آیه 16 سوره فتح

از دانشنامه‌ی اسلامی
نسخهٔ تاریخ ‏۲۶ مهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۱۱:۲۸ توسط Aghajani (بحث | مشارکت‌ها) (معانی کلمات آیه)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)
پرش به ناوبری پرش به جستجو
مشاهده آیه در سوره

قُلْ لِلْمُخَلَّفِينَ مِنَ الْأَعْرَابِ سَتُدْعَوْنَ إِلَىٰ قَوْمٍ أُولِي بَأْسٍ شَدِيدٍ تُقَاتِلُونَهُمْ أَوْ يُسْلِمُونَ ۖ فَإِنْ تُطِيعُوا يُؤْتِكُمُ اللَّهُ أَجْرًا حَسَنًا ۖ وَإِنْ تَتَوَلَّوْا كَمَا تَوَلَّيْتُمْ مِنْ قَبْلُ يُعَذِّبْكُمْ عَذَابًا أَلِيمًا


به متخلفانِ بادیه نشین بگو: به زودی به سوی گروهی سرسخت و نیرومند دعوت خواهید شد که با آنان بجنگید، یا آنکه اسلام آورند؛ پس اگر اطاعت کنید خدا پاداش نیکی به شما خواهد داد، و اگر روی برگردانید، همان گونه که پیش از این روی گرداندید، شما را به عذابی دردناک عذاب خواهد کرد.

مشاهده آیه در سوره


<<15 آیه 16 سوره فتح 17>>
سوره : سوره فتح (48)
جزء : 26
نزول : مدینه

ترتیل

ترجمه (مکارم شیرازی)

ترجمه های فارسی

با اعرابی که (از جنگ) باز نهاده شدند بگو: (اگر به حقیقت قصد متابعت دارید) به زودی برای جنگ با قومی شجاع و نیرومند (فارس و روم) دعوت می‌شوید که با آنها یا جنگ و مبارزه کنید یا آنکه مسلمان شوند. اگر اطاعت کردید خدا به شما اجر نیکو خواهد داد و اگر نافرمانی کنید چنانکه از این پیش (در حدیبیّه) مخالفت کردید خدا شما را به عذابی دردناک معذّب خواهد کرد.

ترجمه های انگلیسی(English translations)

Say to the Bedouins who stayed behind, ‘[Later on] you will be called against a people of a great might: they will either embrace Islam, or you will fight them. So if you obey, Allah will give you a good reward; but if you turn away like you turned away before, He will punish you with a painful punishment.’

معانی کلمات آیه

  • اعراب: عربهاى باديه نشين. به عرب شهر نشين گويند: عربى و به عرب باديه گويند: اعرابى. دانشمندان در اين متّفق القولند، كه اعراب و اعرابى به باديه نشينان مخصوص است، طبرسى فرموده: «عرب الحاضرة ليسوا باعراب».
  • بأس: در اصل به معنى شدّت و سختى است به معنى جنگ، بلا، نيرومندى و غير آن به كار رود.[۱]

نزول

«شیخ طوسى» گویند: قتاده و سعید بن جبیر گویند: این آیه درباره اهل خیبر است و داعى (دعوت کننده (یا) دستوردهنده) در آیه رسول خدا صلى الله علیه و آله مى باشد و اگر بگوئیم داعى آن پیامبر نیست به طور قطع ابوبکر و عمر هم نخواهند بود. چنان که مخالفین ما از اهل سنت و جماعت به آن اعتقاد دارند بلکه داعى مزبور على بن ابى‌طالب خواهد بود.[۲]

تفسیر آیه

تفسیر نور (محسن قرائتی)


قُلْ لِلْمُخَلَّفِينَ مِنَ الْأَعْرابِ سَتُدْعَوْنَ إِلى‌ قَوْمٍ أُولِي بَأْسٍ شَدِيدٍ تُقاتِلُونَهُمْ أَوْ يُسْلِمُونَ فَإِنْ تُطِيعُوا يُؤْتِكُمُ اللَّهُ أَجْراً حَسَناً وَ إِنْ تَتَوَلَّوْا كَما تَوَلَّيْتُمْ مِنْ قَبْلُ يُعَذِّبْكُمْ عَذاباً أَلِيماً «16»

به باديه نشينان متخلّف بگو: به زودى (براى جنگ) با گروهى سرسخت و جنگجو دعوت خواهيد شد كه با آنان بجنگيد تا اسلام آورند، پس اگر اطاعت كنيد (و دعوت را قبول) كنيد، خداوند پاداشى نيك به شما خواهد داد و اگر سرپيچى كنيد، همان گونه كه پيش از اين نافرمانى كرديد، شما را به عذابى دردناك عذاب خواهد كرد.

پیام ها

1- راه بحث و گفتگو را بر مخالفان و متخلّفان باز بگذاريد. «قُلْ لِلْمُخَلَّفِينَ»

2- يكى از جلوه‌هاى اعجاز قرآن در زمان نزول، خبردادن از آينده است.

«سَتُدْعَوْنَ»

3- راه بازگشت و جبران را براى متخلفان باز بگذاريم و آنان را براى هميشه بايكوت نكنيم. «سَتُدْعَوْنَ إِلى‌ قَوْمٍ»

4- دشمن را ساده و ناتوان ننگريد. «أُولِي بَأْسٍ شَدِيدٍ»

5- رزمندگان بايد آگاهانه بجنگند و دشمن و ساز و برگ او را از قبل شناسايى كرده باشند. «أُولِي بَأْسٍ شَدِيدٍ»

6- دشمنى‌ها را در بيان حقايق ناديده بگيريم. «أُولِي بَأْسٍ شَدِيدٍ»

7- توان و قدرت دشمن، مانع انجام تكليف و وظيفه نيست. أُولِي بَأْسٍ‌ ...

تُقاتِلُونَهُمْ‌

8- مسلمانان بايد از نظر قدرت نظامى در حدّى باشند كه دشمن زورمند را به اسلام آوردن وادار كنند. «تُقاتِلُونَهُمْ أَوْ يُسْلِمُونَ»

9- در ميدان جنگ، درون و باطن افراد بر ملا شده و صداقت‌ها و رياكارى‌ها

جلد 9 - صفحه 130

آشكار مى‌شوند. تُطِيعُوا ... تَتَوَلَّوْا

10- نيكى‌ها و خيرات، بدى‌هاى گذشته را محو مى‌كند، قُلْ لِلْمُخَلَّفِينَ‌ ... فَإِنْ تُطِيعُوا يُؤْتِكُمُ اللَّهُ أَجْراً حَسَناً

11- در تبليغ و تربيت، تشويق و پاداش را بر تهديد و توبيخ مقدّم بداريد. عبارتِ‌ «أَجْراً حَسَناً» قبل از «عَذاباً أَلِيماً» آمده است.

12- تشويق و تنبيه در كنار هم لازم است. أَجْراً حَسَناً ... عَذاباً أَلِيماً

پانویس

  1. پرش به بالا تفسير احسن الحديث، سید علی اکبر قرشی، ج10، ص235
  2. پرش به بالا در این آیه اختلافى از حیث تفسیر و معنى آیه بین امامیه و اهل سنت وجود دارد چنان که صاحب مجمع البیان از خاصه گوید که مراد از (قوم اولى بأس شدید) اقوام و طوائف هوازن و ثقیف اند. برخى گویند: اصحاب مسیلمه کذاب هستند و نیز گویند: اهل فارس و روم مى باشند و همچنین گویند: اهل صفین از اصحاب معاویه هستند و صحیح آنست که مراد از داعى در جمله (ستدعون) رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم است زیرا پیامبر بعد از فتح مکه مسلمین را به جنگ‌هاى زیاد دیگرى خواند و دعوت نمود آن هم به قتال و نبرد با اقوام و طوائفى که داراى قدرت و قوت بودند مانند اهل حنین و طائف و موته و نیز جنگ تبوک و سایر جنگ‌هاى دیگر، بنابراین اگر ما آن را به بعد از وفات پیامبر حمل نمائیم معنى نخواهد داشت و صاحب مفاتیح الغیب از عامه گوید: اقوى آنست که داعى مزبور رسول خدا صلى الله علیه و آله است و اظهر آنست که شامل غیررسول خدا هم خواهد بود و نیز گوید منافات ندارد که بگوئیم داعى آن در مرحله اول رسول خدا صلی الله علیه و آله و در مرحله دوم ابوبکر باشد و چون بحت تفسیرى در بین نیست از اطاله کلام خوددارى می‌شود.

منابع