قاموس قرآن: إِرب: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
جز (سید مهدی خدایی صفحهٔ إِرب را به قاموس قرآن: إِرب منتقل کرد)
(ویرایش)
سطر ۱: سطر ۱:
[[ارب]]: حاجت.  
+
«إرب» به معنای حاجت و نیاز است. از این ماده فقط دو بار در [[قرآن|قرآن کریم]] آمده است.
از اين ماده فقط دو بار در قرآن آمده است و هر دو بمعني حاجت و نياز است.يكي {{متن قرآن|««أَوِ التّٰابِعِينَ غَيْرِ أُولِي الْإِرْبَةِ مِنَ الرِّجٰالِ»»}} <ref>(نور 31)</ref> كه گفته‌اند: مراد كساني هستند كه بنكاح حاجت و نياز ندارند. ديگري در آيۀ {{متن قرآن|«وَ لِيَ فِيهٰا مَآرِبُ أُخْريٰ»}} <ref>(طه 18)</ref> كه موسي بخدا عرض كرد: مرا در آن عصا حاجت‌هاي ديگري است. در مجمع البيان گويد: [[مآرب]] يعني حوائج مفرد آن مأربة است. راغب گفته: ارب احتياج شديدي است كه در دفع آن بحيله متوسل شوند در لغت معاني ديگري هم دارد ولي در قرآن مجيد بكار نرفته است. در [[نهج البلاغه]] خطبۀ 203 فرموده: «و اللّٰه ما كانت لي في الخلافة رغبة و لا في الولاية [[إربة]]»
 
  
==آیاتی که این واژه در آنها به کار رفته است==
+
== إرب در لغت ==
 +
[[راغب اصفهانی|راغب]] گفته: «إرب» احتیاج شدیدی است که در دفع آن بحیله متوسل شوند. در مورد آیه: {{متن قرآن|«أَوِ التّٰابِعِینَ غَیرِ أُولِی الْإِرْبَةِ مِنَ الرِّجٰالِ»}}<ref>(نور، ۳۱)</ref> گفته‌اند: مراد کسانی هستند که به [[نکاح|نکاح]] حاجت و نیاز ندارند. و در آیۀ {{متن قرآن|«وَ لِی فِیهٰا مَآرِبُ أُخْریٰ»}}<ref>(طه، ۱۸)</ref> که [[حضرت موسی علیه السلام|حضرت موسی]] بخدا عرض کرد: مرا در آن عصا حاجت‌های دیگری است. صاحب [[مجمع البیان (کتاب)|مجمع البیان]] گوید: مآرب یعنی حوائج، مفرد آن مأربة است. در لغت معانی دیگری هم دارد ولی در [[قرآن|قرآن مجید]] بکار نرفته است.
  
===أُولِي الْإِرْبَةِ===
+
[[امام علی علیه السلام|امام علی]] (علیه السلام) در [[نهج البلاغه]] خطبۀ ۲۰۳ فرموده است: «و اللّٰه ما کانت لی فی الخلافة رغبة و لا فی الولایة إربة». به خدا سوگند من به [[خلافت]] رغبتی ندارم و مرا به ولایت و حکومت احتیاجی نیست.
*وَ قُلْ لِلْمُؤْمِناتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِنَّ وَ يَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَ لا يُبْدينَ زينَتَهُنَّ إِلاَّ ما ظَهَرَ مِنْها وَ لْيَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلى‌ جُيُوبِهِنَّ وَ لا يُبْدينَ زينَتَهُنَّ إِلاَّ لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آبائِهِنَّ أَوْ آباءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ أَبْنائِهِنَّ أَوْ أَبْناءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ إِخْوانِهِنَّ أَوْ بَني‌ إِخْوانِهِنَّ أَوْ بَني‌ أَخَواتِهِنَّ أَوْ نِسائِهِنَّ أَوْ ما مَلَكَتْ أَيْمانُهُنَّ أَوِ التَّابِعينَ غَيْرِ [[أُولِي الْإِرْبَةِ]] مِنَ الرِّجالِ أَوِ الطِّفْلِ الَّذينَ لَمْ يَظْهَرُوا عَلى‌ عَوْراتِ النِّساءِ وَ لا يَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِيُعْلَمَ ما يُخْفينَ مِنْ زينَتِهِنَّ وَ تُوبُوا إِلَى اللَّهِ جَميعاً أَيُّهَا الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ <ref>(نور31)</ref>
 
  
===مَآرِبُ===
+
==واژه إرب در قرآن==
*قالَ هِيَ عَصايَ أَتَوَكَّؤُا عَلَيْها وَ أَهُشُّ بِها عَلى‌ غَنَمي‌ وَ لِيَ فيها [[مَآرِبُ]] أُخْرى‌ <ref>(18طه)</ref>
+
'''الْإِرْبَةِ:'''
 +
 
 +
*وَ قُلْ لِلْمُؤْمِناتِ یغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِنَّ وَ یحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَ لا یبْدینَ زینَتَهُنَّ إِلاَّ ما ظَهَرَ مِنْها وَ لْیضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلى‌ جُیوبِهِنَّ وَ لا یبْدینَ زینَتَهُنَّ إِلاَّ لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آبائِهِنَّ أَوْ آباءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ أَبْنائِهِنَّ أَوْ أَبْناءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ إِخْوانِهِنَّ أَوْ بَنی‌ إِخْوانِهِنَّ أَوْ بَنی‌ أَخَواتِهِنَّ أَوْ نِسائِهِنَّ أَوْ ما مَلَکتْ أَیمانُهُنَّ أَوِ التَّابِعینَ غَیرِ أُولِی '''الْإِرْبَةِ''' مِنَ الرِّجالِ أَوِ الطِّفْلِ الَّذینَ لَمْ یظْهَرُوا عَلى‌ عَوْراتِ النِّساءِ وَ لا یضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِیعْلَمَ ما یخْفینَ مِنْ زینَتِهِنَّ وَ تُوبُوا إِلَى اللَّهِ جَمیعاً أَیهَا الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّکمْ تُفْلِحُونَ.<ref>(نور، ۳۱)</ref>
 +
 
 +
'''مَآرِبُ:'''
 +
 
 +
*قالَ هِی عَصای أَتَوَکؤُا عَلَیها وَ أَهُشُّ بِها عَلى‌ غَنَمی‌ وَ لِی فیها '''مَآرِبُ''' أُخْرى‌.<ref>(طه، ۱۸)</ref>
  
 
==پانویس==
 
==پانویس==
<references/>
+
<references />
  
 
==منابع==
 
==منابع==
*قاموس قرآن، قرشی بنابی، علی اکبر، تهران: دارالکتب الاسلامیه، 1307
+
 
 +
*[[قاموس قرآن قرشی (کتاب)|قاموس قرآن]]، قرشی بنابی، علی اکبر، تهران: دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۰۷.
 
{{قرآن}}
 
{{قرآن}}
  
 
[[رده:واژگان قرآنی]]
 
[[رده:واژگان قرآنی]]

نسخهٔ ‏۲۲ اکتبر ۲۰۱۹، ساعت ۰۶:۳۲

«إرب» به معنای حاجت و نیاز است. از این ماده فقط دو بار در قرآن کریم آمده است.

إرب در لغت

راغب گفته: «إرب» احتیاج شدیدی است که در دفع آن بحیله متوسل شوند. در مورد آیه: «أَوِ التّٰابِعِینَ غَیرِ أُولِی الْإِرْبَةِ مِنَ الرِّجٰالِ»[۱] گفته‌اند: مراد کسانی هستند که به نکاح حاجت و نیاز ندارند. و در آیۀ «وَ لِی فِیهٰا مَآرِبُ أُخْریٰ»[۲] که حضرت موسی بخدا عرض کرد: مرا در آن عصا حاجت‌های دیگری است. صاحب مجمع البیان گوید: مآرب یعنی حوائج، مفرد آن مأربة است. در لغت معانی دیگری هم دارد ولی در قرآن مجید بکار نرفته است.

امام علی (علیه السلام) در نهج البلاغه خطبۀ ۲۰۳ فرموده است: «و اللّٰه ما کانت لی فی الخلافة رغبة و لا فی الولایة إربة». به خدا سوگند من به خلافت رغبتی ندارم و مرا به ولایت و حکومت احتیاجی نیست.

واژه إرب در قرآن

الْإِرْبَةِ:

  • وَ قُلْ لِلْمُؤْمِناتِ یغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِنَّ وَ یحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَ لا یبْدینَ زینَتَهُنَّ إِلاَّ ما ظَهَرَ مِنْها وَ لْیضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلى‌ جُیوبِهِنَّ وَ لا یبْدینَ زینَتَهُنَّ إِلاَّ لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آبائِهِنَّ أَوْ آباءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ أَبْنائِهِنَّ أَوْ أَبْناءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ إِخْوانِهِنَّ أَوْ بَنی‌ إِخْوانِهِنَّ أَوْ بَنی‌ أَخَواتِهِنَّ أَوْ نِسائِهِنَّ أَوْ ما مَلَکتْ أَیمانُهُنَّ أَوِ التَّابِعینَ غَیرِ أُولِی الْإِرْبَةِ مِنَ الرِّجالِ أَوِ الطِّفْلِ الَّذینَ لَمْ یظْهَرُوا عَلى‌ عَوْراتِ النِّساءِ وَ لا یضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِیعْلَمَ ما یخْفینَ مِنْ زینَتِهِنَّ وَ تُوبُوا إِلَى اللَّهِ جَمیعاً أَیهَا الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّکمْ تُفْلِحُونَ.[۳]

مَآرِبُ:

  • قالَ هِی عَصای أَتَوَکؤُا عَلَیها وَ أَهُشُّ بِها عَلى‌ غَنَمی‌ وَ لِی فیها مَآرِبُ أُخْرى‌.[۴]

پانویس

  1. (نور، ۳۱)
  2. (طه، ۱۸)
  3. (نور، ۳۱)
  4. (طه، ۱۸)

منابع

  • قاموس قرآن، قرشی بنابی، علی اکبر، تهران: دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۰۷.
قرآن
متن و ترجمه قرآن
اوصاف قرآن (اسامی و صفات قرآن، اعجاز قرآن، عدم تحریف در قرآن)
اجزاء قرآن آیه، سوره، جزء، حزب، حروف مقطعه
ترجمه و تفسیر قرآن تاریخ تفسیر، روشهای تفسیری قرآن، سیاق آیات، اسرائیلیات، تاویل، فهرست تفاسیر شیعه، فهرست تفاسیر اهل سنت، ترجمه های قرآن
علوم قرآنی تاریخ قرآن: نزول قرآن، جمع قرآن، شان نزول، کاتبان وحی، قراء سبعه
دلالت الفاظ قرآن: عام و خاص، مجمل و مبین، مطلق و مقید، محکم و متشابه، مفهوم و منطوق، نص و ظاهر، ناسخ و منسوخ
تلاوت قرآن تجوید، آداب قرائت قرآن، تدبر در قرآن
رده ها: سوره های قرآن * آیات قرآن * واژگان قرآنی * شخصیت های قرآنی * قصه های قرآنی * علوم قرآنی * معارف قرآن