فرزندان امام على علیه السلام: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
جز (افزودن محتوا با استفاده از منبع جدید)
(ویرایش)
 
(۱۶ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
با توجه به اختلاف قابل توجهي كه در بين مورخان و نسب شناسان موجود است و بعضي از آنان شمار فرزندان آن بزرگوار را تا پنجاه و سه (53) فرزند رسانده‌اند. مقوله فرزاندن حضرت علی علیه السلام را در دو بخش ذکر میکنیم.
+
{{خوب}}
 +
مورّخان، بر عدد واحدى در تعداد فرزندان [[امام علی علیه السلام|امام على]] علیه السلام اتّفاق ندارند. [[شیخ مفید|شیخ مفید]]، آنان را ۲۷ پسر و دختر مى داند و ابن سعد، تعداد آنان را به ۳۴ نفر مى رساند و مِزّى، آنان را ۳۹ نفر مى شمارد. اختلاف موجود در کتاب هاى تاریخى را مى توان ناشى از تداخل نام ها و [[کنیه|کنیه]] ها و تکرار برخى از آنها دانست.  
  
بخش اول: آن چه كه مشهور بين اصحاب است و تقريباً اكثريّت قريب به اتفاق آن را بيان كرده‌اند.
+
==نام فرزندان امیرالمؤمنین==
بخش دوم: بيان موارد اختلافي.
+
برخی از فرزندان حضرت عبارتند اند:<ref>دانش نامه امیرالمؤمنین،ج ۱ ، ص ۱۵۵</ref>
  
 +
#[[امام حسن]] علیه السلام
 +
#[[امام حسین]] علیه السلام
 +
#[[حضرت زینب]] سلام الله علیها
 +
#زینب صغری که [[ام کلثوم دختر علی بن ابی طالب |ام کلثوم]] لقب داشت.
 +
#محسن (که سقط شده و مادر اینان، [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|فاطمه]] علیها السلام دختر [[پیامبر اسلام|پیامبر]] خداست.)
 +
#[[حضرت عباس علیه السلام|عباس]]
 +
#[[عبدالله بن علی| عبداللّه]]
 +
#[[عثمان بن علی | عثمان]]
 +
#[[جعفر بن علی | جعفر]] (که مادر اینان، [[ام البنین|امّ البنین]] دختر حزام بود و همه آنها همراه [[امام حسین علیه السلام|امام حسین]] علیه السلام در [[کربلا|کربلا]] به شهادت رسیدند.)
 +
#[[محمد بن حنفیه]] (که مادرش خوله دختر جعفر بن قیس بود.)
 +
#ابوبکر<ref>برخى منابع ، نام او را «محمّد اصغر» گفته اند ( الإرشاد : ج ۱ ص ۳۵۴ ، الاختصاص : ص ۸۲ ، تاج الموالید : ص ۹۵ ، العمدة : ص ۳۰) و یک مصدر ، «عبد اللّه » ( مقتل الحسین للخوارزمی : ج ۲ ص ۲۸) </ref> (که مادرش لیلى بود که احتمالاً همان دختر مسعود دارمى است. او همراه امام حسین علیه السلام، در کربلا شهید شد.)
 +
#عبیداللّه (که مادرش لیلى بود. او نیز با امام حسین علیه السلام در کربلا شهید شد.)<ref> برخى منابع ، او را از سپاهیان مصعب بن زبیر مى دانند که در جنگ با مختار کشته شد.((الطبقات الکبرى : ج ۵ ص ۱۱۸ و ج ۳ ص ۱۹ ، أنساب الأشراف : ج ۲ ص ۴۱۲ ، تاریخ الطبری : ج ۵ ص ۱۵۴ ، الکامل فی التاریخ : ج ۲ ص ۴۴۰))</ref>
 +
#محمّد اصغر (که مادرش امّ ولد<ref>کسی را که کنیز باشد و برای صاحبش فرزندی بیاورد ام ولد می گویند. </ref> بود.<ref>أنساب الأشراف ، نام او را «ورقاء» مى داند </ref> او نیز همراه امام حسین علیه السلام در کربلا شهید شد.)
 +
#یحیى (که مادرش [[اسماء دختر عمیس|اسماء بنت عمیس]] بود و در حیات امام على علیه السلام درگذشت.)
 +
#عون (که مادرش اسماء بنت عمیس بود.)
 +
#محمّد اوسط (که مادرش اُمامه بود.)
 +
#عمر (که مادرش امّ حبیب، صهباى تغلبى نام داشت.)<ref>با وجود دعوت امام حسین علیه السلام از او به کربلا نیامد و دیر زمانى زیست و با عبداللّه بن زبیر و حَجّاج ، بیعت کرد .</ref>
 +
#رقیه (که مادرش امّ حبیب، صهباى تغلبى نام داشت. او همسر [[مسلم بن عقیل|مسلم بن عقیل]] بود و از وى سه فرزند داشت که از میان آنان، عبد اللّه در کربلا شهید شد.)
 +
#اُمّ حسن<ref>در کتاب نسب قریش ، او را «امّ الحسین» نامیده اند .</ref> (که مادرش اُمّ سعید بود و ابتدا همسر جعدة بن هبیره، خواهرزاده امام علیه السلام بود و سپس به ازدواج جعفر بن عقیل درآمد و چون جعفر در واقعه کربلا شهید شد، او در زمره اسیران کربلا درآمد.)
 +
#اُمّ هانى (که عبداللّه اکبر، پسر عقیل، با او ازدواج کرد. عبداللّه و پسرش محمّد، همراه امام حسین علیه السلام در کربلا شهید شدند.)
 +
#فاطمه (محمّد بن ابى سعید بن عقیل که همراه امام حسین علیه السلام در کربلا کشته شد، با او ازدواج کرد.)
 +
#زینب صغرا (که محمّد بن عقیل با او ازدواج کرد.)
 +
#میمونه (که عبداللّه بن عقیل با او ازدواج کرد.)
 +
#نفیسه (که عبد اللّه بن عقیل با او ازدواج کرد.)<ref>از متن المجدى فهمیده مى شود که عقیل ، دو پسر به نام عبد اللّه داشته است که برادر بزرگ تر ، همسر میمونه و برادر کوچک تر ، همسر نفیسه بوده است .</ref>
 +
#خدیجه (که عبد الرحمان بن عقیل با او ازدواج کرد.)
 +
#اُمامه (که صَلت بن عبد اللّه بن نوفل بن حارث بن عبد المطّلب با او ازدواج کرد و در حیات امام علیه السلام درگذشت.)
 +
#رَمْله کبرا (که مادرش امّ سعید بود و به همسرى عبد اللّه بن ابى سفیان پسر حارث بن عبد المطّلب درآمد.)
 +
#جُمانه <ref>آمده است که کنیه اش «امّ جعفر» بود .</ref> (که در حیات امام علیه السلام درگذشت.)
 +
#اُمّ سَلَمه
 +
#رقیه صغرا
 +
#امّ کلثوم صغرا<ref>در أنساب الاشراف آمده : کثیر بن عبّاس با او پس از خواهرش یا پیش از او ازدواج کرد .</ref>
 +
#رَمْله صغرا
 +
#اُمّ کرام
 +
#اُمّ جعفر
  
== بخش اول:آن حضرت داراي <I>28 فرزند</I> بودند به نام هاي ==
+
==پانویس==
 
+
{{پانویس}}
# [[امام حسن]] علیه السلام
 
# [[امام حسين]] علیه السلام
 
# [[زينب کبري]] سلام الله علیها
 
# زينب صغري که [[ام کلثوم]] لقب داشت.
 
# محسن (که سقط شده.)
 
# [[محمد حنفيه]]
 
# عمر
 
# رقيه
 
# عباس
 
# جعفر
 
# عثمان
 
# عبدالله
 
# محمداصغر که ابوبکر لقب داشت.
 
# عبيدالله
 
# يحيي
 
# عون
 
# ام الحسن
 
# رمله
 
# نفيسه
 
# زينب صغري
 
# [[ام هاني]]
 
# [[ام الکرام]]
 
# جمانه
 
# امامه
 
# [[ام سلمه]]
 
# ميمونه
 
# خديجه
 
# فاطمه
 
 
 
تاکنون 17 فرزند از فرزندان حضرت علي علیه السلام را ذکر کرده ايم ولي در تاريخ 28 فرزند براي آن حضرت ذکر شده است. ديگر فرزندان ايشان که يا نام مادرشان مشخص نيست و يا کنيز بوده اند عبارتند از:
 
 
 
# ام الحسن
 
# رمله
 
# ابوبکر
 
# عبدالله
 
# [[محمد اوسط]]
 
# خديجه (مادرش کنيز ام ولد بوده.)
 
# ام هاني (مادرش کنيز ام ولد بوده.)
 
# تميمه (مادرش کنيز ام ولد بوده.)
 
# ميمونه (مادرش کنيز ام ولد بوده.)
 
# فاطمه
 
# جمانه، مکني به ام جعفر
 
 
 
== بخش دوم: بيان موارد اختلاقي ==
 
 
 
برخي از مورخان فرزندان ديگري را از همسراني ديگر براي آن حضرت نوشته‌اند، از جمله:
 
1. محمد اوسط، مادر وي اُمامة دختر أبي العاص بن ربيع، كه مادرش دختر رسول الله ـ صلّي الله عليه و آله ـ است. <ref> ابن شهر آشوب، همان، ص 305؛ طبري، همان، ص 154. </ref>
 
2. دختري كه در سنين كودكي از دنيا رفت، مادرش محياة دختري امري القيس كلبي است.<ref> ابن شهر آشوب، همان، ص 305؛ طبري، همان، ص 154. </ref>
 
3. بنا به قولي اسماء بنت عميس از حضرت علي ـ عليه السّلام ـ پسري به نام «عون» نيز به دنيا آورده است.<ref> طبري، همان، ص154؛ ابن شهر آشوب، همان، ص 304. </ref>
 
4. تميمه و ميمونه را هم از دختران حضرت علي ـ عليه السّلام ـ به شمار آورده‌اند، مادران اين دو دختر أمّ ولد (كنيز) بوده‌اند.<ref> ابن شهر آشوب، همان، ص 305؛ البغدادي، ابن خشاب، عبدالله بن نصر؛ تاريخ مواليد الائمه و وفاتهم (مجموعة نفيسه)، متوفاي 567 هـ، مكتبه آيت الله مرعشي نجفي، قم، 1406 هـ، ص 171. </ref>
 
5. نسّابه‌ عمري چهار پسر به نام‌هاي «عباس اصغر، عبدالرحمان عمر اصغر، عثمان اصغر و جعفر اصغر» و يك دختر به نام «امة الله» بدون بيان نام مادر براي حضرت علي ـ عليه السّلام ـ آورده است.<ref> العمري النّسابه، همان، ص 12. </ref>
 
اين اختلاف را با يكي از دو روش زير مي‌توان برطرف كرد:
 
الف. ممكن است بعضي از فرزندان آن حضرت به دو اسم مشهور و خوانده شده باشند.
 
ب. محتمل است مورخاني كه آمار كمتري براي شمار فرزندان آن امام گفته‌اند، برخي از فرزندان حضرت علي ـ عليه السّلام ـ را كه در دوران كودكي و حيات ظاهري آن حضرت از دنيا رفته‌اند، به حساب نياورده باشند.
 
 
 
اين اختلاف را با يكي از دو روش زير مي‌توان برطرف كرد:
 
الف. ممكن است بعضي از فرزندان آن حضرت به دو اسم مشهور و خوانده شده باشند.
 
ب. محتمل است مورخاني كه آمار كمتري براي شمار فرزندان آن امام گفته‌اند، برخي از فرزندان حضرت علي ـ عليه السّلام ـ را كه در دوران كودكي و حيات ظاهري آن حضرت از دنيا رفته‌اند، به حساب نياورده باشند. 
 
 
 
 
 
'''نام فرزندان به روايتي ديگر'''
 
 
 
# حسن
 
# حسين
 
# زينب کبری
 
# زينب صغری که [[کنيه]] ام کلثوم است. ([[شيخ مفيد]] گويد: مادر اين چهار تن [[فاطمه بتول]] دختر پيامبر بزرگ اسلام بوده است.)
 
# ام کلثوم کبری (ابن اثير نام وي را با زينب کبری آورده است.) [[مسعودي]] مي نويسد: مادر حسن، حسين، محسن، ام کلثوم کبری و زينب کبری، [[حضرت فاطمه]] سلام الله علیها دختر پيغمبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم است. مي توان ميان قول مفيد که زينب صغری مکني به ام کلثوم را ذکر کرده و نظر [[ابن اثير]] و مسعودي که وي را ام کلثوم کبری ناميده اند، جمع به عمل آورد و به اين ترتيب که نام وي به نسبت زينب کبری، زينب صغری و به نسبت ام کلثوم صغری که بعدا نام او را ذکر خواهيم کرد و از مادري غير از فاطمه زهرا به دنيا آمده، ام کلثوم کبری بوده است.
 
# محمد اوسط، مادر وي امامه دختر [[ابوالعاص]] بوده است. [[شيخ مفيد]] و مسعودي متذکر نام او نشده اند.
 
# عباس، جعفر، عبدالله، عثمان که همگي جزو [[شهداي کربلا]] بوده اند. مادر اين چهار تن [[ام البنين کلابي]] است که مسعودي وي را ام البنين دختر حزام وحيدية معرفي کرده و عثمان را در شمار اين چهار تن ذکر نکرده است.
 
# محمد اکبر مکني معروف به ابوالقاسم و معروف به [[ابن حنفيه]] که مادر وي [[خوله حنفي]] بوده است.
 
# محمد اصغر مکني معروف به ابوبکر، بعضي از مورخان پنداشته اند که ابوبکر و محمد اصغر نام دو تن از فرزندان علي بوده ولي ظاهرا چنين بر مي آيد که اين هر دو، نام يک تن باشد.
 
# عبدالله و عبيدالله که هر دو در [[کربلا]] به [[شهادت]] رسيده اند. مادر اين دو تن ليلي دختر مسعود نهشيلي است.
 
# يحيي که مادر وي [[اسماء بنت عميس]] است.
 
# عمر و رقيه که دوقلو بوده اند. مادر اين دو ام حبيب، صهبا، دختر ربيعه تغلبي است. عمر هشتاد و پنج سال زندگي کرد.
 
# [[ام الحسن]] و [[رمله کبری]] و [[ام کلثوم صغری]]، مادر ايشان ام سعد دختر [[عروة بن مسعود ثقفي]] است. شيخ مفيد و مسعودي تنها به ذکر نام ام الحسن و رملة بسنده کرده اند و آن را با ذکر کلمه کبری آشکارتر نساخته اند.
 
# دختري که در کودکي جان سپرده است. مادر وي [[مخباة کلبي]] است و شيخ مفيد و مسعودي متذکر نام او نشده اند.
 
# ام هاني
 
# ميمونه
 
# زينب صغری. در [[کتاب عمدة الطالب]] آمده است که مادر وي (زينب صغری) ام ولد (کنيز) بوده و در خانه [[محمد بن عقيل بن ابي طالب]] بسر مي برده است.
 
# رملة صغری، شيخ مفيد و مسعودي از او نام نبرده اند.
 
# رقيه صغری، مسعودي از او يادي نکرده است.
 
# فاطمه
 
# اسامه
 
# خديجه
 
# ام الکرام، مسعودي گويد [[ام الکرام]] همان فاطمه است.
 
# ام سلمه
 
# ام ابيها، مسعودي از او ياد کرده است.
 
# جمانة مکناه به ام جعفر.
 
# نفيسه، درباره نام مادر او پراکنده گويي کرده اند.
 
 
 
 
==منابع==
 
==منابع==
*سید محسن امین، سیره معصومان، جلد 3.
+
*محمد محمدی ری شهری، دانش نامه امیرالمؤمنین، ج ۱، سازمان چاپ و نشر ، ۱۳۸۶.
 +
*محمد بن سعد کاتب واقدى (م ۲۳۰)، طبقات اکبری ج ۳، ترجمه محمود مهدوى دامغانى، تهران، انتشارات فرهنگ و اندیشه، ۱۳۷۴ش.
 +
*شیخ مفید، الارشاد ج ۱، ترجمه مترجم محمدباقر ساعدى خراسانى ، ۱۳۸۰‌.
  
*[http://www.andisheqom.com/Files/faq.php?level=4&id=1710&urlId=853 اندیشه قم]، بازیابی: 23 بهمن 1392.
+
{{رده نما|امام علی علیه السلام|وابستگان امام علی علیه السلام}}
  
[[Category:وابستگان امام علی علیه السلام]]
+
[[رده:امام علی علیه السلام]]
 +
[[رده:وابستگان امام علی علیه السلام]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۰ دسامبر ۲۰۱۹، ساعت ۱۱:۵۴

مورّخان، بر عدد واحدى در تعداد فرزندان امام على علیه السلام اتّفاق ندارند. شیخ مفید، آنان را ۲۷ پسر و دختر مى داند و ابن سعد، تعداد آنان را به ۳۴ نفر مى رساند و مِزّى، آنان را ۳۹ نفر مى شمارد. اختلاف موجود در کتاب هاى تاریخى را مى توان ناشى از تداخل نام ها و کنیه ها و تکرار برخى از آنها دانست.

نام فرزندان امیرالمؤمنین

برخی از فرزندان حضرت عبارتند اند:[۱]

  1. امام حسن علیه السلام
  2. امام حسین علیه السلام
  3. حضرت زینب سلام الله علیها
  4. زینب صغری که ام کلثوم لقب داشت.
  5. محسن (که سقط شده و مادر اینان، فاطمه علیها السلام دختر پیامبر خداست.)
  6. عباس
  7. عبداللّه
  8. عثمان
  9. جعفر (که مادر اینان، امّ البنین دختر حزام بود و همه آنها همراه امام حسین علیه السلام در کربلا به شهادت رسیدند.)
  10. محمد بن حنفیه (که مادرش خوله دختر جعفر بن قیس بود.)
  11. ابوبکر[۲] (که مادرش لیلى بود که احتمالاً همان دختر مسعود دارمى است. او همراه امام حسین علیه السلام، در کربلا شهید شد.)
  12. عبیداللّه (که مادرش لیلى بود. او نیز با امام حسین علیه السلام در کربلا شهید شد.)[۳]
  13. محمّد اصغر (که مادرش امّ ولد[۴] بود.[۵] او نیز همراه امام حسین علیه السلام در کربلا شهید شد.)
  14. یحیى (که مادرش اسماء بنت عمیس بود و در حیات امام على علیه السلام درگذشت.)
  15. عون (که مادرش اسماء بنت عمیس بود.)
  16. محمّد اوسط (که مادرش اُمامه بود.)
  17. عمر (که مادرش امّ حبیب، صهباى تغلبى نام داشت.)[۶]
  18. رقیه (که مادرش امّ حبیب، صهباى تغلبى نام داشت. او همسر مسلم بن عقیل بود و از وى سه فرزند داشت که از میان آنان، عبد اللّه در کربلا شهید شد.)
  19. اُمّ حسن[۷] (که مادرش اُمّ سعید بود و ابتدا همسر جعدة بن هبیره، خواهرزاده امام علیه السلام بود و سپس به ازدواج جعفر بن عقیل درآمد و چون جعفر در واقعه کربلا شهید شد، او در زمره اسیران کربلا درآمد.)
  20. اُمّ هانى (که عبداللّه اکبر، پسر عقیل، با او ازدواج کرد. عبداللّه و پسرش محمّد، همراه امام حسین علیه السلام در کربلا شهید شدند.)
  21. فاطمه (محمّد بن ابى سعید بن عقیل که همراه امام حسین علیه السلام در کربلا کشته شد، با او ازدواج کرد.)
  22. زینب صغرا (که محمّد بن عقیل با او ازدواج کرد.)
  23. میمونه (که عبداللّه بن عقیل با او ازدواج کرد.)
  24. نفیسه (که عبد اللّه بن عقیل با او ازدواج کرد.)[۸]
  25. خدیجه (که عبد الرحمان بن عقیل با او ازدواج کرد.)
  26. اُمامه (که صَلت بن عبد اللّه بن نوفل بن حارث بن عبد المطّلب با او ازدواج کرد و در حیات امام علیه السلام درگذشت.)
  27. رَمْله کبرا (که مادرش امّ سعید بود و به همسرى عبد اللّه بن ابى سفیان پسر حارث بن عبد المطّلب درآمد.)
  28. جُمانه [۹] (که در حیات امام علیه السلام درگذشت.)
  29. اُمّ سَلَمه
  30. رقیه صغرا
  31. امّ کلثوم صغرا[۱۰]
  32. رَمْله صغرا
  33. اُمّ کرام
  34. اُمّ جعفر

پانویس

  1. دانش نامه امیرالمؤمنین،ج ۱ ، ص ۱۵۵
  2. برخى منابع ، نام او را «محمّد اصغر» گفته اند ( الإرشاد : ج ۱ ص ۳۵۴ ، الاختصاص : ص ۸۲ ، تاج الموالید : ص ۹۵ ، العمدة : ص ۳۰) و یک مصدر ، «عبد اللّه » ( مقتل الحسین للخوارزمی : ج ۲ ص ۲۸)
  3. برخى منابع ، او را از سپاهیان مصعب بن زبیر مى دانند که در جنگ با مختار کشته شد.((الطبقات الکبرى : ج ۵ ص ۱۱۸ و ج ۳ ص ۱۹ ، أنساب الأشراف : ج ۲ ص ۴۱۲ ، تاریخ الطبری : ج ۵ ص ۱۵۴ ، الکامل فی التاریخ : ج ۲ ص ۴۴۰))
  4. کسی را که کنیز باشد و برای صاحبش فرزندی بیاورد ام ولد می گویند.
  5. أنساب الأشراف ، نام او را «ورقاء» مى داند
  6. با وجود دعوت امام حسین علیه السلام از او به کربلا نیامد و دیر زمانى زیست و با عبداللّه بن زبیر و حَجّاج ، بیعت کرد .
  7. در کتاب نسب قریش ، او را «امّ الحسین» نامیده اند .
  8. از متن المجدى فهمیده مى شود که عقیل ، دو پسر به نام عبد اللّه داشته است که برادر بزرگ تر ، همسر میمونه و برادر کوچک تر ، همسر نفیسه بوده است .
  9. آمده است که کنیه اش «امّ جعفر» بود .
  10. در أنساب الاشراف آمده : کثیر بن عبّاس با او پس از خواهرش یا پیش از او ازدواج کرد .

منابع

  • محمد محمدی ری شهری، دانش نامه امیرالمؤمنین، ج ۱، سازمان چاپ و نشر ، ۱۳۸۶.
  • محمد بن سعد کاتب واقدى (م ۲۳۰)، طبقات اکبری ج ۳، ترجمه محمود مهدوى دامغانى، تهران، انتشارات فرهنگ و اندیشه، ۱۳۷۴ش.
  • شیخ مفید، الارشاد ج ۱، ترجمه مترجم محمدباقر ساعدى خراسانى ، ۱۳۸۰‌.
این مقاله در رده‌های زیر قرار دارد: