اعراب القرآن الکریم و بیانه (کتاب)

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
اعراب القرآن الکریم و بیانه.jpg
نویسنده محی الدین درویش
موضوع اعراب قرآن
زبان عربی
تعداد جلد ۱۰

اعراب القرآن الکریم و بیانه

«إعرابُ القرآن الکریم و بیانُه»، کتابی است در صرف و نحو و اِعراب قرآن کریم، تألیف مُحی‌الدین درویش (م، ۱۴۰۳ ق)، قرآن‌شناس، نحوی و ادیب سوری. این کتاب شامل یک دوره ترکیب و اعراب تمامی عبارات قرآن، همراه با بیان نکات بلاغی، تفسیری و شأن نزول آیات است.

محتوای کتاب

در مقدمه مختصر کتاب، خلاصه‌ای از اهمیت اعراب و ترکیب قرآن و کوشش علما در این زمینه آمده و تعدادی از مهم‎ترین تألیفات مربوط به آن معرفی شده است و سپس مطالب در ده جلد، سامان یافته است.

محی الدین درویش در این کتاب، فقط به حل مشکلات نحوی اکتفا نکرده، بلکه بحث‎های ادبی و بلاغی و تفسیری را نیز در میان آورده است.

نویسنده به شیوه ترتیبی و تطبیقی و با استناد به منابع اصیل و کهن تفسیری، ادبی، نحوی و تاریخی، ابتدا تعدادی از آیات قرآن را آورده و سپس در درجه اول، بحث لغوی مربوط به آن بخش از آیات را مطرح ساخته و بعد از آن، بخشی تحت عنوان «اعراب» دارد که فقط مسائل نحوی مربوط به همان آیات را حل و فصل می‌کند. سپس بخش دیگری به نام «بلاغت» آورده و در این بخش، وارد بحث‎های زبانی، ‎ادبی و ‎بلاغی می‌شود.

در مواردی که آیه‌ای دارای چندین ترکیب بوده، بخش چهارمی نیز تحت عنوان «فوائد» ترتیب داده است که در آن، وجوه این ترکیبات و بحث‎های تفسیری و اختلاف مفسران و نحویان را مطرح کرده و به شواهد شعری استشهاد می‌کند. در بعضی موارد نیز با عنوان «لمحة تاریخیة»، اسباب نزول و وقایع تاریخی مربوط به نزول آیات را آورده است.

منابع

  • وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، کتابشناسی جهان قرآن کریم، ج۱، ۱۳۸۶.
  • بهاءالدین خرمشاهی، دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ۱۳۷۷.
قرآن
متن و ترجمه قرآن
اوصاف قرآن (اسامی و صفات قرآن، اعجاز قرآن، عدم تحریف در قرآن)
اجزاء قرآن آیه، سوره، جزء، حزب، حروف مقطعه
ترجمه و تفسیر قرآن تاریخ تفسیر، روشهای تفسیری قرآن، سیاق آیات، اسرائیلیات، تاویل، فهرست تفاسیر شیعه، فهرست تفاسیر اهل سنت، ترجمه های قرآن
علوم قرآنی تاریخ قرآن: نزول قرآن، جمع قرآن، شان نزول، کاتبان وحی، قراء سبعه
دلالت الفاظ قرآن: عام و خاص، مجمل و مبین، مطلق و مقید، محکم و متشابه، مفهوم و منطوق، نص و ظاهر، ناسخ و منسوخ
تلاوت قرآن تجوید، آداب قرائت قرآن، تدبر در قرآن
رده ها: سوره های قرآن * آیات قرآن * واژگان قرآنی * شخصیت های قرآنی * قصه های قرآنی * علوم قرآنی * معارف قرآن