رعایت ادبیات دانشنامه ای متوسط
مقاله مورد سنجش قرار گرفته است

میرزا جواد آقا ملکی تبریزی: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(ویرایش)
(ویرایش)
 
(۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۱ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
−
میرزا جواد آقا ملکی تبریزی (م، 1343 هجری) از علمای معاصر [[شیعه]] در [[فقه]] و [[اخلاق]] و [[حکمت]] و [[عرفان اسلامی]] بوده است. وی از شاگردان [[ملا حسینقلی همدانی|ملا حسینقلی همدانی]] و از اساتید [[امام خمینی]] بشمار می رود.
+
{{خوب}}
 +
'''میرزا جواد آقا ملکی تبریزی''' (م، ۱۳۴۳ هجری) [[فقیه]] عارف و عالم ربانی [[شیعه]] در قرن ۱۴ هجری و از شاگردان [[ملا حسینقلی همدانی|ملا حسینقلی همدانی]] بود. او از اساتید بزرگ [[فقه]] و [[اخلاق]] و [[حکمت]] و [[عرفان اسلامی]] بشمار می رود. کتاب «[[المراقبات (کتاب)|المراقبات]]» از آثار مشهور اوست.
  
 
{{شناسنامه عالم
 
{{شناسنامه عالم
−
|نام کامل = آیت الله میرزا جواد آقا ملکی تبریزی
+
|نام کامل = میرزا جواد آقا ملکی تبریزی
−
||تصویر=[[پرونده:Maleki ta.jpg|250px|center]]
+
||تصویر=[[پرونده:Maleki ta.jpg|۲۵۰px|center]]
 
|زادروز =   
 
|زادروز =   
−
|زادگاه =  تبریز
+
|زادگاه =  [[تبریز]]
−
|وفات =  1343 قمری
+
|وفات =  ۱۳۴۳ قمری
−
|مدفن =  قم
+
|مدفن =  [[قم]]
−
|اساتید =  [[آخوند خراسانی|ملا محمدکاظم خراسانی]]، [[ملا حسینقلی همدانی|ملا حسینقلی همدانی]]،...
+
|اساتید =  [[آخوند خراسانی|ملا محمدکاظم خراسانی]]، [[ملا حسینقلی همدانی|ملا حسینقلی همدانی]]، [[محدث نوری|میرزا حسین نوری]]، [[آقا رضا همدانی]]،...
−
|شاگردان =  [[امام خمینی]]، [[آخوند ملا علی همدانی]]،...
+
|شاگردان =  [[آخوند ملا علی همدانی]]، [[امام خمینی]]، آقا حسین فاطمی قمی، حاج شیخ عباس تهرانی، سید محمود مدرسی،...
−
|آثار = اسرار الصلاه، المراقبات،...  
+
|آثار = [[المراقبات (کتاب)|المراقبات]]، اسرار الصلاة، رساله لقاءالله، کتابی در فقه،...  
 
}}
 
}}
  
−
==تحصیلات==
+
==تحصیل و استادان==
  
−
میرزا جواد آقا پای همّت به مدرسه نهاد و با کمال ادب و فروتنی زانوی تعلم در مقابل استاد بر زمین زد. [[صرف]]، [[علم نحو|نحو]]،‌ [[منطق]]، [[علم معانی|معانی]]، [[علم بیان|بیان]] و دروس مقدماتی دیگر را در تبریز فراگرفت و پس از مدتی «سطح» را به پایان رساند. روشنی باران نور در سرزمین وجودش وی را راهی دیار یار ساخت و به سوی [[نجف]] اشرف هدایت نمود. بسان عبدی ذلیل و مریدی فقیر،‌ پای ارادت بر صحن مولای خود، [[امام علی علیه السلام|امیرالمؤمنین]] علیه السلام نهاد و با قدم های همراه با محبت خویش به سوی «ضریح ولایت» شتافت و از آن حضرت استمداد «تحصیل و تهذیب» نمود.
+
میرزا جواد آقا [[صرف]]، [[علم نحو|نحو]]،‌ [[منطق]]، [[علم معانی|معانی]]، [[علم بیان|بیان]] و دروس مقدماتی دیگر را در [[تبریز]] فراگرفت و پس از مدتی دوره «سطح» را به پایان رساند. سپس برای ادامه تحصیل به سوی [[نجف]] اشرف رفت.  
  
−
چندی از ورود او به نجف اشرف نگذشته بود که عشق [[ولایت|ولایت]] کاری کارستان کرد و شعله‎های هدایت یکی پس از دیگری رخ نشان داد. دست تقدیر پای او را به درس محدث محقق،‌ [[محدث نوری|میرزا حسین نوری]] کشاند، و اندیشه باشکوه وی را از انبوه دانش و بینش، [[فقیه]] وارسته [[آقا رضا همدانی|آیت الله حاج آقا رضا همدانی]] بارورتر ساخت. ثمر آفرین خوشه‎های فکر و اندیشه‌ میرزا جواد آقا با حضور در درس آخوند [[آخوند خراسانی|ملا محمدکاظم خراسانی]] چشمگیرتر شد و تابناکی چهره‌ وجود او با آشنایی با آخوند [[ملا حسینقلی همدانی|ملا حسین‌قلی همدانی]] افزون گردید؛ هم او که بسان اکسیری، میرزا جواد آقا را از ملک به ملکوت رسانید، کسی که نسیم نگاهش غبار رذایل را از صفحه‌ جان انسان‌ها می‎شست و تأثیری ژرف در کلامش دیده می‎شد.
+
او در درس عالمان بزرگی چون [[محدث]] محقق،‌ [[محدث نوری|میرزا حسین نوری]]، و [[فقیه]] وارسته [[آقا رضا همدانی|آیت الله حاج آقا رضا همدانی]] و آخوند [[آخوند خراسانی|ملا محمدکاظم خراسانی]] حاضر شد و تابناکی چهره‌ وجود او با آشنایی با آخوند [[ملا حسینقلی همدانی|ملا حسین‌قلی همدانی]] افزون گردید.
  
−
==بازگشت به تبریز==
+
سال های هجرت و روزهای تشرف در نجف با انبوه برکات همراه بود و تلاش بسیار در راه تحصیل و تهذیب رهاوردهای مبارکی در پی داشت.
  
−
سال های هجرت و روزهای تشرف در نجف با انبوه برکات همراه بود و تلاش بسیار در راه تحصیل و تهذیب رهاوردهای مبارکی در پی داشت. تا این که میرزا جواد آقا در سال ۱۳۲۱ قمری / ۱۲۷۰ ش. آهنگ [[رجعت]] به [[ایران]] کرد و به زادگاهش تبریز وارد شد.<ref> رساله لقاءالله، مقدمه.</ref>
+
==تدریس و شاگردان==
 +
میرزا جواد آقا در سال ۱۳۲۱ قمری (۱۲۷۰ ش) آهنگ [[رجعت]] به [[ایران]] کرد و به زادگاهش [[تبریز]] وارد شد.<ref> رساله لقاءالله، مقدمه.</ref>
  
−
جاذبه معنوی او روشن ضمیران پاک را بسان پروانه‎هایی عاشق گرداگردش به پرواز درآورد و از محضر پر فیض وی آنان را سیراب ساخت. دانش ‎پژوهان از بارش دانش وی بهره می‎بردند و مردم نیز با قلبی مطمئن و روحی پرشور اطراف او حلقه می‎زدند. در این سال ها بود که واقعه [[مشروطیت|مشروطه]] پدید آمد و ارتش روسیه بخشی از آذربایجان را اشغال کرد، مردم بی‎پناه آن خطه به خاک و خون کشیده شدند و شهر تبریز محاصره گردید. راهی غیر از ترک دیار باقی نماند. از این رو حاج میرزا جواد آقا به دور از چشم متجاوزان رو به سوی [[تهران]] گذارد و از آن جا به [[زیارت]] [[حضرت عبدالعظیم حسنی]] علیه السلام شتافت. سپس به [[قم]] مهاجرت کرد و این شهر را وطن دوم خویش قرار داد.<ref> کیهان اندیشه، ش ۸، مصاحبه با آیت الله حسن زاده آملی.</ref>
+
جاذبه معنوی میرزا جواد آقا روشن ضمیران پاک را از محضر پر فیض وی سیراب ساخت. دانش ‎پژوهان از دانش وی بهره می‎ بردند و مردم نیز با قلبی مطمئن و روحی پرشور اطراف او حلقه می ‎زدند. در این سال ها بود که واقعه [[مشروطیت|مشروطه]] پدید آمد و ارتش روسیه بخشی از آذربایجان را اشغال کرد. از این رو حاج میرزا جواد آقا به دور از چشم متجاوزان رو به سوی [[تهران]] گذارد و از آن جا به [[زیارت]] [[حضرت عبدالعظیم حسنی]] علیه السلام شتافت. سپس در سال ۱۳۲۹ ق. به [[قم]] مهاجرت کرد و این شهر را وطن دوم خویش قرار داد.<ref> کیهان اندیشه، ش ۸، مصاحبه با آیت الله حسن زاده آملی.</ref> در آن ایام این شهر از حداقل امکانات محروم بود، جمعیتی اندک داشت و هنوز [[حوزه علمیه قم]] تأسیس نشده بود.
  
−
ارمغان ارزشمند دوران تحصیل و تدریس حاج میرزا جواد آقا، ژرف‎نگری و اندیشمندی بسیار نسبت به اوضاع جهان بود. وی صاحب سیرتی سیاسی شده بود و هماره حوادث را با دیده بصیرت و بینش می‎نگریست. حکومت زمان خود را مردود می‎دانست و صاحب منصبان را افرادی ناپاک و غاصب می‎شمرد. هیچ گاه روی خوش به آنان نشان نمی‎داد و با زبان [[دعا]]، ناخرسندی خویش را نسبت به اوضاع ابراز می‎نمود.
+
این عارف فرزانه اندکی پس از ورود، به درخواست برخی از افراد پارسا، جلسات درس و محافل [[اخلاق]] و [[عرفان]] در [[مدرسه فیضیه]] برپا کرد. درس «[[فقه]]» که متن آن «مفاتیح» [[فیض کاشانی]] بود و درس دیگری برای بعضی از خواص در منزل حاج میرزا برقرار می‎ شد که اخلاق و عرفان موضوع آن بود.
  
−
افرادی را که برای مشورت به حضورش می‎شتافتند از قبول کارهای دولتی منصرف می‎ساخت و سردمداران حکومت را همچون ستمگران [[بنی امیه]] و [[بنی عباس]] قلمداد می‎کرد.<ref> اسرار الصلاه، حاج میرزا جواد آقا ملکی تبریزی، ص ۸۷.</ref>
+
علاوه بر این، [[نماز جماعت]] در مسجد بالاسر حرم مطهر [[حضرت معصومه]] علیهاالسلام نیز از سوی ایشان اقامه می‎ گردید؛ که [[امام خمینی]] و [[سید رضا بهاءالدینی|آیت الله بهاء‌الدینی]] از جمله افرادی بودند که در آن شرکت می‎ کردند.
  
−
==تدریس و تهذیب در قم==
+
تابناکی سال های حضور این شخصیت علمی عرفانی، زمینه ‎ساز هجرت بسیاری از علما و بزرگان به سوی این خطه گردید. منزل وی دارالشفای روان مردم زجر دیده و مصیبت زده بود. لطافت سخنان این فرزانه سخت کوش در مناسبت های مختلف، امواج مردم را لبریز از شادی و نشاط در ایام عید و سرور [[معصوم|معصومین]] علیهم السلام می ‎نمود و جرعه ‎های معرفت بسیاری در ایام رحلت و عزا در کام وجود آنان سرازیر می ‎کرد.
  
−
سال ۱۳۲۹ ق. قم پذیرای وجود حاج میرزا جواد آقا شد. در آن ایام این شهر از حداقل امکانات محروم بود، جمعیتی اندک داشت و هنوز [[حوزه علمیه|حوزه علمیه]] مقدس و پربرکتشان تأسیس نشده بود.
+
'''شاگردان درس اخلاق:'''
  
−
این عارف فرزانه اندکی پس از ورود، به درخواست برخی از افراد پارسا، جلسات درس و محافل [[اخلاق]] برپا کرد. درس «[[فقه]]» که متن آن مفاتیح [[فیض کاشانی]] بود و در پی آن درس «اخلاق و [[عرفان]]» برای عموم مردم که در [[مدرسه فیضیه]] تشکیل می‎شد. درس دیگری برای بعضی از خواص در منزل حاج میرزا برقرار می‎شد که اخلاق و عرفان موضوع آن بود.
+
حوزه درس حاج میرزا جواد آقا، سرچشمه نور بود و تأثیر کلام ژرف آن استاد خود ساخته، بذر صلاح و اصلاح در گستره دل ها می ‎افشاند؛ به طوری که هر یک از شاگردان، خود پرچمدار صلاح و سداد شدند و جمع بسیاری را به سر منزل مقصود رهنمون ساختند.
−
 
 
−
علاوه بر این، [[نماز جماعت]] در مسجد بالاسر حرم مطهر [[حضرت معصومه]] علیهاالسلام نیز از سوی ایشان اقامه می‎گردید؛ که [[امام خمینی]] و [[سید رضا بهاءالدینی|آیت الله بهاء‌الدینی]] از جمله افرادی بودند که در [[نماز]] حاج میرزا جواد آقا شرکت می‎کردند.
 
−
 
 
−
تابناکی سال های حضور این شخصیت علمی عرفانی، زمینه‎ساز هجرت بسیاری از علما و بزرگان به سوی این خطه گردید. در آن ایام عوام و خواص از سرو سبز وجود ایشان بهره‎های وافر می‎بردند و منزل وی دارالشفای روان مردم زجر دیده و مصیبت زده بود. لطافت سخنان این فرزانه سخت کوش در مناسبت های مختلف، امواج مردم را لبریز از شادی و نشاط در ایام عید و سرور [[معصوم|معصومین]] علیهم السلام می‎نمود و جرعه‎های معرفت بسیاری در ایام رحلت و عزا در کام وجود آنان سرازیر می‎کرد.
 
−
 
 
−
گویا تقدیر چنین بود که پاکی و قداست در [[حوزه علمیه قم|حوزه علمیه قم]] به دست چنین وارسته‎ای پاک، پی‎ریزی شود تا دهه‎ای بعد، پای همت و تلاش به وسیله [[شیخ عبد الکریم حائری یزدی|حاج شیخ عبدالکریم حائری]] به میان گذارده شده و حوزه علمیه قم، قامت سبز خود را برافرازد.
 
−
 
 
−
==شاگردان درس اخلاق==
 
−
 
 
−
حوزه درس حاج میرزا جواد آقا، سرچشمه نوری بود که حسینیه دل های شیفتگان را، روشن و آفتابی می‎نمود. پلکان ملکوت برای ره‎پویان وارستگی محسوب می‎شد. تأثیر کلام ژرف آن استاد خود ساخته، بذر صلاح و اصلاح در گستره دل ها می‎افشاند؛ به طوری که هر یک از شاگردان، خود پرچمدار صلاح و سداد شدند و جمع بسیاری را به سر منزل مقصود رهنمون ساختند.
 
  
 
برخی از شاگردان مرحوم ملکی عبارتند از:
 
برخی از شاگردان مرحوم ملکی عبارتند از:
  
−
#[[امام خمینی]] قدس سره الشریف: نفس مسیحایی حاج میرزا جواد آقا، صمیم جان خمینی عزیز را چنان تأثیر بخشید که «روح الله» گردید و بیرق انقلابی سترگ را به دست خویش گرفت. از این رو امام راحل در کتاب «[[سر الصلوة؛ معراج السالکین و صلوة العارفین (کتاب)|معراج السالکین]]»، چون سخن از [[عرفان]] می‎شود، استاد خود را «شیخ جلیل القدر» لقب داده و «عارف بالله» می‎خواند و علاقه مندان به [[تزکیه نفس|تهذیب]] و وارستگی را به مطالعه کتاب های ایشان راهنمایی می‎نماید.<ref> معراج السالکین و صلوه العارفین، امام خمینی قدس سره، ص ۴۲.</ref> و در کتاب «چهل حدیث»، بیدار دلان را به «رساله لقاء الله» آن برزگوار رهنمون می‎شود.<ref> شرح چهل [[حدیث]]، امام خمینی رحمة الله، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی رحمة الله، ص ۴۵۳ ([[حدیث]] ۲۸).</ref> آن فرزانه کبیر، در جای دیگر که از [[قم]] و قبرستان شیخان سخن به میان می‎آید خطاب به استاد [[مرتضی مطهری|شهید مطهری]] می‎فرماید: «در قبرستان قم یک مرد خوابیده است و او حاج میرزا جواد آقا تبریزی است».<ref>روح مجرد، مرحوم علامه طهرانی، ص ۲۷۲ و ۲۷۳.</ref>
+
*[[امام خمینی]] قدس سره الشریف؛ برخی مرحوم امام را در زمره شاگردان ایشان -هرچند به مدت کم- نام برده اند.
−
#حاج آقا حسین فاطمی قمی: دانشمندی الهی و پرمهر که سالیان بسیار خوشه چین گستره دانش استاد خود بود و تدریس اخلاق و تربیت نقوس بسیاری را به عهده داشت.<ref> گنجینه دانشمندان، محمد شریف رازی، ج ۲، ص ۲۱۲.</ref>
+
*[[آخوند ملا علی همدانی|آخوند ملا علی معصومی همدانی]]: عالم ربانی و شایسته که از همدان به [[قم]] هجرت کرد و طوبای وجود خود را با انبوه معارف الهی از حاج میرزا جواد آقا برکت بخشید و تأثیری جاودان در [[روح]] خود ایجاد کرد.<ref> آیینه دانشوران، ص ۸۵.</ref>
−
#[[آخوند ملا علی همدانی]]: عالم ربانی و فرزانه‎ای شایسته که از همدان به قم هجرت کرد و طوبای وجود خود را با انبوه معارف الهی از حاج میرزا جواد آقا برکت بخشید و تأثیری جاودان در [[روح]] خود ایجاد کرد.<ref> آیینه دانشوران، ص ۸۵.</ref>
+
*حاج آقا حسین فاطمی قمی: دانشمندی الهی و پرمهر که سالیان بسیار خوشه چین گستره دانش استاد خود بود و تدریس اخلاق و تربیت نفوس بسیاری را به عهده داشت.<ref> گنجینه دانشمندان، محمد شریف رازی، ج ۲، ص ۲۱۲.</ref>
−
#حاج شیخ عباس تهرانی
+
*حاج شیخ عباس تهرانی
−
#سید محمود مدرسی
+
*سید محمود مدرسی
−
#حجت الاسلام سید محمود یزدی
+
*حجت الاسلام سید محمود یزدی
−
#محمود مجتهدی
+
*شیخ اسماعیل بن حسین «تائب»
−
#شیخ اسماعیل بن حسین «تائب»
+
*حاج میرزا عبدالله شالچی
−
#حاج میرزا عبدالله شالچی
 
  
 
==آثار و تألیفات==
 
==آثار و تألیفات==
  
−
«عالم» بسان نخلی بلند از برکات است که باید چشم انتظار بر «قامت سخاوت» او داشت تا عنایت کند و دامن نیاز انسان را پر از «گوهر معرفت» نماید. با سیره سبز خود و روح بارانی خویش هماره نزول لطف و محبت داشته باشد و گاهی با بیان مبین خویش و زمانی با قلم تابناک خود، صفحه‌ دل ها را نورافشان نماید.
+
مرحوم [[امام خمینی]] در تشویق به مطالعه آثار آیت الله ملکی می گوید: «... از علمای معاصر، کتب شیخ جلیل القدر، عارف بالله حاج میرزا جواد آقا ملکی تبریزی را مطالعه کن». برخی از کتب ایشان عبارتند از:
  
−
در این مقاله، چشم اطاعت بر هم می‎گذاریم، با گوش جان سخن امام راحل؛ خمینی عزیز را پذیرا می‎شویم که فرمود: «...از علمای معاصر کتب شیخ جلیل القدر، عارف بالله حاج میرزا جواد آقا ملکی تبریزی را مطالعه کن». و با هم کتب ایشان را مرور می‎نماییم:
+
#«اسرار الصلاة»؛ کتابی که حاوی هزار نکته از اسرار [[نماز]] است و بسان استاد [[اخلاق]] برای انسان های آماده خودسازی محسوب می ‎شود. برخی از اسرار طهارت و عبرت و تفکر را گوشزد می‎ کند و به معانی [[وسوسه]] و الهام می ‎پردازد. با بحث از [[گناهان کبیره|گناهان کبیره]] اشاره ‎ای به [[توبه]] نموده و حضور قلب و حالات ملکوتی آدمی را توضیح می‎ دهد.
−
 
+
#«[[المراقبات (کتاب)|المراقبات]]» یا «اعمال السنّه»؛ در این اثر پربها، مقدمه‎ ای کوتاه پیرامون [[دعا]] و راز و نیاز به چشم می‎ خورد و سپس با قلمی زیبا و گویا، اعمال ماه‌های مختلف، آثار و برکات روحی و معنوی آنها توضیح داده شده است.
−
#«اسرار الصلاه»؛ کتابی که حاوی هزار نکته از اسرار [[نماز]] است و بسان استاد [[اخلاق]] برای انسان های آماده خودسازی محسوب می‎شود. برخی از اسرار طهارت و عبرت و تفکر را گوشزد می‎کند و به معانی وسوسه و الهام می‎پردازد. با بحث از [[گناهان کبیره|گناهان کبیره]] اشاره‎ای به [[توبه]] نموده و حضور قلب و حالات ملکوتی آدمی را توضیح می‎دهد.
+
#«رساله لقاءالله»؛ کتابی لبریز از نورانیت و معنویت که ره‎پویان راه [[تهذیب نفس|تهذیب]] و وارستگی را به قله قداست و طهارت روح می ‎رساند. معنای «لقاءالله» و [[آیه|آیات]] مربوط به آن را توضیح داده، از [[اسم اعظم]] گفتگو می ‎کند و سپس راه موفقیت الهی را برای سالکین بیان می‎ نماید.
−
#«[[المراقبات]]» یا «اعمال السنّه»؛ در این اثر پربها، مقدمه‎ای کوتاه پیرامون [[دعا]] و راز و نیاز به چشم می‎خورد و سپس با قلمی زیبا و گویا، اعمال ماه‌های مختلف، آثار و برکات روحی و معنوی آن ها توضیح داده شده است.
 
−
#«رساله لقاءالله»؛ کتابی لبریز از نورانیت و معنویت که ره‎پویان راه تهذیب و وارستگی را به قله قداست و طهارت روح می‎رساند. معنای «لقاءالله» و آیات مربوط به آن را توضیح داده، از [[اسم اعظم]] گفتگو می‎کند و سپس راه موفقیت الهی را برای سالکین بیان می‎نماید.
 
 
#کتابی در [[فقه]]
 
#کتابی در [[فقه]]
−
#رساله‎ای در [[حج]]
+
#رساله‎ ای در [[حج]]
−
#حاشیه فارسی بر «غایه القصوی»
+
#حاشیه فارسی بر «غایة القصوی»
  
 
==سیره و روش زندگانی==
 
==سیره و روش زندگانی==
  
−
اینک که فرصت حضور در محضر عارف فرزانه، حاج میرزا جواد آقا ملکی برایمان میسر نیست، سیره آسمانی و راه و روش زندگانی و عبادات آن والامقام را از زبان شاگردانش جویا می‎شویم:
+
آنان که با حالات ملکوتی و عبادی این فرزانه عارف آشنا بودند، ایشان را از بکّائون می‎ شمردند. سیره آسمانی و راه و روش زندگانی و عبادات حاج میرزا جواد آقا ملکی را از زبان شاگردانش جویا می‎ شویم:
  
−
آیت الله حاج سید حسین فاطمی: «او خودش دستوالعمل اخلاقی بود. شب که می‎شد در صحن خانه دیوانه‎وار قدم می‎زد و مترنم بود که: «گر بشکافند سراپای من * جز تو نیابند در اعضای من»؛ آخرین حرفش در بیماریش این بود که گفت «الله اکبر» و جان تسلیم کرد».<ref> کیهان اندیشه، ش ۸، مصاحبه با آیت الله حسن زاده آملی.</ref>
+
* آیت الله حاج سید حسین فاطمی می گوید: «او خودش دستوالعمل اخلاقی بود. شب که می شد در صحن خانه دیوانه ‎وار قدم می‎ زد و مترنم بود که: «گر بشکافند سراپای من * جز تو نیابند در اعضای من».<ref name=":۰"> کیهان اندیشه، ش ۸، مصاحبه با آیت الله حسن زاده آملی.</ref>
 +
* محقق ارجمند شیخ محمد رازی: ایشان ماه‌های [[رجب]] و [[شعبان]] را [[روزه]] بودند و در [[مدرسه فیضیه]] درس [[اخلاق]] عمومی می‎ گفتند. اکنون که سی سال از رحلت آن عالم ربانی می‎ گذرد، در و دیوار مدرس و فضای مدرسه، صدای حزین و گریان و ناله ‎های شوق و سوزان او را به گوش هوش می‎ رساند که می‎ گوید: «اللهم ارزقنا التجافی عن دارالغرور و الانابه الی دارالخلود والاستعداد للموت قبل الفوت». ارتباط وی با [[امام زمان عجل الله فرجه الشریف|حضرت بقیه الله]] ارواحنا له الفداء بسیار و ملازمتش به [[تقوا]] و [[ورع]] فراوان بود. مراقبتی بسیار به نوافل و حضور و توجه دایمی فراوان داشت و لحظه‎ ای از یاد خداوند بیرون نمی‎ رفت.<ref>آثار الحجه، محمد رازی، ج۱، ص۲۶. (با اندکی تغییر)</ref>
 +
* مرحوم حاج میرزا عبدالله شالچی: «مرحوم استادم، آیت الله ملکی، [[اجتهاد]] فکری و درونی داشت. در برداشت های درونی قوی بود. ایشان دستورهایی در خوردن، خوابیدن و اعمال و رفتار ارائه می ‎دادند که بسیار مؤثر بود و شخص را پاک و پیراسته کرده، به سوی الله رهنمون می‎‎ نمود. ...الان نیز مرقد ایشان - در [[قبرستان شیخان قم]] - محل حوایج است. من هر وقت حاجتی داشته باشم بر سر قبر ایشان می ‎‎روم».
 +
* میرزا جواد آقا ملکی، همچنین فردی ژرف‎نگر و اندیشمند نسبت به اوضاع جهان بود. وی صاحب سیرتی سیاسی شده بود و هماره حوادث را با دیده بصیرت و بینش می ‎نگریست. حکومت زمان خود را مردود می‎ دانست و صاحب منصبان را افرادی ناپاک و غاصب می‎ شمرد. هیچ گاه روی خوش به آنان نشان نمی‎ داد و با زبان [[دعا]]، ناخرسندی خویش را نسبت به اوضاع ابراز می ‎نمود. افرادی را که برای مشورت به حضورش می ‎شتافتند از قبول کارهای دولتی منصرف می ‎ساخت و سردمداران حکومت را همچون ستمگران [[بنی امیه]] و [[بنی عباس]] قلمداد می‎ کرد.<ref> اسرار الصلاه، حاج میرزا جواد آقا ملکی تبریزی، ص ۸۷.</ref>  
  
−
محقق ارجمند شیخ محمد رازی: ایشان ماه‌های [[رجب]] و [[شعبان]] را روزه بودند و در [[مدرسه فیضیه]] درس [[اخلاق]] عمومی می‎گفتند. اکنون که سی سال از رحلت آن عالم ربانی می‎گذرد، در و دیوار مدرس و فضای مدرسه، صدای حزین و گریان و ناله‎های شوق و سوزان او را به گوش هوش می‎رساند که می‎گوید: «اللهم ارزقنا التجافی عن دارالغرور و الانابه الی دارالخلود والاستعداد للموت قبل الفوت». ارتباط وی با [[امام زمان عجل الله فرجه الشریف|حضرت بقیه الله]] ارواحنا له الفداء بسیار و ملازمتش به [[تقوا]] و [[ورع]] فراوان بود. مراقبتی بسیار به نوافل و حضور و توجه دایمی فراوان داشت و لحظه‎ای از یاد خداوند بیرون نمی‎رفت.<ref>آثار الحجه، محمد رازی، ج۱، ص۲۶. (با اندکی تغییر)</ref>
+
==در بیان بزرگان==
  
−
مرحوم حاج میرزا عبدالله شالچی: «مرحوم استادم، آیت الله ملکی، [[اجتهاد]] فکری و درونی داشت. در برداشت های درونی قوی بود. ایشان دستورهایی در خوردن، خوابیدن و اعمال و رفتار ارائه می‎دادند که بسیار مؤثر بود و شخص را پاک و پیراسته کرده، به سوی الله رهنمون می‎‎نمود. ...الان نیز مرقد ایشان - در قبرستان شیخان قم - محل حوایج است. من هر وقت حاجتی داشته باشم بر سر قبر ایشان می‎‎روم».
+
'''علامه طباطبایی:'''
  
−
آنان که با حالات ملکوتی و عبادی این فرزانه عارف آشنا بودند ایشان را از بکائون می‎شمردند. عبدی صالح که سه ماه [[رجب]]، [[شعبان]] و [[رمضان]] را پی در پی [[روزه]] می‎گرفت و در [[قنوت]] [[نافله های شبانه روز|نمازهای نافله]] این بیت [[حافظ شیرازی|حافظ]] را مکرر می‎خواند:
+
مرحوم [[علامه طباطبایى|علامه طباطبائى]]، بر کتاب [[المراقبات (کتاب)|المراقبات]] آیت الله ملکی تبریزی [[تقریظ|تقریظی]] نوشته‌‌اند که بخشی از آن چنین است: «...چند سطرى درباره کتاب اعمال سال، تألیف پیشواى طایفه، حجت حق، آیت الله مرحوم حاج میرزا جواد آقا ملکى تبریزى قدس اللّه روحه مى‌نویسم نه با این هدف که این کتاب گرانسنگ یا مؤلف بزرگ آن را بستایم زیرا این کتاب دریاى لبریزى است که در سنگ و پیمانه نگنجد و مؤلف آن پیشواى والا مقامى است که بلنداى زیاد شخصیت او با هیچ مقیاسى قابل اندازه‌‌‌گیرى نیست و ناتوانى، عذرى موجّه و یأس از رسیدن به مقصد، براى استراحت کافى است بلکه با هدف تذکر به برادران و دوستان و سروران صادق و باصفا که تذکر براى مؤمنین سودمند است... کتابى که پیش رو دارید از بهترین کتابهایى مى‌‌باشد که در این زمینه نگارش یافته است. در این کتاب لطایفى که اهل ولایت خدا از آن مراقبت نموده و نکات ظریفى که در دل سرگشتگان محبت خدا خطور نموده و تمام مطالبى که مربیان درباره عبادت خدا فهمیده‌‌اند، وجود دارد. خداوند مرقد مؤلف بزرگ آن را نورانى از بارانهاى رحمت و بخشش خود بر آن سیراب و او را به پیامبر و آل پاک او ملحق نماید».
  
−
ما را ز جام باده گلگون خراب کن * زان پیش تر که عالم فانی شود خراب<ref> آیینه دانشوران، سید علیرضا ریحان یزدی، ص ۳۵۱.</ref>
+
'''امام خمینی:'''
  
−
==در بیان بزرگان==
+
[[امام خمینی]] در کتاب «[[سر الصلوة؛ معراج السالکین و صلوة العارفین (کتاب)|معراج السالکین]]»، چون سخن از [[عرفان]] می‎ شود، استاد خود را «شیخ جلیل القدر» لقب داده و «عارف بالله» می ‎خواند و علاقه مندان به [[تزکیه نفس|تهذیب]] و وارستگی را به مطالعه کتاب های ایشان راهنمایی می‎ نماید.<ref> معراج السالکین و صلوه العارفین، امام خمینی قدس سره، ص ۴۲.</ref> و در کتاب «چهل حدیث»، بیدار دلان را به «رساله لقاء الله» آن برزگوار رهنمون می ‎شود.<ref> شرح چهل حدیث، امام خمینی رحمة الله، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی رحمة الله، ص ۴۵۳ (حدیث ۲۸).</ref>
  
−
'''علامه طباطبایی:'''
+
'''شهید مرتضی مطهری:'''
−
 
 
−
مرحوم [[علامه طباطبایى|علامه طباطبائى]] صاحب کتاب [[المیزان فی تفسیر القرآن (کتاب)|المیزان]]، بر کتاب المراقبات آیت الله ملکی تبریزی تقریظی نوشته‌‌اند که بخشی از آن چنین است: «...چند سطرى درباره کتاب اعمال سال، تألیف پیشواى طایفه، حجت حق، آیت الله مرحوم حاج میرزا جواد آقا ملکى تبریزى قدس اللّه روحه مى‌نویسم نه با این هدف که این کتاب گرانسنگ یا مؤلف بزرگ آن را بستایم زیرا این کتاب دریاى لبریزى است که در سنگ و پیمانه نگنجد و مؤلف آن پیشواى والا مقامى است که بلنداى زیاد شخصیت او با هیچ مقیاسى قابل اندازه‌‌‌گیرى نیست و ناتوانى، عذرى موجّه و یأس از رسیدن به مقصد، براى استراحت کافى است بلکه با هدف تذکر به برادران و دوستان و سروران صادق و باصفا که تذکر براى مؤمنین سودمند است... کتابى که پیش رو دارید از بهترین کتابهایى مى‌‌باشد که در این زمینه نگارش یافته است. در این کتاب لطایفى که اهل ولایت خدا از آن مراقبت نموده و نکات ظریفى که در دل سرگشتگان محبت خدا خطور نموده و تمام مطالبى که مربیان درباره عبادت خدا فهمیده‌‌اند، وجود دارد. خداوند مرقد مؤلف بزرگ آن را نورانى از بارانهاى رحمت و بخشش خود بر آن سیراب و او را به پیامبر و آل پاک او ملحق نماید».
 
−
 
 
−
'''آیت‌ الله شهید مرتضی مطهری:'''
 
  
−
استاد [[مرتضی مطهری|شهید مطهری]] می‌گوید: مرحوم حاج میرزا جواد آقا ملکى تبریزى از بزرگان اهل معرفت زمان ما - که پنجاه و دو سال پیش از دنیا رفته است و قبر او در قم است و من هر وقت به قم مشرف مى‌‌‌شوم آرزو دارم قبر این مرد بزرگ را زیارت کنم - در یکى از نوشته‌‌‌هاشان درباره استاد بزرگوارشان مرحوم آخوند [[ملا حسینقلی همدانی|ملا حسینقلى همدانى]] که از اعاجیب اهل معنا بوده، مى‌‌‌نویسد که یک آقایى آمد پیش مرحوم آخوند و مرحوم آخوند او را [[توبه]] داد. چهل و هشت ساعت بعد وقتى آمد، ما او را نشناختیم. آنچنان از نظر چهره و قیافه عوض شده بود که ما باور نمى‌‌کردیم که این همان آدم چهل و هشت ساعت پیش است.
+
استاد [[مرتضی مطهری|شهید مطهری]] می‌گوید: «مرحوم حاج میرزا جواد آقا ملکى تبریزى از بزرگان اهل [[معرفت]] زمان ما - که پنجاه و دو سال پیش از دنیا رفته است و قبر او در قم است و من هر وقت به قم مشرف مى‌‌‌شوم آرزو دارم قبر این مرد بزرگ را زیارت کنم...».
  
 
==وفات==
 
==وفات==
  
−
سرانجام آخرین آفتاب از خورشید حیات و زندگانی اندیشمند عارف، حاج میرزا جواد آقا ملکی تبریزی نمایان شد و روز یازدهم [[ذی الحجه]] سال ۱۳۴۳ قمری فرصت دیدار و هنگام لقاء رخ نشان داد. چگونگی حضور آن عارف فرهیخته را در ملکوت از زبان فرزانه وارسته، حاج آقا حسین فاطمی آگاه می‎شویم: روز پنجشنبه، [[عید قربان]] بود. صبح، [[مسجد جمکران]] رفتم و قبل از ظهر به منزل برگشتم. چون وارد شدم خبر دادند که حاج میرزا جواد آقا جویای احوال شما شده‎اند. چون از کسالت وی اطلاع داشتم بدون هیچ معطلی به خدمتشان رفتم، ایشان به حمام رفته، خضاب بسته و پاک و مطهر در بستر نشسته بودند. در ظاهر منتظر [[اذان]] بودند اما انتظار بیش از این مقدار بود. چون ظهر فرارسید در بستر شروع به اذان و [[اقامه]] کردند. با گفتن هر جمله‎ای بهجت بیشتر و آرامش فراوان‎تری سراغ او می‎آمد. پس از اذان، دعای تکبیرات افتتاحیه را ترنم کردند. سپس دو دست را بالا برده تا تکبیره‎الاحرام بگویند که گویی درهای آسمان برای ورود او گشوده شد لبهایش حرکت کرد و دست ها به لرزش افتاد و با آخرین کلام اولین دیدار حاصل شد؛ «الله اکبر» مرغ روحش از بدن پاکش به سوی عالم قدس پرواز کرد و به سوی یار و محبوب دیرینه خویش، پر کشید.<ref> کیهان اندیشه، ش ۸، ص ۷۶ و ۷۷. (با اندکی تغییر)</ref>
+
مرحوم میرزا جواد آقا ملکی تبریزی، سرانجام در روز یازدهم [[ذی الحجه]] سال ۱۳۴۳ قمری (۱۳۰۵ ش) در [[قم]] دار فانی را وداع گفت. آیت الله سید حسین فاطمی می گوید: «... آخرین حرف او در بیماری اش این بود که گفت «الله اکبر» و جان تسلیم کرد».<ref name=":۰" /> پیکر مطهر وی را [[تشییع جنازه|تشییعی]] باشکوه نمودند و در جوار [[حرم حضرت معصومه علیها السلام|حرم حضرت فاطمه معصومه]] علیهاالسلام در [[قبرستان شیخان قم]] به خاک سپردند.
−
 
 
−
ساعاتی بعد، مردمان وارسته و رادمردان عرصه تهذیب و [[اخلاص]]، پیکر معطر وی را [[تشییع جنازه|تشییعی]] باشکوه نمودند و در جوار حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه علیهاالسلام در [[قبرستان شیخان قم]] به خاک سپردند.
 
  
 
==پانویس==
 
==پانویس==
 
<references />
 
<references />
−
 
 
==منابع==
 
==منابع==
−
 
+
*[[گلشن ابرار (کتاب)|گلشن ابرار]]، جلد ۱، زندگی نامه "میرزا جواد آقا ملکی تبریزی" از احمد لقمانی.
−
*تلخيص از مجموعه [[گلشن ابرار (کتاب)|گلشن ابرار]]، جلد 1، زندگی نامه "ميرزا جواد آقا ملکي تبريزي" از احمد لقمانی.
+
*[http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13920421000592 خبرگزاری فارس]، بازیابی: ۲۰ اردیبهشت ۱۳۹۳.
−
*[http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13920421000592 خبرگزاری فارس]، بازیابی: 20 اردیبهشت 1393.
+
*دستورالعمل حاج میرزا جواد آقا ملکی تبریزی رحمت الله علیه، مجله اخلاق و تربیت، خُلُق، آذر و دی ۱۳۸۶، شماره۲، [http://www.hawzah.net/fa/Magazine/View/6433/6655/78624 پایگاه اطلاع رسانی حوزه]، بازیابی: ۲۰ اردیبهشت ۱۳۹۳.
−
*دستورالعمل حاج میرزا جواد آقا ملکی تبریزی رحمت الله علیه، مجله اخلاق و تربیت، خُلُق، آذر و دی 1386، شماره2، [http://www.hawzah.net/fa/Magazine/View/6433/6655/78624 پایگاه اطلاع رسانی حوزه]، بازیابی: 20 اردیبهشت 1393.
 
−
 
 
 
[[رده:علمای قرن چهاردهم]]
 
[[رده:علمای قرن چهاردهم]]
 
[[رده:عارفان]]
 
[[رده:عارفان]]
 
[[رده:فقیهان]]
 
[[رده:فقیهان]]
 
[[رده:مدفونین در قبرستان شیخان]]
 
[[رده:مدفونین در قبرستان شیخان]]
 +
{{خوب}}
 +
[[رده: مقاله های مهم]]
 +
{{سنجش کیفی
 +
|سنجش=شده
 +
|شناسه= خوب
 +
|عنوان بندی مناسب= خوب
 +
|کفایت منابع و پی نوشت ها= خوب
 +
|رعایت سطح مخاطب عام= خوب
 +
|رعایت ادبیات دانشنامه ای= متوسط
 +
|جامعیت= خوب
 +
|رعایت اختصار= خوب
 +
|سیر منطقی= خوب
 +
|کیفیت پژوهش= خوب
 +
|رده= دارد
 +
}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۰ آوریل ۲۰۲۱، ساعت ۰۶:۴۸

Confirm3.jpg

میرزا جواد آقا ملکی تبریزی (م، ۱۳۴۳ هجری) فقیه عارف و عالم ربانی شیعه در قرن ۱۴ هجری و از شاگردان ملا حسینقلی همدانی بود. او از اساتید بزرگ فقه و اخلاق و حکمت و عرفان اسلامی بشمار می رود. کتاب «المراقبات» از آثار مشهور اوست.

۲۵۰px
نام کامل میرزا جواد آقا ملکی تبریزی
زادگاه تبریز
وفات ۱۳۴۳ قمری
مدفن قم

Line.png

اساتید

ملا محمدکاظم خراسانی، ملا حسینقلی همدانی، میرزا حسین نوری، آقا رضا همدانی،...

شاگردان

آخوند ملا علی همدانی، امام خمینی، آقا حسین فاطمی قمی، حاج شیخ عباس تهرانی، سید محمود مدرسی،...

آثار

المراقبات، اسرار الصلاة، رساله لقاءالله، کتابی در فقه،...


تحصیل و استادان

میرزا جواد آقا صرف، نحو،‌ منطق، معانی، بیان و دروس مقدماتی دیگر را در تبریز فراگرفت و پس از مدتی دوره «سطح» را به پایان رساند. سپس برای ادامه تحصیل به سوی نجف اشرف رفت.

او در درس عالمان بزرگی چون محدث محقق،‌ میرزا حسین نوری، و فقیه وارسته آیت الله حاج آقا رضا همدانی و آخوند ملا محمدکاظم خراسانی حاضر شد و تابناکی چهره‌ وجود او با آشنایی با آخوند ملا حسین‌قلی همدانی افزون گردید.

سال های هجرت و روزهای تشرف در نجف با انبوه برکات همراه بود و تلاش بسیار در راه تحصیل و تهذیب رهاوردهای مبارکی در پی داشت.

تدریس و شاگردان

میرزا جواد آقا در سال ۱۳۲۱ قمری (۱۲۷۰ ش) آهنگ رجعت به ایران کرد و به زادگاهش تبریز وارد شد.[۱]

جاذبه معنوی میرزا جواد آقا روشن ضمیران پاک را از محضر پر فیض وی سیراب ساخت. دانش ‎پژوهان از دانش وی بهره می‎ بردند و مردم نیز با قلبی مطمئن و روحی پرشور اطراف او حلقه می ‎زدند. در این سال ها بود که واقعه مشروطه پدید آمد و ارتش روسیه بخشی از آذربایجان را اشغال کرد. از این رو حاج میرزا جواد آقا به دور از چشم متجاوزان رو به سوی تهران گذارد و از آن جا به زیارت حضرت عبدالعظیم حسنی علیه السلام شتافت. سپس در سال ۱۳۲۹ ق. به قم مهاجرت کرد و این شهر را وطن دوم خویش قرار داد.[۲] در آن ایام این شهر از حداقل امکانات محروم بود، جمعیتی اندک داشت و هنوز حوزه علمیه قم تأسیس نشده بود.

این عارف فرزانه اندکی پس از ورود، به درخواست برخی از افراد پارسا، جلسات درس و محافل اخلاق و عرفان در مدرسه فیضیه برپا کرد. درس «فقه» که متن آن «مفاتیح» فیض کاشانی بود و درس دیگری برای بعضی از خواص در منزل حاج میرزا برقرار می‎ شد که اخلاق و عرفان موضوع آن بود.

علاوه بر این، نماز جماعت در مسجد بالاسر حرم مطهر حضرت معصومه علیهاالسلام نیز از سوی ایشان اقامه می‎ گردید؛ که امام خمینی و آیت الله بهاء‌الدینی از جمله افرادی بودند که در آن شرکت می‎ کردند.

تابناکی سال های حضور این شخصیت علمی عرفانی، زمینه ‎ساز هجرت بسیاری از علما و بزرگان به سوی این خطه گردید. منزل وی دارالشفای روان مردم زجر دیده و مصیبت زده بود. لطافت سخنان این فرزانه سخت کوش در مناسبت های مختلف، امواج مردم را لبریز از شادی و نشاط در ایام عید و سرور معصومین علیهم السلام می ‎نمود و جرعه ‎های معرفت بسیاری در ایام رحلت و عزا در کام وجود آنان سرازیر می ‎کرد.

شاگردان درس اخلاق:

حوزه درس حاج میرزا جواد آقا، سرچشمه نور بود و تأثیر کلام ژرف آن استاد خود ساخته، بذر صلاح و اصلاح در گستره دل ها می ‎افشاند؛ به طوری که هر یک از شاگردان، خود پرچمدار صلاح و سداد شدند و جمع بسیاری را به سر منزل مقصود رهنمون ساختند.

برخی از شاگردان مرحوم ملکی عبارتند از:

  • امام خمینی قدس سره الشریف؛ برخی مرحوم امام را در زمره شاگردان ایشان -هرچند به مدت کم- نام برده اند.
  • آخوند ملا علی معصومی همدانی: عالم ربانی و شایسته که از همدان به قم هجرت کرد و طوبای وجود خود را با انبوه معارف الهی از حاج میرزا جواد آقا برکت بخشید و تأثیری جاودان در روح خود ایجاد کرد.[۳]
  • حاج آقا حسین فاطمی قمی: دانشمندی الهی و پرمهر که سالیان بسیار خوشه چین گستره دانش استاد خود بود و تدریس اخلاق و تربیت نفوس بسیاری را به عهده داشت.[۴]
  • حاج شیخ عباس تهرانی
  • سید محمود مدرسی
  • حجت الاسلام سید محمود یزدی
  • شیخ اسماعیل بن حسین «تائب»
  • حاج میرزا عبدالله شالچی

آثار و تألیفات

مرحوم امام خمینی در تشویق به مطالعه آثار آیت الله ملکی می گوید: «... از علمای معاصر، کتب شیخ جلیل القدر، عارف بالله حاج میرزا جواد آقا ملکی تبریزی را مطالعه کن». برخی از کتب ایشان عبارتند از:

  1. «اسرار الصلاة»؛ کتابی که حاوی هزار نکته از اسرار نماز است و بسان استاد اخلاق برای انسان های آماده خودسازی محسوب می ‎شود. برخی از اسرار طهارت و عبرت و تفکر را گوشزد می‎ کند و به معانی وسوسه و الهام می ‎پردازد. با بحث از گناهان کبیره اشاره ‎ای به توبه نموده و حضور قلب و حالات ملکوتی آدمی را توضیح می‎ دهد.
  2. «المراقبات» یا «اعمال السنّه»؛ در این اثر پربها، مقدمه‎ ای کوتاه پیرامون دعا و راز و نیاز به چشم می‎ خورد و سپس با قلمی زیبا و گویا، اعمال ماه‌های مختلف، آثار و برکات روحی و معنوی آنها توضیح داده شده است.
  3. «رساله لقاءالله»؛ کتابی لبریز از نورانیت و معنویت که ره‎پویان راه تهذیب و وارستگی را به قله قداست و طهارت روح می ‎رساند. معنای «لقاءالله» و آیات مربوط به آن را توضیح داده، از اسم اعظم گفتگو می ‎کند و سپس راه موفقیت الهی را برای سالکین بیان می‎ نماید.
  4. کتابی در فقه
  5. رساله‎ ای در حج
  6. حاشیه فارسی بر «غایة القصوی»

سیره و روش زندگانی

آنان که با حالات ملکوتی و عبادی این فرزانه عارف آشنا بودند، ایشان را از بکّائون می‎ شمردند. سیره آسمانی و راه و روش زندگانی و عبادات حاج میرزا جواد آقا ملکی را از زبان شاگردانش جویا می‎ شویم:

  • آیت الله حاج سید حسین فاطمی می گوید: «او خودش دستوالعمل اخلاقی بود. شب که می شد در صحن خانه دیوانه ‎وار قدم می‎ زد و مترنم بود که: «گر بشکافند سراپای من * جز تو نیابند در اعضای من».[۵]
  • محقق ارجمند شیخ محمد رازی: ایشان ماه‌های رجب و شعبان را روزه بودند و در مدرسه فیضیه درس اخلاق عمومی می‎ گفتند. اکنون که سی سال از رحلت آن عالم ربانی می‎ گذرد، در و دیوار مدرس و فضای مدرسه، صدای حزین و گریان و ناله ‎های شوق و سوزان او را به گوش هوش می‎ رساند که می‎ گوید: «اللهم ارزقنا التجافی عن دارالغرور و الانابه الی دارالخلود والاستعداد للموت قبل الفوت». ارتباط وی با حضرت بقیه الله ارواحنا له الفداء بسیار و ملازمتش به تقوا و ورع فراوان بود. مراقبتی بسیار به نوافل و حضور و توجه دایمی فراوان داشت و لحظه‎ ای از یاد خداوند بیرون نمی‎ رفت.[۶]
  • مرحوم حاج میرزا عبدالله شالچی: «مرحوم استادم، آیت الله ملکی، اجتهاد فکری و درونی داشت. در برداشت های درونی قوی بود. ایشان دستورهایی در خوردن، خوابیدن و اعمال و رفتار ارائه می ‎دادند که بسیار مؤثر بود و شخص را پاک و پیراسته کرده، به سوی الله رهنمون می‎‎ نمود. ...الان نیز مرقد ایشان - در قبرستان شیخان قم - محل حوایج است. من هر وقت حاجتی داشته باشم بر سر قبر ایشان می ‎‎روم».
  • میرزا جواد آقا ملکی، همچنین فردی ژرف‎نگر و اندیشمند نسبت به اوضاع جهان بود. وی صاحب سیرتی سیاسی شده بود و هماره حوادث را با دیده بصیرت و بینش می ‎نگریست. حکومت زمان خود را مردود می‎ دانست و صاحب منصبان را افرادی ناپاک و غاصب می‎ شمرد. هیچ گاه روی خوش به آنان نشان نمی‎ داد و با زبان دعا، ناخرسندی خویش را نسبت به اوضاع ابراز می ‎نمود. افرادی را که برای مشورت به حضورش می ‎شتافتند از قبول کارهای دولتی منصرف می ‎ساخت و سردمداران حکومت را همچون ستمگران بنی امیه و بنی عباس قلمداد می‎ کرد.[۷]

در بیان بزرگان

علامه طباطبایی:

مرحوم علامه طباطبائى، بر کتاب المراقبات آیت الله ملکی تبریزی تقریظی نوشته‌‌اند که بخشی از آن چنین است: «...چند سطرى درباره کتاب اعمال سال، تألیف پیشواى طایفه، حجت حق، آیت الله مرحوم حاج میرزا جواد آقا ملکى تبریزى قدس اللّه روحه مى‌نویسم نه با این هدف که این کتاب گرانسنگ یا مؤلف بزرگ آن را بستایم زیرا این کتاب دریاى لبریزى است که در سنگ و پیمانه نگنجد و مؤلف آن پیشواى والا مقامى است که بلنداى زیاد شخصیت او با هیچ مقیاسى قابل اندازه‌‌‌گیرى نیست و ناتوانى، عذرى موجّه و یأس از رسیدن به مقصد، براى استراحت کافى است بلکه با هدف تذکر به برادران و دوستان و سروران صادق و باصفا که تذکر براى مؤمنین سودمند است... کتابى که پیش رو دارید از بهترین کتابهایى مى‌‌باشد که در این زمینه نگارش یافته است. در این کتاب لطایفى که اهل ولایت خدا از آن مراقبت نموده و نکات ظریفى که در دل سرگشتگان محبت خدا خطور نموده و تمام مطالبى که مربیان درباره عبادت خدا فهمیده‌‌اند، وجود دارد. خداوند مرقد مؤلف بزرگ آن را نورانى از بارانهاى رحمت و بخشش خود بر آن سیراب و او را به پیامبر و آل پاک او ملحق نماید».

امام خمینی:

امام خمینی در کتاب «معراج السالکین»، چون سخن از عرفان می‎ شود، استاد خود را «شیخ جلیل القدر» لقب داده و «عارف بالله» می ‎خواند و علاقه مندان به تهذیب و وارستگی را به مطالعه کتاب های ایشان راهنمایی می‎ نماید.[۸] و در کتاب «چهل حدیث»، بیدار دلان را به «رساله لقاء الله» آن برزگوار رهنمون می ‎شود.[۹]

شهید مرتضی مطهری:

استاد شهید مطهری می‌گوید: «مرحوم حاج میرزا جواد آقا ملکى تبریزى از بزرگان اهل معرفت زمان ما - که پنجاه و دو سال پیش از دنیا رفته است و قبر او در قم است و من هر وقت به قم مشرف مى‌‌‌شوم آرزو دارم قبر این مرد بزرگ را زیارت کنم...».

وفات

مرحوم میرزا جواد آقا ملکی تبریزی، سرانجام در روز یازدهم ذی الحجه سال ۱۳۴۳ قمری (۱۳۰۵ ش) در قم دار فانی را وداع گفت. آیت الله سید حسین فاطمی می گوید: «... آخرین حرف او در بیماری اش این بود که گفت «الله اکبر» و جان تسلیم کرد».[۵] پیکر مطهر وی را تشییعی باشکوه نمودند و در جوار حرم حضرت فاطمه معصومه علیهاالسلام در قبرستان شیخان قم به خاک سپردند.

پانویس

  1. ↑ رساله لقاءالله، مقدمه.
  2. ↑ کیهان اندیشه، ش ۸، مصاحبه با آیت الله حسن زاده آملی.
  3. ↑ آیینه دانشوران، ص ۸۵.
  4. ↑ گنجینه دانشمندان، محمد شریف رازی، ج ۲، ص ۲۱۲.
  5. ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ کیهان اندیشه، ش ۸، مصاحبه با آیت الله حسن زاده آملی.
  6. ↑ آثار الحجه، محمد رازی، ج۱، ص۲۶. (با اندکی تغییر)
  7. ↑ اسرار الصلاه، حاج میرزا جواد آقا ملکی تبریزی، ص ۸۷.
  8. ↑ معراج السالکین و صلوه العارفین، امام خمینی قدس سره، ص ۴۲.
  9. ↑ شرح چهل حدیث، امام خمینی رحمة الله، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی رحمة الله، ص ۴۵۳ (حدیث ۲۸).

منابع

  • گلشن ابرار، جلد ۱، زندگی نامه "میرزا جواد آقا ملکی تبریزی" از احمد لقمانی.
  • خبرگزاری فارس، بازیابی: ۲۰ اردیبهشت ۱۳۹۳.
  • دستورالعمل حاج میرزا جواد آقا ملکی تبریزی رحمت الله علیه، مجله اخلاق و تربیت، خُلُق، آذر و دی ۱۳۸۶، شماره۲، پایگاه اطلاع رسانی حوزه، بازیابی: ۲۰ اردیبهشت ۱۳۹۳.

Confirm3.jpg


برگرفته از «https://wiki.ahlolbait.com/index.php?title=میرزا_جواد_آقا_ملکی_تبریزی&oldid=132170»
آپارات موسسه اهل البیت علیهم السلام کانال عکس نوشته قرآن و حدیث در اینستاگرام تلگرام قرآن و حدیث کانال قرآن و حدیث در ایتا