آیه 33 انعام
متن آيه
ترجمه آیه
به يقين مى‌‌دانيم كه آنچه مى‌‌گويند تو را سخت غمگين مى‌‌كند در واقع آنان تو را تكذيب نمى‌‌كنند ولى ستمكاران آيات خدا را انكار مى‌‌كنند.
نزول
محل نزول:
این آیه در مکه بر پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله نازل گردیده است. [۱]
شأن نزول:[۲]
حفص بن غیاث البخترى از امام صادق علیه‌السلام روایت كند كه امام به وى فرمود: اى حفص، بر تو باد كه در جمیع امور صابر و شكیبا باشى زیرا خداوند كه محمد صلى الله علیه و آله را مبعوث فرمود وى را به صبر و رفق و مدارا امر نمود و در این باره براى او آیه‌اى نازل كرد، آنجا كه فرماید: «وَاصْبِرْ عَلى ما يَقُولُونَ وَاهْجُرْهُمْ هَجْراً جَمِیلًا».[۳]
و نیز طى آیه دیگرى فرمود: «وَلاتَسْتَوِی الْحَسَنَةُ وَلَاالسَّيِّئَةُ ادْفَعْ بِالَّتِی هِيَ أَحْسَنُ فَإِذَا الَّذِی بَيْنَكَ وَ بَيْنَهُ عَداوَةٌ كَأَنَّهُ وَلِيٌّ حَمِیمٌ».[۴]
رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم بر تمام صدمات و لطماتى كه به او وارد كرده بودند، صبر نمود و همه اذیت و آزارهائى كه از طرف كفار بر او می‌شد، تحمل كرد تا جائى كه تاب تحمل براى وى نمانده بود سپس آیه «وَلَقَدْ نَعْلَمُ أَنَّكَ يَضِیقُ صَدْرُكَ بِما يَقُولُونَ»[۵] نازل گردید.
در عین حال كفار بر شدت آزار خویش افزودند و پیامبر از این حیث زیاد غمگین و دلتنگ شد سپس این آیه براى او نازل گردید و رسول خدا صلى الله علیه و آله باز بر خویش لازم دید كه شكیبائى ورزد و تحمل شدائد را بنماید و در عین حال به یاد خدا باشد تا جائى كه فرمود: بار خدایا من از این همه آزارها و اذیت‌ها كه درباره خودم و اهل و خویشاوندانم از ناحیه كفار وارد مى‌آید، صبر مى‌كنم ولى درباره تكذیب آنها نتوانم صبر كرد سپس خداوند آیه «وَلَقَدْ خَلَقْنَا السَّماواتِ وَالْأَرْضَ وَ ما بَيْنَهُما فِی سِتَّةِ أَيَّامٍ وَ ما مَسَّنا مِنْ لُغُوبٍ»[۶] را نازل فرمود از آن به بعد پیامبر در جمیع حالات صبر و تحمل را پیشه خود قرار داد و خداوند او را بوجود ائمه و پیشوایان از عترت او و نیز صفت صبر و شكیبائى آنان را در شدائد و مصائب و سختى‌ها طى آیه «وَ جَعَلْنا مِنْهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنا لَمَّا صَبَرُوا وَ كانُوا بِآیاتِنا يُوقِنُونَ»[۷] بشارت داد.
سپس امام فرمود: اى حفص صبر و شكیبائى در ایمان به منزله سر در مقابل بدن است.[۸] سدى گوید: در روز جنگ بدر اخنس بن شریق به ابوجهل در خلوت گفت: اى ابوالحكم به من بگوى كه آیا این محمد راست مى‌گوید یا نه؟ ابوجهل در جواب گفت: اگر به تو راست بگویم، باید سوگند یاد كنم كه محمد راستگوى است ولى چون طائفه بنوقصى لواى سقایت و حجابت و نبوت را دارا شدند و از براى قریش چیزى نگذاشتند. اگر در چنین موقعیتى او را تصدیق بنمائیم، ناچار خواهیم شد از او پیروى كنیم در صورتى كه ما هرگز تابع و پیرو بنو عبدمناف نخواهیم شد سپس این آیة نازل گردید.
مقاتل گوید: درباره حارث بن عامر بن نوفل بن عبدمناف بن قصى آمده كه آشكارا رسول خدا صلی الله علیه و آله را تكذیب می‌نمود و او را شاعر و ساحر و مجنون می‌خواند ولى وقتى كه در خلوت اسم پیامبر را مى‌شنید، وى را تصدیق می‌كرد و مى‌گفت: من او را راستگوى می‌دانم و نیز به پیامبر كه می‌رسید، مى‌گفت: ما می‌دانیم آنچه كه مى‌گوئى راست است ولى ما افرادى زبون و ضعیف مى‌باشیم كه اگر با این كیفیت از تو متابعت نمائیم عرب ما را خوار خواهند داشت و ما طاقت این خوارى را نداریم.[۹]
پانویس
- ↑ طبرسی، مجمع البيان في تفسير القرآن، ج 4، ص 421.
- ↑ محمدباقر محقق، نمونه بينات در شأن نزول آيات از نظر شیخ طوسی و ساير مفسرين خاصه و عامه، ص 329.
- ↑ آیه 10 سوره مزمل، (ترجمه)؛ «بر آنچه (یاوه‌هائى) كه (كفار) مى‌گویند شكیبا باش و به طرزى نیكو از آنها دورى كن».
- ↑ آیه 34 سوره فصلت، (ترجمه)؛ «نیكى و بدى (در جهان) برابر نیست (اى پیامبر تو و امت تو) همیشه بدى را به بهترین عمل نیك پاداش بده تا آن كسى را كه دشمن مى‌پندارى با تو دوست گردد».
- ↑ آیه 97 سوره حجر، (ترجمه)؛ «ما می‌دانیم كه از آنچه كه مردم در طعن و تكذیب تو مى‌گویند، دلتنگ مى‌شوى».
- ↑ آیه 39 سوره ق، (ترجمه)؛ «ما آسمان‌ها و زمین و آنچه میان آن‌هاست در شش روز آفریدیم و هیچ گونه رنج و سختى به ما نرسید».
- ↑ آیه 24 سوره سجده، (ترجمه)؛ «و از میان آنان پیشوایان و امامانى قرار دادیم كه مردم را به امر ما راهنمائى نمایند، براى این كه در راه حق صبر كردند و در آیات ما مقام یقین را یافتند».
- ↑ تفاسیر على بن ابراهیم و برهان.
- ↑ تفسیر كشف الاسرار.
منابع
- قرآن کریم، ترجمه محمدمهدی فولادوند.
- محمدباقر محقق، نمونه بينات در شأن نزول آيات از نظر شیخ طوسی و ساير مفسرين خاصه و عامه، انتشارات اسلامی، تهران، 1361 ش.
- فضل بن حسن طبرسی، مجمع البيان في تفسير القرآن، انتشارات ناصرخسرو، تهران، 1372 ش.
پیوندها
