آیه میثاق
نسخهٔ تاریخ ۲۵ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۶:۳۴ توسط مهدی موسوی (بحث | مشارکت‌ها)
آیه 172 سوره اعراف خبر مى‌دهد كه خداوند در «عالم ذَر» از بنى‌آدم بر ربوبیت خویش «میثاق» (پیمان) گرفته است؛ از همین رو به آن «آیه میثاق»[۱] گفته‌اند:
«ذُرِّيَّةٌ»، يا از «ذَر»، به معناى ذرّات بسيار كوچك غبار (يا مورچه‌هاى ريز) است، كه مراد از آن در اينجا، اجزاى نطفه‌ى انسان و يا فرزندان كوچك و كم‌سن و سال مى‌باشد، يا از ريشه‌ى «ذَرو»، به معناى پراكنده ساختن و يا از «ذَرَأَ»، به معناى آفريدن است.[۲] امّا اغلب به فرزندان گفته مى‌شود.
در چگونگى پیمان گرفتن در «عالم ذر» كه به آن «پیمانِ أَلَستْ» نیز مى‌گویند، و این كه به صورت تكوینى یا تشریعى بوده است و فرزندان حضرت آدم چگونه به این پیمان پاسخ گفته‌اند، بحث‌هاى فراوانى مطرح است كه مشهورترين آنها دو قول است؛
- الف: طبق روايات، پس از خلقت حضرت آدم، همه فرزندان او تا پايان دنيا به صورت ذرّات ريز و پراكنده، همچون مورچگان از پشت او بيرون آمده، مورد خطاب و سؤال الهى قرار گرفتند و به قدرت الهى به ربوبيّت خدا اعتراف كردند. سپس همه به صلب و گل آدم برگشتند تا به تدريج و به طور طبيعى به اين جهان بيايند. اين عالم را «عالم ذرّ» و آن پيمان را «پيمان ألَست» مى‌گويند.[۳] امام صادق عليه السلام فرمود: بعضى از ذريّه‌ى آدم در عالم ذرّ به زبان اقرار كردند، ولى ايمان قلبى نداشتند.[۴]
- ب: مراد از عالم ذرّ، همان پيمان فطرت و تكوين مى‌باشد. يعنى هنگام خروج فرزندان آدم از صلب پدران به رحم مادران كه ذرّاتى بيش نيستند، خداوند فطرت توحيدى و حقّ‌جويى را در سرشت آنها مى‌نهد و اين سرّ الهى به صورت يك حسّ درونى در نهاد و فطرت همه، به وديعت نهاده مى‌شود. همچنين در عقل و خردشان، خداباورى به صورت يك حقيقت خود آگاه نقش مى‌بندد. و لذا فطرت و خرد بشرى، بر ربوبيّت خداوند گواهى مى‌دهد. در روايتی كه از امام صادق عليه السلام درباره‌ى فطرت سؤال شده است، ایشان فطرت را همان عالم ذرّ دانسته‌اند.[۵]
پانویس
منابع
- دائرة المعارف قرآن کریم، علی خراسانی، ج1، ص402-403.
- تفسیر نور، محسن قرائتی، ج3، ص216.
پیوندها
