دعای ۴۵ صحیفه سجادیه/ شرح‌ها و ترجمه‌ها (بخش سوم)

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو

فهرست دعاهای صحیفه سجادیه

متن دعای ۴۵ صحیفه سجادیه

شرح و ترجمه دعا:

بخش اول - بخش دوم - بخش سوم - بخش چهارم - بخش پنجم - بخش ششم - بخش هفتم - بخش هشتم

وَ أَنْتَ الَّذِی دَلَلْتَهُمْ بِقَوْلِک مِنْ غَیبِک وَ تَرْغِیبِک الَّذِی فِیهِ حَظُّهُمْ عَلَى مَا لَوْ سَتَرْتَهُ عَنْهُمْ لَمْ تُدْرِکهُ‏ أَبْصَارُهُمْ، وَ لَمْ تَعِهِ أَسْمَاعُهُمْ، وَ لَمْ تَلْحَقْهُ أَوْهَامُهُمْ، فَقُلْتَ: «فَاذْکرُونِی أَذْکرْکمْ، وَ اشْکرُوا لِی وَ لا تَکفُرُونِ» وَ قُلْتَ: «لَئِنْ شَکرْتُمْ لَأَزِیدَنَّکمْ، وَ لَئِنْ کفَرْتُمْ إِنَّ عَذابِی لَشَدِیدٌ»، وَ قُلْتَ: «ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکمْ، إِنَّ الَّذِینَ یسْتَکبِرُونَ عَنْ عِبادَتِی سَیدْخُلُونَ جَهَنَّمَ داخِرِینَ»؛ فَسَمَّیتَ دُعَاءَک عِبَادَةً، وَ تَرْکهُ اسْتِکبَاراً، وَ تَوَعَّدْتَ عَلَى تَرْکهِ دُخُولَ جَهَنَّمَ دَاخِرِینَ.

فَذَکرُوک بِمَنِّک، وَ شَکرُوک بِفَضْلِک، وَ دَعَوْک بِأَمْرِک، وَ تَصَدَّقُوا لَک طَلَباً لِمَزِیدِک، وَ فِیهَا کانَتْ نَجَاتُهُمْ مِنْ غَضَبِک، وَ فَوْزُهُمْ بِرِضَاک.

وَ لَوْ دَلَّ مَخْلُوقٌ مَخْلُوقاً مِنْ نَفْسِهِ عَلَى مِثْلِ الَّذِی دَلَلْتَ عَلَیهِ عِبَادَک مِنْک، کانَ مَوْصُوفاً بِالْإِحْسَانِ، وَ مَنْعُوتاً بِالامْتِنَانِ، وَ مَحْمُوداً بِکلِّ لِسَانٍ، فَلَک الْحَمْدُ مَا وُجِدَ فِی حَمْدِک مَذْهَبٌ، وَ مَا بَقِی لِلْحَمْدِ لَفْظٌ تُحْمَدُ بِهِ، وَ مَعْنًى ینْصَرِفُ إِلَیهِ.

یا مَنْ تَحَمَّدَ إِلَى عِبَادِهِ بِالْإِحْسَانِ وَ الْفَضْلِ، وَ غَمَرَهُمْ بِالْمَنِّ وَ الطَّوْلِ، مَا أَفْشَى فِینَا نِعْمَتَک، وَ أَسْبَغَ عَلَینَا مِنَّتَک، وَ أَخَصَّنَا بِبِرِّک!

هَدَیتَنَا لِدِینِک الَّذِی اصْطَفَیتَ، وَ مِلَّتِک الَّتِی ارْتَضَیتَ، وَ سَبِیلِک الَّذِی سَهَّلْتَ، وَ بَصَّرْتَنَا الزُّلْفَةَ لَدَیک، وَ الْوُصُولَ إِلَى کرَامَتِک.

ترجمه‌ها

ترجمه انصاریان

و تویی آن خداوندی که با گفتار از غیب خود و به سبب ترغیبت که در برگیرنده سود ایشان است آنان را به چیزی راهنمایی فرمودی که اگر از آنان می‌پوشاندی دیدگانشان درک نمی‌کرد، و گوشهاشان فرانمی گرفت، و فکرشان به آن نمی‌رسید، چرا که فرمودی: «مرا یاد کنید تا شما را یاد کنم، و مرا سپاس آورید و کفران نورزید»، و فرمودی: «هرآینه اگر شکر آرید شما را افزونی دهم، و اگر ناسپاسی کنید همانا عذاب من شدید است»،

و فرمودی: «مرا بخوانید تا شما را اجابت کنم، آنان که از عبادت من (دعا کردن) تکبّر ورزند به زودی خوار و ذلیل وارد جهنم می‌شوند». پس نیایش و دعا را عبادت، و ترکش را کبر و خودخواهی نامیدی، و بر ترک دعا به دخول دوزخ با ذلت و خواری تهدید فرمودی.

بدین سبب بندگان واقعی به نعمتت تو را یاد کردند، و به بخششت شکر آوردند، و به فرمانت به دعا برخاستند، و به خاطر گرفتن عطای افزونت صدقه دادند، و تنها راه آزادی آنان از خشم تو، و دستیابی به رضای حضرتت در آن بود.

و اگر مخلوقی مخلوق دیگر را از سوی خود به مثل آنکه حضرت تو بندگانت را از سوی خود راهنمایی نمودی هدایت می‌کرد موصوف به احسان، و موصوف به امتنان و بخشش بود، و به هر زبانی مورد ستایش قرار می‌گرفت، پس سپاس توراست تا آنجا که در سپاس تو راهی وجود داشته باشد، و تا آنجا که برای سپاس کلمه‌ای که تو به آن ستوده شوی، و معنایی که به سپاس منصرف گردد باقی باشد.

ای کسی که با احسان و فضلت بندگان را به سپاس فرا خوانده‌ای، و آنان را غرق عطا و بخشش خود نموده‌ای، چه آشکار و پخش است نعمت تو در ما! و چه فراوان است عطایت برما! و چه مخصوص است نیکی تو به ما!

ما را به دین برگزیده‌ات راه نمودی، و به آئین پسندیده‌ات رهنمون شدی، و سالک راهی فرمودی که آن را هموار کردی، و ما را به راه تقرب به پیشگاهت، و وصول به کرامتت بینایی دادی.

شرح‌ها

دیار عاشقان (انصاریان)

و توئى که با نیروى غیبى خویش و به وسیله تشویقت که متضمن بهره ایشاناست آنان را هدایت نمودى به چیزى که اگر آن را از آنها مى پوشاندى چشمانشان درکش نمى کرد و گوشهایشان آن را فرا نمى گرفت و اندیشه شان به آن نمى رسید، آنگاه فرمودى: "مرا یاد کنید تا شما را یاد کنم، و مرا سپاس گزارید و کفر نورزید".(۱)

و فرمودى: "هر آینه اگر شکر کنید شما را فزونى دهم و اگر کفران کنید همانا عذاب من سخت است".(۲)

و فرمودى: "مرا بخوانید تا شما را اجابت کنم، آنان که از عبادت من تکبّر دارند به زودى به حالتى خوار وارد دوزخ مى شوند".(۳)

پس نیایش به سویت را عبادت و ترکش را تکبّر نامیدى و بر ترک دعا به دخول دوزخ با خوارى تهدید فرمودى. بدین جهت بندگان و عباد حقیقى ات تو را به نعمتت یاد کردند و به فضیلت شکر گزاردند، و بر حسب فرمانت تو را خواندند، و به خاطر عطایاى فراوانت صدقه دادند، و تنها راه آزادیشان از خشم تو و دستیابى به خشونت آن بود.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

۱ـ بقره، ۱۵۲.

۲ـ ابراهیم، ۷.

۳ـ مؤمن، ۶۰.

"و اگر مخلوقى مخلوق دیگرى را به مانند آن که تو بندگانت را راهنمایى نمودى راهنمایى مى کرد مورد ستایش مى بود، پس سپاس تو راست تا آنجا که در سپاس تو راهى باشد، و تا آنجا که براى سپاس، لفظى که تو به آن ستوده شوى و معنایى که به سپاس منصرف شود باقى باشد.

اى کسى که احسان و فضلش و نعمت ها و عطایش بندگان را فراگرفته، چه آشکار است نعمتهایت بر ما! و چه سرشار است بر ما نعمت تو! و چه بسیار ما را به نیکى خود اختصاص داده اى!

ما را به دین برگزیده و ملّت پسندیده ات و راه آسان خود رهبرى فرموده اى، و به تقرّب نزد خود و رسیدن به کرامتت ما را آگاه ساخته اى."