مقاله مورد سنجش قرار گرفته است

مسلم ملکوتی: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(ویرایش فنی)
(فعالیت‌های‌ علمی‌)
 
(۳۰ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
 +
'''آیت الله‌ مسلم‌ ملکوتی''' (۱۳۰۳- ۱۳۹۳ ش)، از روحانیان و اساتید برجسته حوزه علمیه و از شاگردان [[امام خمینی]] و [[علامه طباطبایى|علامه طباطبایی]] بود. او پیش‌ از انقلاب‌ به عضویت‌ در جامعه‌ مدرسین‌ [[حوزه علمیه قم|حوزه علمیه قم]] در آمد و نیز به مبارزه و افشاگری علیه رژیم پهلوی پرداخت. آیت الله‌ ملکوتی‌ در سال‌ ۱۳۶۰، توسط امام‌ خمینی‌ به‌ عنوان‌ [[امام جمعه|امام‌ جمعه‌]] تبریز برگزیده شد و همچنین‌ به‌ نمایندگی‌ از طرف‌ مردم‌ آذربایجان‌ شرقی‌، در دوره اول‌ و دوم‌ مجلس‌ خبرگان‌ رهبری‌ عضویت‌ داشت‌. 
 +
 +
{{خوب}}
 +
{{شناسنامه عالم
 +
||نام کامل = مسلم‌ ملکوتی
 +
||تصویر= [[پرونده:Malakuti.jpg|۲۲۰px]]
 +
||زادروز = ۱۳۰۳ شمسی
 +
|زادگاه = [[تبریز]]
 +
|وفات = ۱۳۹۳ شمسی
 +
|مدفن = [[قم]]، [[حرم حضرت معصومه علیها السلام|حرم حضرت معصومه]]
 +
|اساتید =  [[امام‌ خمینی]]، [[علامه‌ طباطبایی]]، [[آیت الله سید ابوالقاسم خویی|سید ابوالقاسم‌ خویی‌]]، [[سید محسن حکیم|سید محسن‌ حکیم‌]]،...
 +
|شاگردان = سید ابوالقاسم حصاری ارموی، شیخ محمود لطیفی،...
 +
|آثار =  الربا فی‌ التشریع‌ الاسلامی‌، المحاکمات‌، شرح‌ کفایة‌ الاصول‌، حاشیه‌ بر اسفار اربعه، الفرق‌ بین‌ الدین‌ والعلم‌ والفلسفه‌، مناسک‌ حج‌،...
 +
}}
 
{{منبع الکترونیکی معتبر|ماخذ=پایگاه}}
 
{{منبع الکترونیکی معتبر|ماخذ=پایگاه}}
  
==تولد و دوران‌ كودكي‌==
+
==تحصیل‌ و استادان‌==
 
 
حضرت آیت الله میرزا عبدالله مسلم ملکوتی حضرت‌ آيت الله‌ ميرزا مسلم‌ ملكوتي‌، در پانزدهم‌ خرداد سال‌ 1303 در حومه شهرستان‌ سراب‌، واقع‌ در 130 كيلومتري‌ تبريز به‌ دنيا آمد.
 
 
 
پدرش‌ به‌ شغل‌ كشاورزي‌ روزگار مي‌گذراند و داراي‌ تحصيلاتي‌ نيز بود. اشتياق‌ خانواده‌ آيت الله‌ ملكوتي‌ و نيز علاقه‌ پدر، او را به‌ تحصيل‌ علوم‌ ديني‌ واداشت‌؛ به‌ گونه‌اي‌ كه‌ در پنج‌ يا شش‌ سالگي‌ نزد عالم‌ محل‌ كه‌ خود از منسوبين‌ او بود، توانست‌ نوشتن‌ و خواندن‌ را فراگيرد و با [[قرآن‌]] مجيد و معارف‌ آن‌ آشنا شود و بخشي‌ از قرآن‌ را حفظ‌ كند.
 
 
 
==دوران‌ تحصيل‌==
 
 
 
آيت الله‌ ملكوتي‌، با فراگرفتن‌ قرآن‌ در زادگاه‌ خود به‌ سراب‌ آمد و در آنجا به‌ فراگيري‌ كتاب‌هاي‌ متداول‌ ادبي‌ حوزه‌ علميه‌، همانند جامع‌ المقدمات‌، [[سيوطی]]، مغني‌، مطول‌، منطق‌ و [[اصول‌ فقه‌]] پرداخت‌ و در هفده‌ سالگي‌ براي‌ ادامه تحصيل‌، به‌ تبريز رفت‌. در حوزه‌ علميه‌ تبريز، به‌ مدت‌ چهار سال‌ اقامت‌ داشت‌ و از محضر استادان‌ گرانمايه‌ آن‌ ديار همچون‌ مرحوم‌ آيت الله‌ سيد مهدي‌ انگجي‌، مرحوم‌ آيت الله‌ ميرزا فتاح‌ شهيدي‌ و مرحوم‌ آيت الله‌ ميرزا محمود دوزدوزاني‌ بهره‌ برد و كتاب‌هاي‌ شرح‌ لمعه‌، رسائل‌، مكاسب‌ و كفاية‌ الاصول‌ را به‌ پايان‌ رساند. ايشان‌ در طي‌ اين‌ سال‌ها، كتاب‌هايي‌ را كه‌ پيش‌تر فراگرفته‌ بودند، به‌ طلابي‌ كه‌ تازه‌ وارد حوزه‌ شده‌ بودند، تدريس‌ مي‌كردند.
 
  
با اتمام‌ دوره‌ سطح‌، در سال‌ 1321 به‌ منظور ادامه تحصيل‌ و بهره‌گيري‌ از محضر عالمان‌ و دانشمندان‌ [[قم‌]]، بدانجا روانه‌ شد. از نخستين‌ روزهاي‌ سكونت‌ در شهر قم‌، به‌ جد و جهد در درس‌ بزرگان‌ حوزه‌ علميه‌ حاضر شد و در علوم‌ معقول‌ و منقول‌، از محضر بزرگاني‌ چون‌ [[امام‌ خمينی]] و [[علامه‌ طباطبايی]] بهره‌ برد. سپس‌ به‌ [[حوزه‌ علميه‌]] [[مشهد]] عزيمت‌ كرد و ضمن‌ انس‌ با آستان‌ ملكوتي‌ علي‌ بن‌ موسي‌ الرضا علیه السلام از درس‌ بزرگان‌ آن‌ ديار، همچون‌ آيت الله‌ ميرزا مهدي‌ اصفهاني‌ استفاده‌ نمود.
+
میرزا مسلم‌ ملکوتی‌، در پانزدهم‌ خرداد سال‌ ۱۳۰۳ در حومه شهرستان‌ سراب‌، واقع‌ در ۱۳۰ کیلومتری‌ [[تبریز|تبریز]] به‌ دنیا آمد.  
  
شوق‌ فراگيري‌ علوم‌ ديني‌، آيت الله‌ ملكوتي‌ را در سال‌ 1334 به‌ سمت‌ [[نجف‌]] اشرف‌ كشاند. انوار علوي‌ چنان‌ بر سر ايشان‌ سايه‌ افكند كه‌ توانست‌ در آن‌ ديار، به‌ درس‌ بزرگاني‌ چون‌ آيت الله‌ سيد ابوالقاسم‌ خويي‌، آيت الله‌ سيد محسن‌ حكيم‌ راه‌ يابد و كسب‌ فيض‌ نمايد؛ همچنين‌ در اين‌ مدت‌ از تربيت‌ شاگردان‌ ممتاز در [[فقه‌]]، [[اصول‌]]، [[فلسفه‌]]، [[كلام‌]]، رياضي‌ و... غافل‌ نماند و بدين‌ ترتيب‌، دين‌ خود را به‌ حوزه‌ علميه‌ آن‌ ديار نيز ادا كرد.  
+
وی‌، با فراگرفتن‌ [[قرآن|قرآن‌ مجید]] در زادگاه‌ خود به‌ سراب‌ آمد و در آنجا به‌ فراگیری‌ کتاب‌های‌ متداول‌ ادبی‌ [[حوزه علمیه|حوزه‌ علمیه‌]]، همانند [[جامع المقدمات (کتاب)|جامع‌ المقدمات‌]]، سیوطی، مغنی‌، مطوّل‌، [[منطق|منطق‌]] و [[اصول‌ فقه‌]] پرداخت‌ و در هفده‌ سالگی‌ برای‌ ادامه تحصیل‌، به‌ تبریز رفت‌.  
  
اقامت‌ دوازده‌ ساله‌ ايشان‌ در [[نجف‌]]، در سال‌ 1346 به‌ پايان‌ رسيد و ايشان‌ براي‌ سپري‌ كردن‌ اوقات‌ فراغت‌ در تابستان‌، به‌ ايران‌ آمد. با به‌ پايان‌ رسيدن‌ تابستان‌، بار ديگر قصد نجف‌ اشرف‌ نمود؛ اما درگيري‌هاي‌ آن‌ روز دولت‌ ايران‌ و عراق‌ كه‌ به‌ ناامن‌ شدن‌ مرزها انجاميده‌ بود، او را از تصميم‌ خود بازداشت‌ و ديگر باز، عازم‌ شهر مقدس‌ قم‌ شد.
+
در حوزه‌ علمیه‌ تبریز، به‌ مدت‌ چهار سال‌ اقامت‌ داشت‌ و از محضر استادان‌ گرانمایه‌ آن‌ دیار همچون‌ آیت الله‌ [[سید مهدی حسینی انگجی|سید مهدی‌ انگجی‌]]، آیت الله‌ [[میرزا فتاح شهیدی تبریزی|میرزا فتاح‌ شهیدی‌]] و آیت الله‌ میرزا محمود دوزدوزانی‌ بهره‌ برد و کتاب‌های‌ [[شرح لمعه|شرح‌ لمعه‌]]، [[فرائد الاصول (کتاب)|رسائل‌]]، [[مکاسب (کتاب)|مکاسب‌]] و [[کفاية الاصول (کتاب)|کفایة‌ الاصول‌]] را به‌ پایان‌ رساند. ایشان‌ در طی‌ این‌ سال‌ها، کتاب‌هایی‌ را که‌ پیش‌تر فراگرفته‌ بود، به‌ طلابی‌ که‌ تازه‌ وارد حوزه‌ شده‌ بودند، تدریس‌ می‌کرد.
  
آيت الله‌ ملكوتي‌، با ورود به‌ شهر قم‌، تدريس‌ فقه‌ و اصول‌ را آغاز كرد كه‌ با استقبال‌ فراوان‌ طلاب‌ مستعد روبرو شد و نيز ايشان‌ در كنار آن‌ به‌ تدريس‌ فلسفه‌ مي‌پرداخت‌ كه‌ حاصل‌ آن‌، ظهور طلابي‌ فرهيخته‌ در حوزه‌ علميه‌ امروز ماست‌.
+
با اتمام‌ دوره‌ سطح‌، در سال‌ ۱۳۲۱ به‌ منظور ادامه تحصیل‌ و بهره‌گیری‌ از محضر عالمان‌ و دانشمندان‌ [[قم‌]]، بدانجا روانه‌ شد. از نخستین‌ روزهای‌ سکونت‌ در شهر قم‌، به‌ جدّ و جهد در درس‌ بزرگان‌ حوزه‌ علمیه‌ حاضر شد و در علوم‌ معقول‌ و منقول‌، از محضر بزرگانی‌ چون‌ [[امام‌ خمینی]] و [[علامه‌ طباطبایی]] بهره‌ برد. سپس‌ به‌ حوزه‌ علمیه‌ [[مشهد]] عزیمت‌ کرد و ضمن‌ انس‌ با آستان‌ ملکوتی‌ [[امام رضا علیه السلام|علی‌ بن‌ موسی‌ الرضا]] علیه السلام از درس‌ بزرگان‌ آن‌ دیار، همچون‌ آیت الله‌ [[میرزا مهدی اصفهانی|میرزا مهدی‌ اصفهانی‌]] استفاده‌ نمود.
  
==استادان‌ و دوستان‌==
+
شوق‌ فراگیری‌ علوم‌ دینی‌، آیت الله‌ ملکوتی‌ را در سال‌ ۱۳۳۴ به‌ سمت‌ [[نجف‌]] اشرف‌ کشاند. انوار علوی‌ چنان‌ بر سر ایشان‌ سایه‌ افکند که‌ توانست‌ در آن‌ دیار، به‌ درس‌ بزرگانی‌ چون‌ آیت الله‌ [[آیت الله سید ابوالقاسم خویی|سید ابوالقاسم‌ خویی‌]] و آیت الله‌ [[سید محسن حکیم|سید محسن‌ حکیم‌]] راه‌ یابد و کسب‌ فیض‌ نماید؛ همچنین‌ در این‌ مدت‌ از تربیت‌ شاگردان‌ ممتاز در [[فقه‌]]، [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول‌]]، [[فلسفه‌]]، [[علم کلام|کلام‌]]، [[ریاضی|ریاضی‌]] و... غافل‌ نماند.
  
دوران‌ تحصيل‌ آيت الله‌ ملكوتي‌، در محضر بزرگاني‌ سپري‌ شده‌ است‌ كه‌ نام‌ هر كدام‌، همچون‌ ستاره‌اي‌ در آسمان‌ تشيع‌ مي‌درخشد. ايشان‌ در تبريز، دروس‌ سطح‌ را نزد مرحوم‌ آيت  الله‌ ميرزا فتاح‌ شهيدي‌، مرحوم‌ آيت الله سيد كاظم‌ شريعتمداري‌، مرحوم‌ آيت الله‌ ميرزا محمود دوزدوزاني‌ و مرحوم‌ آيت الله‌ سيد مهدي‌ انگجي‌ آموخت‌. با ورود به‌ [[قم‌]]، در درس‌ خارج‌ فقه‌ و اصول‌ آقايان‌ مرحوم‌ حاج‌ ميرزا محمد فيض‌ قمي‌ و سيد محمد حجت‌ شركت‌ نمود.
+
اقامت‌ دوازده‌ ساله‌ ایشان‌ در نجف‌، در سال‌ ۱۳۴۶ به‌ پایان‌ رسید و ایشان‌ برای‌ سپری‌ کردن‌ اوقات‌ فراغت‌ در تابستان‌، به‌ [[ایران|ایران‌]] آمد. با به‌ پایان‌ رسیدن‌ تابستان‌، بار دیگر قصد نجف‌ اشرف‌ نمود؛ اما درگیری‌های‌ آن‌ روز دولت‌ [[ایران|ایران‌]] و [[عراق|عراق‌]] که‌ به‌ ناامن‌ شدن‌ مرزها انجامیده‌ بود، او را از تصمیم‌ خود بازداشت‌ و دیگر باز، عازم‌ شهر مقدس‌ [[قم|قم‌]] شد.
  
با ورود آيت الله‌ بروجردي‌ به‌ [[قم‌]] از درس‌ ايشان‌ نيز بهره‌ برد و در علوم‌ عقلي‌ به‌ درس‌ حضرت‌ امام‌ خمينی رفت‌. ايشان‌ از امام‌ به‌ دقت‌، جديت‌ و همت‌ بلند معظم‌‌له‌ ياد مي‌كند و از سجاياي‌ اخلاقي‌ ايشان‌، حضور دائمي‌ در [[نماز جماعت‌]] را برمي‌شمرد. همچنين‌ ايشان‌ در علوم‌ عقلي‌ از ميرزا مهدي‌ مازندراني‌، شيخ‌ ابوالقاسم‌ اصفهاني‌، ميرزا مهدي‌ آشتياني‌ و علامه‌ طباطبايي‌ نيز بهره‌ برده‌ است‌.
+
آیت الله‌ ملکوتی‌، با ورود به‌ شهر قم‌، تدریس‌ فقه‌ و اصول‌ را آغاز کرد که‌ با استقبال‌ فراوان‌ طلاب‌ مستعد روبرو شد و نیز ایشان‌ در کنار آن‌ به‌ تدریس‌ [[فلسفه|فلسفه‌]] می‌پرداخت‌.
  
در [[مشهد]] نيز به‌ درس‌ [[فلسفه‌]] شيخ‌ سيف‌ الله‌ ايسي‌ ميانجي‌ و هيأت‌ و رياضيات‌ شيخ‌ محمدرضا كرباسي‌ رفت‌ و نيز از محضر آيت الله‌ ميرزا مهدي‌ اصفهاني‌ بهره‌هاي‌ فراوان‌ برد. استادان‌ ايشان‌ در [[نجف‌]]، ميرزا عبدالهادي‌ شيرازي‌، سيد محسن‌ حكيم‌، سيد محمود شاهرودي‌ و شيخ‌ حسين‌ حلي ‌بودند كه‌ در درس‌هاي‌ خارج‌ فقه‌ آنان‌ شركت‌ مي‌نموده‌ است‌ و نيز در درس‌ خارج‌ فقه‌ و اصول‌ آيت الله‌ ابوالقاسم‌ خويي‌ حضور مداوم‌ داشته‌ است‌. ايشان‌ از دوستان‌ دوره‌ طلبگي‌ خود به‌ شيخ‌ اسدالله‌ اصفهاني‌ و آقا سعيد اشراقي‌ اشاره‌ مي‌كند كه‌ هماره‌ با آن‌ها به‌ مباحثه‌ دروس‌ فراگرفته‌ شده‌، مي‌پرداخته‌ است‌.
+
==فعالیت‌های‌ علمی‌==
  
==فعاليت‌هاي‌ علمي‌ و فرهنگي‌==
+
'''<I>تدریس‌:</I>'''
  
آيت الله‌ ملكوتي‌، در عمر شريف‌ خود فعاليت‌هاي‌ فرهنگي‌ شاياني‌ را به‌ جامعه‌ [[شيعه‌]] تقديم‌ نموده‌ است‌ كه‌ از آن‌ها به‌ ذكر تأليفات‌ و تدريس‌ها بسنده‌ مي‌كنيم‌:
+
آیت الله‌ مسلم‌ ملکوتی‌ طبق‌ سنت‌ حوزه‌های‌ علمیه‌، همزمان‌ با تحصیل‌، به‌ تدریس‌ دروس‌ به‌ طلاب‌ بعد از خود می‌پرداخت‌ و در [[فقه‌]] و [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول‌]]، [[فلسفه‌]]، [[علم کلام|کلام‌]]، هیأت‌، [[ریاضی|ریاضی‌]] و... صاحب‌ شاگردانی‌ زبده‌ بود و سه‌ حوزه‌ [[قم|قم‌]]، [[نجف|نجف‌]] و [[مشهد]] خاطره سال‌ها تدریس‌ ایشان‌ را در ذهن‌ دارد. سید ابوالقاسم حصاری ارموی و حاج شیخ محمود لطیفی از جمله شاگردان آیت‌الله ملکوتی هستند.
  
'''<I>تأليفات‌:</I>'''
+
'''<I>تألیفات‌:</I>'''
  
* 1. الربا في‌ التشريع‌ الاسلامي‌؛
+
*۱. الربا فی‌ التشریع‌ الاسلامی‌؛
  
* 2. مسجد، مسجد شد. (تاريخ‌ كامل‌ آذربايجان‌
+
*۲. مسجد، مسجد شد (تاریخ‌ مصلای امام خمینی تبریز
  
* 3. المحاكمات‌ (نقد و بررسي‌ نظريات‌ مرحوم‌ ميرزاي‌ ناييني‌ و مقايسه‌ آن‌ با نظريات‌ ديگر علما)؛
+
*۳. المحاکمات‌ (نقد و بررسی‌ نظریات‌ مرحوم‌ [[میرزا محمدحسین نائینی|میرزای‌ نایینی‌]] و مقایسه‌ آن‌ با نظریات‌ دیگر علما)؛
  
* 4. شرح‌ كفاية‌ الاصول‌؛
+
*۴. شرح‌ [[کفایة الاصول (کتاب)|کفایة‌ الاصول‌]]؛
  
* 5. يك‌ دوره‌ اصول‌ مدون‌؛
+
*۵. یک‌ دوره‌ اصول‌ مدون‌؛
 +
[[پرونده:masjed.JPG|thumb|left|مسجد، مسجد شد - یکی از آثار آیت الله ملکوتی]]
 +
*۶. حاشیه‌ بر [[اسفار اربعه (کتاب)|اسفار]]؛
  
* 6. حاشيه‌ بر اسفار؛
+
*۷. حاشیه‌ بر [[شفا (کتاب)|شفا]]؛
  
* 7. حاشيه‌ بر شفا؛
+
*۸. الامن‌ العالم‌ فی‌ الاسلام‌ او الامر بالمعروف‌ و النهی‌ عن‌ المنکر؛
  
* 8. الامن‌ العالم‌ في‌ الاسلام‌ او الامر بالمعروف‌ و النهي‌ عن‌ المنكر؛
+
*۹. تفسیر [[سوره حمد]]‌؛
  
* 9. تفسير [[سوره حمد]]‌؛
+
*۱۰. المنافقون‌ فی‌ القرآن‌ والسنة‌ والتاریخ‌؛
  
* 10. المنافقون‌ في‌ القرآن‌ والسنة‌ والتاريخ‌؛
+
*۱۱. الفرق‌ بین‌ الدین‌ والعلم‌ والفلسفه‌؛
  
* 11. الفرق‌ بين‌ الدين‌ والعلم‌ والفلسفه‌؛
+
*۱۲. رساله توضیح‌ المسائل‌؛
  
* 12. رسالة‌ توضيح‌ المسائل‌؛
+
*۱۳. مناسک‌ [[حج‌]]؛
  
* 13. مناسك‌ [[حج‌]]؛
+
*۱۴. مقتل‌ الامام‌ الحسین‌ علیه السلام؛
  
* 14. مقتل‌ الامام‌ الحسين‌ علیه السلام؛
+
*۱۵. الحاشیه‌ علی‌ [[العروة الوثقی (کتاب)|العروة‌ الوثقی‌]]؛
  
* 15. الحاشيه‌ علي‌ العروة‌ الوثقي‌؛
+
*۱۶. کتاب الصلوة‌؛
  
* 16. الصلوة‌؛
+
*۱۷. الحدود والدیات‌؛
  
* 17. الحدود والديات‌؛
+
*۱۸. رقبات‌ موقوفه‌ طبق‌ وقف‌‌نامه‌.
  
* 18. رقبات‌ موقوفه‌ طبق‌ وقف‌‌نامه‌.
+
==فعالیت‌های‌ اجتماعی و سیاسی‌==
  
'''<I>تدريس‌ها:</I>'''
+
زندگی‌ آیت الله‌ ملکوتی‌ همچون‌ بسیاری‌ دیگر از علمای‌ راستین‌ با مبارزات‌ و فعالیت‌های‌ سیاسی‌ بسیاری‌ همراه‌ بود. در زمان‌ سلطه‌ حکومت‌ ستم‌شاهی‌، ایشان‌ لحظه‌ای‌ از مبارزه‌ با آن‌ رژیم‌ سرباز نزد و حتی‌ دیگران‌ را به‌ فعالیت‌ و مبارزه‌ بر ضد شاه‌ تشویق‌ می‌کرد. آیت الله‌ مسلم‌ ملکوتی‌ با تأسیس‌ کتابخانه‌ و صندوق‌ قرض‌ الحسنه‌ المهدی‌ در شهر سراب‌، زادگاه‌ خود، بر آن‌ شد که‌ با جذب‌ جوانان‌ متدین‌، آن‌ها را برای‌ مبارزه‌ بر ضد رژیم‌ شاه‌ منسجم‌ و متشکل‌ سازد و در ضمن‌، مبانی‌ اعتقادات‌ آن‌ها را نیز تقویت‌ کند.
  
آيت الله‌ مسلم‌ ملكوتي‌ طبق‌ سنت‌ حوزه‌هاي‌ علميه‌، همزمان‌ با تحصيل‌ به‌ تدريس‌ دروس‌ به‌ طلاب‌ بعد از خود مي‌پرداخت‌ و در [[فقه‌]] و [[اصول‌]]، [[فلسفه‌]]، [[كلام‌]]، هيأت‌، رياضي‌ و... صاحب‌ شاگرداني‌ زبده‌ بود و سه‌ حوزه‌ قم‌، نجف‌ و [[مشهد]] خاطره سال‌ها تدريس‌ ايشان‌ را در ذهن‌ دارد.
+
از فعالیت‌های‌ دیگر ایشان‌ در پیش‌ از انقلاب‌، عضویت‌ در جامعه‌ مدرسین‌ [[حوزه علمیه قم|حوزه‌ علمیه‌ قم‌]] بود. در آن‌ روزگار، جلسات‌ جامعه‌ مدرسین‌ به‌ صورت‌ مخفی‌ و در خانه افراد عضو، برگزار می‌شد. آیت الله‌ ملکوتی‌ با حضور مستمر در جلسات‌ جامعه‌ مدرسین‌، امضای‌ نامه‌های‌ آن‌ مرکز در حمایت‌ از نهضت‌ [[امام‌ خمینی]] و تبادل‌ نظر با گروه‌ها و جناح‌های‌ سیاسی‌ برای‌ وحدت‌ هر چه‌ بیشتر، نام‌ خود را در شمار یاران‌ باوفای‌ انقلاب‌ و امام‌ رقم‌ می‌زد. افشاگری‌های‌ ایشان‌ در آن‌ سال‌ها، باعث‌ شده‌ بود که‌ [[ساواک|ساواک‌]] بارها ایشان‌ را در قم‌ و آذربایجان‌ تحت‌ تعقیب‌ قرار دهد. حضرت‌ آیت الله‌ ملکوتی‌، در سال‌های‌ مبارزه‌ بر ضد رژیم‌ با تبعیت‌ و پیروی‌ محض‌ از فرمان‌های‌ حضرت‌ امام‌ خمینی‌ در برابر گروه‌ها و دسته‌های‌ انحرافی‌ و التقاطی‌ ایستاد و بر اسلامی‌ بودن‌ حرکت‌، پافشاری‌ نمود.
  
'''<I>فعاليت‌هاي‌ سياسي‌:</I>'''
+
فعالیت‌های‌ سیاسی‌ ایشان‌ به‌ پیش‌ از انقلاب‌ محدود نشد. با پیروزی‌ انقلاب‌ شکوهمند اسلامی‌ ایران‌ در بهمن‌ ۱۳۵۷، حضور سبز و پرصلابت‌ ایشان‌ در عرصه‌های‌ گوناگون‌ انقلاب‌ به‌ بسیاری‌ از مبارزان‌، امید می‌بخشید. ایشان‌ با شرکت‌ مستمر در دفتر استفتائات‌ امام‌ به‌ مستحکم‌ کردن‌ پیوند امام‌ و امت‌ و نیز به‌ حل‌ مشکلات‌ فقهی‌ مردم‌ می‌پرداخت‌ و نیز به‌ نمایندگی‌ از طرف‌ امام‌ برای‌ حل‌ مشکلات‌ مردم‌ آذربایجان‌ و زنجان‌، به‌ آن‌ دیار شتافت‌.
  
زندگي‌ آيت الله‌ ملكوتي‌ همچون‌ بسياري‌ ديگر از علماي‌ راستين‌ با مبارزات‌ و فعاليت‌هاي‌ سياسي‌ بسياري‌ همراه‌ بود. در زمان‌ سلطه‌ حكومت‌ ستم‌شاهي‌، ايشان‌ لحظه‌اي‌ از مبارزه‌ با آن‌ رژيم‌ سرباز نزد و حتي‌ ديگران‌ را به‌ فعاليت‌ و مبارزه‌ بر ضد شاه‌ تشويق‌ مي‌كرد. آيت الله‌ مسلم‌ ملكوتي‌ با تأسيس‌ كتابخانه‌ و صندوق‌ قرض‌ الحسنه‌ المهدي‌ در شهر سراب‌، زادگاه‌ خود بر آن‌ شد كه‌ با جذب‌ جوانان‌ متدين‌، آن‌ها را براي‌ مبارزه‌ بر ضد رژيم‌ شاه‌ منسجم‌ و متشكل‌ سازد و در ضمن‌، مباني‌ اعتقادات‌ آن‌ها را نيز تقويت‌ كند.
+
با شهادت‌ [[شهید سید اسدالله مدنی|آیت الله‌ مدنی‌]]، امام‌ جمعه‌ [[تبریز]] در سال‌ ۱۳۶۰، امام‌ خمینی‌ آیت الله‌ ملکوتی‌ را به‌ نمایندگی‌ خود در آذربایجان‌ و نیز به‌ عنوان‌ [[امام جمعه|امام‌ جمعه‌]] تبریز برگزید. تبریز در آن‌ سال‌ها دست‌ خوش‌ نزاع‌ها و تحریک‌ گروهک‌های‌ ضدنظام‌ برای‌ ایجاد یأس‌ از انقلاب‌ اسلامی‌ بود. آیت الله‌ ملکوتی‌ با افشای‌ این‌ دسیسه‌ها و دعوت‌ مردم‌ و گروه‌های‌ هوادار انقلاب‌ به‌ وحدت‌ و یکپارچگی‌، دشمنان‌ را از رسیدن‌ به‌ اهداف‌ خود مأیوس‌ نمود.  
  
از فعاليت‌هاي‌ ديگر ايشان‌ در پيش‌ از انقلاب‌، عضويت‌ در جامعه‌ مدرسين‌ حوزه‌ علميه‌ [[قم‌]] بود. در آن‌ روزگار، جلسات‌ جامعه‌ مدرسين‌ به‌ صورت‌ مخفي‌ و در خانه افراد عضو، برگزار مي‌شد. آيت الله‌ ملكوتي‌ با حضور مستمر در جلسات‌ جامعه‌ مدرسين‌، امضاي‌ نامه‌هاي‌ آن‌ مركز در حمايت‌ از نهضت‌ [[امام‌ خمينی]] و تبادل‌ نظر با گروه‌ها و جناح‌هاي‌ سياسي‌ براي‌ وحدت‌ هر چه‌ بيشتر، نام‌ خود را در شمار ياران‌ باوفاي‌ انقلاب‌ و امام‌ رقم‌ مي‌زد. افشاگري‌هاي‌ ايشان‌ در آن‌ سال‌ها، باعث‌ شده‌ بود كه‌ ساواك‌ بارها ايشان‌ را در قم‌ و آذربايجان‌ تحت‌ تعقيب‌ قرار دهد. حضرت‌ آيت الله‌ ملكوتي‌، در سال‌هاي‌ مبارزه‌ بر ضد رژيم‌ با تبعيت‌ و پيروي‌ محض‌ از فرمان‌هاي‌ حضرت‌ امام‌ خميني‌ در برابر گروه‌ها و دسته‌هاي‌ انحرافي‌ و التقاطي‌ ايستاد و بر اسلامي‌ بودن‌ حركت‌، پافشاري‌ نمود.
+
ایشان‌ بارها و بارها در خطبه‌های‌ [[نماز جمعه‌]] و دیگر سخنرانی‌ها، مردم‌ را به‌ حضور پرشور در جبهه‌های‌ جنگ‌ و کمک‌ به‌ رزمندگان‌ دلیر [[اسلام|اسلام‌]] فراخواند و خود نیز از حمایت‌ مادی‌ و معنوی‌ رزم‌‌آوران‌ دفاع‌ مقدس‌ دریغ‌ نورزید. همچنین‌ آیت الله‌ ملکوتی‌ در دوره اول‌ و دوم‌ مجلس‌ خبرگان‌ رهبری‌، به‌ نمایندگی‌ از طرف‌ مردم‌ آذربایجان‌ شرقی‌ عضویت‌ داشت‌ و خدمات‌ شایانی‌ را در این‌ عرصه‌ نیز به‌ انجام‌ رساند.
  
فعاليت‌هاي‌ سياسي‌ ايشان‌ به‌ پيش‌ از انقلاب‌ محدود نشد. با پيروزي‌ انقلاب‌ شكوهمند اسلامي‌ ايران‌ در بهمن‌ 1357، حضور سبز و پرصلابت‌ ايشان‌ در عرصه‌هاي‌ گوناگون‌ انقلاب‌ به‌ بسياري‌ از مبارزان‌، اميد مي‌بخشيد. ايشان‌ با شركت‌ مستمر در دفتر استفتائات‌ امام‌ به‌ مستحكم‌ كردن‌ پيوند امام‌ و امت‌ و نيز به‌ حل‌ مشكلات‌ فقهي‌ مردم‌ مي‌پرداخت‌ و نيز به‌ نمايندگي‌ از طرف‌ امام‌ براي‌ حل‌ مشكلات‌ مردم‌ آذربايجان‌ و زنجان‌، به‌ آن‌ ديار شتافت‌.
+
آیت الله‌ ملکوتی‌ در سال‌ ۱۳۷۳، با دعوت‌ برخی‌ بزرگان‌ حوزه‌ علمیه‌ قم‌ و نیز موافقت‌ [[سید علی حسینی خامنه ای|مقام‌ معظم‌ رهبری‌]]، از تبریز به‌ قم‌ آمد و با بر پا کردن‌ درس‌ خارج‌ فقه‌ و اصول‌، بسیاری‌ از طلاب‌ علوم‌ دینی‌ را شیفته درس‌ خویش‌ ساخت‌ و بدین‌ وسیله‌، سیره علما و دانشمندان‌ این‌ حوزه‌ سترگ‌ را پاس‌ داشت‌.
  
با شهادت‌ آيت الله‌ مدني‌، امام‌ جمعه‌ تبريز در سال‌ 1360 امام‌ خميني‌ آيت الله‌ ملكوتي‌ را به‌ نمايندگي‌ خود در آذربايجان‌ و نيز به‌ عنوان‌ امام‌ جمعه‌ تبريز برگزيد. تبريز در آن‌ سال‌ها دست‌ خوش‌ نزاع‌ها و تحريك‌ گروهك‌هاي‌ ضدنظام‌ براي‌ ايجاد يأس‌ از انقلاب‌ اسلامي‌ بود. آيت الله‌ ملكوتي‌ با افشاي‌ اين‌ دسيسه‌ها و دعوت‌ مردم‌ و گروه‌هاي‌ هوادار انقلاب‌ به‌ وحدت‌ و يكپارچگي‌، دشمنان‌ را از رسيدن‌ به‌ اهداف‌ خود مأيوس‌ نمود.  
+
==وفات==
 +
مرحوم آیت الله‌ مسلم‌ ملکوتی‌، سرانجام در سال ۱۳۹۳ شمسی در [[تهران]] دار فانی را وداع گفت و پیکر مطهر ایشان پس از انتقال به [[قم]] و اقامه [[نماز میت|نماز]] توسط [[جعفر سبحانی|آیت‌الله سبحانی]]، در [[حرم حضرت معصومه علیها السلام|حرم حضرت معصومه]] (علیهاالسلام) به خاک سپرده شد.
  
ايشان‌ بارها و بارها در خطبه‌هاي‌ [[نماز جمعه‌]] و ديگر سخنراني‌ها، مردم‌ را به‌ حضور پرشور در جبهه‌هاي‌ جنگ‌ و كمك‌ به‌ رزمندگان‌ دلير اسلام‌ فراخواند و خود نيز از حمايت‌ مادي‌ و معنوي‌ رزم‌‌آوران‌ دفاع‌ مقدس‌ دريغ‌ نورزيد. همچنين‌ آيت الله‌ ملكوتي‌ در دوره اول‌ و دوم‌ مجلس‌ خبرگان‌ رهبري‌، به‌ نمايندگي‌ از طرف‌ مردم‌ آذربايجان‌ شرقي‌ عضويت‌ داشت‌ و خدمات‌ شاياني‌ را در اين‌ عرصه‌ نيز به‌ انجام‌ رساند.
+
==منابع==
  
آيت الله‌ ملكوتي‌ در سال‌ 1373، با دعوت‌ برخي‌ بزرگان‌ [[حوزه‌ علميه‌]] [[قم‌]] و نيز موافقت‌ مقام‌ معظم‌ رهبري‌ از تبريز به‌ قم‌ آمد و با بر پا كردن‌ درس‌ خارج‌ فقه‌ و اصول‌، بسياري‌ از طلاب‌ علوم‌ ديني‌ را شيفته درس‌ خويش‌ ساخت‌ و بدين‌ وسيله‌، سيره علما و دانشمندان‌ اين‌ حوزه‌ سترگ‌ را پاس‌ داشت‌.
+
*[http://www.jameehmodarresin.org/index.php?option=com_content&task=view&id=63&Itemid=185 پایگاه اطلاع رسانی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم]
  
==منبع==
+
==آرشیو عکس و تصویر==
[http://www.jameehmodarresin.org/index.php?option=com_content&task=view&id=63&Itemid=185 پایگاه اطلاع رسانی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم]
+
<gallery mode="packed" heights="170">
 +
پرونده:مسلم ملکوتی (2).jpg|مسلم ملکوتی در جوانی در [[نجف]] اشرف
 +
پرونده:مسلم ملکوتی (1).jpg|مسلم ملکوتی به همراه دوستان جوان طلبه
 +
پرونده:مسلم ملکوتی (3).jpg|alt=آیت الله ملکوتی و امام خمینی|[[امام خمینی|سید روح الله موسوی مصطفوی خمینی]] و مسلم ملکوتی
 +
پرونده:محمد فاضل لنكرانی (999).jpg|از راست: [[ابراهیم امینی]]، [[سید مهدی روحانی|سید مهدی حسینی روحانی]]، [[ناصر مکارم شیرازی]]، ناشناس، محمد محمدی دعوی سرایی (محمدی گیلانی)، ناشناس، سید ابوالفضل موسوی تبریزی، مسلم ملکوتی، محمد صادق صادقی گیوی (خلخالی)،  [[سید رضا بهاءالدینی]]، احمد بیگدلی آذری قمی، [[آیت الله محمدفاضل لنکرانی|محمد موحدی (فاضل لنكرانی)]]، [[محسن حرم پناهی]] و ناشناسان
 +
پرونده:سيد ابوالحسن مولانا (24).jpg|از راست: سید ابوالقاسم مولانا، سید مصطفی مولانا، روحانی، سید تقی آل هاشم، سید حسین موسوی، سيد ابوالحسن مولانا، مسلم ملکوتی
 +
پرونده:مسلم ملکوتی (44).jpg|از راست: سید روح الله خاتمی، علی اکبر فیض آلنی (مشکینی)، مسلم ملکوتی، [[حسینعلی منتظری نجف آبادی|حسین علی منتظری]] و سید جلال الدین طاهری
 +
پرونده:ابوالقاسم خزعلی (13).jpg|مسلم ملکوتی در جمع اعضای اولین دوره خبرگان رهبری
 +
پرونده:مسلم ملکوتی (5).jpg|از راست: علی اکبر فیض آلنی (مشکینی)، سید علی قاضی عسکر، سید روح الله خاتمی، [[سید علی حسینی خامنه ای]] و مسلم ملکوتی
 +
پرونده:مسلم ملکوتی (4).jpg|شهید علی صیاد شیرازی و مسلم ملکوتی
 +
پرونده:ابوالقاسم خزعلی (15).jpg|alt=آیت الله ملکوتی و رهبری|از راست: سید مهدی یثربی، [[یوسف صانعی]]، [[حسین نوری همدانی]]، مسلم ملکوتی، سید روح الله خاتمی، [[سید عبدالکریم موسوی اردبیلی|میرکریم موسوی کریمی]] (عبدالکریم موسوی اردبیلی)، علی اکبر فیض آلنی (مشکینی)، [[اکبر هاشمی رفسنجانی|اکبر هاشمی بهرمانی (رفسنجانی)]]، سید علی حسینی خامنه ای، [[احمد جنتی]] و [[ابوالقاسم خزعلی]]
 +
پرونده:مسلم ملکوتی (6).jpg|مسلم ملکوتی در منزل شخصی
 +
پرونده:مسلم ملکوتی (66).jpg|از راست: [[محمدعلی علوی گرگانی|سید محمدعلی علوی حسینی گرگانی]]، [[عبدالله جوادی آملی]]، مسلم ملکوتی و سید علی حسینی خامنه ای
 +
پرونده:مسلم ملکوتی (13).jpg|از راست: مسلم ملکوتی، [[جعفر سبحانی]]، حسین نوری همدانی و محمد محمدی گلپایگانی
 +
پرونده:مسلم ملکوتی (11).jpg|تشییع پیکر مسلم ملکوتی در [[قم]]
 +
پرونده:مسلم ملکوتی (12).jpg|اقامه نماز میت مسلم ملکوتی توسط جعفر سبحانی
 +
</gallery>
 +
{{سنجش کیفی
 +
|سنجش=شده
 +
|شناسه= خوب
 +
|عنوان بندی مناسب= خوب
 +
|کفایت منابع و پی نوشت ها= خوب
 +
|رعایت سطح مخاطب عام= خوب
 +
|رعایت ادبیات دانشنامه ای= خوب
 +
|جامعیت= خوب
 +
|رعایت اختصار= خوب
 +
|سیر منطقی= خوب
 +
|کیفیت پژوهش= خوب
 +
|رده=دارد
 +
}}
  
[[رده: علمای معاصر]]
+
[[رده:علمای معاصر|ملکوتی،مسلم]]
 
[[رده:ائمه جمعه]]
 
[[رده:ائمه جمعه]]
 
[[رده:فقیهان]]
 
[[رده:فقیهان]]
 
[[رده:مبارزان علیه پهلوی]]
 
[[رده:مبارزان علیه پهلوی]]
 
[[رده:خطیبان]]
 
[[رده:خطیبان]]
 +
[[رده:مدفونین در حرم حضرت معصومه (س)]]
 +
[[رده: مقاله های مرتبط به دانشنامه]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۲ اکتبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۰:۵۹

آیت الله‌ مسلم‌ ملکوتی (۱۳۰۳- ۱۳۹۳ ش)، از روحانیان و اساتید برجسته حوزه علمیه و از شاگردان امام خمینی و علامه طباطبایی بود. او پیش‌ از انقلاب‌ به عضویت‌ در جامعه‌ مدرسین‌ حوزه علمیه قم در آمد و نیز به مبارزه و افشاگری علیه رژیم پهلوی پرداخت. آیت الله‌ ملکوتی‌ در سال‌ ۱۳۶۰، توسط امام‌ خمینی‌ به‌ عنوان‌ امام‌ جمعه‌ تبریز برگزیده شد و همچنین‌ به‌ نمایندگی‌ از طرف‌ مردم‌ آذربایجان‌ شرقی‌، در دوره اول‌ و دوم‌ مجلس‌ خبرگان‌ رهبری‌ عضویت‌ داشت‌.

۲۲۰px
نام کامل مسلم‌ ملکوتی
زادروز ۱۳۰۳ شمسی
زادگاه تبریز
وفات ۱۳۹۳ شمسی
مدفن قم، حرم حضرت معصومه

Line.png

اساتید

امام‌ خمینی، علامه‌ طباطبایی، سید ابوالقاسم‌ خویی‌، سید محسن‌ حکیم‌،...

شاگردان

سید ابوالقاسم حصاری ارموی، شیخ محمود لطیفی،...

آثار

الربا فی‌ التشریع‌ الاسلامی‌، المحاکمات‌، شرح‌ کفایة‌ الاصول‌، حاشیه‌ بر اسفار اربعه، الفرق‌ بین‌ الدین‌ والعلم‌ والفلسفه‌، مناسک‌ حج‌،...


این مدخل از دانشنامه هنوز نوشته نشده است.

Icon-computer.png
محتوای فعلی مقاله یکی از پایگاه های معتبر متناسب با عنوان است.

(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)


تحصیل‌ و استادان‌

میرزا مسلم‌ ملکوتی‌، در پانزدهم‌ خرداد سال‌ ۱۳۰۳ در حومه شهرستان‌ سراب‌، واقع‌ در ۱۳۰ کیلومتری‌ تبریز به‌ دنیا آمد.

وی‌، با فراگرفتن‌ قرآن‌ مجید در زادگاه‌ خود به‌ سراب‌ آمد و در آنجا به‌ فراگیری‌ کتاب‌های‌ متداول‌ ادبی‌ حوزه‌ علمیه‌، همانند جامع‌ المقدمات‌، سیوطی، مغنی‌، مطوّل‌، منطق‌ و اصول‌ فقه‌ پرداخت‌ و در هفده‌ سالگی‌ برای‌ ادامه تحصیل‌، به‌ تبریز رفت‌.

در حوزه‌ علمیه‌ تبریز، به‌ مدت‌ چهار سال‌ اقامت‌ داشت‌ و از محضر استادان‌ گرانمایه‌ آن‌ دیار همچون‌ آیت الله‌ سید مهدی‌ انگجی‌، آیت الله‌ میرزا فتاح‌ شهیدی‌ و آیت الله‌ میرزا محمود دوزدوزانی‌ بهره‌ برد و کتاب‌های‌ شرح‌ لمعه‌، رسائل‌، مکاسب‌ و کفایة‌ الاصول‌ را به‌ پایان‌ رساند. ایشان‌ در طی‌ این‌ سال‌ها، کتاب‌هایی‌ را که‌ پیش‌تر فراگرفته‌ بود، به‌ طلابی‌ که‌ تازه‌ وارد حوزه‌ شده‌ بودند، تدریس‌ می‌کرد.

با اتمام‌ دوره‌ سطح‌، در سال‌ ۱۳۲۱ به‌ منظور ادامه تحصیل‌ و بهره‌گیری‌ از محضر عالمان‌ و دانشمندان‌ قم‌، بدانجا روانه‌ شد. از نخستین‌ روزهای‌ سکونت‌ در شهر قم‌، به‌ جدّ و جهد در درس‌ بزرگان‌ حوزه‌ علمیه‌ حاضر شد و در علوم‌ معقول‌ و منقول‌، از محضر بزرگانی‌ چون‌ امام‌ خمینی و علامه‌ طباطبایی بهره‌ برد. سپس‌ به‌ حوزه‌ علمیه‌ مشهد عزیمت‌ کرد و ضمن‌ انس‌ با آستان‌ ملکوتی‌ علی‌ بن‌ موسی‌ الرضا علیه السلام از درس‌ بزرگان‌ آن‌ دیار، همچون‌ آیت الله‌ میرزا مهدی‌ اصفهانی‌ استفاده‌ نمود.

شوق‌ فراگیری‌ علوم‌ دینی‌، آیت الله‌ ملکوتی‌ را در سال‌ ۱۳۳۴ به‌ سمت‌ نجف‌ اشرف‌ کشاند. انوار علوی‌ چنان‌ بر سر ایشان‌ سایه‌ افکند که‌ توانست‌ در آن‌ دیار، به‌ درس‌ بزرگانی‌ چون‌ آیت الله‌ سید ابوالقاسم‌ خویی‌ و آیت الله‌ سید محسن‌ حکیم‌ راه‌ یابد و کسب‌ فیض‌ نماید؛ همچنین‌ در این‌ مدت‌ از تربیت‌ شاگردان‌ ممتاز در فقه‌، اصول‌، فلسفه‌، کلام‌، ریاضی‌ و... غافل‌ نماند.

اقامت‌ دوازده‌ ساله‌ ایشان‌ در نجف‌، در سال‌ ۱۳۴۶ به‌ پایان‌ رسید و ایشان‌ برای‌ سپری‌ کردن‌ اوقات‌ فراغت‌ در تابستان‌، به‌ ایران‌ آمد. با به‌ پایان‌ رسیدن‌ تابستان‌، بار دیگر قصد نجف‌ اشرف‌ نمود؛ اما درگیری‌های‌ آن‌ روز دولت‌ ایران‌ و عراق‌ که‌ به‌ ناامن‌ شدن‌ مرزها انجامیده‌ بود، او را از تصمیم‌ خود بازداشت‌ و دیگر باز، عازم‌ شهر مقدس‌ قم‌ شد.

آیت الله‌ ملکوتی‌، با ورود به‌ شهر قم‌، تدریس‌ فقه‌ و اصول‌ را آغاز کرد که‌ با استقبال‌ فراوان‌ طلاب‌ مستعد روبرو شد و نیز ایشان‌ در کنار آن‌ به‌ تدریس‌ فلسفه‌ می‌پرداخت‌.

فعالیت‌های‌ علمی‌

تدریس‌:

آیت الله‌ مسلم‌ ملکوتی‌ طبق‌ سنت‌ حوزه‌های‌ علمیه‌، همزمان‌ با تحصیل‌، به‌ تدریس‌ دروس‌ به‌ طلاب‌ بعد از خود می‌پرداخت‌ و در فقه‌ و اصول‌، فلسفه‌، کلام‌، هیأت‌، ریاضی‌ و... صاحب‌ شاگردانی‌ زبده‌ بود و سه‌ حوزه‌ قم‌، نجف‌ و مشهد خاطره سال‌ها تدریس‌ ایشان‌ را در ذهن‌ دارد. سید ابوالقاسم حصاری ارموی و حاج شیخ محمود لطیفی از جمله شاگردان آیت‌الله ملکوتی هستند.

تألیفات‌:

  • ۱. الربا فی‌ التشریع‌ الاسلامی‌؛
  • ۲. مسجد، مسجد شد (تاریخ‌ مصلای امام خمینی تبریز)؛
  • ۳. المحاکمات‌ (نقد و بررسی‌ نظریات‌ مرحوم‌ میرزای‌ نایینی‌ و مقایسه‌ آن‌ با نظریات‌ دیگر علما)؛
  • ۵. یک‌ دوره‌ اصول‌ مدون‌؛
مسجد، مسجد شد - یکی از آثار آیت الله ملکوتی
  • ۷. حاشیه‌ بر شفا؛
  • ۸. الامن‌ العالم‌ فی‌ الاسلام‌ او الامر بالمعروف‌ و النهی‌ عن‌ المنکر؛
  • ۱۰. المنافقون‌ فی‌ القرآن‌ والسنة‌ والتاریخ‌؛
  • ۱۱. الفرق‌ بین‌ الدین‌ والعلم‌ والفلسفه‌؛
  • ۱۲. رساله توضیح‌ المسائل‌؛
  • ۱۴. مقتل‌ الامام‌ الحسین‌ علیه السلام؛
  • ۱۶. کتاب الصلوة‌؛
  • ۱۷. الحدود والدیات‌؛
  • ۱۸. رقبات‌ موقوفه‌ طبق‌ وقف‌‌نامه‌.

فعالیت‌های‌ اجتماعی و سیاسی‌

زندگی‌ آیت الله‌ ملکوتی‌ همچون‌ بسیاری‌ دیگر از علمای‌ راستین‌ با مبارزات‌ و فعالیت‌های‌ سیاسی‌ بسیاری‌ همراه‌ بود. در زمان‌ سلطه‌ حکومت‌ ستم‌شاهی‌، ایشان‌ لحظه‌ای‌ از مبارزه‌ با آن‌ رژیم‌ سرباز نزد و حتی‌ دیگران‌ را به‌ فعالیت‌ و مبارزه‌ بر ضد شاه‌ تشویق‌ می‌کرد. آیت الله‌ مسلم‌ ملکوتی‌ با تأسیس‌ کتابخانه‌ و صندوق‌ قرض‌ الحسنه‌ المهدی‌ در شهر سراب‌، زادگاه‌ خود، بر آن‌ شد که‌ با جذب‌ جوانان‌ متدین‌، آن‌ها را برای‌ مبارزه‌ بر ضد رژیم‌ شاه‌ منسجم‌ و متشکل‌ سازد و در ضمن‌، مبانی‌ اعتقادات‌ آن‌ها را نیز تقویت‌ کند.

از فعالیت‌های‌ دیگر ایشان‌ در پیش‌ از انقلاب‌، عضویت‌ در جامعه‌ مدرسین‌ حوزه‌ علمیه‌ قم‌ بود. در آن‌ روزگار، جلسات‌ جامعه‌ مدرسین‌ به‌ صورت‌ مخفی‌ و در خانه افراد عضو، برگزار می‌شد. آیت الله‌ ملکوتی‌ با حضور مستمر در جلسات‌ جامعه‌ مدرسین‌، امضای‌ نامه‌های‌ آن‌ مرکز در حمایت‌ از نهضت‌ امام‌ خمینی و تبادل‌ نظر با گروه‌ها و جناح‌های‌ سیاسی‌ برای‌ وحدت‌ هر چه‌ بیشتر، نام‌ خود را در شمار یاران‌ باوفای‌ انقلاب‌ و امام‌ رقم‌ می‌زد. افشاگری‌های‌ ایشان‌ در آن‌ سال‌ها، باعث‌ شده‌ بود که‌ ساواک‌ بارها ایشان‌ را در قم‌ و آذربایجان‌ تحت‌ تعقیب‌ قرار دهد. حضرت‌ آیت الله‌ ملکوتی‌، در سال‌های‌ مبارزه‌ بر ضد رژیم‌ با تبعیت‌ و پیروی‌ محض‌ از فرمان‌های‌ حضرت‌ امام‌ خمینی‌ در برابر گروه‌ها و دسته‌های‌ انحرافی‌ و التقاطی‌ ایستاد و بر اسلامی‌ بودن‌ حرکت‌، پافشاری‌ نمود.

فعالیت‌های‌ سیاسی‌ ایشان‌ به‌ پیش‌ از انقلاب‌ محدود نشد. با پیروزی‌ انقلاب‌ شکوهمند اسلامی‌ ایران‌ در بهمن‌ ۱۳۵۷، حضور سبز و پرصلابت‌ ایشان‌ در عرصه‌های‌ گوناگون‌ انقلاب‌ به‌ بسیاری‌ از مبارزان‌، امید می‌بخشید. ایشان‌ با شرکت‌ مستمر در دفتر استفتائات‌ امام‌ به‌ مستحکم‌ کردن‌ پیوند امام‌ و امت‌ و نیز به‌ حل‌ مشکلات‌ فقهی‌ مردم‌ می‌پرداخت‌ و نیز به‌ نمایندگی‌ از طرف‌ امام‌ برای‌ حل‌ مشکلات‌ مردم‌ آذربایجان‌ و زنجان‌، به‌ آن‌ دیار شتافت‌.

با شهادت‌ آیت الله‌ مدنی‌، امام‌ جمعه‌ تبریز در سال‌ ۱۳۶۰، امام‌ خمینی‌ آیت الله‌ ملکوتی‌ را به‌ نمایندگی‌ خود در آذربایجان‌ و نیز به‌ عنوان‌ امام‌ جمعه‌ تبریز برگزید. تبریز در آن‌ سال‌ها دست‌ خوش‌ نزاع‌ها و تحریک‌ گروهک‌های‌ ضدنظام‌ برای‌ ایجاد یأس‌ از انقلاب‌ اسلامی‌ بود. آیت الله‌ ملکوتی‌ با افشای‌ این‌ دسیسه‌ها و دعوت‌ مردم‌ و گروه‌های‌ هوادار انقلاب‌ به‌ وحدت‌ و یکپارچگی‌، دشمنان‌ را از رسیدن‌ به‌ اهداف‌ خود مأیوس‌ نمود.

ایشان‌ بارها و بارها در خطبه‌های‌ نماز جمعه‌ و دیگر سخنرانی‌ها، مردم‌ را به‌ حضور پرشور در جبهه‌های‌ جنگ‌ و کمک‌ به‌ رزمندگان‌ دلیر اسلام‌ فراخواند و خود نیز از حمایت‌ مادی‌ و معنوی‌ رزم‌‌آوران‌ دفاع‌ مقدس‌ دریغ‌ نورزید. همچنین‌ آیت الله‌ ملکوتی‌ در دوره اول‌ و دوم‌ مجلس‌ خبرگان‌ رهبری‌، به‌ نمایندگی‌ از طرف‌ مردم‌ آذربایجان‌ شرقی‌ عضویت‌ داشت‌ و خدمات‌ شایانی‌ را در این‌ عرصه‌ نیز به‌ انجام‌ رساند.

آیت الله‌ ملکوتی‌ در سال‌ ۱۳۷۳، با دعوت‌ برخی‌ بزرگان‌ حوزه‌ علمیه‌ قم‌ و نیز موافقت‌ مقام‌ معظم‌ رهبری‌، از تبریز به‌ قم‌ آمد و با بر پا کردن‌ درس‌ خارج‌ فقه‌ و اصول‌، بسیاری‌ از طلاب‌ علوم‌ دینی‌ را شیفته درس‌ خویش‌ ساخت‌ و بدین‌ وسیله‌، سیره علما و دانشمندان‌ این‌ حوزه‌ سترگ‌ را پاس‌ داشت‌.

وفات

مرحوم آیت الله‌ مسلم‌ ملکوتی‌، سرانجام در سال ۱۳۹۳ شمسی در تهران دار فانی را وداع گفت و پیکر مطهر ایشان پس از انتقال به قم و اقامه نماز توسط آیت‌الله سبحانی، در حرم حضرت معصومه (علیهاالسلام) به خاک سپرده شد.

منابع

آرشیو عکس و تصویر