مصباح الاصول (کتاب)
 | |
| نویسنده | سید ابوالقاسم خویی |
| موضوع | اصول فقه شیعه |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | ۳ |
| تدوین | محمد سرور واعظ حسینی |
| تحقیق | جواد قیومی اصفهانی |
|
| |
کتاب «مصباح الأصول» تقريرات درس خارج اصول فقه مرحوم آيت‌الله سید ابوالقاسم خویی (م، ۱۴۱۳ ق) است، که توسط آيت‌الله سید محمدسرور حسینی بهسودى تدوین و نگاشته شده است.
محتویات
مؤلف
سید ابوالقاسم موسوی خوئی (۱۳۱۷-۱۴۱۳ ق)، مفسر، فقیه، رجالی و مرجع تقلید شیعه و از شاگردان علمای بزرگی چون شیخ الشریعه اصفهانی، آقا ضیاءالدین عراقی، شیخ محمدحسین نائینی و شیخ محمدجواد بلاغی است. او از اساتید سرشناس حوزه علمیه نجف بود و شاگردان برجسته ای از جمله سید محمدباقر صدر و میرزا جواد تبریزی را تربیت نمود.
آیت الله خویی خدمات ارزشمندی در جهت گسترش اسلام و احداث مراکز مهم اسلامی و تبلیغی در نقاط مختلف جهان در کارنامه خود داشت.
از ایشان آثار علمی ارزشمندی مانند البیان فی تفسیر القرآن، معجم رجال الحدیث، به یادگار مانده، و آثار دیگری نیز به عنوان تقریرات مباحث فقهی و اصولی ایشان توسط برخی شاگردان نوشته شده است، از جمله: محاضرات فى اصول الفقه، التنقیح فی شرح العروة الوثقی، مستند العروة الوثقى و مصباح الاصول (کتاب حاضر).
معرفی كتاب
«مصباح الأصول» يكى از رايج‌ترين كتابهاى اصولى است كه طلاب و اساتيد درس خارج اصول براى آگاهى از ديدگاه‌هاى اصولى آيت الله خويى به آن مراجعه مى‌كنند. اين كتاب با بيانى روان و ساده به طرح عميق‌ترين مسائل اصولى مى‌پردازد و در حوزه‌هاى علميّه قم و نجف با استقبال فراوانى از طرف علما و بزرگان علم اصول مواجه شده و از ارزش و اعتبار خاصى برخوردار است.
يكى از سبكهاى جديد در ميان علماى عصر حاضر شيوه تقريرات نويسى است. در اين شيوه شاگردان برجسته، با نوشتن تقريرات درس استاد به طرح و بررسى ديدگاه‌هاى استاد مى‌پردازند و با اين كار امكان استفاده از مجالس درس استاد را براى ديگران و نسل‌هاى آينده نيز مهيا مى‌سازند و علاوه بر آن، زمينه‌هاى شكوفايى علمى خود را نيز فراهم مى‌كنند.
يكى از آن تقريرات، كتاب «مصباح الأصول» است كه مؤلف دانشمند آن، مجالس درس اصول استاد بزرگوار خود را به رشته تحرير درآورده است. آيت الله بهسودى (م، ۱۳۵۷ ش) درباره نگارش كتاب حاضر مى‌فرمايد: «فهذه ثمرات اقتطفتها من شجرة طيبة، و دُرر كلمات تلقيتها من أبحاث قيمة لحضرة سيدنا الأستاذ العلامة، ... آية الله العظمى في العالمين، سيدنا و مولانا الحاج السيد أبو القاسم الخوئي أدام الله ظله العالي و متع المسلمين بوجوده الشريف.» «اين كتاب ثمرات ارزشمندى است كه از شجره طيبه‌اى چيده‌ام و كلماتى گهربار است كه از مباحث گران‌بهايى بهره برده‌ام و آن مجالس درس سرور ما حضرت استاد علامه ... آيت الله العظمى، آقا و مولاى ما، حاج سيد ابو القاسم خويى است...».
آيت الله خويى نیز در تقريظى كه بر اين كتاب نگاشته مى‌فرمايد: «العلامة الحجة الحاج السيد سرور الواعظ الحسينی البهسودی - دام توفيقه - فقد قرر أبحاثنا الأصولية و استوعبها عن فهم و تدقيق و قد لاحظت جملة منها في هذا الجزء فوجدتها تتميز ببيان شامل و دقة في الضبط فأسأل المولى جل شأنه أن ينفع بكتابه مصباح الأصول طلاب الحوزة العلمية ممن تاقوا إلى العلم و راموا الاستنارة بمصباحه.» «علامه، حجت الإسلام، سيد سرور واعظ حسينى بهسودى كه توفيقات ايشان مستدام باد، مباحث اصولى ما را تقرير نموده است. وى در اين كتاب مباحث ما را خوب درك كرده و با دقت فراوان بيان داشته است. من بخش‌هايى از اين كتاب را ملاحظه نموده‌ام و آن را كتابى يافتم كه با بيانى روان و كامل و دقتى فراوان به ضبط و نقل مباحث درس ما پرداخته است. از خداوند متعال درخواست دارم كه طلاب حوزه‌هاى علميّه و مشتاقان علم و دانش از اين كتاب (مصباح الأصول) استفاده كرده و از روشنايى معارف آن بهره‌مند گردند.»
محتوای كتاب
كتاب «مصباح الأصول» يك دوره كامل علم اصول است، اما متاسفانه جلد اول آن به چاپ نرسيده و از نسخه خطی آن نيز اطلاعى در دست نيست و فقط جلدهاى دوم و سوم آن که دربردارنده بخش مباحث عقلی اصول فقه است، به چاپ رسيده است.
جلد دوم شامل مباحث: قطع، ظن، شک، ظواهر، اجماع، شهرت، خبر واحد، برائت، احتياط، تخيير و قاعده لا ضرر است.
جلد سوم نيز شامل مباحث: استصحاب، تعادل و تراجيح و اجتهاد و تقليد مى‌باشد.
منابع
- نرم افزار اصول فقه، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، بخش کتابشناسی.
- کتابشناسی تفصیلی مذاهب اسلامی، محمدرضا ضمیری.
