمدحسن شیرازی|میرزای شیرازی]]، [[سید محمد طباطبایی فشارکی]] و [[آخوند خراسانی]] بود.
  
بقیه مباحث شک، استصحاب و تعادل و ترجیح(در جلد چهارم).
+
حوزه درسی میرزای نائینی از پربارترین حوزه‌های درسی [[نجف]] اشرف بوده و و علمای بزرگی چون [[سید محمد حجت کوه کمره ای|سید محمدحجت کوه‌کمری]]، [[علامه طباطبایى|علامه طباطبائی]] و [[سید ابوالقاسم خویی|آیت الله خوئى]] از شاگردان او هستند.  
  
گزارش محتوا
+
از جمله آثار مهم ایشان، [[فوائد الاصول (نائینی) (کتاب)|فوائد الأصول]]، تنبیه الأمة و تنزیه الملة، حواشی [[العروة الوثقی|العروة الوثقى‌]] و رسالة فی نفی الضرر می‌باشد.
  
کتاب «فوائد الأصول»، از بیانى رسا و روان در ارائه نظریات دقیق و ارزش‌مند اصولى مرحوم نایینى برخوردار است و با تعبیرات متین و سنجیده، اثرى گران‌بها و قابل توجه در تبیین نظریات اصولى به شمار مى‌آید.
+
==معرفی کتاب==
 +
[[میرزا محمدحسین نائینی]] -که از شخصیت‌هاى برجسته و از علماى اصولى بزرگ قرن اخیر به شمار مى‌آید- نظریات و دیدگاه‌هاى اصولى او، آثارى شگرف بر تکامل [[اصول فقه‌‌‌‌|علم اصول]] داشته و توجه بسیارى از بزرگان این علم را به خود جلب نموده است. وى، در تنقیح مطالب علم اصول و شرح مقاصد علماى این علم از قدرتى فراوان برخوردار بود و با دیده ژرف‌نگر خود تحقیقات ارزش‌مندى را در این علم به عمل آورده است. وى، تلاش فراوانى در تهذیب این علم و تربیت فضلا و دانشمندان متخصص در این علم نموده است. از مجلس درس این اندیشمند نام‌آور، شخصیت‌هایى پا به عرصه وجود نهاده‌اند که آنچه را در مجلس درس مى‌شنیده‌اند، فراگرفته و آنچه را فرامى‌گرفتند، به نگارش درمى‌آورده‌اند. این نگاشته‌ها، به نام «تقریرات» مشهور شده است و از جمله تقریرات درس مرحوم نایینى این کتاب ارزشمند، یعنی «فواید الاصول» مى‌باشد.  
  
این کتاب، اثر ارزش‌مند یکى از بهترین شاگردان مرحوم نایینى و چهره درخشان علم و عمل؛ یعنى شیخ محمد على کاظمى خراسانى است که متأسفانه اسرار گران‌بهاى آن دانشمند بزرگ آشکار نگشت و گنجینه‌هاى ارزش‌مند علوم آن عالم اندیشمند آن‌گونه که بود، نمایان نشد.
+
شیخ محمدعلى کاظمى خراسانی (۱۳۰۹-۱۳۶۵ ق) که دروس استادش [[میرزا محمدحسین نائینی|میرزاى نائینى]] را، تقریر و تحریر کرده است، در مقدمه کتاب، انگیزه خود را از نگارش کتاب «فواید الاصول» این‌گونه بیان مى‌نماید: «از زمانى که در مجلس درس مولا، برترین مجتهدان، یگانه دهر و فقیه زمان، شخصیتى که ریاست حوزه‌هاى علمیه به دست اوست، استاد و پناه‌گاه ما، حضرت آیت‌الله میرزا محمدحسین غروى نایینى، شرکت کردم، دیدم که مجلس درس ایشان داراى فواید ارزش‌مندى است که عالم اندیشمند از آن بهره‌مند مى‌شود؛ چه رسد به کسى که در این علم، مبتدى و آغازگر راه باشد و کسى که در این راه توانا باشد از آن بهره مى‌برد؛ لذا دوست داشتم این برگه‌ها را به آنچه از افادات و بیانات شریف ایشان استفاده برده‌ام، زینت بخشم و تا آن‌جا که فهم قاصر من به آن دست مى‌یابد، شرح و تقریر نمایم.»
  
کتاب، از همان زمان نگارش، مورد توجه علما و فضلاى حوزه‌هاى علمیه و مورد استفاده اساتید و مجتهدین بزرگ قرار گرفت و هم‌اکنون نیز در درس‌هاى خارج اصول حوزه‌هاى علمیه، یکى از کتاب‌هاى مورد استفاده طلاب و اساتید است.
+
میرزای نایینى، خود درباره این کتاب و مؤلف دانشمند آن مى‌فرماید: «از بهترین نعمت‌هایى که خداوند سبحان و متعال بر اهل علم ارزانى داشته، نعمتى است که بر نور چشم من، دانشمند برجسته و علامه اندیشمند و مبتکر دل‌سوز که به برترین درجات ثبات و استوارى نایل آمده، ارزانى داشته و آن، توفیق و تأیید الهى است. وى، با کوشش و تلاش فراوان به بالاترین مراتب استنباط و [[اجتهاد]] نایل آمده و برگزیده مجتهدان برجسته و بزرگ و رکن و پایه [[اسلام]] گردیده که پیوسته مورد تأیید و ثابت‌قدم باد...
 +
وى، در این کتاب و در این صفحات درخشان، آنچه را در مباحث خود بررسى کرده‌ایم، آورده است و در تنقیح و تهذیب آن از هیچ کوششى فروگذار نکرده و آن را با بیانى روان و نظمى زیبا به خوبى شرح و توضیح داده است...».
  
محقق نایینى از شخصیت‌هاى برجسته و از علماى اصولى بزرگ قرن اخیر به شمار مى‌آید.
+
کتاب، از همان زمان نگارش، مورد توجه علما و فضلاى [[حوزه علميه|حوزه‌هاى علمیه]] و مورد استفاده اساتید و مجتهدین بزرگ قرار گرفت و هم‌اکنون نیز در درس‌هاى خارج [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]] حوزه‌هاى علمیه، یکى از کتاب‌هاى مورد استفاده طلاب و اساتید است.
  
نظریات و دیدگاه‌هاى اصولى این دانشمند بزرگ، آثارى شگرف بر تکامل علم اصول داشته و توجه بسیارى از بزرگان این علم را به خود جلب نموده است.
+
==محتوای کتاب==
 +
کتاب «فوائد الأصول»، از بیانى رسا و روان و متین در ارائه نظریات دقیق و ارزشمند اصولى [[میرزا محمدحسین نائینی|میرزای نایینى]] برخوردار است. کتاب، با بیان پاره‌اى از مباحث الفاظ آغاز مى‌شود و با این مطلب که موافقت یکى از متعارضین با اصل، باعث ترجیح آن بر دیگرى نمى‌گردد، پایان مى‌یابد.
  
وى، در تنقیح مطالب علم اصول و شرح مقاصد علماى این علم از قدرتى فراوان برخوردار بود و با دیده ژرف‌نگر خود تحقیقات ارزش‌مندى را در این علم به عمل آورده است.
+
این کتاب، در چهار جلد تنظیم شده است و موضوعات کلى مورد بحث در آن، عبارتند از:
  
وى، تلاش فراوانى در تهذیب این علم و تربیت فضلا و دانشمندان متخصص در این علم نموده است.
+
*تعریف [[اصول فقه‌‌‌‌|علم اصول]] و مسائل مربوط به آن، ماهیت وضع، صحیح و اعم، مشتق، اوامر (در جلد اول)؛
  
از مجلس درس این اندیشمند نام‌آور، شخصیت‌هایى پا به عرصه وجود نهاده‌اند که آنچه را در مجلس درس مى‌شنیده‌اند، فراگرفته و آنچه را فرامى‌گرفتند، به نگارش درمى‌آورده‌اند.
+
*نواهى، مفاهیم عام و خاص، مطلق و مقید (در جلد دوم)؛
  
این نگاشته‌ها، به نام «تقریرات» مشهور شده است و از جمله تقریرات درس مرحوم نایینى این کتاب ارزشمند؛ یعنی «فواید الاصول» مى‌باشد.
+
*قطع، ظنّ و شک (در جلد سوم)؛
  
کتاب، با بیان پاره‌اى از مباحث الفاظ آغاز مى‌شود و با این مطلب که موافقت یکى از متعارضین با اصل، باعث ترجیح آن بر دیگرى نمى‌گردد، پایان مى‌یابد.
+
*بقیه مباحث شک، [[استصحاب]] و [[تعادل و تراجیح|تعادل و ترجیح]] (در جلد چهارم).
  
منابع
+
==منابع==
  
ویکی نور
+
*نرم افزار جامع اصول فقه، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
 +
{{منابع اصول فقه}}
 +
[[رده:منابع اصول فقه]][[رده:کتاب‌های اصول فقه]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۴ اکتبر ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۱۴

Favaed osool.jpg
نویسنده میرزا محمدحسین نائینی
موضوع اصول فقه شیعه
زبان عربی
تعداد جلد ۴
تدوین محمدعلى کاظمى خراسانى

فوائد الأصول

کتاب «فوائد الأصول»، مجموعه درس‌هاى میرزا محمدحسین غروى نائینى (۱۲۷۶-۱۳۵۵ ق)، در زمینه علم اصول است. این درس‌ها، توسط شیخ محمدعلى کاظمى خراسانى، از شاگردان ممتاز علامه نایینى، به زبان عربى، تقریر و تحریر شده است.

مؤلف

میرزا محمدحسین نائینی (۱۳۵۵-۱۲۷۶ ق) فقیه اصولی و از مراجع شیعه و از شاگردان میرزای شیرازی، سید محمد طباطبایی فشارکی و آخوند خراسانی بود.

حوزه درسی میرزای نائینی از پربارترین حوزه‌های درسی نجف اشرف بوده و و علمای بزرگی چون سید محمدحجت کوه‌کمری، علامه طباطبائی و آیت الله خوئى از شاگردان او هستند.

از جمله آثار مهم ایشان، فوائد الأصول، تنبیه الأمة و تنزیه الملة، حواشی العروة الوثقى‌ و رسالة فی نفی الضرر می‌باشد.

معرفی کتاب

میرزا محمدحسین نائینی -که از شخصیت‌هاى برجسته و از علماى اصولى بزرگ قرن اخیر به شمار مى‌آید- نظریات و دیدگاه‌هاى اصولى او، آثارى شگرف بر تکامل علم اصول داشته و توجه بسیارى از بزرگان این علم را به خود جلب نموده است. وى، در تنقیح مطالب علم اصول و شرح مقاصد علماى این علم از قدرتى فراوان برخوردار بود و با دیده ژرف‌نگر خود تحقیقات ارزش‌مندى را در این علم به عمل آورده است. وى، تلاش فراوانى در تهذیب این علم و تربیت فضلا و دانشمندان متخصص در این علم نموده است. از مجلس درس این اندیشمند نام‌آور، شخصیت‌هایى پا به عرصه وجود نهاده‌اند که آنچه را در مجلس درس مى‌شنیده‌اند، فراگرفته و آنچه را فرامى‌گرفتند، به نگارش درمى‌آورده‌اند. این نگاشته‌ها، به نام «تقریرات» مشهور شده است و از جمله تقریرات درس مرحوم نایینى این کتاب ارزشمند، یعنی «فواید الاصول» مى‌باشد.

شیخ محمدعلى کاظمى خراسانی (۱۳۰۹-۱۳۶۵ ق) که دروس استادش میرزاى نائینى را، تقریر و تحریر کرده است، در مقدمه کتاب، انگیزه خود را از نگارش کتاب «فواید الاصول» این‌گونه بیان مى‌نماید: «از زمانى که در مجلس درس مولا، برترین مجتهدان، یگانه دهر و فقیه زمان، شخصیتى که ریاست حوزه‌هاى علمیه به دست اوست، استاد و پناه‌گاه ما، حضرت آیت‌الله میرزا محمدحسین غروى نایینى، شرکت کردم، دیدم که مجلس درس ایشان داراى فواید ارزش‌مندى است که عالم اندیشمند از آن بهره‌مند مى‌شود؛ چه رسد به کسى که در این علم، مبتدى و آغازگر راه باشد و کسى که در این راه توانا باشد از آن بهره مى‌برد؛ لذا دوست داشتم این برگه‌ها را به آنچه از افادات و بیانات شریف ایشان استفاده برده‌ام، زینت بخشم و تا آن‌جا که فهم قاصر من به آن دست مى‌یابد، شرح و تقریر نمایم.»

میرزای نایینى، خود درباره این کتاب و مؤلف دانشمند آن مى‌فرماید: «از بهترین نعمت‌هایى که خداوند سبحان و متعال بر اهل علم ارزانى داشته، نعمتى است که بر نور چشم من، دانشمند برجسته و علامه اندیشمند و مبتکر دل‌سوز که به برترین درجات ثبات و استوارى نایل آمده، ارزانى داشته و آن، توفیق و تأیید الهى است. وى، با کوشش و تلاش فراوان به بالاترین مراتب استنباط و اجتهاد نایل آمده و برگزیده مجتهدان برجسته و بزرگ و رکن و پایه اسلام گردیده که پیوسته مورد تأیید و ثابت‌قدم باد... وى، در این کتاب و در این صفحات درخشان، آنچه را در مباحث خود بررسى کرده‌ایم، آورده است و در تنقیح و تهذیب آن از هیچ کوششى فروگذار نکرده و آن را با بیانى روان و نظمى زیبا به خوبى شرح و توضیح داده است...».

کتاب، از همان زمان نگارش، مورد توجه علما و فضلاى حوزه‌هاى علمیه و مورد استفاده اساتید و مجتهدین بزرگ قرار گرفت و هم‌اکنون نیز در درس‌هاى خارج اصول حوزه‌هاى علمیه، یکى از کتاب‌هاى مورد استفاده طلاب و اساتید است.

محتوای کتاب

کتاب «فوائد الأصول»، از بیانى رسا و روان و متین در ارائه نظریات دقیق و ارزشمند اصولى میرزای نایینى برخوردار است. کتاب، با بیان پاره‌اى از مباحث الفاظ آغاز مى‌شود و با این مطلب که موافقت یکى از متعارضین با اصل، باعث ترجیح آن بر دیگرى نمى‌گردد، پایان مى‌یابد.

این کتاب، در چهار جلد تنظیم شده است و موضوعات کلى مورد بحث در آن، عبارتند از:

  • تعریف علم اصول و مسائل مربوط به آن، ماهیت وضع، صحیح و اعم، مشتق، اوامر (در جلد اول)؛
  • نواهى، مفاهیم عام و خاص، مطلق و مقید (در جلد دوم)؛
  • قطع، ظنّ و شک (در جلد سوم)؛

منابع

  • نرم افزار جامع اصول فقه، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
منابع اصول فقه
متون به ترتیب تاریخ وفات مولفین
التذکرة بأصول الفقه

شیخ مفید

(م413ق)

الذریعه

سید مرتضی

(436-335)

عدة الاصول

شیخ طوسی

(460-385)

غنیة النزوع

ابن زهره

(585-510)

تهذیب الوصول

علامه حلی

(726-648)

مبادی الوصول

علامه حلی

(726-648)

القواعد و الفوائد

شهید اول

(786-734)

تمهید القواعد

شهید ثانی

(965-911)

معالم الدین

صاحب معالم

(م1011)

زبدة الاصول

شیخ بهائی

(1030-953)

الوافیه فی الاصول

فاضل تونی

(م 1071)

الفوائد الحائریه

وحید بهبهانی

(م1206)

قوانین الاصول

میرزای قمی

(م1231)

فرائد الاصول

شیخ انصاری

(م1281)

کفایة الاصول

آخوند خراسانی

(م1329)

مفاتیح الاصول

سید محمد مجاهد

(م1342)

فوائد الاصول (نائینی)

میرزا محمدحسین نائینی

(1355-1276)

وقایة الأذهان

محمد رضا نجفی اصفهانی

(م 1362)

اصول الفقه

شيخ محمدرضا مظفر

(م 1383)

منتهی الاصول

سید محمد حسن بجنوردی

(1395-1316)

المعالم الجدیده

سید محمد باقر صدر

(1399-1355)

اصول الاستنباط

سید علی نقی حیدری

(1403-1325)

مناهج الوصول

امام خمینی

(1409-1320)

الاصول العامه

سید محمد تقی حکیم

(1346-)

شروح
شروح معالم الدین ← حاشیه معالم، سلطان العلماء (م 1064) - حاشیه معالم، ملا محمد صالح مازندرانی (م 1081) - هدایة المسترشدین، شیخ محمدتقی اصفهانی (م 1248)
شروح فرائد الاصول ← أوثق الوسائل، میرزا موسی بن جعفر بن احمد تبریزی - بحر الفوائد، میرزا محمد حسن آشتیانی - درر الفوائد فی الحاشیه علی الفرائد، آخوند خراسانی - فوائد الرضویه، آقا رضا همدانی
شروح کفایه ← انوار الهدایه، امام خمینی - حاشیة الکفایه، علامه طباطبائی - الحاشیة علی الکفایه، سید حسین بروجردی - حقائق الاصول، سید محسن حکیم - عنایة الاصول، سید مرتضی حسینی یزدی

منتهی الدرایه، سید محمد جعفر جزائری شوشتری - نهایة الدرایة، آیت الله کمپانی - نهایة النهایة، میرزا علی ایروانی

مسابقه از خطبه ۱۱۱ نهج البلاغه