مسند علی بن ابیطالب (کتاب)
 | |
| نویسنده | یوسف اوزبک |
| موضوع | احادیث امام علی علیه‌السلام |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | ۷ |
| تحقیق | علی‌رضا بن عبدالله |
|
| |
کتاب «مسند علی بن ابیطالب رضی الله عنه» تألیف یوسف اوزبک، نخستین مجموعه از یک دائرةالمعارف بزرگ حدیثی با عنوان «الموسوعة الحدیثیة الکبری» است که در آن، کلیه مطالبی که درباره امام علی علیه‌السلام در منابع اهل سنت آمده -از جمله سیره و سخنان ایشان-، جمع‌آوری شده است.
معرفی کتاب
کتاب «مسند علی بن ابیطالب رضی الله عنه» به وسیله یوسف اوزبک تألیف شده و علی‌رضا بن عبدالله علی‌رضا، مؤلف را در تخریج احادیث کتاب یاری رسانده است.
از آنجا که بر جلد و صفحه عنوان این اثر آمده است: «الموسوعة الحدیثیة الکبری»، و در مقدمه اش، بهره وری از ۹۰۰ مأخذ را متذکر شده است، به نظر می رسد این کتاب، اولین گام از یک دائرةالمعارف و سلسله مسند هاست و این، یکی از آن مجموعه است. به نظر می رسد اصل دائرةالمعارف هنوز به پایان نرسیده است، اما نخستین مجموعه آن یعنی «مسند علی بن ابیطالب» در هفت جلد مشتمل بر ۱۷۴۸۲ حدیث و مطالب تاریخی درباره امام علی علیه السلام تهیه و تنظیم شده است.
از امضای مؤلّف و محقّق در پایان مقدّمه کتاب، می توان دانست که در مدینه منوره تدوین یافته است.
هدف تدوین کنندگان این مجموعه، جمع آوری و تدوین کلیه مطالبی است که درباره امام علی علیه السلام در منابع اهل سنت وارد شده است.
این مجموعه حدیثی فوائد متعددی دارد، از جمله: در آن از منابع متعدد و متنوعی از کتب اهل سنت استفاده شده و مطاب به ترتیب الفبایی راویان حدیث در طبقه صحابه طبقه بندی شده است. همچنین این مجموعه از مهمترین کتب و جوامع حدیثی که روایات را با طرق و اسانیدش دربردارد، استخراج شده و از این جهت خواننده را از مراجعه به یک کتابخانه بی نیاز می کند.
محتوای کتاب
کتاب «مسند علی بن ابیطالب رضی الله عنه» در هفت جلد و شامل ۱۷۴۸۲ حدیث است. شماره صفحات این هفت جلد، پیاپی است؛ از این رو، این مزیّت را دارد که حتی با تعدّد و تنوّع چاپ، ذکر شماره مجلّد ضروری نخواهد بود. همچنین علاوه بر شماره مسلسل احادیث، شماره گذاری دیگری جهت طرق متعدد هر حدیث، در کتاب منظور شده است؛ زیرا معمولا هر روایت از چندین طریق نقل شده است. مجموع این طرق، به رقم ۱۷۴۸۲ بالغ می شود.
محتوای این مسند عمدتا از موارد زیر تشکیل شده است:
- الف. روایات رسول خدا صلی الله علیه وآله توسط امام علی علیه السلام
- ب. سیره رسول خدا توسط امام علی علیه السلام
- ج. سخنان و روایات امام علی علیه السلام توسط راویان
- د. ذکر سیره هایی از امام علی علیه السلام توسط معاصران ایشان
- ه. اظهارات معاصران امام علی علیه السلام درباره آن حضرت.
در کنار مباحث فوق، نکته‌ها، نقدها و جرح و تعدیلهای مختلفی نیز به تناسب روایات از ناحیه علمای حدیث و ناقدان سیره و رجال دیده می شود.
با مطالعه روایات این مسند، درصدی از مطالب «نهج البلاغه» مشاهده می‌گردد که به نقل از مأخذ اهل سنت و با سند کامل روایت شده است؛ این موضوع به نوبه خود دلیل خوبی بر اصالت «نهج البلاغه» و رد تشکیکهایی است که از سوی برخی از دانشمندان اهل سنت از جمله ابن خلکان در انتساب «نهج البلاغه» به امام علی علیه السلام وارد شده است.
مؤلف، متن احادیث را بررسی و ارزیابی نموده و با شش تعبیر، میزان صحّت و سقم متن را نشان داده است. این تعبیرات که در طرف چپ صفحه ها و بین دو هلال برابر احادیث قرارگرفته، عبارت است از: صحیح، ضعیف، موضوع، ضعیف جدّا، حسن و حسن ضعیف. در مواردی، داوری مؤلف با دیدگاه مصنّف مأخذ حدیث، متفاوت است.
با وجود آنکه محور کتاب، حضرت علی علیه السلام است و در جهان اسلام، بسیاری از راویان و محدّثان و نویسندگان و عالمان مسلمان که شیعه مذهب اند به آن حضرت و آثار و احادیثش عشق می ورزند، ولی از هیچ کتاب شیعی در این مسند، استفاده نشده است!
منابع
- "آشنایی با مسند علی ابن ابیطالب(ع)"، مجید معارف، پژوهش دینی، شماره ۱، بهار ۱۳۸۰.
- "نقد و بررسی مسند علی بن ابیطالب"، علی مختاری، فصلنامه علوم حدیث، شماره ۳، بهار ۱۳۷۶.
