دعای ۴۵ صحیفه سجادیه

موضوع دعا: دعای وداع با‌ ماه رمضان

تقسیمات: این دعا به هشت بخش تقسیم شده است.

عبارت آغاز دعا در صحیفه سجادیه:

وَ کانَ مِنْ دُعَائِهِ عَلَیهِ السَّلَامُ فِی وَدَاعِ شَهْرِ رَمَضَانَ:

از دعاهاى ‌آن حضرت است در‌ وداع با‌ ماه رمضان:

متن و ترجمه دعا:

ترجمه دعا از ترجمه صحیفه حسین انصاریان گرفته شده. برای مشاهده سایر ترجمه های دعا و شرح های آن به لینک قرار داده شده در ذیل هر بخش مراجعه کنید.

--بخش اول-- اللَّهُمَّ یا مَنْ لَا یرْغَبُ فِی الْجَزَاءِ وَ یا مَنْ لَا ینْدَمُ عَلَى الْعَطَاءِ وَ یا مَنْ لَا یکافِئُ عَبْدَهُ عَلَى السَّوَاءِ. ای خدایی که در برابر احسان به بندگان پاداش نخواهی، و از عطا و بخشش پشیمان نمی‌گردی،‌ ای کسی که مزد بنده خود را بیش از عمل او می‌دهی، مِنَّتُک ابْتِدَاءٌ، وَ عَفْوُک تَفَضُّلٌ، وَ عُقُوبَتُک عَدْلٌ، وَ قَضَاؤُک خِیرَةٌ. نعمتت بی‌استحقاق به بندگان رسد، و عفوت تفضل، و مجازاتت عدالت، و قضایت عین خیر است. إِنْ أَعْطَیتَ لَمْ تَشُبْ عَطَاءَک بِمَنٍّ، وَ إِنْ مَنَعْتَ لَمْ یکنْ مَنْعُک تَعَدِّیاً. اگر بخشش کنی عطایت را به منّت آلوده نکنی، و اگر عنایت نکنی از باب ستم نیست، تَشْکرُ مَنْ شَکرَک وَ أَنْتَ أَلْهَمْتَهُ شُکرَک، وَ تُکافِئُ مَنْ حَمِدَک وَ أَنْتَ عَلَّمْتَهُ حَمْدَک. آن که تو را شکر کند شکرش کنی، در صورتی که خودت آن شکر را به او الهام فرمودی، و هر که تو را بستاید پاداشش می‌دهی در حالی که آن ستایش را خودت به او تعلیم کردی، تَسْتُرُ عَلَى مَنْ لَوْ شِئْتَ فَضَحْتَهُ، وَ تَجُودُ عَلَى مَنْ لَوْ شِئْتَ مَنَعْتَهُ، وَ کلَاهُمَا أَهْلٌ مِنْک لِلْفَضِیحَةِ وَ الْمَنْعِ، غَیرَ أَنَّک بَنَیتَ أَفْعَالَک عَلَى التَّفَضُّلِ، وَ أَجْرَیتَ قُدْرَتَک عَلَى التَّجَاوُزِ. پرده می‌پوشی بر آن که اگر می‌خواستی رسوایش می‌کردی، و جود و کرم کنی بر آن که اگر می‌خواستی از وی دریغ می‌کردی، در صورتی که هر دو مستحق رسوایی و دریغ تو‌اند، امّا تو تمام امورت را براساس تفضل بنا نهاده‌ای، و قدرتت را بر آئین گذشت مقرّر کرده‌ای، وَ تَلَقَّیتَ مَنْ عَصَاک بِالْحِلْمِ، وَ أَمْهَلْتَ مَنْ قَصَدَ لِنَفْسِهِ بِالظُّلْمِ، تَسْتَنْظِرُهُمْ بِأَنَاتِک إِلَى الْإِنَابَةِ، وَ تَتْرُک مُعَاجَلَتَهُمْ إِلَى التَّوْبَةِ، لِکیلَا یهْلِک عَلَیک هَالِکهُمْ، وَ لَا یشْقَى بِنِعْمَتِک شَقِیهُمْ، إِلَّا عَنْ طُولِ الْإِعْذَارِ إِلَیهِ، وَ بَعْدَ تَرَادُفِ الْحُجَّةِ عَلَیهِ، کرَماً مِنْ عَفْوِک یا کرِیمُ، وَ عَائِدَةً مِنْ عَطْفِک یا حَلِیمُ. و با آن که با تو به مخالفت برخاسته با بردباری روبرو می‌شوی، و به آن که در حق خویش ستم کرده مهلت می‌دهی، با صبر و بردباری خود مهلتشان می‌دهی تا به حضرتت بازگردند، و در مؤاخذه عاصیان شتاب نمی‌کنی تا به توبه موفق شوند، تا هلاک شونده آنان بدون رضای تو هلاک نشود، و تیره بختشان به نعمتت بدبخت نگردد مگر پس از قطع بهانه و بعد از اتمام حجت همه جانبه بر او، و این همه بزرگواری و آقایی از عفو و گذشت توست‌ای بزرگوار، و بهره‌ای است از محبتت‌ای بردبار. ترجمه‌ها و شروح بخش اول

--بخش دوم-- أَنْتَ الَّذِی فَتَحْتَ لِعِبَادِک بَاباً إِلَى عَفْوِک وَ سَمَّیتَهُ التَّوْبَةَ، وَ جَعَلْتَ عَلَى ذَلِک الْبَابِ دَلِیلًا مِنْ وَحْیک لِئَلَّا یضِلُّوا عَنْهُ، تویی که بر بندگانت دری به سوی بخشش خود باز کرده‌ای، و آن را باب توبه نامیده‌ای، و بر آن درِ گشوده راهنمایی از وحی خود قرار داده‌ای، تا آن را گم نکنند، فَقُلْتَ -تَبَارَک اسْمُک-: «تُوبُوا إِلَى اللَّهِ تَوْبَةً نَصُوحاً عَسى‏ رَبُّکمْ أَنْ یکفِّرَ عَنْکمْ سَیئاتِکمْ وَ یدْخِلَکمْ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ یوْمَ لا یخْزِی اللَّهُ النَّبِی وَ الَّذِینَ آمَنُوا مَعَهُ، نُورُهُمْ یسْعى‏ بَینَ أَیدِیهِمْ وَ بِأَیمانِهِمْ، یقُولُونَ رَبَّنا أَتْمِمْ لَنا نُورَنا، وَ اغْفِرْ لَنا، إِنَّک عَلى‏ کلِّ شَی‏ءٍ قَدِیرٌ»؛ پس خود - که نامت والا و مبارک است - فرمودی: «به سوی خدا توبه خالص و بی‌پیرایه آورید، باشد که پروردگارتان گناهان شما را محو کند، و شما را داخل بهشت‌هایی نماید که نهرها از زیر آن روان است، در آن روزی که خداوند پیامبر خود و آنان را که به او ایمان آوردند خوار وذلیل نمی‌کند، درحالی که نورشان پیش رویشان و از جانب راستشان روان است می‌گویند: خداوندا نورمان را کامل کن، و ما را مورد مغفرت قرار ده، که تو بر هر چیز توانایی». فَمَا عُذْرُ مَنْ أَغْفَلَ دُخُولَ ذَلِک الْمَنْزِلِ بَعْدَ فَتْحِ الْبَابِ وَ إِقَامَةِ الدَّلِیلِ! پس عذر کسی که از ورود به آن خانه غفلت کند پس از گشوده شدن در و به پا داشتن راهنما چه خواهد بود؟ وَ أَنْتَ الَّذِی زِدْتَ فِی السَّوْمِ عَلَى نَفْسِک لِعِبَادِک، تُرِیدُ رِبْحَهُمْ فِی مُتَاجَرَتِهِمْ لَک، وَ فَوْزَهُمْ بِالْوِفَادَةِ عَلَیک، وَ الزِّیادَةِ مِنْک، و تویی که در معامله با بندگانت بر عطای خود افزوده‌ای، تا در این تجارتشان از عنایت تو سود برند، و در حرکت کردن به جانب تو کامیاب گردند، و از حضرتت بهره‌ای افزون دریافت نمایند، فَقُلْتَ -تَبَارَک اسْمُک وَ تَعَالَیتَ-: «مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها، وَ مَنْ جاءَ بِالسَّیئَةِ فَلا یجْزى‏ إِلَّا مِثْلَها»؛ به همین خاطر، تو خود - که نامت مبارک است و بس والایی - فرمودی: «هر کس که یک کار نیک کند ده برابر آن پاداش دارد، و هر کس یک کار بد کند جز به مانند کارش عقوبت نبیند»، وَ قُلْتَ: «مَثَلُ الَّذِینَ ینْفِقُونَ أَمْوالَهُمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ کمَثَلِ حَبَّةٍ أَنْبَتَتْ سَبْعَ سَنابِلَ فِی کلِّ سُنْبُلَةٍ مِائَةُ حَبَّةٍ، وَ اللَّهُ یضاعِفُ لِمَنْ یشاءُ»؛ و نیز فرمودی: «مثل آنان که اموالشان را در راه خدا انفاق می‌کنند مانند دانه‌ای است که هفت خوشه رویانده، در هر خوشه صد دانه باشد، و خداوند برای هر که بخواهد آن را چند برابر کند» وَ قُلْتَ: «مَنْ ذَا الَّذِی یقْرِضُ اللَّهَ قَرْضاً حَسَناً فَیضاعِفَهُ لَهُ أَضْعافاً کثِیرَةً»؛ و فرمودی: «کیست آن که به خداوند قرض الحسنه دهد تا خدا آن را چندین برابر سازد؟» وَ مَا أَنْزَلْتَ مِنْ نَظَائِرِهِنَّ فِی الْقُرْآنِ مِنْ تَضَاعِیفِ الْحَسَنَاتِ. و امثال و نظائر این وعده‌ها که در قرآن درباره چند برابر کردن کارهای نیک فرو فرستاده‌ای. ترجمه‌ها و شروح بخش دوم

--بخش سوم-- وَ أَنْتَ الَّذِی دَلَلْتَهُمْ بِقَوْلِک مِنْ غَیبِک وَ تَرْغِیبِک الَّذِی فِیهِ حَظُّهُمْ عَلَى مَا لَوْ سَتَرْتَهُ عَنْهُمْ لَمْ تُدْرِکهُ‏ أَبْصَارُهُمْ، وَ لَمْ تَعِهِ أَسْمَاعُهُمْ، وَ لَمْ تَلْحَقْهُ أَوْهَامُهُمْ، و تویی آن خداوندی که با گفتار از غیب خود و به سبب ترغیبت که در برگیرنده سود ایشان است آنان را به چیزی راهنمایی فرمودی که اگر از آنان می‌پوشاندی دیدگانشان درک نمی‌کرد، و گوشهاشان فرانمی گرفت، و فکرشان به آن نمی‌رسید، فَقُلْتَ: «فَاذْکرُونِی أَذْکرْکمْ، وَ اشْکرُوا لِی وَ لا تَکفُرُونِ» چرا که فرمودی: «مرا یاد کنید تا شما را یاد کنم، و مرا سپاس آورید و کفران نورزید»، وَ قُلْتَ: «لَئِنْ شَکرْتُمْ لَأَزِیدَنَّکمْ، وَ لَئِنْ کفَرْتُمْ إِنَّ عَذابِی لَشَدِیدٌ»، و فرمودی: «هرآینه اگر شکر آرید شما را افزونی دهم، و اگر ناسپاسی کنید همانا عذاب من شدید است»، وَ قُلْتَ: «ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکمْ، إِنَّ الَّذِینَ یسْتَکبِرُونَ عَنْ عِبادَتِی سَیدْخُلُونَ جَهَنَّمَ داخِرِینَ»؛ و فرمودی: «مرا بخوانید تا شما را اجابت کنم، آنان که از عبادت من (دعا کردن) تکبّر ورزند به زودی خوار و ذلیل وارد جهنم می‌شوند». فَسَمَّیتَ دُعَاءَک عِبَادَةً، وَ تَرْکهُ اسْتِکبَاراً، وَ تَوَعَّدْتَ عَلَى تَرْکهِ دُخُولَ جَهَنَّمَ دَاخِرِینَ. پس نیایش و دعا را عبادت، و ترکش را کبر و خودخواهی نامیدی، و بر ترک دعا به دخول دوزخ با ذلت و خواری تهدید فرمودی. فَذَکرُوک بِمَنِّک، وَ شَکرُوک بِفَضْلِک، وَ دَعَوْک بِأَمْرِک، وَ تَصَدَّقُوا لَک طَلَباً لِمَزِیدِک، وَ فِیهَا کانَتْ نَجَاتُهُمْ مِنْ غَضَبِک، وَ فَوْزُهُمْ بِرِضَاک. بدین سبب بندگان واقعی به نعمتت تو را یاد کردند، و به بخششت شکر آوردند، و به فرمانت به دعا برخاستند، و به خاطر گرفتن عطای افزونت صدقه دادند، و تنها راه آزادی آنان از خشم تو، و دستیابی به رضای حضرتت در آن بود. وَ لَوْ دَلَّ مَخْلُوقٌ مَخْلُوقاً مِنْ نَفْسِهِ عَلَى مِثْلِ الَّذِی دَلَلْتَ عَلَیهِ عِبَادَک مِنْک، کانَ مَوْصُوفاً بِالْإِحْسَانِ، وَ مَنْعُوتاً بِالامْتِنَانِ، وَ مَحْمُوداً بِکلِّ لِسَانٍ، فَلَک الْحَمْدُ مَا وُجِدَ فِی حَمْدِک مَذْهَبٌ، وَ مَا بَقِی لِلْحَمْدِ لَفْظٌ تُحْمَدُ بِهِ، وَ مَعْنًى ینْصَرِفُ إِلَیهِ. و اگر مخلوقی مخلوق دیگر را از سوی خود به مثل آنکه حضرت تو بندگانت را از سوی خود راهنمایی نمودی هدایت می‌کرد موصوف به احسان، و موصوف به امتنان و بخشش بود، و به هر زبانی مورد ستایش قرار می‌گرفت، پس سپاس توراست تا آنجا که در سپاس تو راهی وجود داشته باشد، و تا آنجا که برای سپاس کلمه‌ای که تو به آن ستوده شوی، و معنایی که به سپاس منصرف گردد باقی باشد. یا مَنْ تَحَمَّدَ إِلَى عِبَادِهِ بِالْإِحْسَانِ وَ الْفَضْلِ، وَ غَمَرَهُمْ بِالْمَنِّ وَ الطَّوْلِ، مَا أَفْشَى فِینَا نِعْمَتَک، وَ أَسْبَغَ عَلَینَا مِنَّتَک، وَ أَخَصَّنَا بِبِرِّک! ای کسی که با احسان و فضلت بندگان را به سپاس فرا خوانده‌ای، و آنان را غرق عطا و بخشش خود نموده‌ای، چه آشکار و پخش است نعمت تو در ما! و چه فراوان است عطایت برما! و چه مخصوص است نیکی تو به ما! هَدَیتَنَا لِدِینِک الَّذِی اصْطَفَیتَ، وَ مِلَّتِک الَّتِی ارْتَضَیتَ، وَ سَبِیلِک الَّذِی سَهَّلْتَ، وَ بَصَّرْتَنَا الزُّلْفَةَ لَدَیک، وَ الْوُصُولَ إِلَى کرَامَتِک. ما را به دین برگزیده‌ات راه نمودی، و به آئین پسندیده‌ات رهنمون شدی، و سالک راهی فرمودی که آن را هموار کردی، و ما را به راه تقرب به پیشگاهت، و وصول به کرامتت بینایی دادی. ترجمه‌ها و شروح بخش سوم

--بخش چهارم-- اللَّهُمَّ وَ أَنْتَ جَعَلْتَ مِنْ صَفَایا تِلْک الْوَظَائِفِ، وَ خَصَائِصِ تِلْک الْفُرُوضِ شَهْرَ رَمَضَانَ الَّذِی اخْتَصَصْتَهُ مِنْ سَائِرِ الشُّهُورِ، وَ تَخَیّرْتَهُ مِنْ جَمِیعِ الْأَزْمِنَةِ وَ الدُّهُورِ، وَ آثَرْتَهُ عَلَى کلِّ أَوْقَاتِ السَّنَةِ بِمَا أَنْزَلْتَ فِیهِ مِنَ الْقُرْآنِ وَ النُّورِ، وَ ضَاعَفْتَ فِیهِ مِنَ الْإِیمَانِ، وَ فَرَضْتَ فِیهِ مِنَ الصِّیامِ، وَ رَغَّبْتَ فِیهِ مِنَ الْقِیامِ، وَ أَجْلَلْتَ فِیهِ مِنْ لَیلَةِ الْقَدْرِ الَّتِی هِی خَیرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ. خداوندا تو از خالص‌ترین آن وظایف، و برگزیده‌ترین آن فرائض، ماه رمضان را قرار دادی که آن را از میان سایر ماه‌ها برگزیدی، و از میان همه زمان‌ها و عصرها اختیار کردی، و بر تمام اوقات سال ترجیح دادی، به خاطر آنکه در آن قرآن و نور نازل نمودی، و ایمان را در این ماه چند برابر ساختی، و روزه گرفتن را در آن واجب فرمودی، و به شب زنده داری در آن ترغیب کردی، و شب قدر را در آن که از هزار ماه با ارزش‌تر است بزرگ داشتی، ثُمَّ آثَرْتَنَا بِهِ عَلَى سَائِرِ الْأُمَمِ، وَ اصْطَفَیتَنَا بِفَضْلِهِ دُونَ أَهْلِ الْمِلَلِ، فَصُمْنَا بِأَمْرِک نَهَارَهُ، وَ قُمْنَا بِعَوْنِک لَیلَهُ، مُتَعَرِّضِینَ بِصِیامِهِ وَ قِیامِهِ لِمَا عَرَّضْتَنَا لَهُ مِنْ رَحْمَتِک، وَ تَسَبَّبْنَا إِلَیهِ مِنْ مَثُوبَتِک، وَ أَنْتَ الْمَلِی‏ءُ بِمَا رُغِبَ فِیهِ إِلَیک، الْجَوَادُ بِمَا سُئِلْتَ مِنْ فَضْلِک، الْقَرِیبُ إِلَى مَنْ حَاوَلَ قُرْبَک. پس ما را محض این ماه بر سایر امم برتری دادی و در پرتو فضل آن، ما را از میان همه ملت‌ها برگزیدی، پس به فرمانت روزش را روزه گرفتیم، و در شبش به کمک تو به عبادت برخاستیم، و به وسیله روزه و نمازش طالب رحمتی که برای ما مهیا فرمودی شدیم، و آن را وسیله رسیدن به ثواب تو قرار دادیم، و تو بر آنچه بندگانت بدان رغبت دارند قادری، و آنچه را که از احسانت خواسته شود بخشنده‌ای، و به آن که جهت رسیدن به قرب تو بکوشد نزدیکی. وَ قَدْ أَقَامَ فِینَا هَذَا الشَّهْرُ مُقَامَ حَمْدٍ، وَ صَحِبَنَا صُحْبَةَ مَبْرُورٍ، وَ أَرْبَحَنَا أَفْضَلَ أَرْبَاحِ الْعَالَمِینَ، ثُمَّ قَدْ فَارَقَنَا عِنْدَ تَمَامِ وَقْتِهِ، وَ انْقِطَاعِ مُدَّتِهِ، وَ وَفَاءِ عَدَدِهِ. و همانا این ماه در نزد ما ستوده زیست، و با ما همنشینی پسندیده بود، و برترین منفعت جهانیان را برای ما به ارمغان آورد، پس به هنگام پایان‌گرفتن وقت، و سرآمدن مدت، و کامل شدن روزهایش از ما جدا شد. ترجمه‌ها و شروح بخش چهارم

--بخش پنجم-- فَنَحْنُ مُوَدِّعُوهُ وِدَاعَ مَنْ عَزَّ فِرَاقُهُ عَلَینَا، وَ غَمَّنَا وَ أَوْحَشَنَا انْصِرَافُهُ عَنَّا، وَ لَزِمَنَا لَهُ الذِّمَامُ الْمَحْفُوظُ، وَ الْحُرْمَةُ الْمَرْعِیةُ، وَ الْحَقُّ الْمَقْضِی، اینک آن را وداع می‌گوییم وداع کسی که هجرانش بر ما غم‌انگیز است، و روی گرداندنش ما را به‌ اندوه و وحشت دچار کرده، و بر عهده ما پیمان ناگسستنی، و حرمت در خور توجه، و حق لازم دارد، فَنَحْنُ قَائِلُونَ: السَّلَامُ عَلَیک یا شَهْرَ اللَّهِ الْأَکبَرَ، وَ یا عِیدَ أَوْلِیائِهِ. به این خاطر می‌گوییم: سلام بر تو‌ ای بزرگ‌ترین ماه خدا و‌ ای عید عاشقان حق. السَّلَامُ عَلَیک یا أَکرَمَ مَصْحُوبٍ مِنَ الْأَوْقَاتِ، وَ یا خَیرَ شَهْرٍ فِی الْأَیامِ وَ السَّاعَاتِ. سلام بر تو‌ ای کریم‌ترین همنشین از میان اوقات، و‌ ای بهترین ماه در روزها و ساعات. السَّلَامُ عَلَیک مِنْ شَهْرٍ قَرُبَتْ فِیهِ الْآمَالُ، وَ نُشِرَتْ فِیهِ الْأَعْمَالُ. سلام بر تو‌ ای ماهی که در طی تو برآورده شدن آمال نزدیک گشته، و اعمال در آن پخش و فراوان است. السَّلَامُ عَلَیک مِنْ قَرِینٍ جَلَّ قَدْرُهُ مَوْجُوداً، وَ أَفْجَعَ فَقْدُهُ مَفْقُوداً، وَ مَرْجُوٍّ آلَمَ فِرَاقُهُ. سلام بر تو‌ای همنفسی که قدر و منزلتت بزرگ، و فقدانت بسیار دردناک است، و‌ ای مایه امیدی که دوریت رنج آور است. السَّلَامُ عَلَیک مِنْ أَلِیفٍ آنَسَ مُقْبِلًا فَسَرَّ، وَ أَوْحَشَ مُنْقَضِیاً فَمَضَّ. سلام بر تو‌ای همدمی که چون رو کنی ما را مونس شاد کننده‌ای، و چون سپری شوی وحشت آور و دردناکی. السَّلَامُ عَلَیک مِنْ مُجَاوِرٍ رَقَّتْ فِیهِ الْقُلُوبُ، وَ قَلَّتْ فِیهِ الذُّنُوبُ. بر تو‌ ای همسایه‌ای که دل‌ها نزد تو نرم شد، و گناهان در تو نقصان گرفت. السَّلَامُ عَلَیک مِنْ نَاصِرٍ أَعَانَ عَلَى الشَّیطَانِ، وَ صَاحِبٍ سَهَّلَ سُبُلَ الْإِحْسَانِ. سلام بر تو‌ ای یاوری که ما را در مبارزه با شیطان یاری دادی، و‌ای مصاحبی که راه‌های احسان را هموار و آسان ساختی. السَّلَامُ عَلَیک مَا أَکثَرَ عُتَقَاءَ اللَّهِ فِیک، وَ مَا أَسْعَدَ مَنْ رَعَى حُرْمَتَک بِک! سلام بر تو که چه بسیارند آزاد شدگان حضرت حق در تو، و چه سعادتمند است کسی که حرمتت را به واسطه خودت رعایت نمود! السَّلَامُ عَلَیک مَا کانَ أَمْحَاک لِلذُّنُوبِ، وَ أَسْتَرَک لِأَنْوَاعِ الْعُیوبِ! سلام بر تو که چه بسیار گناهان را از پرونده ما زدودی، و چه عیب‌ها که بر ما پوشاندی! السَّلَامُ عَلَیک مَا کانَ أَطْوَلَک عَلَى الْمُجْرِمِینَ، وَ أَهْیبَک فِی صُدُورِ الْمُؤْمِنِینَ! سلام بر تو که زمانت بر گنهکاران چه طولانی بود، و در دل مؤمنان چه هیبتی داشتی! السَّلَامُ عَلَیک مِنْ شَهْرٍ لَا تُنَافِسُهُ الْأَیامُ. سلام بر تو‌ ای ماهی که هیچ زمانی با تو پهلو نزند. السَّلَامُ عَلَیک مِنْ شَهْرٍ هُوَ مِنْ کلِّ أَمْرٍ سَلَامٌ. سلام بر تو‌ ای ماهی که از هر نظر مایه سلامتی. السَّلَامُ عَلَیک غَیرَ کرِیهِ الْمُصَاحَبَةِ، وَ لَا ذَمِیمِ الْمُلَابَسَةِ. سلام بر تو که مصاحبتت ناپسند و معاشرتت نکوهیده نیست. السَّلَامُ عَلَیک کمَا وَفَدْتَ عَلَینَا بِالْبَرَکاتِ، وَ غَسَلْتَ عَنَّا دَنَسَ الْخَطِیئَاتِ. سلام بر تو همچنان که با برکات بر ما وارد شدی، و ناپاکی معاصی را از پرونده ما شستی. السَّلَامُ عَلَیک غَیرَ مُوَدَّعٍ بَرَماً وَ لَا مَتْرُوک صِیامُهُ سَأَماً. سلام بر تو که وداع با تو نه از باب خستگی، و فراغت از روزه‌ات نه به خاطر ملالت است. السَّلَامُ عَلَیک مِنْ مَطْلُوبٍ قَبْلَ وَقْتِهِ، وَ مَحْزُونٍ عَلَیهِ قَبْلَ فَوْتِهِ. سلام بر تو که قبل از آمدنت در آرزویت بسر می‌بردیم، و پیش از رفتنت بر هجرانت محزونیم. السَّلَامُ عَلَیک کمْ مِنْ سُوءٍ صُرِفَ بِک عَنَّا، وَ کمْ مِنْ خَیرٍ أُفِیضَ بِک عَلَینَا. سلام بر تو که چه بدی‌ها که به سبب تو از جانب ما گشته، و چه خوبی‌ها که از برکت تو به سوی ما سرازیر شده! السَّلَامُ عَلَیک وَ عَلَى لَیلَةِ الْقَدْرِ الَّتِی هِی خَیرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ. سلام بر تو و بر شب قدری که از هزار ماه بهتر است. السَّلَامُ عَلَیک مَا کانَ أَحْرَصَنَا بِالْأَمْسِ عَلَیک، وَ أَشَدَّ شَوْقَنَا غَداً إِلَیک. سلام بر تو که دیروز چه سخت بر تو دل بسته بودیم، و فردا چه بسیار شائق تو می‌شویم! السَّلَامُ عَلَیک وَ عَلَى فَضْلِک الَّذِی حُرِمْنَاهُ، وَ عَلَى مَاضٍ مِنْ بَرَکاتِک سُلِبْنَاهُ. سلام بر تو و بر فضیلت تو که از آن محروم گشتیم، و بر برکات گذشته‌ات که از دست ما گرفته شد. ترجمه‌ها و شروح بخش پنجم

--بخش ششم-- اللَّهُمَّ إِنَّا أَهْلُ هَذَا الشَّهْرِ الَّذِی شَرَّفْتَنَا بِهِ، وَ وَفَّقْتَنَا بِمَنِّک لَهُ حِینَ جَهِلَ الْأَشْقِیاءُ وَقْتَهُ، وَ حُرِمُوا لِشَقَائِهِمْ فَضْلَهُ. بارالها ما اهل این ماهیم که ما را به آن شرافت بخشیدی، و توفیق ادراکش را به ما عنایت فرمودی آنگاه که تیره بختان وقتش را نشناختند، و از بخت بدشان از فضلش محروم شدند. أَنْتَ وَلِی مَا آثَرْتَنَا بِهِ مِنْ مَعْرِفَتِهِ، وَ هَدَیتَنَا لَهُ مِنْ سُنَّتِهِ، وَ قَدْ تَوَلَّینَا بِتَوْفِیقِک صِیامَهُ وَ قِیامَهُ عَلَى تَقْصِیرٍ، وَ أَدَّینَا فِیهِ قَلِیلًا مِنْ کثِیرٍ. تویی سرپرست آنچه از معرفتش که ما را بدان برتری دادی، و آنچه از سنّتش که ما را بدان رهنمون شدی، و ما به توفیق تو به روزه و نماز آن برخاستیم همراه با تقصیر، و در آن اندکی از بسیار را بجا آوردیم. اللَّهُمَّ فَلَک الْحَمْدُ إِقْرَاراً بِالْإِسَاءَةِ، وَ اعْتِرَافاً بِالْإِضَاعَةِ، وَ لَک مِنْ قُلُوبِنَا عَقْدُ النَّدَمِ، وَ مِنْ أَلْسِنَتِنَا صِدْقُ الِاعْتِذَارِ، فَأْجُرْنَا عَلَى مَا أَصَابَنَا فِیهِ مِنَ التَّفْرِیطِ، أَجْراً نَسْتَدْرِک بِهِ الْفَضْلَ الْمَرْغُوبَ فِیهِ، وَ نَعْتَاضُ بِهِ مِنْ أَنْوَاعِ الذُّخْرِ الْمَحْرُوصِ عَلَیهِ. خداوندا پس تو را سپاس همراه با اقرار به بدی‌هامان، و اعتراف به سهل انگاریمان، در حالی که در قلوبمان ندامت قطعی، و بر زبانمان عذر صادقانه داریم، پس ما را با توجه به اعتراف به تقصیری که در این ماه داشتیم مزدی عنایت کن که تدارک‌کننده فضیلت‌های دلخواهمان، و جایگزین ذخیره‌هایی که مورد علاقه ماست باشد، وَ أَوْجِبْ لَنَا عُذْرَک عَلَى مَا قَصَّرْنَا فِیهِ مِنْ حَقِّک، وَ ابْلُغْ بِأَعْمَارِنَا مَا بَینَ أَیدِینَا مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ الْمُقْبِلِ، فَإِذَا بَلَّغْتَنَاهُ فَأَعِنِّا عَلَى تَنَاوُلِ مَا أَنْتَ أَهْلُهُ مِنَ الْعِبَادَةِ، وَ أَدِّنَا إِلَى الْقِیامِ بِمَا یسْتَحِقُّهُ مِنَ الطَّاعَةِ، وَ أَجْرِ لَنَا مِنْ صَالِحِ الْعَمَلِ مَا یکونُ دَرَکاً لِحَقِّک فِی الشَّهْرَینِ مِنْ شُهُورِ الدَّهْرِ. و عذر ما را در کوتاهی از ادای حقّت قبول کن، و آینده عمرمان را به ماه رمضان آینده که در پیش داریم برسان، و چون ما را به آن رساندی ما را بر انجام عبادتی که سزاوار توست یاری ده، و به انجام طاعتی که شایسته آن ماه است موفق دار، و عمل صالحی را که موجب تدارک حق تو در آن دو ماه از ماه‌های زمان خواهد بود به دست ما جاری فرما. ترجمه‌ها و شروح بخش ششم

--بخش هفتم-- اللَّهُمَّ وَ مَا أَلْمَمْنَا بِهِ فِی شَهْرِنَا هَذَا مِنْ لَمَمٍ أَوْ إِثْمٍ، أَوْ وَاقَعْنَا فِیهِ مِنْ ذَنْبٍ، وَ اکتَسَبْنَا فِیهِ مِنْ خَطِیئَةٍ عَلَى تَعَمُّدٍ مِنَّا، أَوْ عَلَى نِسْیانٍ ظَلَمْنَا فِیهِ أَنْفُسَنَا، أَوِ انْتَهَکنَا بِهِ حُرْمَةً مِنْ غَیرِنَا، فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اسْتُرْنَا بِسِتْرِک، وَ اعْفُ عَنَّا بِعَفْوِک، خداوندا هر گناه کوچکی یا بزرگی که در این ماه به آن دست زدیم، یا معصیتی که به آن آلوده گشتیم، یا خطایی که مرتکب شدیم، از روی عمد یا فراموشی، که در آن به خود ظلم کرده، یا حرمت دیگری را بدان دریده باشیم، پس بر محمد و آلش درود فرست، و ما را از همه آنها در پرده ستّاری حضرتت بپوشان، و به عفوت از ما بگذر، وَ لَا تَنْصِبْنَا فِیهِ لِأَعْینِ الشَّامِتِینَ، وَ لَا تَبْسُطْ عَلَینَا فِیهِ أَلْسُنَ الطَّاعِنِینَ، وَ اسْتَعْمِلْنَا بِمَا یکونُ حِطَّةً وَ کفَّارَةً لِمَا أَنْکرْتَ مِنَّا فِیهِ بِرَأْفَتِک الَّتِی لَا تَنْفَدُ، وَ فَضْلِک الَّذِی لَا ینْقُصُ. و ما را در آن ماه شهره به پیش دیده شماتت کنندگان قرار مده، و زبان طعنه زنندگان را بر ما باز مکن، و ما را به کاری بدار که سبب فرونهادن گناهان و پوشاندن آن چیزی شود که در آن ماه بر ما نمی‌پسندی، به مهربانیت که پایان ندارد، و احسانت که کاستی نمی‌پذیرد. اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اجْبُرْ مُصِیبَتَنَا بِشَهْرِنَا، وَ بَارِک لَنَا فِی یوْمِ عِیدِنَا وَ فِطْرِنَا، وَ اجْعَلْهُ مِنْ خَیرِ یوْمٍ مَرَّ عَلَینَا أَجْلَبِهِ لِعَفْوٍ، وَ أَمْحَاهُ لِذَنْبٍ، وَ اغْفِرْ لَنَا مَا خَفِی مِنْ ذُنُوبِنَا وَ مَا عَلَنَ. خداوندا بر محمد و آلش درود فرست، و ضایعه دردآور از دست رفتن رمضانمان را جبران کن، و روز عیدمان و فطرمان را بر ما مبارک گردان، و آن را از بهترین روزهایی قرار ده که بر ما گذشته، که بیشترین عفو را موجب، و بیشترین معاصی را محو کننده باشد، و گناهان پنهان و آشکار ما را مورد مغفرت قرار ده. اللَّهُمَّ اسْلَخْنَا بِانْسِلَاخِ هَذَا الشَّهْرِ مِنْ خَطَایانَا، وَ أَخْرِجْنَا بِخُرُوجِهِ مِنْ سَیئَاتِنَا، وَ اجْعَلْنَا مِنْ أَسْعَدِ أَهْلِهِ بِهِ، وَ أَجْزَلِهِمْ قِسْماً فِیهِ، وَ أَوْفَرِهِمْ حَظّاً مِنْهُ. بارالها پایان‌یافتن این ماه را پایان یافتن خطاهایمان قرار ده، و به دنبال خارج شدنش ما را از بدیهامان خارج کن، و ما را از سعادتمندترین اهل این ماه به آن، و پرنصیب‌ترین آنان در آن، و بهره‌مندترین ایشان از خودت قرار ده. اللَّهُمَّ وَ مَنْ رَعَى هَذَا الشَّهْرَ حَقَّ رِعَایتِهِ، وَ حَفِظَ حُرْمَتَهُ حَقَّ حِفْظِهَا، وَ قَامَ بِحُدُودِهِ حَقَّ قِیامِهَا، وَ اتَّقَى ذُنُوبَهُ حَقَّ تُقَاتِهَا، أَوْ تَقَرَّبَ إِلَیک بِقُرْبَةٍ أَوْجَبَتْ رِضَاک لَهُ، وَ عَطَفَتْ رَحْمَتَک عَلَیهِ، فَهَبْ لَنَا مِثْلَهُ مِنْ وُجْدِک، وَ أَعْطِنَا أَضْعَافَهُ مِنْ فَضْلِک، فَإِنَّ فَضْلَک لَا یغِیضُ، وَ إِنَّ خَزَائِنَک لَا تَنْقُصُ بَلْ تَفِیضُ، وَ إِنَّ مَعَادِنَ إِحْسَانِک لَا تَفْنَى، وَ إِنَّ عَطَاءَک لَلْعَطَاءُ الْمُهَنَّا. بار الها هر کس که این ماه را آن طور که بایسته است رعایت کرده، و احترامش را آنچنان که باید حفظ نموده، و حدودش را به بهترین صورت بپاداشته، و از گناهانش به نحو صحیح پرهیز کرده، یا به وسیله کار خیر به تو تقرب جسته که موجب خشنودیت از وی گشته، و رحمتت را متوجه او نموده، پس مانند آنچه به او بخشیدی از توانگری خود به ما ببخش، و چندین برابر آن را از فضل خود به ما عطا فرما، زیرا که فضلت کاستی نگیرد، و خزائنت نقصان نپذیرد بلکه افزون می‌شود، و معادن احسانت از بین نمی‌رود، و همانا عطای تو گوارا عطایی است. اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اکتُبْ لَنَا مِثْلَ أُجُورِ مَنْ صَامَهُ، أَوْ تَعَبَّدَ لَک فِیهِ إِلَى یوْمِ الْقِیامَةِ. بارالها بر محمد و آلش درود فرست، و همانند پاداش آنان که تا روز رستاخیز این ماه را روزه گرفته‌اند، یا به بندگی تو در آن اقدام کرده‌اند برای ما ثبت کن. ترجمه‌ها و شروح بخش هفتم

--بخش هشتم-- اللَّهُمَّ إِنَّا نَتُوبُ إِلَیک فِی یوْمِ فِطْرِنَا الَّذِی جَعَلْتَهُ لِلْمُؤْمِنِینَ عِیداً وَ سُرُوراً، وَ لِأَهْلِ مِلَّتِک مَجْمَعاً وَ مُحْتَشَداً، مِنْ کلِّ ذَنْبٍ أَذْنَبْنَاهُ، أَوْ سُوءٍ أَسْلَفْنَاهُ، أَوْ خَاطِرِ شَرٍّ أَضْمَرْنَاهُ، بارالها در این روز فطر که آن را برای اهل ایمان عید و شادی، و برای اهل آیین خود روز اجتماع و گردهمایی قراردادی به درگاهت توبه می‌کنیم، از هر معصیتی که دچارش شدیم، یا هر کار بدی که به آن دست زدیم، یا اندیشه سوئی که در دل داشتیم، تَوْبَةَ مَنْ‏ لَا ینْطَوِی عَلَى رُجُوعٍ إِلَى ذَنْبٍ، وَ لَا یعُودُ بَعْدَهَا فِی خَطِیئَةٍ، تَوْبَةً نَصُوحاً خَلَصَتْ مِنَ الشَّک وَ الِارْتِیابِ، فَتَقَبَّلْهَا مِنَّا، وَ ارْضَ عَنَّا، وَ ثَبِّتْنَا عَلَیهَا. مانند توبه کسی که خیال بازگشت به گناه را ندارد، و پس از توبه به جانب هیچ خطایی برنمی گردد، توبه پاک و خالصی که از شک و تردید پیراسته باشد، پس آن را از ما بپذیر، و از ما راضی شو، و ما را بر آن استوار بدار. اللَّهُمَّ ارْزُقْنَا خَوْفَ عِقَابِ الْوَعِیدِ، وَ شَوْقَ ثَوَابِ الْمَوْعُودِ حَتَّى نَجِدَ لَذَّةَ مَا نَدْعُوک بِهِ، وَ کأْبَةَ مَا نَسْتَجِیرُک مِنْهُ. بارالها ترس از عذابِ وعده داده‌شده، و رغبت به ثواب موعود را روزی ما کن، تا لذّت آنچه را که از تو می‌خواهیم بیابیم، و غصه آنچه را که از آن به تو پناه می‌بریم دریابیم، وَ اجْعَلْنَا عِنْدَک مِنَ التَّوَّابِینَ الَّذِینَ أَوْجَبْتَ لَهُمْ مَحَبَّتَک، وَ قَبِلْتَ مِنْهُمْ مُرَاجَعَةَ طَاعَتِک، یا أَعْدَلَ الْعَادِلِینَ. و ما را در پیشگاهت از توبه‌کنندگانی قرار ده که محبتت را بر ایشان حتم ساخته‌ای، و بازگشتشان را به طاعت خود قبول نموده‌ای،‌ ای عادل‌ترین عادل ها. اللَّهُمَّ تَجَاوَزْ عَنْ آبَائِنَا وَ أُمَّهَاتِنَا وَ أَهْلِ دِینِنَا جَمِیعاً مَنْ سَلَفَ مِنْهُمْ وَ مَنْ غَبَرَ إِلَى یوْمِ الْقِیامَةِ. بارالها از پدران و مادران و اهل دین ما همگی، چه آن که از ایشان از دنیا رفته، و چه آن که تا قیامت به آنان خواهد پیوست درگذر. اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ نَبِینَا وَ آلِهِ کمَا صَلَّیتَ عَلَى مَلَائِکتِک الْمُقَرَّبِینَ، وَ صَلِّ عَلَیهِ وَ آلِهِ کمَا صَلَّیتَ عَلَى أَنْبِیائِک الْمُرْسَلِینَ، بارالها بر محمد پیامبر ما و بر آلش درود فرست همچنان که بر فرشتگان مقرّبت درود فرستادی، و بر او و بر آلش درود فرست آن طور که بر پیامبران مرسلت درود فرستادی، وَ صَلِّ عَلَیهِ وَ آلِهِ کمَا صَلَّیتَ عَلَى عِبَادِک الصَّالِحِینَ، وَ أَفْضَلَ مِنْ ذَلِک یا رَبَّ الْعَالَمِینَ، صَلَاةً تَبْلُغُنَا بَرَکتُهَا، وَ ینَالُنَا نَفْعُهَا، وَ یسْتَجَابُ لَهَا دُعَاؤُنَا، و بر او و بر آلش درود فرست آن طور که بر بندگان شایسته‌ات درود نثار کردی، و بهتر از آن‌ای خدای عالمیان، چنان درودی که برکتش به ما برسد، و سودش نصیب ما گردد، و به خاطر آن دعاهایمان مستجاب شود، إِنَّک أَکرَمُ مَنْ رُغِبَ إِلَیهِ، وَ أَکفَى مَنْ تُوُکلَ عَلَیهِ، وَ أَعْطَى مَنْ سُئِلَ مِنْ فَضْلِهِ، وَ أَنْتَ عَلَى کلِّ شَی‏ءٍ قَدِیرٌ. زیرا که تو بزرگوارترین کسی هستی که به او توجه شده، و بی‌نیاز کننده‌ترین کسی هستی که بر او اعتماد شده، و بخشنده‌ترین کسی هستی که از احسانش درخواست شده، و تو بر هر چیز توانایی. ترجمه‌ها و شروح بخش هشتم