منتخب الانوار فی تاریخ الائمة الاطهار (کتاب)
«منتخب الانوار فى تاریخ الائمة الاطهار» رساله‌اى کوتاه و مختصر در زندگى اهل بیت (علیهم السلام) است که توسط محمد بن همام اسکافی (م، ۳۳۶ ق) از محدثان بزرگ امامى در عصر غیبت صغری، تدوین شده است.
محتویات
مؤلف
«محمد بن همام اسکافی»، (۳۳۶-۲۵۸ ق)، از اصحاب نائبان خاص امام زمان علیه‌السلام و از محدثان موثق شیعه در عصر غیبت صغری است. او شاگرد احمد بن ادریس قمی و عبدالله بن جعفر حمیری و استاد بزرگانی چون محمد بن ابراهیم نعمانی، ابن قولویه و هارون بن موسی تلعُکبری بوده است.
ابن همام به عنوان یک عالم برجسته امامی در بخش عمده‌ای از دوره غیبت صغری و در زمان نواب اربعه امام زمان (عجل الله تعالی فرجه)، توانست در موقعیت‌های حساس به تبیین و تشریح مبانی اعتقادی و سیاسی امامیه بپردازد. برخى از دستورات و توقیعات امام زمان از طریق اسکافى به دست ما رسیده است. علاوه بر «منتخب الانوار»، کتاب «التمحیص» از تألیفات منسوب به اوست.
معرفی کتاب
نجاشى در فهرست خود از کتاب «الانوار فى تاریخ الائمة» از مؤلف نام برده که به نظر مى رسد رساله فعلى بخشى از آن کتاب است. محقق این اثر از نسخه منحصر به فرد آن که پس از قرن دهم هجری نوشته شده بهره برده است. این کتاب در برخی منابع، «الانوار فی تاریخ الائمة الاطهار» و «الانوار» نیز معرفی شده است.
این کتاب از منابع عیون المعجزات حسین بن عبدالوهاب و فرحة الغری عبدالکریم بن احمد حلّى بوده، اما پس از آن نایاب شد و منتخب آن بعدها در اختیار علامه مجلسی در قرن یازدهم و نجف‌علی زنوزی در سده سیزدهم بود که از آن در بحارالانوار و جواهر الاخبار استفاده کردند.
به گفته مؤلف کتاب، بزرگان شیعه در گذشته و حال درباره موضوعات دینی گوناگونی کتاب نگاشته‌اند، اما این که کتابی به صورت فشرده و مختصر به تاریخ زندگانی ائمه علیهم السلام بپردازند، تألیف نشده است. از این رو تصمیم می‌گیرد کتابی در این موضوع بنگارد.
محتوای کتاب
کتاب «منتخب الانوار فى تاریخ الائمة الاطهار» از ۱۴ باب تشکیل شده که هر یک به یکى از چهارده معصوم علیهم السلام اختصاص دارد. البته باب ۱۴ افزوده محقق کتاب است.
در این کتاب، به کلیاتى درباره معصومان پرداخته شده و به اقتضاى کوتاه بودن آن، به همه مطالب نپرداخته و در واقع فقط احوال شخصى هر معصوم به صورت فشرده و مختصر در آن ذکر شده است. مؤلف جز در چند مورد، سلسله اسناد خود را بیان نکرده و به نظر نمى‌رسد همه مطالب را از همان سند نقل کرده باشد، بلکه بخشى از اخبار او بدون منبع و سند و به شکل نقل تاریخى آمده است. البته محقق این رساله در پاورقى به کتب معاصر مؤلف که این مطالب را نقل کرده‌اند اشاره مى‌کند.
منابع
- ویکی نور
- ویکی شیعه
