قاسطین
کلمه «قاسِطین» - به معناى ستمگران حق‌ستیز - لقب گروهى از دشمنان امام علی علیه‌السلام است که سرکرده آن، معاویة بن ابى‌سفیان بود. او سال‌ها پیش به حکومت شام رسیده و سخت بدین حکومت دلبسته بود و از آن رو که امام على علیه السلام حکومت کسى چون او را بر مسلمانان روا نمى‌دانست، به مخالفت با امام علیه‌السلام برخاست.
معاویه خونخواهى عثمان بن عفان را بهانه کرد و جنگى علیه امام على علیه السلام راه انداخت. این جنگ که به «جنگ صفین» مشهور است، در شوال سال ۳۶ ق. آغاز گشت و تا سال ۳۷ ق. ادامه یافت. سرانجام، نشانه‌هاى شکست کامل در لشکر معاویه هویدا گشت؛ امّا عمرو بن عاص نیرنگى زد و لشکر را از شکست رهانید. او قرآن‌ها را بر نیزه کرد و گفت که خدا و قرآن باید میان دو لشکر داورى کنند. عده‌اى از لشکریان امام علیه السلام نیز فریب خوردند و خواهان آتش‌بس شدند.
امام على علیه السلام بدانان فرمود که این نیرنگ است و سپاه شام پیرو قرآن نیست؛ امّا لشکریان و از جمله اشعث بن قیس کندى، نپذیرفتند و امام علیه السلام را مجبور کردند که از نبرد بازایستد و تن به «حکمیت» دهد. بدین سان، جنگ صفین - که کشتگان فراوانى بر جاى نهاد - بدون نتیجه پایان یافت.[۱]
عنوان «قاسطین» برگرفته از حدیثی از پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله است که خطاب به حضرت علی علیه‌السلام فرمودند: «ستُقاتل بعدی الناکثین و القاسطین و المارقین؛ پس از من با ناکثین و قاسطین و مارقین خواهی جنگید».[۲] و در همین راستا، امام علی علیه‌السلام هنگام روبرویی با سپاه شام می‌فرماید: «پیامبر خدا(ص) به من دستور داد که با ناکثین بجنگم و من این کار را انجام دادم و فرمان داد تا با قاسطین بجنگم که شما مصداقش هستید، اما در مورد مارقین نمی‌دانم که چه وقتی نوبت آنان خواهد شد».[۳]
پانویس
منابع
- شرح نهج البلاغة، ابن ابی‌الحدید، قم، کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی، چاپ اول، ۱۴۰۴ق.
- الفتوح، ابن اعثم کوفى، تحقیق على شیرى، بیروت، دارالأضواء، چاپ اول، ۱۴۱۱ق.
- فرهنگ شیعه، جمعی از نویسندگان.
- نصر بن مزاحم منقرى، وقعة صفین، قاهره، المؤسسة العربیة الحدیثه، چاپ دوم، ۱۳۸۲ق.
پیوندها
