آیه سکر
به آیه 43 سوره نساء که درباره عدم جواز نماز در حالت «سکر» و مستی -و در واقع مذمّت و نهی از شراب‌خواری- است، «آیه سکر» می‌گویند:
از این آیه چند حکم فقهی استفاده می‌شود که یکی درباره نماز در حال مستی است؛ یعنی افراد مست نمی‌توانند مشغول اداء فریضه نماز شوند و نماز آنها در این حال باطل است؛ فلسفه آن هم روشن است، زیرا نماز گفتگوی بنده و راز و نیاز او با خدا است و باید در نهایت هوشیاری انجام گردد و افراد مست از این مرحله دور و بیگانه‌اند.
اسلام برای پیاده کردن بسیاری از احکام خود، از روش تدریجی استفاده کرده مثلاً همین مسئله تحریم مشروبات الکلی را در چند مرحله پیاده نموده است. نخست آن را به عنوان یک نوشیدنی نامطلوب و نقطه مقابل «رِزْقًا حَسَنًا» (سوره نحل/67)، سپس در صورتی که مستی آن در حال نماز باشد جلوگیری کرده (آیه فوق) و بعد منافع و مضار آن را با هم مقایسه نموده و غلبه زیانهای آن، بیان شده است (سوره بقره/219) و در مرحله آخر نهی قاطع و صریح از آن نموده است.(سوره مائده/90)
بنابراین، آیه فوق به هیچ وجه دلالت بر اجازه نوشیدن خمر ندارد، بلکه تنها درباره مستی در حال نماز سخن گفته و در مورد غیر نماز سکوت اختیار کرده تا مرحله نهایی حکم فرارسد.
البته با توجه به این که اوقات پنجگانه نماز مخصوصاً در آن زمان که معمولاً در پنج وقت انجام می‌شد، فاصله چندانی با هم ندارند، خواندن نماز در حال هوشیاری، لازمه‌اش این است که در فاصله این اوقات از نوشیدن مایعات مست کننده به کلی صرفنظر شود، زیرا غالباً مستی آن تا موقع نماز ادامه می‌یابد و حالت هشیاری پیدا نمی‌شود، بنابراین حکم آیه فوق شبیه یک تحریم همیشگی و مستمر است.
این موضوع نیز لازم به یادآوری است که در روایات متعددی که در کتب شیعه و اهل تسنن وارد شده، آیه فوق به «مستی خواب» تفسیر شده، یعنی در حالی که هنوز کاملا بیدار نشده‌اید، شروع به نماز نکنید تا بدانید چه می‌گوئید. از جمله در كتاب تفسير البرهان با چند واسطه از زيد الشحام او از امام صادق عليه‌السلام روايت كند كه فرمود: منظور از «سُكارى» در آيه مستى خواب است.
منابع
- "آیه سکر"، ویکی علوم اسلامی، بازیابی: 20 بهمن 1392.
- نمونه بينات در شأن نزول آيات، محمدباقر محقق، ص198.
