فرج المهموم (کتاب): تفاوت بین نسخهها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
|||
| (یک نسخهٔ میانیِ همین کاربر نمایش داده نشده است) | |||
| سطر ۷: | سطر ۷: | ||
|نویسنده= سید بن طاووس | |نویسنده= سید بن طاووس | ||
| − | |موضوع= نجوم | + | |موضوع= علم نجوم |
|زبان= عربی | |زبان= عربی | ||
| − | |تعداد جلد= | + | |تعداد جلد=۱ |
|عنوان افزوده1= | |عنوان افزوده1= | ||
| سطر ۲۴: | سطر ۲۴: | ||
}} | }} | ||
| − | + | کتاب '''«فرج المهموم فی معرفة نهج الحلال من علم النجوم»''' یا '''«فرج المهموم فی تاریخ علماء النجوم»''' تألیف [[سید بن طاووس]] (م، ۶۶۴ ق) است. این کتاب به دفع شبهۀ مجاز نبودن تعلیم [[علم هیئت|علم نجوم]] میپردازد. | |
==مؤلف== | ==مؤلف== | ||
| − | سید | + | سید رضیالدین علی بن موسی معروف به [[سید بن طاووس]] (۵۸۹-۶۶۴ ق)، فقیه، محدث، متکلم و عارف بزرگ [[شیعه]] در قرن هفتم هجری است. جد اعلای او داود بن [[حسن مثنی]]، نوه پسری [[امام حسن علیه السلام|امام حسن]] (علیهالسلام) و نوه دختری [[امام سجاد علیه السلام|امام سجاد]] (علیهالسلام) است. |
| − | + | سید بن طاووس نقیب شیعیان در زمان حکومت مغول بر [[بغداد]] بود و وی را به سبب [[تقوا]]، مراقبه فراوان و حالات عرفانی «جمال العارفین» خواندهاند. علمای بزرگی چون [[علامه حلی|علامه حلى]] و [[ابن داوود حلی]] از شاگردان او هستند. | |
| − | |||
| − | + | سید بن طاووس آثار بسیاری دارد که موضوع غالب آنها [[دعا|ادعیه]] و [[زیارت|زیارات]] است. از جمله تألیفات مهم او عبارتند از: [[اقبال الاعمال (کتاب)|إقبال الأعمال]]، [[مصباح الزائر (کتاب)|مصباح الزائر]]، [[اللهوف]]، [[فرج المهموم فی معرفه نهج الحلال من علم النجوم|فرج المهموم]]، [[مهج الدعوات و منهج العبادات (کتاب)|مهج الدعوات]]، [[سعد السعود]]، [[الیقین باختصاص علی بامره المومنین|الیقین باختصاص علی بامرة المومنین]]، [[الدروع الواقیة]]. | |
| − | + | ==معرفی کتاب== | |
| + | [[سید بن طاووس]] کتاب «فرج المهموم فی معرفة نهج الحلال من علم النجوم» را در سال ۶۵۰ هجرى و در جوار بارگاه [[امام حسین علیه السلام|سید الشهداء]] علیه السلام به اتمام رسانده است. | ||
| − | + | آنچه سید بن طاووس در این کتاب در صدد بیان آن بوده این است که علم نجومی که به کمک آن حوادث آینده را پیشگویی می کنند، یکی از علوم بوده و هیچ منعی ندارد، بلکه [[پیامبران|انبیاء]] و اولیاء خود به آن عالم بوده اند. اما نباید ستارگان را علت موجبه یا فاعل با [[اختیار]] دانست و پیشگویی های منجمین را که با عنوان احکام نجومی بیان می شود غیر قابل خدشه و قطعی دانست، چرا که چه بسا [[اراده الهی]] به چیزی جز آنچه منجم حکم کرده است تعلق بگیرد. | |
| − | + | مؤلف همچنین در این کتاب به ذکر اسامی منجّمین مسلمان پرداخته و پیشگویی های از آنها و از غیر از آنها قبل یا بعد از [[اسلام]] را که به حقیقت پیوسته است ذکر می کند، که گویا هدف او از این کار، رفع انکار کسانی است که دلالت ستارگان و علم از آنها به حوادث آینده را منکر می شوند یا ناباورانه بدان می نگرند. | |
| − | + | این کتاب به لحاظ ارزش و اعتبارى که داشته و مؤلف آن نیز از بزرگان و معتمدان [[امامیه|امامیه]] است، مورد توجه خاص و عام در طول چندین قرن بوده و بزرگانى چون [[علامه مجلسى]] در «[[بحارالأنوار (کتاب)|بحار الأنوار]]»، حاج مولى باقر بهبهانی در «[[الدمعة الساکبه فی احوال النبی و العترة الطاهره (کتاب)|الدمعة الساکبه]]» و شیخ عبدالنبى کاظمى در «تکملة» از آن استفاده نموده و مطالب آن را نقل کرده اند. | |
| − | + | ==محتوای کتاب== | |
| − | + | سید ابن طاووس کتاب خویش را به یک مقدمه و ۱۰ باب تقسیم کرده است: | |
| − | + | *مقدمه مؤلف که مشتمل است به ذکر علم نجوم و اینکه اولیاء بدان عالمند. | |
| − | + | *باب اول: در اینکه نجوم و علم به آن از آیات مالک جهان و [[معجزه|معجزات]] صاحب رسالت [[پیامبر اسلام|پیامبر اکرم]] صلى الله علیه وآله است. | |
| − | *مقدمه | + | *باب دوم: رد سخن کسانى که مى گویند ستارگان علت موجبه هستند، یا فاعلی هستند که با اختیار خود کار می کند. |
| − | * باب اول: در | + | *باب سوم: روایاتى از کسانی که گفته هایشان در علوم حجت است ([[معصوم|معصومین]] علیهم السلام) در مورد صحت علم نجوم. |
| − | * باب دوم: رد سخن | + | *باب چهارم: روایتى از [[امام موسی کاظم علیه السلام|امام کاظم]] علیه السلام در موضوع دفع [[مرگ]] از کسانى که مرگشان به حساب نجوم رسیده باشد و... |
| − | * باب سوم: | + | *باب پنجم: اسامى علماى [[شیعه|شیعه]] که به علم نجوم آگاهى داشته اند. |
| − | * باب چهارم: | + | *باب ششم: علماى دیگر [[فرقههای اسلامی]] در علم نجوم. |
| − | * باب پنجم: اسامى علماى | + | *باب هفتم: عده اى از علماى نجوم که قبل از [[اسلام]] احکام نجومی که داده اند به صحت پیوسته است و اسمشان ذکر نشده است. |
| − | * باب ششم: علماى | + | *باب هشتم: احکام علماى نجوم پس از اسلام، چه آنها که مسلمان بوده اند و چه غیر مسلمانها. |
| − | * باب هفتم: عده اى از علماى نجوم | + | *باب نهم: منکرین صحت احکام نجوم و دلائل آنها و جواب به آنها. |
| − | * باب هشتم: | + | *باب دهم: روایاتی در باب کسانى که از نجوم بی نیاز بودند، بخاطر اینکه پیامبر و [[ائمه]] که از پیامبر معصوم استمداد می کردند را می شناختند (و امکان ملاقات با آنها را داشتند). |
| − | * باب نهم: | ||
| − | * باب دهم: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | *مقدمه کتاب فرج المهموم، سید بن طاووس. | |
| − | [[ | + | *[[نرم افزار جامع الاحادیث ۵ / ۳|نرم افزار جامع الاحادیث]]، بخش کتابشناسی، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. |
{{حدیث}} | {{حدیث}} | ||
| + | [[رده:منابع حدیثی]][[رده:منابع تاریخ علوم]][[رده:آثار سید بن طاووس]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۰ اوت ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۰۱
 | |
| نویسنده | سید بن طاووس |
| موضوع | علم نجوم |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | ۱ |
|
| |
کتاب «فرج المهموم فی معرفة نهج الحلال من علم النجوم» یا «فرج المهموم فی تاریخ علماء النجوم» تألیف سید بن طاووس (م، ۶۶۴ ق) است. این کتاب به دفع شبهۀ مجاز نبودن تعلیم علم نجوم میپردازد.
محتویات
مؤلف
سید رضیالدین علی بن موسی معروف به سید بن طاووس (۵۸۹-۶۶۴ ق)، فقیه، محدث، متکلم و عارف بزرگ شیعه در قرن هفتم هجری است. جد اعلای او داود بن حسن مثنی، نوه پسری امام حسن (علیهالسلام) و نوه دختری امام سجاد (علیهالسلام) است.
سید بن طاووس نقیب شیعیان در زمان حکومت مغول بر بغداد بود و وی را به سبب تقوا، مراقبه فراوان و حالات عرفانی «جمال العارفین» خواندهاند. علمای بزرگی چون علامه حلى و ابن داوود حلی از شاگردان او هستند.
سید بن طاووس آثار بسیاری دارد که موضوع غالب آنها ادعیه و زیارات است. از جمله تألیفات مهم او عبارتند از: إقبال الأعمال، مصباح الزائر، اللهوف، فرج المهموم، مهج الدعوات، سعد السعود، الیقین باختصاص علی بامرة المومنین، الدروع الواقیة.
معرفی کتاب
سید بن طاووس کتاب «فرج المهموم فی معرفة نهج الحلال من علم النجوم» را در سال ۶۵۰ هجرى و در جوار بارگاه سید الشهداء علیه السلام به اتمام رسانده است.
آنچه سید بن طاووس در این کتاب در صدد بیان آن بوده این است که علم نجومی که به کمک آن حوادث آینده را پیشگویی می کنند، یکی از علوم بوده و هیچ منعی ندارد، بلکه انبیاء و اولیاء خود به آن عالم بوده اند. اما نباید ستارگان را علت موجبه یا فاعل با اختیار دانست و پیشگویی های منجمین را که با عنوان احکام نجومی بیان می شود غیر قابل خدشه و قطعی دانست، چرا که چه بسا اراده الهی به چیزی جز آنچه منجم حکم کرده است تعلق بگیرد.
مؤلف همچنین در این کتاب به ذکر اسامی منجّمین مسلمان پرداخته و پیشگویی های از آنها و از غیر از آنها قبل یا بعد از اسلام را که به حقیقت پیوسته است ذکر می کند، که گویا هدف او از این کار، رفع انکار کسانی است که دلالت ستارگان و علم از آنها به حوادث آینده را منکر می شوند یا ناباورانه بدان می نگرند.
این کتاب به لحاظ ارزش و اعتبارى که داشته و مؤلف آن نیز از بزرگان و معتمدان امامیه است، مورد توجه خاص و عام در طول چندین قرن بوده و بزرگانى چون علامه مجلسى در «بحار الأنوار»، حاج مولى باقر بهبهانی در «الدمعة الساکبه» و شیخ عبدالنبى کاظمى در «تکملة» از آن استفاده نموده و مطالب آن را نقل کرده اند.
محتوای کتاب
سید ابن طاووس کتاب خویش را به یک مقدمه و ۱۰ باب تقسیم کرده است:
- مقدمه مؤلف که مشتمل است به ذکر علم نجوم و اینکه اولیاء بدان عالمند.
- باب اول: در اینکه نجوم و علم به آن از آیات مالک جهان و معجزات صاحب رسالت پیامبر اکرم صلى الله علیه وآله است.
- باب دوم: رد سخن کسانى که مى گویند ستارگان علت موجبه هستند، یا فاعلی هستند که با اختیار خود کار می کند.
- باب سوم: روایاتى از کسانی که گفته هایشان در علوم حجت است (معصومین علیهم السلام) در مورد صحت علم نجوم.
- باب چهارم: روایتى از امام کاظم علیه السلام در موضوع دفع مرگ از کسانى که مرگشان به حساب نجوم رسیده باشد و...
- باب پنجم: اسامى علماى شیعه که به علم نجوم آگاهى داشته اند.
- باب ششم: علماى دیگر فرقههای اسلامی در علم نجوم.
- باب هفتم: عده اى از علماى نجوم که قبل از اسلام احکام نجومی که داده اند به صحت پیوسته است و اسمشان ذکر نشده است.
- باب هشتم: احکام علماى نجوم پس از اسلام، چه آنها که مسلمان بوده اند و چه غیر مسلمانها.
- باب نهم: منکرین صحت احکام نجوم و دلائل آنها و جواب به آنها.
- باب دهم: روایاتی در باب کسانى که از نجوم بی نیاز بودند، بخاطر اینکه پیامبر و ائمه که از پیامبر معصوم استمداد می کردند را می شناختند (و امکان ملاقات با آنها را داشتند).
منابع
- مقدمه کتاب فرج المهموم، سید بن طاووس.
- نرم افزار جامع الاحادیث، بخش کتابشناسی، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
