کتاب العروس (کتاب)

نویسنده	جعفر بن احمد قمی
موضوع	احادیث شیعه
زبان	عربی
تعداد جلد	۱
مصحح	محمد حسینی نیشابوری

کتاب «العَروس» از آثار جعفر بن احمد بن على قمى، محدث‌ و فقیه‌ امامی قرن ۴ قمری، شامل روایاتی در فضائل و اعمال روز جمعه است. این رساله در مجموعه‌ای با عنوان «جامع الأحادیث» به همراه پنج کتاب دیگر باقی مانده از مؤلف، به چاپ رسیده است.

مؤلف

«ابومحمد جعفر بن‌ احمد بن‌ علی‌ قمی‌» معروف به «ابن رازی»، محدث‌ و فقیه‌ امامی در قرن ۴ قمری و از مشایخ شیخ صدوق است. شیخ صدوق در کتاب‌های مختلف خود از او روایت نقل کرده و در همه آن‌ها او را فقیه توصیف نموده و از خداوند برای او طلب رضایت می‌‌کند.

ابن رازی کتابهای حدیثی بسیاری تألیف کرده، اما بسیاری از آنها از بین رفته است. اثر معروف او با نام «جامع الأحادیث» به همراه پنج کتاب دیگر باقی مانده از او در یک مجموعه به چاپ رسیده است، که آنها عبارتند از: العروس، الغایات، المسلسلات، النوادر الاثر فی علی خیرالبشر و الاعمال المانعة من دخول الجنة.

معرفی کتاب

کتاب "العروس" در مجموعه "جامع ‌الأحادیث" به همراه پنج رساله دیگر مصنف (جعفر بن‌ احمد قمی‌) منتشر شده است. این کتاب، شامل ۲۳ صفحه و ۴۲ باب، در فضائل و اعمال روز جمعه فراهم شده است.

مصنف، در آغاز "العروس" -در پاسخ کسی که درخواست تألیف این رساله را کرده- مى نویسد: «خدا عمرت دهد! پرسیدى آیا روز جمعه عبادتى ـ به جز برنامه سایر روزها ـ دارد؟ خدا خوبى ها را به تو تعلیم نماید؛ بدان که خداوند جمعه را ویژگی هاى فراوانى داده و برترى اش را بر سایر روزها به عبادت قرار داده است و آن را همانند عروس پا به حجله، آراسته است. من شمّه اى را یادآور مى شوم تا تذکرى باشد براى عبادتش و معرفى براى فضیلتش. و بدین سبب نام "عروس" بر آن نهادم که از امام صادق علیه السلام براى ما روایت شده: قیامت که فرارسد، خدا روزها را به صورت هایى برمى انگیزاند که مردم آن ها را مى شناسند؛ آن گاه جمعه را پیشاپیش آن ها مبعوث مى کند، بسان عروسى باجمال و کمال که راهى خانه شوهرى دیندار و ثروتمند است».

و نیز حضرت فرمود: «جمعه بر دروازه بهشت مى ایستد و روزها پشت سرش؛ تنها براى کسى شهادت مى دهد و شفاعت مى کند که بر محمد و آلش زیاد صلوات فرستد». پرسیدند: چقدرش زیاد به حساب مى آید و چه وقتش برتر است؟ فرمود: «صدبار، و بهتر است پس از نماز عصر باشد». راوى پرسید: چگونه انجام دهم؟ حضرت فرمود: «بگو: اللهم صلّ على محمد و آل محمد و عجّل فرجهم».

در این کتاب آمده است: از امام صادق علیه السلام روایت است: «هر کس شب جمعه براى ده نفر از برادرانش که مرده اند دعا کند، خداوند بهشت را براى او مقرر مى دارد. و فرمود: صدقه در شب و روز جمعه برابر است. و فرمود: شب جمعه نیز در فضیلت، با روز جمعه برابر است».

مرحوم محدث قمى درباره این کتاب مى گوید: «...کتاب شریفى است. خودم آن را استنساخ کردم و مى خواهم مطالب آن را در کتابم "صحائف النور فی عمل الأیام والأسابیع والشهور" بیاورم».

همه روایات این اثر بی سند است و رازی به ذکر لفظ معصوم یا راوی از معصوم بسنده کرده است. به گفته مؤلف، او برخی روایات این کتاب را در اثر دیگرش «فضل الجمعة» نیز آورده است و از این که او یادآور مى شود: «همین اخبار را در فضل الجمعة آورده ام»، بدست مى آید که کتاب دیگرى نیز درباره جمعه داشته، اما اکنون در دست نیست.

منابع

• "نقد و بررسی جامع الاحادیث به همراه پنج رساله دیگر"، علی مختاری، علوم حدیث، شماره ۲، زمستان ۱۳۷۵.
• "ابومحمد جعفر بن احمد ایلاقی قمی"، ستارگان حرم، عباسعلی مردی قشلاقی، ج ۱۳، ص ۶۶-۸۸.
• "رازی، جعفر بن احمد"، دانشنامه جهان اسلام.