الحاشیة علی کفایة الاصول (کتاب)


نویسنده	آیت الله بروجردی
موضوع	اصول فقه شیعه
زبان	عربی
تعداد جلد	۲
تقریر و تألیف	بهاءالدین حجتی بروجردی

الحاشية علی الكفاية

کتاب «الحاشیة على کفایة الأصول» شامل دیدگاه‌هاى اصولى آیت‌اللّه سید حسین بروجردى (م، ۱۳۸۰ ق) در قالب شرح و توضیح کتاب «کفایة الأصول» آخوند خراسانى (م، ۱۳۲۹ ق) است، که توسط شیخ بهاءالدین حجتى بروجردى (م، ۱۳۸۹ ق) از شاگردان برجسته ایشان گردآوری شده است. این کتاب یک دوره کامل علم اصول است و مؤلف با توجه به درسهاى خارج اصول آیت‌اللّه بروجردى در حوزه علمیه بروجرد، آن را نگاشته است.

مؤلف

آیت الله حسین طباطبایی بروجردی (۱۲۵۴-۱۳۴۰ ش)، فقیه و مرجع عام تشیع در زمان حیات خویش بود. وی از شاگردان علمای بزرگی چون آخوند خراسانی، جهانگیر خان قشقایی و سید محمدکاظم یزدی بود و خود علما و مراجع ببرجسته ای مانند امام خمینی، سید علی سیستانی، فاضل لنکرانی و مکارم شیرازی را تربیت نمود.

برخی از تألیفات ایشان عبارتند از: تجرید اسانید الکافی، حاشیه بر عروة الوثقی، اصلاح و مستدرک رجال طوسی، بیوت الشیعه، جامع احادیث الشیعه و تقریرات ثلاث.

شیوه نگارش‌

این کتاب به صورت حاشیه بر کتاب «کفایة الأصول» آخوند خراسانى و به ترتیب مباحث آن کتاب نگاشته شده است. یعنى با عبارت «قوله» به نقل و شرح و نقد و بررسى عبارت کفایه مى‌پردازد. نکته دیگر این که مؤلف، جاهایى که نظر آیت اللّه بروجردى با مرحوم آخوند متفاوت باشد، غالباً با جمله «على ما أفاده سیدنا الأستاذ» موارد اختلافى را بیان و اشکالات ایشان بر کفایه را مطرح مى‌سازد. مؤلف، غالبا در پایان هر بخش، ملاحظات و نظریات و اشکالات ایشان را آورده است.

با توجه به اینکه این کتاب بر مبنای درسهاى خارج اصول آیت اللّه بروجردى نگاشته شده، لذا سبک و شکل مباحث آن نیز شبیه به سبک و شیوه آیت اللّه بروجردى در مباحث اصولى است. ایشان داراى سبکى خاص در علم اصول بودند که به مواردى از آن اشاره مى‌شود:

پرهیز از مربوط ساختن مباحث فلسفى با مباحث علم اصول و عدم استفاده از اصطلاحات فلسفى، برخلاف آخوند خراسانی که در بسیارى از مباحث کفایه، مباحث فلسفى را مطرح ساخته و یا از اصطلاحات فلسفى استفاده نموده است.
طرح مباحث به شکلى گسترده و آسان، بدون استفاده از اصطلاحات پیچیده و عبارات مغلق.
پرهیز از طرح مباحثى که ثمره عملى آن در مباحث فقهى کم است.

ارزش و اعتبار کتاب‌

کتاب «الحاشیة على کفایة الأصول» کتابى ارزشمند در طرح و ارائه مباحث اصولى مى‌باشد. نکته‌اى که بر ارزش کتاب مى‌افزاید، اشاره به دیدگاه‌هاى اصولى آیت اللّه بروجردى، مرجع بزرگ شیعیان است. همچنانکه مؤلف در برخى از نوشتجات خود تصریح فرموده، آیت اللّه بروجردى این کتاب را دیده و آن را تأیید و اجازه فرموده است.

نکته دیگرى که بر اهمیت این کتاب مى‌افزاید این است که درس خارج اصول آیت اللّه بروجردى در حوزه علمیه قم تا مقدمات بحث «برائت» بیشتر ادامه پیدا نکرده و این کتاب که در دوره‌هاى درس خارج اصول ایشان در بروجرد نگاشته شده، تنها منبع براى دستیابى به دیدگاه‌هاى اصولى ایشان در اصول عملیه به شمار مى‌آید.

این کتاب در حوزه‌هاى علمیه قم و بروجرد از استقبال و توجه فراوانى برخوردار گردیده و بسیارى از علماى بزرگ حوزه در درسهاى خارج اصول خود، براى دستیابى به دیدگاه‌هاى اصولى آیت اللّه بروجردى به آن مراجعه مى‌کنند.

در این کتاب علاوه بر دیدگاه‌هاى اصولى آیت اللّه بروجردى، به نظریات اصولى بسیارى دیگر از علماى علم اصول نیز اشاره شده است، از جمله: