معدن الجواهر (کتاب)
 | |
| نویسنده | محمد بن علی کراجکی |
| موضوع | اخلاق و آداب اسلامی |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | ۱ |
| تحقیق | سید احمد حسینی |
|
| |
«معدن الجواهر و ریاضة الخواطر» تألیف محمد بن علی کراجکی (م ۴۴۹ ق)، کتابی است مشتمل بر روایات پیامبر اسلام و ائمه اطهار علیهم‌السلام و نیز سخنان دیگر پیامبران الهی و حکما و زهّاد، در آداب و اخلاق و حِکم.
معرفی مؤلف
محمد بن علی کراجکی (م ۴۴۹ ق)، فقیه، اصولی، ریاضی‌دان، ستاره‌شناس، ادیب بزرگ شیعه در قرن پنجم هجری بود. او از شاگردان بزرگانی چون شیخ مفید، سید مرتضى، سلار دیلمی، شیخ طوسى و ابن شاذان قمى به شمار می رود. شهید اول از وی تعبیر به علامه می‌کند.
کراجکی اندیشمندی بزرگ و آگاه به علوم حدیث، فلسفه، کلام، نحو، اخلاق، تاریخ، رجال، تفسیر و طب بوده و بیش از هشتاد تألیف با ارزش دارد.
برخی از آثار مهم او عبارتند از: معدن الجواهر، کنزالفوائد، الاصول الی مذهب آل الرسول، الاعلام بحقیقة ایمان امیرالمؤمنین، التعجب من اغلاط العامة فی مسألة الامامه، روضة العابدین و نزهة الزاهدین.
معرفی کتاب
کتاب «معدن الجواهر و ریاضة الخواطر» به سبک کتاب «خصال» شیخ صدوق نوشته شده است. مؤلف در این کتاب روایات و مطالبی که اعداد در آن‌ها بکار رفته را به ترتیب از یک تا ده آورده است. مثلا سخنانى که درباره عدد یک است در یک بخش و سخنانى که درباره عدد دو است در بخش دیگر و... .
نکته دیگر این که در این کتاب ابتدا سخنان پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله و سپس سخنان ائمه علیهم‌السلام و بعد از آن سخنان دیگر پیامبران الهی و در آخر، سخنان شخصیت‌های اسلامی یا برخی از فلاسفه و حکمای گذشته آمده است.
این کتاب از لحاظ ادبی یک اثر بسیار ارزشمند و قابل توجه است که بسیاری از موضوعات اخلاقی را جمع‌آوری نموده و با سبکی بسیار زیبا انسان را با سخنان گرانبهای پیامبران و اولیای الهی و انسان‌‌های برجسته و اندیشمندان بزرگ آشنا می‌سازد.
روایات این کتاب مُرسله بوده و مؤلف برای کم‌شدن حجم آن به اسناد روایات اشاره نکرده است، تا بتواند حجم گسترده‌تری از سخنان ارزشمند بزرگان دین و دانش را در این کتاب کوچک جمع‌آوری نماید. علاوه بر آن، روایات این کتاب در بسیاری دیگر از منابع معتبر روایی موجود می‌باشد و متن روایات نیز، خود بهترین شاهد بر ارزش و اعتبار آن است.
کتاب «معدن الجواهر و ریاضة الخواطر» از جمله کتاب‌های اخلاقی و تربیتی است که می‌تواند در تزکیه نفس و خودسازی مؤثر باشد. شیخ عباس قمی این کتاب را با عنوان «نزهة النواظر» به فارسی ترجمه کرده است.
منابع
- نرم افزار جامع الاحادیث، بخش کتابشناسی، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
- مرکز مطالعات و پژوهش‌های فرهنگی حوزه علمیه، حافظ فرزانه، سایت اندیشه قم.
