محمد بن همام اسکافی: تفاوت بین نسخه‌ها
جز (صفحه‌ای جدید حاوی ''''منبع:''' سایت اندیشه قم '''نویسنده:''' حافظ فرزانه/ مرکز مطالعات و پژوهش‌هاي فرهن...' ایجاد کرد) |
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) جز (مهدی موسوی صفحهٔ اسکافی را به محمد بن همام اسکافی منتقل کرد) |
||
| (۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشده) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | + | «محمد بن همام»، معروف به «ابوعلی بغدادی اسکافی» (م، ۳۳۶ ق)، از اصحاب نائبان خاص [[امام زمان]] علیه‌السلام و از [[محدثان]] موثق [[شیعه]] در عصر [[غیبت صغری]] می‌باشد. کتاب «[[منتخب الانوار فی تاریخ الائمة الاطهار (کتاب)|منتخب الانوار فی تاریخ الائمة الاطهار]]» از تألیفات مهم اوست. | |
| + | {{شناسنامه عالم | ||
| + | ||نام کامل = ابوعلی محمد بن همام اسکافی | ||
| + | ||تصویر= | ||
| + | ||زادروز = ۲۵۸ قمری | ||
| + | |زادگاه = اسکاف، [[عراق]] | ||
| + | |وفات = ۳۳۶ قمری | ||
| + | |مدفن = [[بغداد]] | ||
| + | |اساتید = [[محمد بن عثمان عمرى|محمد بن عثمان]]، [[عبدالله بن جعفر حمیری]]، [[احمد ابن ادریس]]، علی بن محمد بن ریاح،... | ||
| + | |شاگردان = [[احمد بن محمد بن خالد برقى|احمد بن محمد برقی]]، [[جعفر بن محمد قولویه|جعفر بن محمد بن قولویه]]، [[علی بن ابراهیم قمی|علی بن ابراهیم]]، ابوغالب زراری،... | ||
| + | |آثار = [[منتخب الانوار فی تاریخ الائمة الاطهار (کتاب)|منتخب الانوار فی تاریخ الائمة الاطهار]]، [[التمحیص (کتاب)|التمحیص]]،... | ||
| + | }} | ||
| + | ==زندگی‌نامه== | ||
| − | + | ابوعلی محمد بن همام اسکافی، در ششم [[ذی الحجه]] سال ۲۵۸ هـ.ق در «اسکاف» نام محلی بین [[بصره]] و [[کوفه]] در خانواده‌ای تازه مسلمان به دنیا آمد. پدرش ابوبکر همام بن سهیل از [[شیعه|شیعیان]] و ارادتمندان [[امام حسن عسکری]] علیه‌السلام بود. وی نامه‌ای به محضر آن حضرت ارسال و درخواست کرد که برای او دعا کند تا خداوند سبحان فرزند صالحی به او عنایت کند که نجیب و از دوستداران [[اهل بیت]] علیهم‌السلام باشد. امام عسکری علیه‌السلام در پاسخ وی فرمود: خداوند متعال برای او چنین فرزندی عنایت خواهد کرد. | |
| − | + | به هر حال، ابوعلی محمد اسکافی با دعای ویژه [[امام حسن عسکری علیه السلام|امام حسن عسکری]] علیه‌السلام، به دنیا آمد و همانند پدرش از دوستداران [[اهل بیت]] علیهم‌السلام و از شیعیان مخلص گردید. | |
| − | + | ابوعلی بغدادی اسکافی سرانجام در روز پنج‌شنبه ۱۹ [[جمادی الثانی]] سال ۳۳۲ یا ۳۳۶ قمری در ۷۷ سالگی بدرود حیات گفت.<ref>نک: رجال النجاشی، ص ۳۷۹؛ خلاصة الأقوال (علامه حلی)، ص ۲۴۶.</ref> او در مقابر قریش در [[بغداد]] به خاک سپرده شد.<ref>خطیب، تاریخ بغداد، ج۳، ص۳۶۵.</ref> | |
| − | + | ==شخصیت علمی== | |
| + | اسکافی یکى از شخصیت‌هاى بزرگ شیعه و یکى از یاران نزدیک «[[نواب اربعه|نواب خاص]]» [[امام زمان عجل الله فرجه الشریف|امام زمان]] علیه‌السلام بود. او گاهى نزد آنان مى‌رفت و آنان نیز سخنان امام زمان یا روایات دیگر [[ائمه]] علیهم السلام را بر او املا مى‌فرمودند. برخى از دستورات و [[توقیعات امام زمان (عج)|توقیعات]] امام زمان از طریق اسکافى به دست ما رسیده است. | ||
| − | + | صاحب «[[جامع الرواة (کتاب)|جامع الرواة]]» مى‌گوید: «قبل از وفات [[محمد بن عثمان عمرى|محمد بن عثمان]]، برخى از بزرگان و چهره‌هاى سرشناس شیعه مانند ابوعلى اسکافى نزد محمد بن عثمان رفتند تا جانشین خود را معرفى نماید و او نیز [[ابوالقاسم حسین بن روح نوبختى|حسین بن روح]] را از طرف امام زمان به آنان معرفى نمود.» | |
| − | + | ابن همام به عنوان یک عالم برجسته [[امامیه|امامی]] در بخش عمده‌ای از دوره [[غیبت صغری]] و در زمان نواب اربعه امام زمان(عجل الله تعالی فرجه)، توانست در موقعیت‌های حساس به تبیین و تشریح مبانی اعتقادی و سیاسی امامیه بپردازد. با بررسی آثاری چون [[کمال الدین و تمام النعمه (کتاب)|کمال الدین صدوق]]، [[الغیبة شیخ طوسی (کتاب)|الغیبه طوسی]] و [[دلائل الإمامة (کتاب)|دلائل الامامة طبری آملی]]، می‌توان نقش او را در تبیین مسائل مربوط به امام زمان و [[غیبت امام زمان (عجل الله تعالی فرجه)|غیبت]] آن حضرت و اخبار مربوط به نواب اربعه تا حدی متوجه شد. | |
| − | + | اسکافی به [[بغداد]] و شهرهای مختلف مهاجرت کرد تا از محضر بزرگان و علمای نامدار [[شیعه]] بهره ببرد. از جمله [[مشایخ]] و اساتید او عبارتند از: [[عثمان بن سعید عمری|عثمان بن سعید]]، [[محمد بن عثمان عمرى|محمد بن عثمان]] و [[ابوالقاسم حسین بن روح نوبختى|حسین بن روح نوبختی]] (هر سه از [[نواب اربعه]])، [[ابراهیم بن هاشم قمی|ابراهیم بن هاشم]]، [[عبدالله بن جعفر حمیری]]، [[احمد ابن ادریس]]، علی بن محمد بن ریاح و علی بن محمد رازی. | |
| − | + | شخصیت‌هاى بزرگى نیز از او روایت نقل مى‌کنند مانند: [[احمد بن محمد بن خالد برقى|احمد بن محمد برقی]]، [[جعفر بن محمد قولویه|جعفر بن محمد بن قولویه]]، [[علی بن ابراهیم قمی|علی بن ابراهیم]]، [[هارون بن موسی تلعکبری|هارون بن موسی تلعکبری]]، ابوغالب زراری، ابراهیم بن محمد بن معروف، احمد بن ابراهیم. | |
| + | ==آثار و تألیفات== | ||
| + | روایات فراوانى از محمد بن همام اسکافى در کتاب‌هاى معتبر روایى نقل شده است. همچنین کتب زیر از تألیفات منسوب به اوست: | ||
| + | #الأنوار فی تاریخ الأئمه علیهم‌السلام؛ | ||
| + | #کتاب [[التمحیص (کتاب)|التمحیص]]؛ که جزء مصادر «[[بحار الأنوار]]» است؛ | ||
| + | #المزار؛ که [[شیخ حر عاملی]] به ابن همام نسبت داده است؛ | ||
| + | #کتابی در فهرست آثار [[امامیه]]. | ||
| − | + | == در نظر عالمان == | |
| − | + | * [[نجاشى]] در معرفی او مى‌گوید: «هو شیخ اصحابنا و متقدمهم له منزلة عظیمة کثیر الحدیث جلیل القدر ثقة»؛ او شیخ اصحاب ما و از بزرگان قدماى شیعه مى‌باشد. او داراى مقام و منزلتى بزرگ است و احادیث فراوانى را روایت کرده و فردی موثق است. | |
| + | * [[شیخ طوسى]] نیز مى‌گوید: «ابوعلى محمد بن همام اسکافى شخصیتى جلیل القدر و مورد اطمینان است و روایات فراوانى را روایت کرده‌است.» | ||
| + | ==پانویس== | ||
| + | {{پانویس}} | ||
| + | ==منابع== | ||
| − | + | * سایت اندیشه قم، مرکز مطالعات و پژوهش‌های فرهنگی حوزه علمیه، حافظ فرزانه. | |
| + | * سید تقى واردى، روز شمار تاریخ اسلام، جلد چهارم، ماه جمادی الثانی. | ||
| + | * "اسکافی، محمد بن همام"، ویکی نور. | ||
| − | + | [[Category:اصحاب اهل البیت علیهم السلام]] | |
| − | + | [[Category:محدثان]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
نسخهٔ کنونی تا ۱۹ اکتبر ۲۰۲۲، ساعت ۰۷:۰۷
«محمد بن همام»، معروف به «ابوعلی بغدادی اسکافی» (م، ۳۳۶ ق)، از اصحاب نائبان خاص امام زمان علیه‌السلام و از محدثان موثق شیعه در عصر غیبت صغری می‌باشد. کتاب «منتخب الانوار فی تاریخ الائمة الاطهار» از تألیفات مهم اوست.
| نام کامل | ابوعلی محمد بن همام اسکافی |
| زادروز | ۲۵۸ قمری |
| زادگاه | اسکاف، عراق |
| وفات | ۳۳۶ قمری |
| مدفن | بغداد |
|
| |
| اساتید |
محمد بن عثمان، عبدالله بن جعفر حمیری، احمد ابن ادریس، علی بن محمد بن ریاح،... |
| شاگردان |
احمد بن محمد برقی، جعفر بن محمد بن قولویه، علی بن ابراهیم، ابوغالب زراری،... |
| آثار |
|
زندگی‌نامه
ابوعلی محمد بن همام اسکافی، در ششم ذی الحجه سال ۲۵۸ هـ.ق در «اسکاف» نام محلی بین بصره و کوفه در خانواده‌ای تازه مسلمان به دنیا آمد. پدرش ابوبکر همام بن سهیل از شیعیان و ارادتمندان امام حسن عسکری علیه‌السلام بود. وی نامه‌ای به محضر آن حضرت ارسال و درخواست کرد که برای او دعا کند تا خداوند سبحان فرزند صالحی به او عنایت کند که نجیب و از دوستداران اهل بیت علیهم‌السلام باشد. امام عسکری علیه‌السلام در پاسخ وی فرمود: خداوند متعال برای او چنین فرزندی عنایت خواهد کرد.
به هر حال، ابوعلی محمد اسکافی با دعای ویژه امام حسن عسکری علیه‌السلام، به دنیا آمد و همانند پدرش از دوستداران اهل بیت علیهم‌السلام و از شیعیان مخلص گردید.
ابوعلی بغدادی اسکافی سرانجام در روز پنج‌شنبه ۱۹ جمادی الثانی سال ۳۳۲ یا ۳۳۶ قمری در ۷۷ سالگی بدرود حیات گفت.[۱] او در مقابر قریش در بغداد به خاک سپرده شد.[۲]
شخصیت علمی
اسکافی یکى از شخصیت‌هاى بزرگ شیعه و یکى از یاران نزدیک «نواب خاص» امام زمان علیه‌السلام بود. او گاهى نزد آنان مى‌رفت و آنان نیز سخنان امام زمان یا روایات دیگر ائمه علیهم السلام را بر او املا مى‌فرمودند. برخى از دستورات و توقیعات امام زمان از طریق اسکافى به دست ما رسیده است.
صاحب «جامع الرواة» مى‌گوید: «قبل از وفات محمد بن عثمان، برخى از بزرگان و چهره‌هاى سرشناس شیعه مانند ابوعلى اسکافى نزد محمد بن عثمان رفتند تا جانشین خود را معرفى نماید و او نیز حسین بن روح را از طرف امام زمان به آنان معرفى نمود.»
ابن همام به عنوان یک عالم برجسته امامی در بخش عمده‌ای از دوره غیبت صغری و در زمان نواب اربعه امام زمان(عجل الله تعالی فرجه)، توانست در موقعیت‌های حساس به تبیین و تشریح مبانی اعتقادی و سیاسی امامیه بپردازد. با بررسی آثاری چون کمال الدین صدوق، الغیبه طوسی و دلائل الامامة طبری آملی، می‌توان نقش او را در تبیین مسائل مربوط به امام زمان و غیبت آن حضرت و اخبار مربوط به نواب اربعه تا حدی متوجه شد.
اسکافی به بغداد و شهرهای مختلف مهاجرت کرد تا از محضر بزرگان و علمای نامدار شیعه بهره ببرد. از جمله مشایخ و اساتید او عبارتند از: عثمان بن سعید، محمد بن عثمان و حسین بن روح نوبختی (هر سه از نواب اربعه)، ابراهیم بن هاشم، عبدالله بن جعفر حمیری، احمد ابن ادریس، علی بن محمد بن ریاح و علی بن محمد رازی.
شخصیت‌هاى بزرگى نیز از او روایت نقل مى‌کنند مانند: احمد بن محمد برقی، جعفر بن محمد بن قولویه، علی بن ابراهیم، هارون بن موسی تلعکبری، ابوغالب زراری، ابراهیم بن محمد بن معروف، احمد بن ابراهیم.
آثار و تألیفات
روایات فراوانى از محمد بن همام اسکافى در کتاب‌هاى معتبر روایى نقل شده است. همچنین کتب زیر از تألیفات منسوب به اوست:
- الأنوار فی تاریخ الأئمه علیهم‌السلام؛
- کتاب التمحیص؛ که جزء مصادر «بحار الأنوار» است؛
- المزار؛ که شیخ حر عاملی به ابن همام نسبت داده است؛
- کتابی در فهرست آثار امامیه.
در نظر عالمان
- نجاشى در معرفی او مى‌گوید: «هو شیخ اصحابنا و متقدمهم له منزلة عظیمة کثیر الحدیث جلیل القدر ثقة»؛ او شیخ اصحاب ما و از بزرگان قدماى شیعه مى‌باشد. او داراى مقام و منزلتى بزرگ است و احادیث فراوانى را روایت کرده و فردی موثق است.
- شیخ طوسى نیز مى‌گوید: «ابوعلى محمد بن همام اسکافى شخصیتى جلیل القدر و مورد اطمینان است و روایات فراوانى را روایت کرده‌است.»
پانویس
منابع
- سایت اندیشه قم، مرکز مطالعات و پژوهش‌های فرهنگی حوزه علمیه، حافظ فرزانه.
- سید تقى واردى، روز شمار تاریخ اسلام، جلد چهارم، ماه جمادی الثانی.
- "اسکافی، محمد بن همام"، ویکی نور.
