مقاله مورد سنجش قرار گرفته است

عید فطر: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
جز
 
(۵ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
 
{{خوب}}
 
{{خوب}}
اولین روز از ماه [[شوال]]، عيد فطر است که يكى از اعیاد بزرگ در سنت اسلامى است. در این روز مسلمانان روزه دار كه ماه رمضان را به روزه دارى به پا داشته و از خوردن و آشاميدن و كارهاى مباح ديگر به دستور الهی خودداری نموده اند، اكنون پس از گذشت ماه رمضان در نخستين روز ماه شوال اجر و پاداش خود را از خداوند می طلبند، اجر و پاداشى كه خود خداوند به آنان وعده داده است.
+
اولین روز از ماه [[شوال]]، '''عید فطر''' است که یکى از اعیاد بزرگ در [[سنت]] اسلامى می‌باشد. با [[رویت هلال ماه|رؤیت هلال]] ماه شوال در پایان روز ۲۹ [[ماه رمضان]] و یا گذشت ۳۰ روز از اول ماه رمضان، آغاز ماه شوال و «عید فطر» ثابت می‌شود.
روزه این روز حرام است و بر مسلمانان واجب است که [[زکات فطره]] بدهند.
+
[[روزه]] در این روز [[حرام]] است و بر مسلمانان [[واجب]] است که [[زکات فطره]] بدهند.
 
 
==تعیین عید فطر==
 
عید فطر اولین روز ماه شوال است؛ از این رو، با رؤیت هلال ماه شوال در پایان روز ۲۹ ماه رمضان و یا گذشت ۳۰ روز از اول ماه رمضان، آغاز ماه شوال و عید فطر ثابت می‌شود.
 
  
 
==زکات فطره==
 
==زکات فطره==
پس از پايان يافتن ماه مبارك رمضان؛ يعنى در شب عيد فطر، افرادى كه داراى شرايط باشند، بايد زكاتى بپردازند كه مقدار و موارد مصرف آن خواهد آمد. اين زكات به نام زكات فطره خوانده مى شود.
+
'''شرایط پرداخت زکات فطر:''' پس از پایان یافتن ماه مبارک [[ماه رمضان|رمضان]]، افرادى که در شب عید فطر داراى این شرایط باشند زکات فطره بر آنها واجب است:
  
افرادى كه در شب عيد فطر داراى اين شرايط باشند زكات فطره بر آنها واجب است:
+
۱- بالغ باشد ۲- عاقل باشد ۳- بنده کسى نباشد (تحت سرپرستی و تکفل کسی نباشد.) ۴- فقیر نباشد.
  
1- بالغ باشد.
+
فردى که داراى شرایط فوق باشد باید زکات خود و کسانى که در مغرب شب عید فطر نان خور او هستند را بپردازد؛ کوچک باشند یا بزرگ، مسلمان باشند یا کافر، خرج آنان بر او واجب باشد یا نه، در شهر خود او باشند یا در شهر دیگر (یعنى حتى اگر فرزند او که نان خور اوست به مسافرت رفته باشد باید زکات او را بدهد) و همچنین مهمانى که با رضایت او پیش از غروب شب عید فطر وارد خانه اش شده باشد، باید زکات او را بدهد.
  
2- عاقل باشد.
+
'''مقدار زکات فطره:''' هر نفرى یک صاع که تقریباً ۳ کیلو است.
  
3- بنده كسى نباشد. ( تحت سرپرستی و تکفل کسی نباشد . )
+
'''جنس زکات فطره:''' گندم یا جو یا خرما یا کشمش یا برنج یا ذرت و مانند اینها. هر کدام که قوت غالب (غذایی که غالبا می خورند) باشد.
  
4- فقير نباشد.
+
'''وقت وجوب زکات فطره:''' شب عید فطر.
  
فردى كه داراى شرايط فوق باشد بايد زكات خود و كسانى كه در مغرب شب عيد فطر نان خور او هستند را بپردازد، كوچك باشند يا بزرگ، مسلمان باشند يا كافر،ريال خرج آنان بر او واجب باشد يا نه، در شهر خود او باشند يا در شهر ديگر (يعنى حتى اگر فرزند او كه نان خور اوست به مسافرت رفته باشد بايد زكات او را بدهد) و همچنين مهمانى كه با رضايت او پيش از غروب شب عيد فطر وارد خانه اش شده باشد، بايد زكات او را بدهد.
+
'''وقت پرداخت زکات فطره:''' از شب عید تا ظهر روز عید فطر، و بهتر آن است که در روز عید بدهد و اگر [[نماز عید فطر|نماز عید]] مى خواند بنابر احتیاط واجب قبل از نماز عید بپردازد.
  
'''مقدار زكات فطره:''' هر نفرى يك صاع كه تقريباً 3 كيلو است.
+
'''مصرف زکات فطره:''' همان مصرف [[زکات]] مال است، گر چه احتیاط مستحب آن است که فقط به فقراى مؤمن و به مساکین بدهد.
  
'''جنس زكات فطره:''' گندم يا جو يا خرما يا كشمش يا برنج يا ذرت و مانند اينها. هر کدام که قوت غالب (غذایی که غالبا می خورند) باشد.
+
==نماز عید فطر==
 +
یکی از آداب این روز خواندن [[نماز عید فطر|نماز عید فطر]] است. این نماز دو [[رکعت|رکعت]] است؛ در رکعت اول [[سوره حمد]] و [[سوره اعلی|سوره اعلى]] و در رکعت دوم، حمد و [[سوره الشمس|سوره شمس]] خوانده می شود. همچنین این نماز [[قنوت]] ویژه ای دارد که در رکعت اول بعد از قرائت پنج تکبیر گفته می شود و بعد از هر تکبیر قنوت ویژه نماز این روز خوانده می شود. و رکعت دوم نیز چهار تکبیر به همین ترتیب است.<ref>[http://ahlolbait.com/doa/۲۲۵۸/%D۹%۸۶%D۹%۸۵%D۸%A۷%D۸%B۲-%D۸%B۹%DB%۸C%D۸%AF-%D۹%۸۱%D۸%B۷%D۸%B۱-%D۹%۸۵%D۹%۸۱%D۸%A۷%D۸%AA%DB%۸C%D۸%AD-%D۸%A۷%D۹%۸۴%D۸%AC%D۹%۸۶%D۸%A۷%D۹%۸۶ نماز عید فطر (مفاتیح الجنان)، پورتال اهل البیت علیه السلام]</ref>
  
'''وقت وجوب زكات فطره:''' شب عيد فطر.
+
'''قنوت نماز عید فطر:'''
  
'''وقت پرداخت زكات فطره:'''
+
«اَللّهُمَّ اَهْلَ الْکبْرِیاءِ وَ الْعَظِمَة وَ اَهْلَ الْجُودِ وَ الْجَبَرُوتِ وَ اَهْلَ الْعَفْوِ وَ الرَّحْمَةِ وَ اَهْلَ التَّقْوی وَالْمَغْفِرَةِ اَسْئَلُک بِحَقِّ هذَا الْیَوْمِ الَّذِی جَعَلْتَهُ لِلْمُسْلِمینَ عیداً وَ لِمحَمَّد صَلَّی اللّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ذُخْراً وَ شَرَفاً وَ کرامَةً وَ مَزیداً اَنْ تُصَلِّی عَلی مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد وَ اَنْ تُدْخِلَنِی فی کلِّ خَیْر اَدْخَلْتَ فیهِ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّد وَ اَنْ تُخْرِجَنی مِنْ کلِّ سُوء اَخْرَجْتَ مِنْهُ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّد صَلَواتُک عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ اَللّهُمَّ اِنّی اَسْئَلُک خَیْرَ ما سَئَلَک بِهِ عِبادُک الصّالِحُونَ وَ اَعُوذُ بِک مِمّا اسْتَعاذَ مِنْهُ عِبادُک الْمـُخْلَصُونَ».
  
از شب عيد تا ظهر روز عيد فطر و بهتر آن است كه در روز عيد بدهد و اگر نماز عيد مى خواند بنابر احتياط واجب قبل از نماز عيد بپردازد.
+
بارالها! به حق این روزى که آن را براى مسلمانان عید و براى محمد(صلی الله علیه وآله) ذخیره و شرافت و کرامت و فضیلت قرار دادى از تو مى‌خواهم که بر محمد و آل محمد درود بفرستى و مرا در هر خیرى وارد کنى که محمد و آل محمد را در آن وارد کردى و از هر سوء و بدى خارج سازى که محمد و آل محمد را خارج ساختى، درود و صلوات تو بر او و آنها، خداوندا، از تو مى‌طلبم آنچه بندگان شایسته‌ات از تو خواستند و به تو پناه مى‌برم از آنچه بندگان خالصت‌به تو پناه بردند.
  
'''مصرف زكات فطره:'''
+
==برخی آداب روز عید فطر==
 
 
همان مصرف [[زكات]] مال است، گر چه احتياط مستحب آن است كه فقط به فقراى مؤمن واطفان آنها و به مساكين بدهد.
 
  
==نماز عید فطر==
+
*[[استحباب|مستحب]] است در روز عید فطر قبل از [[نماز عید غدیر|نماز عید]] با خرما [[افطار]] کند.
یکی از آداب این روز خواندن نماز عيد است این نماز دو ركعت است در ركعت اول حمد و سوره اعلى و در رکعت دوم  حمد و سوره والشمس خوانده می شود. همچنین این نماز قنوت ویژه ای دارد که در رکعت اول بعد از قرائت پنج تكبير گفته می شود و بعد از هر تكبير قنوت ویژه نماز این روز خوانده می شود. و ركعت دوم چهار تكبير به همین ترتیب.<ref>[http://ahlolbait.com/doa/2258/%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%B2-%D8%B9%DB%8C%D8%AF-%D9%81%D8%B7%D8%B1-%D9%85%D9%81%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D8%AD-%D8%A7%D9%84%D8%AC%D9%86%D8%A7%D9%86 نماز عید فطر (مفاتیح الجنان)، پورتال اهل البیت علیه السلام]</ref>
 
  
===قنوت نماز عید فطر:===
+
*مستحب است پیش از نماز عید [[غسل]] کند و دعاهایی که قبل از نماز و بعد از آن در کتب [[دعا]] آمده بخواند.
  
«اَللّهُمَّ اَهْلَ الْکبْرِیاءِ وَ الْعَظِمَة وَ اَهْلَ الْجُودِ وَ الْجَبَرُوتِ وَ اَهْلَ الْعَفْوِ وَ الرَّحْمَةِ وَ اَهْلَ التَّقْوی وَالْمَغْفِرَةِ اَسْئَلُک بِحَقِّ هذَا الْیَوْمِ الَّذِی جَعَلْتَهُ لِلْمُسْلِمینَ عیداً وَ لِمحَمَّد صَلَّی اللّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ذُخْراً وَ شَرَفاً وَ کرامَةً وَ مَزیداً اَنْ تُصَلِّی عَلی مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد وَ اَنْ تُدْخِلَنِی فی کلِّ خَیْر اَدْخَلْتَفیهِ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّد وَ اَنْ تُخْرِجَنی مِنْ کلِّ سُوء اَخْرَجْتَ مِنْهُ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّد صَلَواتُک عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ اَللّهُمَّ اِنّی اَسْئَلُک خَیْرَ ما سَئَلَک بِهِ عِبادُک الصّالِحُونَ وَ اَعُوذُ بِک مِمّا اسْتَعاذَ مِنْهُ عِبادُک الْمـُخْلَصُونَ».
+
*در روز عید فطر بعد از [[نماز]] مغرب و عشا در شب عید فطر و بعد از نماز صبح و ظهر و عصر روز عید و نیز بعد از نماز عید فطر این [[تکبیر|تکبیرها]] را بگوید: «اَللّهُ اَکبَرُ، اَللّهُ اَکبَرُ، لا إلهَ إلاّ اللّهُ وَ اَللّهُ اَکبَرُ، اللّهُ اَکبَرُ وَ لِلّهِ الْحَمْدُ، اَللّهُ اَکبَرُ عَلی ما هَدانا وَ لَهُ الشُّکْرُ عَلَی مَا أَوْلانَا».
  
 
==عید فطر در روایات==
 
==عید فطر در روایات==
عيد فطر داراى اعمال و عباداتى است كه در روايات معصومين(ع) به آنها پرداخته شده و ادعيه خاصى نيز آمده است.
+
عید فطر داراى اعمال و عبادات و ادعیه خاصى است که در روایات [[ائمه اطهار|معصومین]](ع) وارد شده است.
از سخنان معصومين(ع) چنين مستفاد می ‌شود كه روز عيد فطر، روز گرفتن مزد است. و لذا در اين روز مستحب است كه انسان بسيار دعا كند و به ياد خدا باشد و روز خود را به بطالت و تنبلى نگذراند و خير دنيا و آخرت را بطلبد.
+
از سخنان معصومین(ع) چنین مستفاد می ‌شود که روز عید فطر، روز گرفتن مزد است. و لذا در این روز [[استحباب|مستحب]] است که انسان بسیار [[دعا]] کند و به یاد [[الله|خدا]] باشد و روز خود را به [[بطالت]] و تنبلى نگذراند و خیر دنیا و [[آخرت]] را بطلبد.
و در قنوت نماز عيد مى‌خوانيم:
 
 
 
«... اسئلك بحق هذا اليوم الذى جعلته للمسلمين عيدا و لمحمد صلى الله عليه و آله ذخرا و شرفا و كرامة و مزيدا ان تصلى على محمد و آل محمد و ان تدخلنى فى كل خير ادخلت فيه محمدا و آل محمد و ان تخرجنى من كل سوء اخرجت منه محمدا و آل محمد، صلواتك عليه و عليهم اللهم انى اسالك خير ما سئلك عبادك الصالحون و اعوذ بك مما استعاذ منه عبادك المخلصون‌»
 
 
 
بارالها! به حق اين روزى كه آن را براى مسلمانان عيد و براى محمد(ص) ذخيره و شرافت و كرامت و فضيلت قرار دادى از تو مى‌خواهم كه بر محمد و آل محمد درود بفرستى و مرا در هر خيرى وارد كنى كه محمد و آل محمد را در آن وارد كردى و از هر سوء و بدى خارج سازى كه محمد و آل محمد را خارج ساختى، درود و صلوات تو بر او و آنها، خداوندا، از تو مى‌طلبم آنچه بندگان شايسته‌ات از تو خواستند و به تو پناه مى‌برم از آنچه بندگان خالصت‌به تو پناه بردند.
 
 
 
در [[صحيفه سجاديه]] نيز دعايى از [[امام سجاد]](ع) به مناسبت وداع ماه مبارك رمضان و استقبال عيد سعيد فطر وارد شده است:
 
 
 
«اللهم صل على محمد و آله و اجبر مصيبتنا بشهرنا و بارك لنا فى يوم عيدنا و فطرنا و اجعله من خير يوم مر علينا، اجلبه لعفو و امحاه لذنب و اغفرلنا ما خفى من ذنوبنا و ما علن ... اللهم انا نتوب اليك فى يوم فطرنا الذى جعلته للمؤمنين عيدا و سرورا و لاهل ملتك مجمعا و محتشدا، من كل ذنب اذنبناه او سوء اسلفناه او خاطر شرا اضمرناه توبة من لا ينطوى على رجوع الى.»
 
 
 
پروردگارا! بر محمد و آل محمد درود فرست و مصيبت ما را در اين ماه جبران كن و روز فطر را بر ما عيدى مبارك و خجسته بگردان و آن را از بهترين روزهايى قرار ده كه بر ما گذشته است كه در اين روز بيشتر ما را مورد عفو قرار دهى و گناهانمان را بشوئى و خداوندا بر ما ببخشايى آنچه در پنهان و آشكارا گناه گردانيم ...
 
 
 
خداوندا! در اين روز عيد فطرمان كه براى مؤمنان روز عيد و خوشحالى و براى مسلمانان روز اجتماع و گردهمائى قرار دادى از هر گناهى كه مرتكب شده‌ايم و هر كار بدى كه كرده‌ايم و هر نيت ناشايسته‌اى كه در ضميرمان نقش بسته است‌به سوى تو باز مى‌گرديم و توبه مى‌كنيم، توبه‌اى كه در آن بازگشت‌به گناه هرگز نباشد و بازگشتى كه در آن هرگز روى آوردن به معصيت نباشد.
 
 
 
بارالها! اين عيد را بر تمام مؤمنان مبارك گردان و در اين روز، ما را توفيق بازگشت‌به سويت و توبه از گناهان عطا فرما.» <ref>ماهنامه پاسدار اسلام، شماره 101، ارديبهشت ماه 1369 ص 10 - 11، 50</ref>
 
 
 
===شب عید فطر، شب جوائز===
 
 
 
در روایتی طولانی در فضیلت ماه رمضان، از پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و سلم نقل شده است ;که حضرت فرمودند :
 
و چون شب عید فطر-كه شب جوائز نام دارد- فرا رسد، خداوند پاداش عمل‌ كنندگان را بدون حساب و شمارش ببخشد.
 
 
 
و چون صبح روز عید فرا رسد خداوند فرشتگان را به همه ‌ی شهرها بفرستد. پس در زمین فرود آیند و سر كوچه‌ ها و گذرها بایستند و [ با صدایى كه آن را همه‌ ی آفریده‌ هاى خدا جز جن و آدمیان می‌شنوند] گویند: اى امّت محمّد! به سوى پروردگار كریم [براى نماز عید] بیرون شوید كه او پاداش فراوان دهد و گناهان بزرگ را بیامرزد.
 
 
 
و چون سوى محلّ برگزارى نماز عید روند خدا عزّ و جلّ به فرشتگان فرماید: اى فرشتگان من! مزد كارگر- چون كار خود را انجام دهد- چیست؟ عرضه دارند: معبودا و سیدا! این که مزدش را كامل پرداخت کنی.
 
 
 
خداوند عزّ و جلّ فرماید: شما را گواه مى ‌گیرم كه من پاداش روزه‌ ی رمضان و نمازشان را خشنودى و آمرزش خود از ایشان قرار دادم.
 
و چون سوى محلّ برگزارى نماز عید روند خدا عزّ و جلّ به فرشتگان فرماید: اى فرشتگان من! مزد كارگر- چون كار خود را انجام دهد- چیست؟ عرضه دارند: معبودا و سیدا! این که مزدش را كامل پرداخت کنی
 
 
 
و خداوند [خطاب به بندگان خویش] مى‌ فرماید: اى بندگان من! [هر چه مى‌ خواهید] از من بخواهید كه به عزت و جلال خودم سوگند که امروز در این اجتماع خویش، هر چه براى دنیا وآخرت خود بخواهید عطا مى‌ كنم.
 
 
 
و به عزت و جلال خودم سوگند تا وقتی كه مرا مراقب خود بدانید[ و از من بترسید] شما را در پناه مى‌ گیرم و نزد كسانى كه در دوزخ جاودانند رسوایتان نسازم.
 
 
 
باز گردید كه آمرزیده شدید همانا مرا خشنود كردید و من از شما خشنود شدم.
 
 
 
در ادامه می‌فرماید: پس فرشتگان به خاطرآنچه-که خداوند در روز عید فطر به این امت ارزانى فرموده است- شاد مى‌شوند و به یکدیگر بشارت داده و تبریك گویند. <ref>امالی مفید مجلس 27  ص232</ref>
 
 
 
===روزعید فطر روز پاداش نیکوکاران===
 
 
 
اميرالمؤمنين على(عليه السلام) در يكى از اعياد فطر خطبه‌ اى خوانده ‌اند و در آن مؤمنان را بشارت و مبطلان را بيم داده‌اند.
 
 
 
خطب اميرالمومنين على بن ابى طالب عليه السلام يوم الفطر فقال:
 
 
 
ايها الناس! ان يومكم هذا يوم يثاب فيه المحسنون و يخسر فيه المبطلون و هو اشبه بيوم قيامكم، فاذكروا بخروجكم من منازلكم الى مصلاكم خروجكم من الاجداث الى ربكم و اذكروا بوقوفكم فى مصلاكم و وقوفكم بين يدى ربكم، و اذكروا برجوعكم الى منازلكم، رجوعكم الى منازلكم فى الجنه.
 
 
 
عباد الله! ان ادنى ما للصائمين و الصائمات ان يناديهم ملك فى آخر يوم من شهر رمضان، ابشروا عباد الله فقد غفر لكم ما سلف من ذنوبكم فانظروا كيف تكونون فيما تستانفون .<ref>محمدى رى شهرى، ميزان الحكمه، 7/131</ref>
 
اى مردم! اين روز شما روزى است كه نيكوكاران در آن پاداش مى‌گيرند و زيانكاران و تبهكاران در آن مايوس و نا اميد مى‌گردند و اين شباهتى زياد به روز قيامتتان دارد، پس با خارج شدن از منازل و رهسپار جايگاه نماز عيد شدن به ياد آوريد خروجتان از قبرها و رفتنتان را به سوى پروردگار، و با ايستادن در جايگاه نماز به ياد آوريد ايستادن در برابر پروردگارتان را و با بازگشت‌به سوى منازل خود، متذكر شويد بازگشتتان را به سوى منازلتان در بهشت‌برين، اى بندگان خدا، كمترين چيزى كه به زنان و مردان روزه‌دار داده مى‌شود اين است كه فرشته‌اى در آخرين روز ماه رمضان به آنان ندا میدهد و میگويد:
 
«هان!بشارتتان باد، اى بندگان خدا كه گناهان گذشته‌تان آمرزيده شد، پس به فكر آينده خويش باشيد كه چگونه بقيه ايام را بگذرانيد.»
 
  
===روز عید سعید فطر روز اتحاد مسلمین===
+
'''عید فطر در صحیفه سجادیه:'''
  
در روایتی [[امام رضا]] عليه السلام فرمود:  
+
«[[دعای ۴۶ صحیفه سجادیه]]» از [[امام سجاد]](ع) در خصوص '''عید فطر''' وارد شده است. همچنین به مناسبت «[[دعای ۴۵ صحیفه سجادیه|وداع ماه مبارک رمضان]]» و استقبال عید سعید فطر دعای دیگری از آن حضرت در [[صحیفه سجادیه]] به این مضمون آمده است: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اجْبُرْ مُصِیبَتَنَا بِشَهْرِنَا، وَ بَارِک لَنَا فِی یوْمِ عِیدِنَا وَ فِطْرِنَا، وَ اجْعَلْهُ مِنْ خَیرِ یوْمٍ مَرَّ عَلَینَا أَجْلَبِهِ لِعَفْوٍ، وَ أَمْحَاهُ لِذَنْبٍ، وَ اغْفِرْ لَنَا مَا خَفِی مِنْ ذُنُوبِنَا وَ مَا عَلَنَ ... اللَّهُمَّ إِنَّا نَتُوبُ إِلَیک فِی یوْمِ فِطْرِنَا الَّذِی جَعَلْتَهُ لِلْمُؤْمِنِینَ عِیداً وَ سُرُوراً، وَ لِأَهْلِ مِلَّتِک مَجْمَعاً وَ مُحْتَشَداً، مِنْ کلِّ ذَنْبٍ أَذْنَبْنَاهُ، أَوْ سُوءٍ أَسْلَفْنَاهُ، أَوْ خَاطِرِ شَرٍّ أَضْمَرْنَاهُ، تَوْبَةَ مَنْ‏ لَا ینْطَوِی عَلَى رُجُوعٍ إِلَى ذَنْبٍ، وَ لَا یعُودُ بَعْدَهَا فِی خَطِیئَةٍ...». «پروردگارا! بر محمد و آل محمد درود فرست و مصیبت ما را در این ماه جبران کن و روز فطر را بر ما عیدى مبارک و خجسته بگردان و آن را از بهترین روزهایى قرار ده که بر ما گذشته است که در این روز بیشتر ما را مورد عفو قرار دهى و گناهانمان را بشوئى و خداوندا بر ما ببخشایى آنچه در پنهان و آشکارا گناه گردانیم ... خداوندا! در این روز عید فطرمان که براى مؤمنان روز عید و خوشحالى و براى مسلمانان روز اجتماع و گردهمائى قرار دادى از هر گناهى که مرتکب شده‌ایم و هر کار بدى که کرده‌ایم و هر نیت ناشایسته‌اى که در ضمیرمان نقش بسته است ‌به سوى تو باز مى‌گردیم و توبه مى‌کنیم، توبه‌اى که در آن بازگشت‌به گناه هرگز نباشد و بازگشتى که در آن هرگز روى آوردن به معصیت نباشد...».<ref>ماهنامه پاسدار اسلام، شماره ۱۰۱، اردیبهشت ماه ۱۳۶۹ ص ۱۰ - ۱۱، ۵۰</ref>
  
«اگر كسى بپرسد كه چرا روز فطر عيد قرار داده شده است، گفته خواهد شد: براى اين كه مسلمانان روزى داشته باشند كه همگى در يك مكان گرد آيند و در صحرايى باز جانب خداوند عزوجل آشكار شوند و او را براى انعام و لطفى كه درباره آنان كرده و با عبادت يك‌ ماهه كه برايشان واجب كرده بود مقربشان ساخته، حمد و سپاس گويند و آن روز عيد محسوب مى‌شود و روز اجتماع همه مسلمين است و روز [[افطار]] و روز پرداخت [[زكات]] و بخشش به فقرا و روز رغبت و تشويق و روز ناله و زارى به درگاه بارى تعالى است و براى اين كه آن روز اول و آغاز روزهاى سال جديد است و در آن روز به خلاف روزهاى يك‌ ماهه پيش، روز خوردن و آشاميدن است زيرا در نزد اهل حق ماه [[رمضان]] اولين ماه سال است و خداوند چنان مى‌پسنديد كه آن روز (فطر) را روز اجتماع مسلمانان قرار دهد تا در آن روز او را سپاس گويند و تقديس و تكريم كنند».
+
'''روز عید فطر، روز اهدای جوائز الهی:'''
  
به اين دليل و حكمتى كه امام به آن اشاره كرد روز فطر را خدا عيد براى مسلمانان قرار داد تا در آن جمع شوند و به يكديگر تبريك بگويند بر توفيقى كه خدا در گرفتن يك ماه روزه در ماه [[رمضان]] به آنان عطا كرده است.
+
در روایتی طولانی در فضیلت ماه [[ماه رمضان|رمضان]]، از [[پیامبر اسلام|پیامبر اعظم]] صلی الله علیه و آله نقل شده است که حضرت فرمودند:
 +
«و چون شب عید فطر -که شب جوائز نام دارد- فرا رسد، خداوند پاداش عمل‌ کنندگان را بدون حساب و شمارش ببخشد. و چون صبح روز عید فرا رسد خداوند [[فرشتگان]] را به همه ‌ی شهرها بفرستد. پس در زمین فرود آیند و سر کوچه‌ ها و گذرها بایستند و گویند: اى امّت محمّد! به سوى پروردگار کریم [براى نماز عید] بیرون شوید که او پاداش فراوان دهد و گناهان بزرگ را بیامرزد. و چون سوى محلّ برگزارى [[نماز عید فطر|نماز عید]] روند خدای عزّ و جلّ به فرشتگان فرماید: اى فرشتگان من! مزد کارگر -چون کار خود را انجام دهد- چیست؟ عرضه دارند: معبودا و سیدا! این که مزدش را کامل پرداخت کنی. خداوند عزّ و جلّ فرماید: شما را گواه مى ‌گیرم که من پاداش روزه‌ ی رمضان و نمازشان را خشنودى و آمرزش خود از ایشان قرار دادم.
 +
و خداوند [خطاب به بندگان خویش] مى‌ فرماید: اى بندگان من! [هر چه مى‌ خواهید] از من بخواهید که به عزت و جلال خودم سوگند که امروز در این اجتماع خویش، هر چه براى دنیا و آخرت خود بخواهید عطا مى‌ کنم. و به عزت و جلال خودم سوگند تا وقتی که مرا مراقب خود بدانید [و از من بترسید] شما را در پناه مى‌ گیرم و نزد کسانى که در دوزخ جاودانند رسوایتان نسازم. باز گردید که آمرزیده شدید همانا مرا خشنود کردید و من از شما خشنود شدم. پس فرشتگان به خاطر آنچه -که خداوند در روز عید فطر به این امت ارزانى فرموده است- شاد مى‌شوند و به یکدیگر بشارت داده و تبریک می گویند».<ref>امالی مفید مجلس ۲۷  ص۲۳۲</ref> 
  
=== روز عید سعید فطر روز اهدای جوائز الهی===
+
همچنین جابر از [[امام باقر]] علیه السّلام روایت کرده‌ که آن حضرت فرمود: [[پیامبر اسلام|رسول خدا]] صلّى اللَّه علیه و آله فرمود: چون روز اول [[ماه شوال|شوّال]] فرا مى ‌رسد منادیى ندا مى‌ کند: اى مومنان در این صبحگاه بشتابید براى جوائزتان .[که به پاداش عبادات رمضان می‌دهند] سپس فرمود: اى جابر جوائز خداوند متعال که مانند جوائز این پادشاهان نیست. آنگاه فرمود: امروز روز جائزه است.<ref>من لا یحضره الفقیه ج‌۱ ص۵۱۱  ح۱۴۷۸</ref>  
جابر از [[امام باقر]] علیه السّلام روایت كرده‌ كه آن حضرت فرمود: رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمود:   
 
  
چون روز اول شوّال فرا مى ‌رسد منادیى ندا مى‌ كند: اى مۆمنان در این صبحگاه بشتابید براى جوائزتان .[كه به پاداش عبادات رمضان می‌دهند]
+
'''روز عید فطر، روز پاداش نیکوکاران:'''
  
سپس فرمود: اى جابر جوائز خداوند متعال كه مانند جوائز این پادشاهان نیست.آنگاه فرمود: امروز روز جائزه است. <ref>من لا یحضره الفقیه ج‌1 ص511  ح1478</ref>
+
[[امام علی علیه السلام|امیرالمؤمنین على]] (علیه السلام) در یکى از اعیاد فطر [[خطبه|خطبه‌]] اى خوانده ‌و در آن مؤمنان را بشارت و مبطلان را بیم داده‌اند: «ایها الناس! ان یومکم هذا یوم یثاب فیه المحسنون و یخسر فیه المبطلون و هو اشبه بیوم قیامکم، فاذکروا بخروجکم من منازلکم الى مصلاکم خروجکم من الاجداث الى ربکم و اذکروا بوقوفکم فى مصلاکم و وقوفکم بین یدى ربکم، و اذکروا برجوعکم الى منازلکم، رجوعکم الى منازلکم فى الجنه. عباد الله! ان ادنى ما للصائمین و الصائمات ان ینادیهم ملک فى آخر یوم من شهر رمضان، ابشروا عباد الله فقد غفر لکم ما سلف من ذنوبکم فانظروا کیف تکونون فیما تستأنفون».<ref>محمدى رى شهرى، میزان الحکمه، ۷/۱۳۱</ref>
 +
«اى مردم! این روز شما روزى است که نیکوکاران در آن پاداش مى‌گیرند و زیانکاران و تبهکاران در آن مایوس و ناامید مى‌گردند و این شباهتى زیاد به روز [[قیامت|قیامتتان]] دارد، پس با خارج شدن از منازل و رهسپار جایگاه نماز عید شدن به یاد آورید خروجتان از قبرها و رفتنتان را به سوى پروردگار، و با ایستادن در جایگاه نماز به یاد آورید ایستادن در برابر پروردگارتان را و با بازگشت‌ به سوى منازل خود، متذکر شوید بازگشتتان را به سوى منازلتان در [[بهشت]] ‌برین، اى بندگان خدا، کمترین چیزى که به زنان و مردان روزه‌دار داده مى‌شود این است که فرشته‌اى در آخرین روز ماه رمضان به آنان ندا می دهد و می گوید:
 +
هان! بشارتتان باد، اى بندگان خدا که گناهان گذشته‌تان آمرزیده شد، پس به فکر آینده خویش باشید که چگونه بقیه ایام را بگذرانید.»
  
===ماه رمضان ماه مسابقه و عید فطر روز اعلام نتایج===
+
'''روز اجتماع مسلمین برای شکرگزاری:'''
امام [[حسن مجتبى]] علیه السّلام در روز عید فطر گروهى را دید كه مشغول بازى و خنده بودند. پس در حالى كه به آنان اشاره می‌كرد به اصحاب خویش فرمود:
 
  
همانا خداوند عزّ و جلّ ماه رمضان را میدان مسابقه براى بندگان خود قرار داده است تا با طاعت و عبادت خود براى رسیدن به رضوان و خشنودى خداوند از یكدیگر پیشى بگیرند.
+
در روایتی [[امام رضا]] علیه السلام فرمود: «اگر کسى بپرسد که چرا روز فطر عید قرار داده شده است، گفته خواهد شد: براى این که مسلمانان روزى داشته باشند که همگى در یک مکان گرد آیند و در صحرایى باز جانب خداوند عزوجل آشکار شوند و او را براى انعام و لطفى که درباره آنان کرده و با عبادت یک‌ ماهه که برایشان واجب کرده بود مقربشان ساخته، حمد و سپاس گویند و آن روز عید محسوب مى‌شود و روز اجتماع همه مسلمین است و روز [[افطار]] و روز پرداخت [[زکات]] و بخشش به فقرا و روز رغبت و تشویق و روز ناله و زارى به درگاه بارى تعالى است و براى این که آن روز اول و آغاز روزهاى سال جدید است و در آن روز به خلاف روزهاى یک‌ ماهه پیش، روز خوردن و آشامیدن است، زیرا در نزد اهل حق ماه [[رمضان]] اولین ماه سال است و خداوند چنان مى‌پسندید که آن روز (فطر) را روز اجتماع مسلمانان قرار دهد تا در آن روز او را سپاس گویند و تقدیس و تکریم کنند».  
پس گروهى در این میدان تاختند و به خشنودى الهى فائز شدند و عدّه‌اى دیگر عقب افتادند و تقصیر كردند و زیان دیدند.»
 
  
پس شگفتا و بسیار شگفتا از آن‌كه به خنده و بازى مشغول باشد در چنین روزى كه نیكوكاران در این روز پاداش مى‌ یابند و تقصیركاران زیان مى ‌بینند.
+
'''رمضان ماه مسابقه و عید فطر روز نتیجه:'''
  
و قسم به خدا كه اگر حجاب از میان برخیزد و پرده كنار رود بى‌تردید و حتما نیكوكار مشغول نیكوكارى خود شود و بدكردار گرفتار زشتكارى خود باشد. <ref>من لا یحضره الفقیه ج‌1 ص511 ح1479</ref>
+
[[امام حسن علیه السلام|امام حسن مجتبى]] علیه السّلام در روز عید فطر گروهى را دید که مشغول بازى و خنده بودند. پس در حالى که به آنان اشاره می‌کرد به اصحاب خویش فرمود: همانا [[الله|خداوند]] عزّ و جلّ ماه رمضان را میدان مسابقه براى بندگان خود قرار داده است تا با طاعت و [[عبادت]] خود براى رسیدن به رضوان و خشنودى خداوند از یکدیگر پیشى بگیرند.
 +
پس گروهى در این میدان تاختند و به خشنودى الهى فائز شدند و عدّه‌اى دیگر عقب افتادند و تقصیر کردند و زیان دیدند. پس شگفتا و بسیار شگفتا از آن‌که به خنده و بازى مشغول باشد در چنین روزى که نیکوکاران در این روز پاداش مى‌ یابند و تقصیرکاران زیان مى ‌بینند. و قسم به خدا که اگر حجاب از میان برخیزد و پرده کنار رود بى‌تردید و حتما نیکوکار مشغول نیکوکارى خود شود و بدکردار گرفتار زشتکارى خود باشد.<ref>من لا یحضره الفقیه ج‌۱ ص۵۱۱ ح۱۴۷۹</ref>
  
 
==عید فطر از منظر بزرگان==
 
==عید فطر از منظر بزرگان==
===عید فطر از منظر [[امام خمینی]] ( ره )===
+
'''عید فطر از منظر [[امام خمینی]]:'''
مسلمانان روزه دار که ماه رمضان را به روزه دارى به پا داشته و از خوردن و آشامیدن و بسیارى از کارهاى مباح دیگر امتناع ورزیده اند، اکنون پس از گذشت ماه رمضان در نخستین روز ماه شوال اجر و پاداش خود را از خداوند مى‌ طلبند، اجر و پاداشى که خود خداوند به آنان وعده داده است.
 
 
 
عید فطر یکى از دو عید بزرگ در سنت اسلامى است که درباره آن احادیث و روایات بسیاری وارد شده است. مسلمانان روزه دار که ماه رمضان را به روزه دارى به پا داشته و از خوردن و آشامیدن و بسیارى از کارهاى مباح دیگر امتناع ورزیده اند، اکنون پس از گذشت ماه رمضان در نخستین روز ماه شوال اجر و پاداش خود را از خداوند مى‌طلبند، اجر و پاداشى که خود خداوند به آنان وعده داده است.
 
 
 
از نظر حضرت امام(س) عید فطر بعد از یک ماه روزه داری جشن میهمانی و عید برای ضیافت الهی و وصال است وجشن پیروزی بر هوای نفس و شیطان و موفقیت بر انجام دستورالهی است.  حضرت امام(س) می فرمایند: « عید شریف فطر عید است براى ضیافة اللَّه، و عید شریف قربان عید است براى لقاء اللَّه و آن عید که ضیافة اللَّه است، مقدمه است براى لقاء اللَّه‌.» <ref>صحیفه امام، ج‌18، ص: 118</ref>
 
 
 
===عید فطر از منظر [[مقام معظم رهبری]] ===
 
 
 
... روز عيد فطر از جمله‌ى مناسبت هايى است كه امّت اسلامى مى‌تواند از آن منتفع شود و خوشبختانه در اسلام از اين مناسبت ها بسيار است. اين روز براى همه‌ى مسلمانان جهان عيد است؛ روزى است كه مسلمانان بعد از يك ماه روزه‌دارى و عبادت و توجّه و تذّكر، با دل هايى كه براى جلب رحمت و نورانيّت الهى آماده شده است، با اقامه‌ى نماز و اجتماعات گوناگون، گرد هم جمع مى‌شوند و اين براى دنياى اسلام يك فرصت است. همه‌ى اعياد و مناسبتهاى اسلامى بايد اين خاصيت را براى ما داشته باشد كه دلهاى ما مسلمانان را به هم نزديك كند. امروز مسلمانان بيش از هميشه احتياج دارند به اين‌كه دل هايشان را به هم نزديك كنند.
 
 
 
... روز عيد فطر از جمله‌ى مناسبت هايى است كه امّت اسلامى مى‌تواند از آن منتفع شود و خوشبختانه در اسلام از اين مناسبت ها بسيار است. اين روز براى همه‌ى مسلمانان جهان عيد است؛ روزى است كه مسلمانان بعد از يك ماه روزه‌دارى و عبادت و توجّه و تذّكر، با دل هايى كه براى جلب رحمت و نورانيّت الهى آماده شده است، با اقامه‌ى نماز و اجتماعات گوناگون، گرد هم جمع مى‌شوند و اين براى دنياى اسلام يك فرصت است. همه‌ى اعياد و مناسبت هاى اسلامى بايد اين خاصيت را براى ما داشته باشد كه دل هاى ما مسلمانان را به هم نزديك كند. امروز مسلمانان بيش از هميشه احتياج دارند به اين‌كه دل هايشان را به هم نزديك كنند. ... <ref>بيانات مقام معظم رهبری در ديدار كارگزاران نظام جمهورى اسلامى ايران 15/9/1381</ref>
 
  
===عید فطر از منظر [[آیه الله جوادی آملی]] ===
+
از نظر امام خمینی(ره) عید فطر بعد از یک ماه روزه داری جشن میهمانی و عید برای ضیافت الهی و وصال است و جشن پیروزی بر [[هوای نفس]] و [[شیطان]] و موفقیت بر انجام دستورالهی است. حضرت امام(ره) می فرمایند: «عید شریف فطر عید است براى ضیافة اللَّه، و عید شریف [[عید قربان|قربان]] عید است براى لقاء اللَّه و آن عید که ضیافة اللَّه است، مقدمه است براى لقاء اللَّه‌.»<ref>صحیفه امام، ج‌۱۸، ص: ۱۱۸</ref>
  
بهترین دمى كه انسان دارد در ماه مبارك رمضان است كه «انفاسكم فیه تسبیح‌»; نفس كشیدن در این ماه «سبوح قدوس‌» گفتن است; لذا [[امام سجاد]](ع) مى‌فرماید: سلام بر تو اى عید اولیاى الهى. اینكه مى‌بینیم در آخر ماه مبارك رمضان [[عید فطر]] مى‌گیرند، چون جایزه‌هاى یك ماه را به ما مى‌دهند; در حقیقت محصول ماه مبارك رمضان است. این ضیافة الله، آن لقاء الله را در بر دارد و عظمت از آن ماه شوال نیست، بلكه عظمت از آن ماه مبارك رمضان است كه نتیجه یك ماهه را در روز عید مى‌دهند.
+
'''عید فطر از منظر [[سید علی حسینی خامنه ای|مقام معظم رهبری]]:'''
  
==برخی آداب روز عید فطر==
+
«... روز عید فطر از جمله‌ مناسبت هایى است که امّت اسلامى مى‌تواند از آن منتفع شود و خوشبختانه در اسلام از این مناسبت ها بسیار است. این روز براى همه‌ى مسلمانان جهان عید است؛ روزى است که مسلمانان بعد از یک ماه روزه‌دارى و عبادت و توجّه و تذّکر، با دل هایى که براى جلب رحمت و نورانیت الهى آماده شده است، با اقامه‌ى نماز و اجتماعات گوناگون، گرد هم جمع مى‌شوند و این براى دنیاى اسلام یک فرصت است. همه‌ى اعیاد و مناسبتهاى اسلامى باید این خاصیت را براى ما داشته باشد که دلهاى ما مسلمانان را به هم نزدیک کند. امروز مسلمانان بیش از همیشه احتیاج دارند به این‌که دل هایشان را به هم نزدیک کنند».
  
*مستحب است در روز عید فطر قبل از نماز عید با خرما افطار کند .
+
«... روز عید فطر از جمله‌ى مناسبت هایى است که امّت اسلامى مى‌تواند از آن منتفع شود و خوشبختانه در اسلام از این مناسبت ها بسیار است. این روز براى همه‌ى مسلمانان جهان عید است؛ روزى است که مسلمانان بعد از یک ماه روزه‌دارى و عبادت و توجّه و تذّکر، با دل هایى که براى جلب رحمت و نورانیت الهى آماده شده است، با اقامه‌ى نماز و اجتماعات گوناگون، گرد هم جمع مى‌شوند و این براى دنیاى اسلام یک فرصت است. همه‌ى اعیاد و مناسبت هاى اسلامى باید این خاصیت را براى ما داشته باشد که دل هاى ما مسلمانان را به هم نزدیک کند. امروز مسلمانان بیش از همیشه احتیاج دارند به این‌که دل هایشان را به هم نزدیک کنند».<ref>بیانات مقام معظم رهبری در دیدار کارگزاران نظام جمهورى اسلامى ایران ۱۵/۹/۱۳۸۱</ref>
  
*مستحب است پیش از نماز عید غسل کند و دعاهایی که قبل از نماز و بعد از آن در کتب دعا آمده بخواند.
+
'''عید فطر از منظر [[عبدالله جوادی آملی|آیة الله جوادی آملی]]:'''
  
*در روز عید فطر بعد از نماز مغرب و عشا در شب عید فطر و بعد از نماز صبح و ظهر و عصر روز عید و نیز بعد از نماز عید فطر این تکبیرها را بگوید: «اَللّهُ اَکبَرُ، اَللّهُ اَکبَرُ، لا إلهَ إلاّ اللّهُ وَ اَللّهُ اَکبَرُ، اللّهُ اَکبَرُ وَ لِلّهِ الْحَمْدُ، اَللّهُ اَکبَرُ عَلی ما هَدانا».
+
«بهترین دمى که انسان دارد در ماه مبارک رمضان است که «انفاسکم فیه تسبیح‌»; نفس کشیدن در این ماه «سبوح قدوس‌» گفتن است; لذا [[امام سجاد]](ع) مى‌فرماید: سلام بر تو اى عید اولیاى الهى. اینکه مى‌بینیم در آخر ماه مبارک رمضان [[عید فطر]] مى‌گیرند، چون جایزه‌هاى یک ماه را به ما مى‌دهند; در حقیقت محصول ماه مبارک رمضان است. این ضیافة الله، آن لقاء الله را در بر دارد و عظمت از آن ماه شوال نیست، بلکه عظمت از آن ماه مبارک رمضان است که نتیجه یک ماهه را در روز عید مى‌دهند».
  
 
==پانویس==
 
==پانویس==
 
{{پانویس}}
 
{{پانویس}}
 
+
{{مناسبت های شیعه}}
 
[[رده:اعیاد]]
 
[[رده:اعیاد]]
 
[[رده:ماه شوال]]
 
[[رده:ماه شوال]]
 
[[رده:وقایع ماه شوال]]
 
[[رده:وقایع ماه شوال]]
 +
[[رده: مقاله های مهم]]
 +
{{سنجش کیفی
 +
|سنجش=شده
 +
|شناسه= خوب
 +
|عنوان بندی مناسب= خوب
 +
|کفایت منابع و پی نوشت ها= خوب
 +
|رعایت سطح مخاطب عام= خوب
 +
|رعایت ادبیات دانشنامه ای= خوب
 +
|جامعیت= خوب
 +
|رعایت اختصار= خوب
 +
|سیر منطقی= خوب
 +
|کیفیت پژوهش= خوب
 +
|رده= دارد
 +
}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۲ مهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۰۶:۲۳

اولین روز از ماه شوال، عید فطر است که یکى از اعیاد بزرگ در سنت اسلامى می‌باشد. با رؤیت هلال ماه شوال در پایان روز ۲۹ ماه رمضان و یا گذشت ۳۰ روز از اول ماه رمضان، آغاز ماه شوال و «عید فطر» ثابت می‌شود. روزه در این روز حرام است و بر مسلمانان واجب است که زکات فطره بدهند.

زکات فطره

شرایط پرداخت زکات فطر: پس از پایان یافتن ماه مبارک رمضان، افرادى که در شب عید فطر داراى این شرایط باشند زکات فطره بر آنها واجب است:

۱- بالغ باشد ۲- عاقل باشد ۳- بنده کسى نباشد (تحت سرپرستی و تکفل کسی نباشد.) ۴- فقیر نباشد.

فردى که داراى شرایط فوق باشد باید زکات خود و کسانى که در مغرب شب عید فطر نان خور او هستند را بپردازد؛ کوچک باشند یا بزرگ، مسلمان باشند یا کافر، خرج آنان بر او واجب باشد یا نه، در شهر خود او باشند یا در شهر دیگر (یعنى حتى اگر فرزند او که نان خور اوست به مسافرت رفته باشد باید زکات او را بدهد) و همچنین مهمانى که با رضایت او پیش از غروب شب عید فطر وارد خانه اش شده باشد، باید زکات او را بدهد.

مقدار زکات فطره: هر نفرى یک صاع که تقریباً ۳ کیلو است.

جنس زکات فطره: گندم یا جو یا خرما یا کشمش یا برنج یا ذرت و مانند اینها. هر کدام که قوت غالب (غذایی که غالبا می خورند) باشد.

وقت وجوب زکات فطره: شب عید فطر.

وقت پرداخت زکات فطره: از شب عید تا ظهر روز عید فطر، و بهتر آن است که در روز عید بدهد و اگر نماز عید مى خواند بنابر احتیاط واجب قبل از نماز عید بپردازد.

مصرف زکات فطره: همان مصرف زکات مال است، گر چه احتیاط مستحب آن است که فقط به فقراى مؤمن و به مساکین بدهد.

نماز عید فطر

یکی از آداب این روز خواندن نماز عید فطر است. این نماز دو رکعت است؛ در رکعت اول سوره حمد و سوره اعلى و در رکعت دوم، حمد و سوره شمس خوانده می شود. همچنین این نماز قنوت ویژه ای دارد که در رکعت اول بعد از قرائت پنج تکبیر گفته می شود و بعد از هر تکبیر قنوت ویژه نماز این روز خوانده می شود. و رکعت دوم نیز چهار تکبیر به همین ترتیب است.[۱]

قنوت نماز عید فطر:

«اَللّهُمَّ اَهْلَ الْکبْرِیاءِ وَ الْعَظِمَة وَ اَهْلَ الْجُودِ وَ الْجَبَرُوتِ وَ اَهْلَ الْعَفْوِ وَ الرَّحْمَةِ وَ اَهْلَ التَّقْوی وَالْمَغْفِرَةِ اَسْئَلُک بِحَقِّ هذَا الْیَوْمِ الَّذِی جَعَلْتَهُ لِلْمُسْلِمینَ عیداً وَ لِمحَمَّد صَلَّی اللّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ذُخْراً وَ شَرَفاً وَ کرامَةً وَ مَزیداً اَنْ تُصَلِّی عَلی مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد وَ اَنْ تُدْخِلَنِی فی کلِّ خَیْر اَدْخَلْتَ فیهِ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّد وَ اَنْ تُخْرِجَنی مِنْ کلِّ سُوء اَخْرَجْتَ مِنْهُ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّد صَلَواتُک عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ اَللّهُمَّ اِنّی اَسْئَلُک خَیْرَ ما سَئَلَک بِهِ عِبادُک الصّالِحُونَ وَ اَعُوذُ بِک مِمّا اسْتَعاذَ مِنْهُ عِبادُک الْمـُخْلَصُونَ».

بارالها! به حق این روزى که آن را براى مسلمانان عید و براى محمد(صلی الله علیه وآله) ذخیره و شرافت و کرامت و فضیلت قرار دادى از تو مى‌خواهم که بر محمد و آل محمد درود بفرستى و مرا در هر خیرى وارد کنى که محمد و آل محمد را در آن وارد کردى و از هر سوء و بدى خارج سازى که محمد و آل محمد را خارج ساختى، درود و صلوات تو بر او و آنها، خداوندا، از تو مى‌طلبم آنچه بندگان شایسته‌ات از تو خواستند و به تو پناه مى‌برم از آنچه بندگان خالصت‌به تو پناه بردند.

برخی آداب روز عید فطر

  • مستحب است پیش از نماز عید غسل کند و دعاهایی که قبل از نماز و بعد از آن در کتب دعا آمده بخواند.
  • در روز عید فطر بعد از نماز مغرب و عشا در شب عید فطر و بعد از نماز صبح و ظهر و عصر روز عید و نیز بعد از نماز عید فطر این تکبیرها را بگوید: «اَللّهُ اَکبَرُ، اَللّهُ اَکبَرُ، لا إلهَ إلاّ اللّهُ وَ اَللّهُ اَکبَرُ، اللّهُ اَکبَرُ وَ لِلّهِ الْحَمْدُ، اَللّهُ اَکبَرُ عَلی ما هَدانا وَ لَهُ الشُّکْرُ عَلَی مَا أَوْلانَا».

عید فطر در روایات

عید فطر داراى اعمال و عبادات و ادعیه خاصى است که در روایات معصومین(ع) وارد شده است. از سخنان معصومین(ع) چنین مستفاد می ‌شود که روز عید فطر، روز گرفتن مزد است. و لذا در این روز مستحب است که انسان بسیار دعا کند و به یاد خدا باشد و روز خود را به بطالت و تنبلى نگذراند و خیر دنیا و آخرت را بطلبد.

عید فطر در صحیفه سجادیه:

«دعای ۴۶ صحیفه سجادیه» از امام سجاد(ع) در خصوص عید فطر وارد شده است. همچنین به مناسبت «وداع ماه مبارک رمضان» و استقبال عید سعید فطر دعای دیگری از آن حضرت در صحیفه سجادیه به این مضمون آمده است: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اجْبُرْ مُصِیبَتَنَا بِشَهْرِنَا، وَ بَارِک لَنَا فِی یوْمِ عِیدِنَا وَ فِطْرِنَا، وَ اجْعَلْهُ مِنْ خَیرِ یوْمٍ مَرَّ عَلَینَا أَجْلَبِهِ لِعَفْوٍ، وَ أَمْحَاهُ لِذَنْبٍ، وَ اغْفِرْ لَنَا مَا خَفِی مِنْ ذُنُوبِنَا وَ مَا عَلَنَ ... اللَّهُمَّ إِنَّا نَتُوبُ إِلَیک فِی یوْمِ فِطْرِنَا الَّذِی جَعَلْتَهُ لِلْمُؤْمِنِینَ عِیداً وَ سُرُوراً، وَ لِأَهْلِ مِلَّتِک مَجْمَعاً وَ مُحْتَشَداً، مِنْ کلِّ ذَنْبٍ أَذْنَبْنَاهُ، أَوْ سُوءٍ أَسْلَفْنَاهُ، أَوْ خَاطِرِ شَرٍّ أَضْمَرْنَاهُ، تَوْبَةَ مَنْ‏ لَا ینْطَوِی عَلَى رُجُوعٍ إِلَى ذَنْبٍ، وَ لَا یعُودُ بَعْدَهَا فِی خَطِیئَةٍ...». «پروردگارا! بر محمد و آل محمد درود فرست و مصیبت ما را در این ماه جبران کن و روز فطر را بر ما عیدى مبارک و خجسته بگردان و آن را از بهترین روزهایى قرار ده که بر ما گذشته است که در این روز بیشتر ما را مورد عفو قرار دهى و گناهانمان را بشوئى و خداوندا بر ما ببخشایى آنچه در پنهان و آشکارا گناه گردانیم ... خداوندا! در این روز عید فطرمان که براى مؤمنان روز عید و خوشحالى و براى مسلمانان روز اجتماع و گردهمائى قرار دادى از هر گناهى که مرتکب شده‌ایم و هر کار بدى که کرده‌ایم و هر نیت ناشایسته‌اى که در ضمیرمان نقش بسته است ‌به سوى تو باز مى‌گردیم و توبه مى‌کنیم، توبه‌اى که در آن بازگشت‌به گناه هرگز نباشد و بازگشتى که در آن هرگز روى آوردن به معصیت نباشد...».[۲]

روز عید فطر، روز اهدای جوائز الهی:

در روایتی طولانی در فضیلت ماه رمضان، از پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله نقل شده است که حضرت فرمودند: «و چون شب عید فطر -که شب جوائز نام دارد- فرا رسد، خداوند پاداش عمل‌ کنندگان را بدون حساب و شمارش ببخشد. و چون صبح روز عید فرا رسد خداوند فرشتگان را به همه ‌ی شهرها بفرستد. پس در زمین فرود آیند و سر کوچه‌ ها و گذرها بایستند و گویند: اى امّت محمّد! به سوى پروردگار کریم [براى نماز عید] بیرون شوید که او پاداش فراوان دهد و گناهان بزرگ را بیامرزد. و چون سوى محلّ برگزارى نماز عید روند خدای عزّ و جلّ به فرشتگان فرماید: اى فرشتگان من! مزد کارگر -چون کار خود را انجام دهد- چیست؟ عرضه دارند: معبودا و سیدا! این که مزدش را کامل پرداخت کنی. خداوند عزّ و جلّ فرماید: شما را گواه مى ‌گیرم که من پاداش روزه‌ ی رمضان و نمازشان را خشنودى و آمرزش خود از ایشان قرار دادم. و خداوند [خطاب به بندگان خویش] مى‌ فرماید: اى بندگان من! [هر چه مى‌ خواهید] از من بخواهید که به عزت و جلال خودم سوگند که امروز در این اجتماع خویش، هر چه براى دنیا و آخرت خود بخواهید عطا مى‌ کنم. و به عزت و جلال خودم سوگند تا وقتی که مرا مراقب خود بدانید [و از من بترسید] شما را در پناه مى‌ گیرم و نزد کسانى که در دوزخ جاودانند رسوایتان نسازم. باز گردید که آمرزیده شدید همانا مرا خشنود کردید و من از شما خشنود شدم. پس فرشتگان به خاطر آنچه -که خداوند در روز عید فطر به این امت ارزانى فرموده است- شاد مى‌شوند و به یکدیگر بشارت داده و تبریک می گویند».[۳]

همچنین جابر از امام باقر علیه السّلام روایت کرده‌ که آن حضرت فرمود: رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمود: چون روز اول شوّال فرا مى ‌رسد منادیى ندا مى‌ کند: اى مومنان در این صبحگاه بشتابید براى جوائزتان .[که به پاداش عبادات رمضان می‌دهند] سپس فرمود: اى جابر جوائز خداوند متعال که مانند جوائز این پادشاهان نیست. آنگاه فرمود: امروز روز جائزه است.[۴]

روز عید فطر، روز پاداش نیکوکاران:

امیرالمؤمنین على (علیه السلام) در یکى از اعیاد فطر خطبه‌ اى خوانده ‌و در آن مؤمنان را بشارت و مبطلان را بیم داده‌اند: «ایها الناس! ان یومکم هذا یوم یثاب فیه المحسنون و یخسر فیه المبطلون و هو اشبه بیوم قیامکم، فاذکروا بخروجکم من منازلکم الى مصلاکم خروجکم من الاجداث الى ربکم و اذکروا بوقوفکم فى مصلاکم و وقوفکم بین یدى ربکم، و اذکروا برجوعکم الى منازلکم، رجوعکم الى منازلکم فى الجنه. عباد الله! ان ادنى ما للصائمین و الصائمات ان ینادیهم ملک فى آخر یوم من شهر رمضان، ابشروا عباد الله فقد غفر لکم ما سلف من ذنوبکم فانظروا کیف تکونون فیما تستأنفون».[۵] «اى مردم! این روز شما روزى است که نیکوکاران در آن پاداش مى‌گیرند و زیانکاران و تبهکاران در آن مایوس و ناامید مى‌گردند و این شباهتى زیاد به روز قیامتتان دارد، پس با خارج شدن از منازل و رهسپار جایگاه نماز عید شدن به یاد آورید خروجتان از قبرها و رفتنتان را به سوى پروردگار، و با ایستادن در جایگاه نماز به یاد آورید ایستادن در برابر پروردگارتان را و با بازگشت‌ به سوى منازل خود، متذکر شوید بازگشتتان را به سوى منازلتان در بهشت ‌برین، اى بندگان خدا، کمترین چیزى که به زنان و مردان روزه‌دار داده مى‌شود این است که فرشته‌اى در آخرین روز ماه رمضان به آنان ندا می دهد و می گوید: هان! بشارتتان باد، اى بندگان خدا که گناهان گذشته‌تان آمرزیده شد، پس به فکر آینده خویش باشید که چگونه بقیه ایام را بگذرانید.»

روز اجتماع مسلمین برای شکرگزاری:

در روایتی امام رضا علیه السلام فرمود: «اگر کسى بپرسد که چرا روز فطر عید قرار داده شده است، گفته خواهد شد: براى این که مسلمانان روزى داشته باشند که همگى در یک مکان گرد آیند و در صحرایى باز جانب خداوند عزوجل آشکار شوند و او را براى انعام و لطفى که درباره آنان کرده و با عبادت یک‌ ماهه که برایشان واجب کرده بود مقربشان ساخته، حمد و سپاس گویند و آن روز عید محسوب مى‌شود و روز اجتماع همه مسلمین است و روز افطار و روز پرداخت زکات و بخشش به فقرا و روز رغبت و تشویق و روز ناله و زارى به درگاه بارى تعالى است و براى این که آن روز اول و آغاز روزهاى سال جدید است و در آن روز به خلاف روزهاى یک‌ ماهه پیش، روز خوردن و آشامیدن است، زیرا در نزد اهل حق ماه رمضان اولین ماه سال است و خداوند چنان مى‌پسندید که آن روز (فطر) را روز اجتماع مسلمانان قرار دهد تا در آن روز او را سپاس گویند و تقدیس و تکریم کنند».

رمضان ماه مسابقه و عید فطر روز نتیجه:

امام حسن مجتبى علیه السّلام در روز عید فطر گروهى را دید که مشغول بازى و خنده بودند. پس در حالى که به آنان اشاره می‌کرد به اصحاب خویش فرمود: همانا خداوند عزّ و جلّ ماه رمضان را میدان مسابقه براى بندگان خود قرار داده است تا با طاعت و عبادت خود براى رسیدن به رضوان و خشنودى خداوند از یکدیگر پیشى بگیرند. پس گروهى در این میدان تاختند و به خشنودى الهى فائز شدند و عدّه‌اى دیگر عقب افتادند و تقصیر کردند و زیان دیدند. پس شگفتا و بسیار شگفتا از آن‌که به خنده و بازى مشغول باشد در چنین روزى که نیکوکاران در این روز پاداش مى‌ یابند و تقصیرکاران زیان مى ‌بینند. و قسم به خدا که اگر حجاب از میان برخیزد و پرده کنار رود بى‌تردید و حتما نیکوکار مشغول نیکوکارى خود شود و بدکردار گرفتار زشتکارى خود باشد.[۶]

عید فطر از منظر بزرگان

عید فطر از منظر امام خمینی:

از نظر امام خمینی(ره) عید فطر بعد از یک ماه روزه داری جشن میهمانی و عید برای ضیافت الهی و وصال است و جشن پیروزی بر هوای نفس و شیطان و موفقیت بر انجام دستورالهی است. حضرت امام(ره) می فرمایند: «عید شریف فطر عید است براى ضیافة اللَّه، و عید شریف قربان عید است براى لقاء اللَّه و آن عید که ضیافة اللَّه است، مقدمه است براى لقاء اللَّه‌.»[۷]

عید فطر از منظر مقام معظم رهبری:

«... روز عید فطر از جمله‌ مناسبت هایى است که امّت اسلامى مى‌تواند از آن منتفع شود و خوشبختانه در اسلام از این مناسبت ها بسیار است. این روز براى همه‌ى مسلمانان جهان عید است؛ روزى است که مسلمانان بعد از یک ماه روزه‌دارى و عبادت و توجّه و تذّکر، با دل هایى که براى جلب رحمت و نورانیت الهى آماده شده است، با اقامه‌ى نماز و اجتماعات گوناگون، گرد هم جمع مى‌شوند و این براى دنیاى اسلام یک فرصت است. همه‌ى اعیاد و مناسبتهاى اسلامى باید این خاصیت را براى ما داشته باشد که دلهاى ما مسلمانان را به هم نزدیک کند. امروز مسلمانان بیش از همیشه احتیاج دارند به این‌که دل هایشان را به هم نزدیک کنند».

«... روز عید فطر از جمله‌ى مناسبت هایى است که امّت اسلامى مى‌تواند از آن منتفع شود و خوشبختانه در اسلام از این مناسبت ها بسیار است. این روز براى همه‌ى مسلمانان جهان عید است؛ روزى است که مسلمانان بعد از یک ماه روزه‌دارى و عبادت و توجّه و تذّکر، با دل هایى که براى جلب رحمت و نورانیت الهى آماده شده است، با اقامه‌ى نماز و اجتماعات گوناگون، گرد هم جمع مى‌شوند و این براى دنیاى اسلام یک فرصت است. همه‌ى اعیاد و مناسبت هاى اسلامى باید این خاصیت را براى ما داشته باشد که دل هاى ما مسلمانان را به هم نزدیک کند. امروز مسلمانان بیش از همیشه احتیاج دارند به این‌که دل هایشان را به هم نزدیک کنند».[۸]

عید فطر از منظر آیة الله جوادی آملی:

«بهترین دمى که انسان دارد در ماه مبارک رمضان است که «انفاسکم فیه تسبیح‌»; نفس کشیدن در این ماه «سبوح قدوس‌» گفتن است; لذا امام سجاد(ع) مى‌فرماید: سلام بر تو اى عید اولیاى الهى. اینکه مى‌بینیم در آخر ماه مبارک رمضان عید فطر مى‌گیرند، چون جایزه‌هاى یک ماه را به ما مى‌دهند; در حقیقت محصول ماه مبارک رمضان است. این ضیافة الله، آن لقاء الله را در بر دارد و عظمت از آن ماه شوال نیست، بلکه عظمت از آن ماه مبارک رمضان است که نتیجه یک ماهه را در روز عید مى‌دهند».

پانویس

  1. نماز عید فطر (مفاتیح الجنان)، پورتال اهل البیت علیه السلام
  2. ماهنامه پاسدار اسلام، شماره ۱۰۱، اردیبهشت ماه ۱۳۶۹ ص ۱۰ - ۱۱، ۵۰
  3. امالی مفید مجلس ۲۷ ص۲۳۲
  4. من لا یحضره الفقیه ج‌۱ ص۵۱۱ ح۱۴۷۸
  5. محمدى رى شهرى، میزان الحکمه، ۷/۱۳۱
  6. من لا یحضره الفقیه ج‌۱ ص۵۱۱ ح۱۴۷۹
  7. صحیفه امام، ج‌۱۸، ص: ۱۱۸
  8. بیانات مقام معظم رهبری در دیدار کارگزاران نظام جمهورى اسلامى ایران ۱۵/۹/۱۳۸۱