تذکرة الأعیان (کتاب): تفاوت بین نسخه‌ها
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) جز (مهدی موسوی صفحهٔ تذكرة الأعيان (کتاب) را به تذکرة الأعیان (کتاب) منتقل کرد) |
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | [[پرونده:Ketab196.jpg|بندانگشتی| | + | [[پرونده:Ketab196.jpg|بندانگشتی]] |
| + | '''«تذکرة الأعیان»''' اثر آیت‌الله [[سبحانی تبریزی، جعفر|جعفر سبحانى]]، مشتمل بر شرح احوال، اندیشه‌ها، آثار و خدمات برخى از [[محدثان]]، متکلمان و فقیهان بزرگ [[شیعه]] در طول تاریخ است. این اثر بیشتر از آن‌که تراجم صرف باشد، حاوى نکات و تأملاتى در تاریخ [[علوم اسلامى]] و شرح اندیشه‌ها، مبانى و ادوار تفکر اسلامى است. | ||
| − | == | + | == مؤلف == |
| − | + | آیت اللّه [[جعفر سبحانی|شیخ جعفر سبحانى]] در سال ۱۳۰۸ شمسی (۱۳۴۷ ق) در [[تبریز]] به دنیا آمد. وی در [[قم]] به تکمیل سطوح و مقدمات همت گماشت و پس از تکمیل سطوح عالیه، به درسهاى خارج فقه و اصول راه یافت و به کسب علم از محضر [[آیت الله بروجردی]]، [[سید محمد حجت کوه کمره ای|سید محمد حجت کوه کمرى]] و [[امام خمینی]] پرداخت. آیت الله سبحانی مجموع درسهاى مرحوم امام خمینی را به دقت ضبط و تحریر نمود و به چاپ رسانید. | |
| − | + | عضویت در مجلس خبرگان قانون اساسى، مشارکت در «مجله مکتب اسلام» و تأسیس «مؤسسه تحقیقاتی امام صادق علیه‌السلام» از جمله فعالیت‌های اجتماعی ایشان است. | |
| + | آیت الله سبحانى علاوه بر تدریس [[فقه]]، [[اصول فقه|اصول]]، [[فلسفه]]، [[علم کلام|کلام]]، [[رجال]]، [[تفسیر]]، [[درایه]]، تاریخ [[اسلام]] و [[تشیع]]، ملل و نحل و ادبیات، در هر یک از آن رشته‌ها آثار مفید و متعددى را به جامعه اسلامى تقدیم نموده است. از مهمترین آثار ایشان می توان به کتاب‌های [[فروغ ابدیت]]، منشور جاوید، مفاهیم القرآن، الموجز فی علم الأصول، [[آیین وهابیت (کتاب)|آیین وهابیت]]، [[تاریخ فقه اسلامی (کتاب)|تاریخ الفقه الاسلامی ادواره]] و المحاضرات فی الالهیات، اشاره نمود. | ||
| − | + | ==انگیزه تألیف== | |
| − | + | [[جعفر سبحانی|آیت اللّه سبحانى]]، تراجم علما و اطلاع بر زندگى ابرار و نیکان را از اهداف علم‌آموزى خویش دانسته و مى گوید که نزد [[محمدعلی مدرس تبریزی|مدرس تبریزى]] صاحب [[ریحانة الادب]] تلمذ کرده و فنون و روش‌هاى ترسیم زندگى و شخصیت افراد را یاد گرفته است. | |
| + | ==محتوای کتاب== | ||
| − | + | کتاب «تذکرة الأعیان»، حاوى بررسى احوال ۲۰ تن از [[محدث|محدثان]]، فقیهان و فرهیختگان بزرگ [[شیعه]] از اعصار کهن تا دوران معاصر است. | |
| − | + | مؤلف نخست به شخصیت، نقش و اقدامات حدیثى [[محمد بن مسلم ثقفی کوفی|محمد بن مسلم ثقفى]] و خدمات او در حفظ مجموعه‌هاى [[حدیث|حدیثى]] و اخذ آنها از [[امام صادق]](ع) پرداخته و نکاتى ارزنده راجع به [[اصول اربعمائه|اصول اربعمائه]]، دانشگاه امام صادق، [[مسند|مُسند]] نویسى و مسند محمد بن مسلم طرح کرده و آراى رجالیان را بارها آورده است. | |
| + | از میان دیگر محدثان مهم شیعه، [[زرارة بن اعین|زراره بن اعین]] و نقش حدیثى وى و مجموعه‌هایى که از اقوال [[اهل بیت]] تهیه کرده در این کتاب مطرح شده و با بررسى زندگى و کارهاى او تأکید شده که زراره در تدوین حدیث شیعه نقطه عطف بوده است. نویسنده میان مسند نویسى و مدونات حدیثى شیعه و [[اهل سنت]] مقایسه کرده است. | ||
| − | + | در ادامه شرح احوال [[سید مرتضى]]، [[ابن براج|سعد‌الدین بن براج]]، احمد بن على طبرسى، على بن حسن حلبى، [[ابن زهره|سید ابوالمکارم بن زهره]]، [[یحیی بن بطریق|یحیى بن بطریق]]، قطب‌الدین کیدرى، یحیى حلى و [[علی بن عیسی اربلی|على بن عیسى اربلى]] از عالمان و فقیهان قرن پنجم تا قرن هفتم مطرح شده و به اجمال در شرح اندیشه‌ها و آثار این شخصیت‌ها، مسیرى از تاریخ و ادوار [[فقه]] و [[اجتهاد]] شیعى و نقش هر یک از این عالمان در تداوم آن ارائه کرده است. | |
| − | + | نیز رفع شبهات علمى و عقیدتى، تأسیس مناهج فقهى، گسترش علوم [[تفسیر قرآن|تفسیرى]] در میان شیعه، شکل‌گیرى کتب [[فتوا|فتوایى]] و استدلالى فقهى از امتیازات تفکر شیعه است که توسط این فقیهان صورت گرفته است. فقه شیعه با [[حلی، حسن بن یوسف|علامه حلى]] در قرن هشتم به اوج استحکام، گستردگى، مستدل بودن، جامعیت و فروعات فتوایى مى‌رسد؛ به این جهت نویسنده موسوعه‌هاى فقهى علامه حلى مانند تبصره، ارشاد الاذهان، [[قواعد الأحکام (کتاب)|قواعد الاحکام]]، [[مختلف الشیعه (کتاب)|مختلف الشیعه]]، تذکرة الفقهاء، منتهى المطلب و تحریر و نهایه را معرفى و مشخصات و مباحث هر یک را توضیح داده است. | |
| − | از | + | سپس از آراى [[فلسفه|فلسفى]] و مکتب سرنوشت ساز [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|صدر المتألهین شیرازى]] و شرح احوال و آثار او بحث کرده و در شش اصل، خطوط کلى اندیشه وى را که بر پایه اصالت وجود و تشکیک در وجود قرار دارد توضیح داده است. سپس تأثیر این اصول در پاسخ به شبهات معاد مورد بررسى قرار گرفته است. |
| − | در ادامه | + | در ادامه، زندگى‌نامه و آثار [[عبد الفتاح حسینی مراغی|عبدالفتاح مراغى]] عالم شیعى قرن سیزدهم هجرى و تأثیر او در شناسایى [[قواعد فقهی|قواعد فقهى]] طرح شده و به اجمال کتاب [[العناوین (کتاب)|العناوین]] وى معرفى شده است. [[شیخ انصارى]] و اندیشه‌هاى فقهى و منهج و مکتب او در ادامه به تفصیل با مراجعه به آثار و کتب تأثیرگذارش معرفى گردیده است. درباره [[سید زین العابدین کاشانی|زین‌العابدین گلپایگانى]]، عبدالصمد خامنه‌اى و فضل الله نورى و غلامرضا قمى که از عالمان قرن سیزده و چهارده هستند اطلاعاتى ارائه شده است و بخش پایانى به شرح مفصل زندگى، تحصیلات، سفرها و آثار و اندیشه‌هاى مفسر بزرگ معاصر [[علامه طباطبایى]] صاحب [[المیزان فی تفسیر القرآن|المیزان]] اختصاص یافته و علاوه بر توضیح این تفسیر و آراى تفسیرى وى، گزیده‌اى از خدمات و اقدامات فلسفى و آثار علمى فلسفى ایشان و تأثیرى که در [[حوزه علمیه]] گذاشته و مشخصات تدریس و روش فلسفى وى ارائه شده است. |
| + | ==منابع== | ||
| − | + | * [[نرم افزار جامع فقه اهلبیت (علیهم السلام) ۲|نرم افزار جامع فقه أهل البیت علیهم السلام]]، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
نسخهٔ ۱۳ ژوئیهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۰:۲۵
«تذکرة الأعیان» اثر آیت‌الله جعفر سبحانى، مشتمل بر شرح احوال، اندیشه‌ها، آثار و خدمات برخى از محدثان، متکلمان و فقیهان بزرگ شیعه در طول تاریخ است. این اثر بیشتر از آن‌که تراجم صرف باشد، حاوى نکات و تأملاتى در تاریخ علوم اسلامى و شرح اندیشه‌ها، مبانى و ادوار تفکر اسلامى است.
محتویات
مؤلف
آیت اللّه شیخ جعفر سبحانى در سال ۱۳۰۸ شمسی (۱۳۴۷ ق) در تبریز به دنیا آمد. وی در قم به تکمیل سطوح و مقدمات همت گماشت و پس از تکمیل سطوح عالیه، به درسهاى خارج فقه و اصول راه یافت و به کسب علم از محضر آیت الله بروجردی، سید محمد حجت کوه کمرى و امام خمینی پرداخت. آیت الله سبحانی مجموع درسهاى مرحوم امام خمینی را به دقت ضبط و تحریر نمود و به چاپ رسانید.
عضویت در مجلس خبرگان قانون اساسى، مشارکت در «مجله مکتب اسلام» و تأسیس «مؤسسه تحقیقاتی امام صادق علیه‌السلام» از جمله فعالیت‌های اجتماعی ایشان است.
آیت الله سبحانى علاوه بر تدریس فقه، اصول، فلسفه، کلام، رجال، تفسیر، درایه، تاریخ اسلام و تشیع، ملل و نحل و ادبیات، در هر یک از آن رشته‌ها آثار مفید و متعددى را به جامعه اسلامى تقدیم نموده است. از مهمترین آثار ایشان می توان به کتاب‌های فروغ ابدیت، منشور جاوید، مفاهیم القرآن، الموجز فی علم الأصول، آیین وهابیت، تاریخ الفقه الاسلامی ادواره و المحاضرات فی الالهیات، اشاره نمود.
انگیزه تألیف
آیت اللّه سبحانى، تراجم علما و اطلاع بر زندگى ابرار و نیکان را از اهداف علم‌آموزى خویش دانسته و مى گوید که نزد مدرس تبریزى صاحب ریحانة الادب تلمذ کرده و فنون و روش‌هاى ترسیم زندگى و شخصیت افراد را یاد گرفته است.
محتوای کتاب
کتاب «تذکرة الأعیان»، حاوى بررسى احوال ۲۰ تن از محدثان، فقیهان و فرهیختگان بزرگ شیعه از اعصار کهن تا دوران معاصر است.
مؤلف نخست به شخصیت، نقش و اقدامات حدیثى محمد بن مسلم ثقفى و خدمات او در حفظ مجموعه‌هاى حدیثى و اخذ آنها از امام صادق(ع) پرداخته و نکاتى ارزنده راجع به اصول اربعمائه، دانشگاه امام صادق، مُسند نویسى و مسند محمد بن مسلم طرح کرده و آراى رجالیان را بارها آورده است.
از میان دیگر محدثان مهم شیعه، زراره بن اعین و نقش حدیثى وى و مجموعه‌هایى که از اقوال اهل بیت تهیه کرده در این کتاب مطرح شده و با بررسى زندگى و کارهاى او تأکید شده که زراره در تدوین حدیث شیعه نقطه عطف بوده است. نویسنده میان مسند نویسى و مدونات حدیثى شیعه و اهل سنت مقایسه کرده است.
در ادامه شرح احوال سید مرتضى، سعد‌الدین بن براج، احمد بن على طبرسى، على بن حسن حلبى، سید ابوالمکارم بن زهره، یحیى بن بطریق، قطب‌الدین کیدرى، یحیى حلى و على بن عیسى اربلى از عالمان و فقیهان قرن پنجم تا قرن هفتم مطرح شده و به اجمال در شرح اندیشه‌ها و آثار این شخصیت‌ها، مسیرى از تاریخ و ادوار فقه و اجتهاد شیعى و نقش هر یک از این عالمان در تداوم آن ارائه کرده است.
نیز رفع شبهات علمى و عقیدتى، تأسیس مناهج فقهى، گسترش علوم تفسیرى در میان شیعه، شکل‌گیرى کتب فتوایى و استدلالى فقهى از امتیازات تفکر شیعه است که توسط این فقیهان صورت گرفته است. فقه شیعه با علامه حلى در قرن هشتم به اوج استحکام، گستردگى، مستدل بودن، جامعیت و فروعات فتوایى مى‌رسد؛ به این جهت نویسنده موسوعه‌هاى فقهى علامه حلى مانند تبصره، ارشاد الاذهان، قواعد الاحکام، مختلف الشیعه، تذکرة الفقهاء، منتهى المطلب و تحریر و نهایه را معرفى و مشخصات و مباحث هر یک را توضیح داده است.
سپس از آراى فلسفى و مکتب سرنوشت ساز صدر المتألهین شیرازى و شرح احوال و آثار او بحث کرده و در شش اصل، خطوط کلى اندیشه وى را که بر پایه اصالت وجود و تشکیک در وجود قرار دارد توضیح داده است. سپس تأثیر این اصول در پاسخ به شبهات معاد مورد بررسى قرار گرفته است.
در ادامه، زندگى‌نامه و آثار عبدالفتاح مراغى عالم شیعى قرن سیزدهم هجرى و تأثیر او در شناسایى قواعد فقهى طرح شده و به اجمال کتاب العناوین وى معرفى شده است. شیخ انصارى و اندیشه‌هاى فقهى و منهج و مکتب او در ادامه به تفصیل با مراجعه به آثار و کتب تأثیرگذارش معرفى گردیده است. درباره زین‌العابدین گلپایگانى، عبدالصمد خامنه‌اى و فضل الله نورى و غلامرضا قمى که از عالمان قرن سیزده و چهارده هستند اطلاعاتى ارائه شده است و بخش پایانى به شرح مفصل زندگى، تحصیلات، سفرها و آثار و اندیشه‌هاى مفسر بزرگ معاصر علامه طباطبایى صاحب المیزان اختصاص یافته و علاوه بر توضیح این تفسیر و آراى تفسیرى وى، گزیده‌اى از خدمات و اقدامات فلسفى و آثار علمى فلسفى ایشان و تأثیرى که در حوزه علمیه گذاشته و مشخصات تدریس و روش فلسفى وى ارائه شده است.
منابع
- نرم افزار جامع فقه أهل البیت علیهم السلام، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
