آیه 15 سوره فتح

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
مشاهده آیه در سوره

سَيَقُولُ الْمُخَلَّفُونَ إِذَا انْطَلَقْتُمْ إِلَىٰ مَغَانِمَ لِتَأْخُذُوهَا ذَرُونَا نَتَّبِعْكُمْ ۖ يُرِيدُونَ أَنْ يُبَدِّلُوا كَلَامَ اللَّهِ ۚ قُلْ لَنْ تَتَّبِعُونَا كَذَٰلِكُمْ قَالَ اللَّهُ مِنْ قَبْلُ ۖ فَسَيَقُولُونَ بَلْ تَحْسُدُونَنَا ۚ بَلْ كَانُوا لَا يَفْقَهُونَ إِلَّا قَلِيلًا

مشاهده آیه در سوره


<<14 آیه 15 سوره فتح 16>>
سوره : سوره فتح (48)
جزء : 26
نزول : مدینه

ترتیل

ترجمه (مکارم شیرازی)

ترجمه های فارسی

کسانی که (در حدیبیّه تخلّف کردند و) باز نهاده شدند و همراهی با شما ننمودند باز چون برای (فتح خیبر و) گرفتن غنایم حرکت کنید خواهند گفت: بگذارید تا ما هم از شما تبعیت کنیم (و همراه شما بیاییم). غرضشان این است که سخن خدا را (که فرمود غنایم خیبر را تنها حاضران حدیبیّه خواهند گرفت) تغییر دهند. بگو: شما به حقیقت هرگز ما را پیروی نمی‌کنید، خدا از این پیش درباره شما چنین خبر داده. باز (آن مردم بی وفای بد عهد) خواهند گفت: (چنین نیست) بلکه شما با ما حسد می‌ورزید. بلکه ایشان جز عدّه قلیلی همه جاهل و نادانند.

ترجمه های انگلیسی(English translations)

[In the near future] when you will set out to capture booty, those who stayed behind [in this journey] will say, : ‘Let us follow you.’ They desire to change the word of Allah. Say, ‘You will never follow us! Allah has said thus beforehand.’ Then they will say, ‘You are envious of us.’ Indeed, they do not understand but a little.

معانی کلمات آیه

  • انطلقتم: انطلاق: رفتن، آن از طلاق به معنى جدايى است.
  • مغانم: مغنم: غنيمت. جمع آن مغانم و غنائم است، غنيمت در اصل به معنى فايده است هر فائده كه باشد، جمع غنيمت در قرآن هميشه مغانم آمده است.[۱]

نزول

«شیخ طوسى» این آیه درباره کسانى نازل گردیده که در غزوه تبوک که بعد از جنگ خیبر و فتح مکه اتفاق افتاد تأخّر ورزیدند و خداوند درباره آن‌ها از قول پیامبر خود فرمود: «لَنْ تَخْرُجُوا مَعِی أَبَداً» یعنى هرگز با من براى جنگ بیرون نیامده و شرکت نخواهید کرد زیرا رسول خدا صلی الله علیه و آله بعد از این غزوه در قتال و غزوه اى شرکت نکرد تا این که از دار دنیا رحلت نمودند.[۲]

تفسیر آیه

تفسیر نور (محسن قرائتی)


سَيَقُولُ الْمُخَلَّفُونَ إِذَا انْطَلَقْتُمْ إِلى‌ مَغانِمَ لِتَأْخُذُوها ذَرُونا نَتَّبِعْكُمْ يُرِيدُونَ أَنْ يُبَدِّلُوا كَلامَ اللَّهِ قُلْ لَنْ تَتَّبِعُونا كَذلِكُمْ قالَ اللَّهُ مِنْ قَبْلُ فَسَيَقُولُونَ بَلْ تَحْسُدُونَنا بَلْ كانُوا لا يَفْقَهُونَ إِلَّا قَلِيلًا «15»

آنگاه كه شما به سوى غنايم (خيبر) حركت كرديد تا آنها را برگيريد، متخلّفان (از حديبيّه) مى‌گويند، بگذاريد به دنبال شما بياييم، آنان مى‌خواهند كلام خدا را (كه فرموده است: غيراز اصحاب حديبيّه در خيبر شركت نكنند)، تغيير دهند. (به آنان) بگو: شما هرگز نبايد دنبال ما بيائيد، اين گونه خداوند (درباره شما) از قبل گفته است. پس آنان بزودى مى‌گويند كه شما نسبت به ما حسد مى‌بريد (و نمى‌خواهيد ما نيز از غنايم بهره‌اى ببريم. چنين نيست)، ولى آنان جز اندكى نمى‌فهمند.

نکته ها

در شأن نزول آيه آمده است كه خداوند به پيامبرش دستور داد: كسانى حق دارند در جبهه خيبر شركت كنند كه در حديبيّه حضور داشته‌اند. ولى متخلّفان حديبيه مى‌خواستند اين دستور را تغيير دهند و با اين‌كه در حديبيّه حضور نداشتند، تصميم گرفتند براى جبران تخلّف گذشته خود و يا به خاطر اين‌كه در خيبر غنايم زيادى به دست مى‌آمد، حضور داشته باشند، نزول اين آيه ماهيت آنان را برملا مى‌كند. «1»

«1». تفسير مجمع البيان.

جلد 9 - صفحه 128

آياتِ 12 و 13 دليل عدم شركت در حديبيّه را سوء ظن به خدا و ضعف ايمان مطرح كرد.

افرادى كه در حديبيه حضور نداشتند، مى‌خواستند با شركت در خيبر نشان دهند كه ايمان دارند و سوءظنى در كار نيست و سخن خداوند در مورد آنان صادق نيست.

پیام ها

1- جبران شكست‌ها و تقويت روحيه‌ى مؤمنان لازم است. خداوند مشكلات حديبيّه را با غنائم خيبر جبران مى‌كند. «انْطَلَقْتُمْ إِلى‌ مَغانِمَ» (به جاى «انطلقتم الى الجهاد»)

2- گروهى فرصت‌طلب، به هنگام تقسيم غنايم اعلام وجود مى‌كنند. «مَغانِمَ لِتَأْخُذُوها ذَرُونا نَتَّبِعْكُمْ»

3- تغيير و تبديل سخن و فرمان خداوند، يكى از خواسته‌هاى متخلّفان است.

«يُرِيدُونَ أَنْ يُبَدِّلُوا كَلامَ اللَّهِ»

4- براى رزمندگان بايد حساب ويژه‌اى باز كرد و مخالفان را طرد نمود. «قُلْ لَنْ تَتَّبِعُونا»

5- كلام خود را مستند به كلام خدا كنيد. قُلْ‌ ... كَذلِكُمْ قالَ اللَّهُ‌

6- از تهديد و تهمت نبايد ترسيد. «فَسَيَقُولُونَ بَلْ تَحْسُدُونَنا»

7- شيوه رفتار و شعار دشمن، تابع شرايط است و مدام در حال تغيير است. ابتدا قصد تغيير كلام اللّه را دارد، ولى همين كه موفّق نمى‌شود، تغيير موضع داده و به مؤمنان نسبت حسادت مى‌دهد. فَسَيَقُولُونَ‌ ... ذَرُونا نَتَّبِعْكُمْ‌ ... فَسَيَقُولُونَ بَلْ تَحْسُدُونَنا

8- كسانى كه سطحى‌نگرند، در تحليل و تفسير آثار رفتارهاى ناشايست خود، به انحراف كشيده شده و به جاى اين‌كه دليلِ از دست دادن الطاف الهى را سوء سابقه خود بدانند، آن را حسادت مؤمنان مى‌دانند. «بَلْ تَحْسُدُونَنا بَلْ كانُوا لا يَفْقَهُونَ إِلَّا قَلِيلًا»

تفسير نور(10جلدى)، ج‌9، ص: 129

پانویس

  1. پرش به بالا تفسير احسن الحديث، سید علی اکبر قرشی، ج10، ص235
  2. پرش به بالا صاحب تفسیر برهان گوید: هنگامى که رسول خدا صلی الله علیه و آله از حدیبیه بسوى مدینه مراجعت فرمود. غزوه خیبر پیش آمد در این جنگ متخلفین اجازه خواستند که در این جنگ همراه پیامبر جهت شرکت در آن بیرون آیند سپس این آیه نازل گردید.

منابع