الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد (کتاب)
 | |
| نویسنده | شیخ مفید |
| موضوع | ائمه اثناعشر/امامت |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 2 |
| محقق | مؤسسة آل البیت |
|
| |
کتاب «الإرشاد فی معرفة حُجج الله علی العباد» از آثار گرانقدر شیخ مفید (م، 413 ق)، در موضوع تاریخ زندگی و شرح حال ائمه اطهار علیهم‌السلام است. «ارشاد» شیخ مفید، در عين اختصار، بيشتر مسائل تاريخى مهم كه در حيات اهل بيت علیهم‌السلام رخ داده را در برمی‌گيرد.
محتویات
مؤلف
محمد بن محمد بن نعمان معروف به شیخ مفید (۳۳۶-۴۱۳ ق)، فقیه، محدث، متکلم و از علمای برجسته شیعه در قرن ۴ و ۵ هجری و متولد بغداد بود.
جعفر بن قولویه، شیخ صدوق، ابن ولید قمی، ابوغالب زراری و ابن جنید اسکافى، از اساتید ایشان بوده اند. همچنین عالمان بزرگی چون سید مرتضى، سید رضى، شیخ طوسى و نجاشى، از شاگردان او هستند.
شیخ مفید بیش از ۲۰۰ جلد تألیف دارد و از معروف‌ترین این آثار: المُقنَعَة در علم فقه، اوائل المقالات در علم کلام و الاِرشاد در شرح حال امامان شیعه است.
مرحوم شیخ مفید در ماه رمضان سال ۴۱۳ ق، در بغداد درگذشت و در تشییع او بیش از ۸۰ هزار نفر از شیعیان شرکت جستند.
معرفی كتاب
كتاب «الإرشاد فی معرفة حُجج الله علی العباد» از معتبرترین منابع روایی شیعه درباره زندگانی ائمه اطهار علیهم السلام بشمار می آید كه شیخ مفید با توجه به روایاتی كه در اختیار داشته، آن را نگاشته است. شیخ مفید در این كتاب به فضایل اهل بیت علیهم السلام و یاران آنان نیز اشاره دارد.
شیخ مفید كتاب خود را همانند یك كتاب تاریخی تألیف نموده و به بیان حوادث تاریخی پرداخته است.
مؤلف این كتاب را به درخواست یكی از یاران خود نگاشته است؛ چنانكه در مقدمه می گوید: «من بنا به درخواست شما در این كتاب نام ائمه هدی علیهم السلام، تاریخ زندگانی آن ها، محل قبر و حرم آن بزرگواران را آورده ام».
این كتاب از منابع دست اول درباره زندگانی ائمه علیهم السلام است و بسیاری از منابع مهم شیعه، كه به زندگانی ائمه پرداخته اند، این كتاب را مستند خود قرار داده اند.
محتوای کتاب
كتاب، در دو جزء تنظيم شده است: جزء اول آن، مشتمل بر مقدمه مؤلف و يك باب دوازده فصلى و جزء دوم آن، شامل يازده باب به ترتيب چهار فصلى، ده فصلى، سه فصلى، سه فصلى، هشت فصلى، شش فصلى، پنج فصلى، چهار فصلى، چهار فصلى، چهار فصلى و دوازده فصلى مى‌باشد.
مؤلف، در اين كتاب، به بيان بسيارى از حوادث تاريخى مربوط به زندگى اهل بيت( ع)، پرداخته و شمارى از عقايد شيعه را مطرح كرده است. وى، مطالب را با ذكر سند آورده و اين كار ارزش و اعتبار كتاب را بالا برده است. نيمى از كتاب، اختصاص به زندگانى امير مؤمنان، على( ع) دارد و اين حاكى از اهميتى است كه شيخ مفيد براى آن حضرت قائل بوده است. پاره‌اى از مباحث مطرح شده در اين كتاب، از اين قرار است:
1. خبر دادن حضرت على( ع)، از شهادت خود.
2. رواياتى كه دلالت بر فضايل آن حضرت مى‌كند.
3. قضاوت‌هاى آن حضرت.
4. سخنان ايشان.
5. تاريخ امام حسن( ع).
6. حركت امام حسين( ع) به سوى عراق.
7. قيام زيد شهيد.
8.امام رضا( ع) و ولايت عهدى.
9. ورود امام هادى( ع) به سامرا.
10. سيره امام زمان( عج). و...
وضعيت كتاب
در يكى از چاپ‌هاى كتاب كه توسط مؤسسه آل البيت، صورت گرفته، علاوه بر تحقيق و مقدمه‌نگارى، دوازده فهرست متنوع در پايان كتاب ذكر شده كه عبارتند از: 1. فهرست آيات.
2. فهرست احاديث.
3. فهرست اَعلام.
4. فهرست فِرق.
5. فهرست اشعار.
6. فهرست ملابس.
7. فهرست حيوانات.
8. فهرست اسلحه‌ها.
9. فهرست غزوات.
10. فهرست اماكن.
11. فهرست موضوعات.
12. مصادر تحقيق.
نسخه شناسى
1. نسخه‌اى در كتاب‌خانه حضرت آية الله، نجفى مرعشى كه تاريخ نگارش آن، 565 ق، است. اين نسخه، با نسخه فضل الله راوندى در سال 566 ق، مقابله شده است.
2. نسخه‌اى در كتاب‌خانه مجلس شوراى اسلامى كه تاريخ نگارش آن، 575 ق، است.اين نسخه، با نسخه مولانا امام ضياء الدين، مقابله گرديده است.
3. نسخه‌اى در كتاب‌خانه سيد حسين شيرازى كه تاريخ نگارش آن به قرن هفتم هجرى برمى‌گردد.
وضعیت نشر
این كتاب در دو جلد به زبان عربی، به وسیله كنگره جهانی هزاره شیخ مفید قم، در سال 1413 ق در قطع وزیری چاپ و منتشر شده است. همچنین این کتاب به وسیله موسسه آل البیت علیهم السلام تحقیق و به چاپ رسیده است، نیز این کتاب بارها به فارسی ترجمه و شرح و تلخیص شده است که از جمله آن ها ترجمه سید هاشم رسولی محلاتی می باشد.
منابع
- محمدرضا ضميري، کتابشناسي تفصيلي مذاهب اسلامي، صفحه 305 - 306.
- مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، نرم افزار جامع الحادیث 3 [لوح فشرده]، بخش کتابشناسی.
متن کتاب
