الملاحم والفتن (کتاب)

مولف

مولف این کتاب سید رضی الدین علی بن موسی ( 589-664 ق)، معروف به سید بن طاووس از بزرگترین علمای ربانی شیعه در قرن هفتم است. از او آثار بسیاری بر جای مانده است که موضوع غالب آنها ادعیه و زیارات است. کتاب مقتل سید الشهداء او با نام لهوف نیز معروف است.

نام کتاب

مطابق با آن چه شیخ آقا بزرگ تهرانی در الذریعه با توجه به بخشی از متن کتاب آورده نام اصلی کتاب "التشريف بالمنن في التعريف بالفتن" است ولی امروزه این اثر به عنوان ملاحم و فتن مشهور گشته است.

موضوع و محتوای کتاب

کلمه ملاحم، جمع «مَلحَمه» است و از دو ریشه گرفته مي‌شود، گرچه بازگشت هر دو ريشه به یك اصل است: یكى چسبندگى و ديگري گوشت. اگر از ریشه اول گرفته شود، به معناى سختى نبرد است كه در آن جنگ‌جویان به همدیگر گلاویز مى شوند و اگر از ریشه دوم گرفته شود به معناى قتل‌گاه است، كنایه از این ‌كه گوشت بدن انسان ها در آن مى ریزد. در هر صورت مراد از ملحمه در روایات، حوادث و جنگ هاى خونیني است كه در آینده رخ مى دهد.

کتاب ملاحم و فتن سید بن طاووس به عنوان یکی از کتاب های برجای مانده با این عنوان روایاتی از پیامبر اسلام و ائمه اطهار علیهم السلام را دربر دارد که حوادث پس از خود و فتنه های فراگیر {آخرالزمان} را پیش بینی می نمایند. اين كتاب را می توان گواهى بر صدق نبوت پيامبر اكرم صلی الله علیه و آله نیز دانست چرا كه در آن از وقايعى خبر داده شده است كه عينا در متن واقع رخ داده اند.

سید بن طاووس در نگارش کتاب خود سه منبع پیش از خود را مورد استفاده قرار داده و به نام هر یک از آن ها بابی در کتاب خود قرار داده است این سه منبع عبارتند از:

• كتاب الفتن، نوشته نعيم بن حماد خزاعى كه به عهد صحابه و تابعين نزديك بوده است.
• كتاب الفتن، نوشته ابوصالح سليلى بن احمد بن عيسى بن شيخ حسانى. تاريخ نسخه اصلى اين كتاب سال 307 ق است و به خط خود مؤلف نگاشته شده است.
• كتاب الفتن، نوشته ابو يحيى زكريا بن يحيى بن حارث بزاز كه تاريخ نگارش آن 391 قمرى است.

308 حدیث از كتاب نعيم بن حماد 115 حديث از فتن سليلي و 93 حديث از فتن زكريا بن يحيي بزاز گزینش شده است.

غالب روایات این کتاب از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و پس از آن حضرت از امیرالمومنین علیه السلام نقل گردیده است. روایات نقل شده از دیگر ائمه (به ترتیب زیادی روایات نقل شده) چنین است:

1. امام علی علیه السلام (تعداد زیادی)
2. امام باقر علیه السلام (تعدادی)
3. امام حسن علیه السلام (4 روایت)
4. امام صادق علیه السلام (4 روایت)
5. امام حسین علیه السلام (3 روایت)

وضعیت نشر

اولین چاپ این کتاب مطابق با آن چه شیخ آقا بزرگ تهرانی گفته در نجف و از روی نسخه به خط مولف که در کتابخانه ای در شوشتر موجود بوده صورت گرفته است. نسخه دیگری از کتاب که توسط منشورات الرضى، قم چندین بار تجدید چاپ شده از روى نسخه محقق شيخ محمد سماوى تهيه شده و با نسخه آقا بزرگ تهرانى كه از روى نسخه اصلى مؤلف استنساخ شده است، مقابله گرديده است.

پیوندها

• کتاب الملاحم والفتن