عزالدین حسینی زنجانی

این مدخل از دانشنامه هنوز نوشته نشده است.

محتوای فعلی مقاله یکی از پایگاه های معتبر متناسب با عنوان است.

(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)

آیت‌الله سید عزّالدین حسینی زنجانی (۱۳۰۰-۱۳۹۲ ش)، فقیه اصولی، از مراجع تقلید شیعه معاصر و از شاگردان علامه طباطبایی و امام خمینی بود. ایشان ضمن تدریس دروس حوزوی در زنجان و مشهد و تألیف کتب متعدد، امامت جمعه زنجان و مدیریت مدرسه سید و تولیت مسجد جامع زنجان را به عهده داشته است.


نام کامل	سید عزالدین حسینی موسوی زنجانی
زادروز	۱۳۰۰ شمسی
زادگاه	زنجان
وفات	۱۳۹۲ شمسی
مدفن	مشهد، حرم امام رضا علیه‌السلام

اساتید	آیت‌الله بروجردی، سید محمد حجت کوه‌کمری، امام خمینی، علامه طباطبایی، سید احمد خوانساری، سید ابوالقاسم خویی،...

آثار	راه رستگاری در اخلاق، شرح خطبه حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها، مناسک حج، تفسیر سوره حمد، مطارحات حول معیار الشرک فی القرآن،...

تحصیلات و استادان

سید عزالدین حسینی موسوی زنجانی فرزند آیت الله میرزا محمود حسینی زنجانی، در سال ۱۳۰۰ شمسی در زنجان به دنیا آمد.

تحصیل در زنجان:

وی دوران تحصیل مقدمات، سطح و مقداری از درس خارج را در حوزه علمیه زنجان گذراند؛ برخی اساتید ایشان عبارتند از:

حاج سید رضا جوقینی (جامع المقدمات)؛

سید عبدالصمد غزالی (سیوطی)؛

حاج شیخ مختار لنکرانی (مغنی)؛

حاج شیخ یحیی مدرسی (مطول).

حاج شیخ علی رفاه (شرح لمعه)؛

آیت الله سید احمد مجتهدی زنجانی عموی بزرگوارشان - (قوانین الاصول)؛

آیت الله شیخ حسین دین محمدی (رسائل و مکاسب)؛

آیت الله شیخ عبدالکریم خوئینی (کفایة الاصول).

سید مجتبی موسوی انگورانی (منطق)؛

آیت الله میرزا محمود حسینی زنجانی -والد معظم‌له- (منظومه و اسفار در فلسفه).

خارج اصول مرحوم آیت الله والد از متن کتاب فوائدالاصول اثر مرحوم محقق نائینی تدریس می‌‌شد که ایشان به همراه مرحوم استاد رضا روزبه یک دوره کامل اصول را در این درس شرکت می‌‌فرمودند.
و اما متن خارج فقه؛ کتاب ریاض المسائل بود که در محضر والد فقیدشان تلمذ می‌‌نمودند.

تحصیل در قم:

پس از ورود به حوزه علمیه قم به درس خارج مرحوم سید محمد حجت کوه کمره ای در فقه و اصول حاضر می‌‌شوند، که حدود سیزده سال طول می‌‌کشد.

پس از گذشت چند سال از ورود ایشان، مرحوم آیت الله بروجردی در قم اقامت می‌‌کنند و آیت الله زنجانی در دروس معظم‌له شرکت می‌‌کنند. و نیز در درس اصول آیت الله صدر و آیت الله سید احمد خوانساری حاضر می‌‌شوند. همچنین کتاب اسفار را در محضر امام خمینی قدس سره خوانده‌اند. در یکی از سفرها والد معظم‌له، از امام خمینی درباره ایشان سؤال می‌‌کنند، امام می‌‌فرمایند: «ایشان بسیار خوش فهم و خوش قریحه هستند».

در سال ۱۳۲۵ که علامه طباطبایی وارد قم می‌‌شوند، آیت الله زنجانی بلافاصله به محضر ایشان رفته و تقاضای درس کرده، در جواب فرمودند هنوز کتاب‌های من از تبریز نیامده است؛ وی کتاب خود را در اختیار استاد گذارده و اولین درس «اسفار» استاد در قم با شرکت تعدادی فضلا شروع می‌‌شود. هم‌اکنون همان اسفار با حواشی زیبای علامه با خط خودشان موجود است. علامه طباطبایی به معظم‌له بسیار علاقه و در مواقع مختلف مقام علمی ‌‌ایشان را بیان می‌‌فرمودند. در مصاحبه تلویزیونی ایشان که در اواخر عمر شریفشان انجام شد، هنگامی‌‌ که خبرنگار سؤال کرد که از شاگردان برجسته شما نام ببرید، در پاسخ پس از شهید مطهری از ایشان به عنوان حاج سید عزالدین امام یاد فرمودند. مرحوم شیخ عبدالحمید قائمی ‌‌که از فضلاء و علمای به نام زنجان بودند، نقل فرمودند که پس از انقلاب من در محضر علامه طباطبایی بودم به مناسبتی مسائل زنجان مطرح شد، علامه چنین فرمودند: «مقام علمی ‌‌حاج سید عزالدین برای مردم مجهول است، ایشان بسیار زحمت کشیده و دارای مراتب عالی علمی ‌‌هستند».

تحصیل در نجف:

آیت الله زنجانی پس از سال‌ها تحصیل و تدریس در حوزه علمیه قم به نجف اشرف عزیمت کردند و ماه‌ها در دروس آیات عظام سید عبدالهادی شیرازی و سید ابوالقاسم خوئی و خصوصاً سید محسن حکیم شرکت می‌‌جستند، در حالی که خود از مجتهدین مطرح حوزه علمیه بودند و مرحوم آیت الله حکیم به ایشان توجه و احترام داشتند.

آثار و تألیفات

از این مرجع عالی‌قدر تألیفاتی تاکنون چاپ شده است:

ترجمه مطارحات حول معیار الشرک فی القرآن - از آثار آیت‌الله حسینی زنجانی

رساله عملیه؛

راه رستگاری در اخلاق؛

تفسیر سوره حمد؛

شرح زیارت عاشورا؛

مناسک حج و ترجمه‌ی فارسی آن؛

شرح خطبه حضرت زهرا سلام الله علیها؛

زندگی‌نامه علامه فرزانه شیخ محمدجواد بلاغی؛

مطارحات حول معیار الشرک فی القرآن (به زبان عربی و ترجمه فارسی)؛

یکصد و ده سوال (که مشتمل بر ۱۱۰ عدد از استفتائاتی است که از معظم‌له پرسیده شده)؛

مقالات فراوان در مجلات مختلف.

و آثار منتشر نشده ایشان عبارتند از:

تقریرات اصول و فقه مرحوم سید محمد حجت کوه کمره ای؛

تقریرات اصول و فقه مرحوم آیت الله بروجردی؛

فیض العلیم فی شرح تحفة الحکیم؛

شرح زیارت آل یاسین؛

تعلیقه بر وسیلة النجاة مرحوم آیت الله سید ابوالحسن اصفهانی؛

رساله فی حقیقة الایمان.

فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی

پس از رحلت والد معظم‌شان -آیت الله میرزا محمود حسینی زنجانی- در سال ۱۳۳۵ ش، به جهت اداره مسجد جامع زنجان که به مسجد و مدرسه سید معروف است، در زنجان مستقر شدند و در آن مسجد، نماز جماعت و نماز جمعه را اقامه می‌‌فرمودند. لازم به ذکر است که در زنجان نماز جمعه به وسیله اجداد بزرگوارشان اقامه می‌‌شده است و این منصب در اولاد و احفاد آن بزرگوار بوده تا زمان رضاخان که مرحوم آیت الله آقا میرزا محمود حسینی زنجانی قدس سره قطع نظر از اراده‌ی حکومت، نماز جمعه را می‌‌خوانده‌اند کما این که معظم‌له در مجلس مؤسسان راجع به تغییر سلطنت از قاجار به پهلوی، جلسه را ترک نموده و رای نداده بودند. و نیز خلف معظم‌له هم بر اساس منصب خانوادگی علاوه بر اقامه جماعت، نماز جمعه را تا وقتی که در زنجان بودند اقامه می‌‌کردند. همچنین حوزه درس خارج ایشان به طور مرتب در زنجان دایر بوده و محور بحث فقه کتاب «وسیلة النجاة» مرحوم آیت الله سید ابوالحسن اصفهانی بوده و به همین مناسبت غالب ابواب وسیله النجاه را تعلیقه دارند. و نیز کتابخانه‌ای در مرکز شهر به نام «کتابخانه حسینی» تاسیس نموده که هم اکنون یکی از کتابخانه‌های فعال شهر می‌‌باشد.

ایشان در ۱۷ خرداد سال ۱۳۴۲، در پی نهضت امام خمینی بر علیه رژیم پهلوی، سخنرانی نموده و دستگیر می‌‌شوند و به همراه علمای مبارز از جمله استاد شهید مطهری و شهید هاشمی‌‌نژاد و آیت الله مکارم شیرازی و مرحوم آقای محمدتقی فلسفی به مدت ۴۵ روز در زندان بودند. پس از آزادی از زندان، در مسائل سیاسی اجتماعی فعالیت داشتند. در سال ۱۳۵۰ که شاه از اوپک مراجعت می‌‌کند، معظم‌له در پی ایراد سخنرانی شدیدالحنی علیه شاه به واسطه منوچهر آزمون رئیس اوقاف وقت مجبور به ترک زنجان می‌‌شوند و از آن تاریخ در جوار حرم مطهر امام رضا علیه السلام اقامت نموده و در حوزه علمیه مشهد به دروس خارج فقه و اصول و تفسیر اشتغال می‌‌ورزند.

در ایام نزدیک به پیروزی انقلاب از اوائل سال ۱۳۵۷، در طول مدت اقامت در مشهد نیز به مبارزات خود ادامه داده به همراه و با همکاری نزدیک و صمیمانه با علمای اعلام مشهد، در حوادث و وقایع مختلف بر علیه رژیم نامشروع ستم‌شاهی اعلام مواضع می‌‌فرمودند. در این میان ذکر بعضی از اهم فعالیت‌های معظم‌له در مبارزه با رژیم سفاک پهلوی لازم به نظر می‌‌رسد:

در تاریخ ۲۶ تیر ماه سال ۱۳۵۷ -که مقارن بود با اواسط شعبان ۱۳۹۸ ق- معظم‌له طی اعلامیه‌ای به همراه ارکان وقت حوزه علمیه مشهد از جمله: میرزا جواد آقا تهرانی، حسنعلی مروارید، میرزا علی فلسفی، سید کاظم مرعشی، علم‌الهدی سبزواری، محمدمهدی نوغانی، محمدرضا مدرسی با توجه به کشتار بی‌رحمانه مردم مظلوم و بی‌دفاع شهرهای مختلف، خصوصا قم توسط رژیم پهلوی، جشن و سرور ایام نیمه شعبان را تحریم می‌‌نمایند.
در پی هجرت امام خمینی از نجف به پاریس، معظم‌له طی اعلامیه‌ای - همراه با علمای اعلام مشهد - مراتب اعتراض خود را مطرح کردند.
در دو حادثه مهم - شهادت آیت الله سید مصطفی خمینی و نیز دهم دی ماه مشهد (شهادت جمع کثیری از مردم حق طلب و شریف مشهد) - ایشان و حضرات آیات فوق عزای عمومی ‌‌اعلام فرمودند.

پس از بازگشت امام خمینی به میهن و قبل از پیروزی انقلاب، - باتوجه به نیاز انقلابی مردم زنجان - به دستور امام خمینی، آیت الله زنجانی در میان استقبال باشکوه مردم زنجان به آنجا مراجعت نموده و مدت ۲ سال مسائل مردم و انقلاب را در منطقه رهبری کردند. تا این که در سال ۱۳۵۹ از ترور مرموزی نجات یافتند، بدین جهت به طور دائم به مشهد مراجعت کردند.

دروس عالی فقه و اصول ایشان نوعاً در ابتدای امر در مدرسه سلیمان خان مشهد تشکیل می‌‌شد و بعدها به مکتب ایشان، مکتب امام صادق علیه السلام واقع در مسجد امام صادق علیه السلام منتقل گردید. این مسجد سال‌های متمادی شاهد جماعتی باشکوه از اقشار مختلف مردم به ویژه دانشگاهیان، فرهیختگان و کسبه جهت انجام فرائض دینی و مراسم مذهبی به امامت معظم‌له بوده است. دروس تفسیر و حکمت و عرفان غالباً در بیت ایشان برپا می‌‌شد.

وفات

مرحوم آیةالله سید عزالدین زنجانی، سرانجام در ۲۴ اردیبهشت ماه ۱۳۹۲ دار فانی را وداع گفت و در جوار بارگاه ملکوتی امام علی بن موسی الرضا علیه‌السلام به خاک سپرده شد.

منابع

پایگاه اطلاع‌رسانی آیت‌الله عزالدین حسینی زنجانی.

آرشیو عکس و تصویر

سید محمد عزالدین حسینی موسوی زنجانی در دوران کودکی
نشسته از راست: محمود حسینی موسوی امام جمعه ای زنجانی و سید محمد عزالدین حسینی موسوی زنجانی
نشسته از راست: سید محمد عزالدین حسینی موسوی زنجانی و محمود حسینی موسوی امام جمعه ای زنجانی
سید محمد عزالدین حسینی موسوی زنجانی در زندان ساواک
سید محمد عزالدین حسینی موسوی زنجانی در جوانی
سید محمد عزالدین حسینی موسوی زنجانی
سید محمد عزالدین حسینی موسوی زنجانی و شهید سید محمدعلی قاضی طباطبائی
سید محمد عزالدین حسینی موسوی زنجانی
سید محمد عزالدین حسینی موسوی زنجانی
سید محمد عزالدین حسینی موسوی زنجانی در کسوت امام جمعه زنجان
از راست: سید محمد عزالدین حسینی موسوی زنجانی و سید محمدحسین طباطبائی
از راست: سید کاظم حسینی میلانی و سید محمد عزالدین حسینی موسوی زنجانی
از راست: ناشناس، عبدالنبی کاشانی، محمدتقی فلسفی، سید محمدصادق لواسانی، سید محمد عزالدین حسینی موسوی زنجانی و محمدآقا امامی (امامی کاشانی)
از راست: ناشناس، سید علی حسینی خامنه ای، سید محمد عزالدین حسینی موسوی زنجانی و شهید سید عبدالحسین دستغیب
از راست: سید موسی شبیری (حسینی) زنجانی و سید محمد عزالدین حسینی موسوی زنجانی
از راست: ناشناسان، جواد تهرانی، ناشناس، سید عبدالله موسوی شیرازی، سید محمد عزالدین حسینی موسوی زنجانی، حسن علی مروارید و سید محمدهادی حسینی میلانی
سید محمد عزالدین حسینی موسوی زنجانی
اقامه نماز میت حسن علی مروارید توسط علی فلسفی تنکابنی و سید محمد عزالدین حسینی موسوی زنجانی
درس خارج سید محمد عزالدین حسینی موسوی زنجانی
تشییع سید محمد عزالدین حسینی موسوی زنجانی
اقامه نماز میت سید محمد عزالدین حسینی موسوی زنجانی توسط سید موسی شبیری زنجانی