آيه آمن الرّسول

آیه 285 و 286 سوره بقره/ 2 كه با عبارت «ءَامنَ الرَّسول» آغاز مى‌شود به این نام شهرت یافته است. منشأ این شهرت، روایات فراوانى است كه از پیامبر صلى الله علیه و آله و امامان معصوم علیهم‌السلام در فضیلت و قرائت آن‌ها نقل شده. مجموع این روایات از عظمت این دو آیه خبر مى‌دهد.

متن آیات

آمَنَ الرَّسُولُ بِمَا أُنزِلَ إِلَيْهِ مِن رَّبِّهِ وَالْمُؤْمِنُونَ كُلٌّ آمَنَ بِاللّهِ وَ مَلآئِكَتِهِ وَ كُتُبِهِ وَ رُسُلِهِ لاَنُفَرِّقُ بَيْنَ أَحَدٍ مِّن رُّسُلِهِ وَ قَالُواْ سَمِعْنَا وَ أَطَعْنَا غُفْرَانَكَ رَبَّنَا وَ إِلَيْكَ الْمَصِيرُ * لاَيُكَلِّفُ اللّهُ نَفْسًا إِلاَّ وُسْعَهَا لَهَا مَا كَسَبَتْ وَ عَلَيْهَا مَا اكْتَسَبَتْ رَبَّنَا لاَتُؤَاخِذْنَا إِن نَّسِينَا أَوْ أَخْطَأْنَا رَبَّنَا وَلاَ تَحْمِلْ عَلَيْنَا إِصْرًا كَمَا حَمَلْتَهُ عَلَى الَّذِينَ مِن قَبْلِنَا رَبَّنَا وَلاَ تُحَمِّلْنَا مَا لاَطَاقَةَ لَنَا بِهِ وَاعْفُ عَنَّا وَاغْفِرْ لَنَا وَارْحَمْنَآ أَنتَ مَوْلاَنَا فَانصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْكَافِرِينَ

[2–285] (مشاهده آیه در سوره)

فضیلت آیات

از پیامبر درباره فضیلت آن نقل شده كه دو آیه آخر بقره، از گنجى در زیر عرش الهى به وى بخشیده شده است.

در روایتى از ابن ‌عباس آمده است كه رسول خدا صلی الله علیه و آله در حالى كه جبرئیل در حضورش بود، صدایى را از بالاى سر خود شنید. جبرئیل با نگاه به آسمان گفت: هم اكنون درى از آسمان باز شد كه تاكنون گشوده نشده بود؛ سپس فرشته‌اى فرود آمد و پیامبر صلى الله علیه و آله را به دو نور، یكى فاتحة‌الكتاب و دیگرى آیات پایانى سوره بقره بشارت داد كه به هیچ پیامبر دیگرى داده نشده بود.

بر پایه برخى روایات، این دو آیه در معراج پیامبر در آسمان هفتم به وى عطا شد. در روایتى كه على بن ‌ابراهیم به سند خود از امام صادق علیه‌السلام نقل كرده، آمده است كه آیه «آمن ‌الرّسول» خطاب دو جانبه و بى‌واسطه خداوند با پیامبر در شب معراج است. در این روایت، امام صادق علیه‌السلام از پیامبر صلى الله علیه و آله نقل مى‌كند: هنگامى كه در معراج به سدرة‌المنتهى رسیدم و تا اندازه دو قوس كمان به او نزدیك شدم، پروردگارم ندا داد: «ءَامنَ الرّسولُ بِما أُنزلَ إِلیهِ مِن رَبّهِ» و من از طرف خود و امتم به خداوند پاسخ دادم: «و‌المُؤمِنونَ كُلٌّ ءَامنَ بِاللّهِ و مَللكَتهِ و كُتبهِ و رُسلهِ لانُفرِّقُ بیَنَ أَحد مِن رُسلِهِ» و گفتم: «سَمِعنا و أَطَعنا غُفرانَكَ رَبَّنا و إِلیكَ المَصِیر»؛ آن‌گاه خداوند فرمود: «لاَیُكِلّفُ اللّهُ نَفسًا إِلاّ وُسعَها لَها ماكَسبَت و عَلیهَا ما اكتَسبَت» و من از خدا خواستم: «رَبَّنا لاَتُؤاخِذنَا إَن نَسِینا أو أَخطَأنا» و خداوند فرمود: پذیرفتم. گفتم: «رَبَّنا ولاَتَحمِل عَلَینا إِصرًا كَماحَملتَهُ عَلى الّذِینَ مِن قَبلِنا» و خداوند این دعا را نیز پذیرفت.

و گفتم «رَبَّنا و لاَتُحمِّلنا مالاَطاقَةَ لَنَا بِهِ واعفُ عَنّا واغفِرلَنا وارحَمنَا أَنتَ مَولَنا فَانصُرنا عَلى‌القَومِ الكَفِرین» و خداوند پاسخ داد: هر آن‌چه را از من خواستى، به تو و امت تو بخشیدم.

آثار تلاوت این آیات

در زمینه آثار و فضیلت قرائت آن، از پیامبر صلى الله علیه و آله نقل شده كه هر كس دو آیه آخر بقره را در شب بخواند، او را كفایت مى‌كند و از امام على علیه‌السلام نقل شده كه هر كس اسلام را دریافته باشد، پیش از قرائت آمن‌الرسول و آیة‌الكرسى نمى‌خوابد.

در روایت دیگرى كه قتاده به طور مرسل از پیامبر نقل كرده، آمده است كه خداوند دو هزار سال پیش از آفرینش آسمان‌ها و زمین، كتابى داشته و دو آیه آخر سوره بقره را از آن فرود آورده است؛ پس اگر آن دو، سه شب در خانه‌اى خوانده شود شیطان به آن نزدیك نمى‌شود؛ 

همچنین از پیامبر صلى الله علیه و آله نقل شده كه این دو آیه را فراگیرید و به دختران و پسرانتان بیاموزید؛ زیرا آن دو هم قرآن و هم دعا است و خشنودى خداى رحمان را در پى دارد.

محتوای آیات

علامه طباطبائی ره که معتقد است هر سوره قرآن غرض و هدفی ویژه به خود دارد این دو آیه را چکیده ای می داند از آنچه که سوره در مقام تبیین آن بوده است با این توضیح که غرض اين سوره بيان اين مطلب است که حق عبادت خداى تعالى اين است كه عبد، به تمامى آنچه او به زبان پيامبرانش بر بندگانش نازل كرده ايمان آورد، بدون اينكه ميان پيامبران او فرقى بگذارند و اين همان چیزی است كه آيه اولى تا كلمه" من رسله" ايفا نموده، و در این سوره قصه هایی آمده است که جریان نعمت های داده شده به بنی اسرائیل از قبیل كتاب و نبوت و ملك و غير آن را بیان می کند و مقابله آنان به اين نعمت‏ها، با عصيان و تمرد و شكستن ميثاقها و كفرو ... و اين همان معنايى است كه ذيل آيه اول و همه آيه دوم به آن اشاره نموده و برای دوری از آن به پناه بردن از آن به خدا اشاره نموده.

منابع

• سید محمود دشتى، دائرةالمعارف قرآن کریم، جلد1، صفحه 419-420.
• تفسیر المیزان، علامه محمد حسین طباطبائی

قرآن
متن و ترجمه قرآن
اوصاف قرآن	(اسامی و صفات قرآن، اعجاز قرآن، عدم تحریف در قرآن)
اجزاء قرآن	آیه، سوره، جزء، حزب، حروف مقطعه
ترجمه و تفسیر قرآن	تاریخ تفسیر، روشهای تفسیری قرآن، سیاق آیات، اسرائیلیات، تاویل، فهرست تفاسیر شیعه، فهرست تفاسیر اهل سنت، ترجمه های قرآن
علوم قرآنی	تاریخ قرآن: نزول قرآن، جمع قرآن، شان نزول، کاتبان وحی، قراء سبعه
	دلالت الفاظ قرآن: عام و خاص، مجمل و مبین، مطلق و مقید، محکم و متشابه، مفهوم و منطوق، نص و ظاهر، ناسخ و منسوخ
تلاوت قرآن	تجوید، آداب قرائت قرآن، تدبر در قرآن
رده ها: سوره های قرآن * آیات قرآن * واژگان قرآنی * شخصیت های قرآنی * قصه های قرآنی * علوم قرآنی * معارف قرآن