چارقل
چارقل، عنوانی برای چهار سوره كافرون، سوره اخلاص، سوره فلق و سوره ناس.
سوره ها با فعل امر قل
چارقل، مخفف چهارقل به چهار سوره از قرآن كریم كه با فعل امر «قل» آغاز می‌شوند، اشاره دارد كه عبارت‌اند از: سوره كافرون: «قل یا ایهاالكافرون»، سوره اخلاص: «قل هو اللّه احد»، سوره فلق: «قل اعوذ برب‌الفلق» و سوره ناس: «قل اعوذ برب‌الناس».
هر چند در قرآن كریم سوره جن نیز با قل آغاز می‌شود[۱] ولی فقط این چهار سوره كوتاه را در شمار این عنوان گنجانده‌اند. از این چهار سوره با نامهای سُوَرقل،[۲] قَلاقِل و ذات القلاقِل نیز یاد شده است.
در یك حدیث نبوی، مشهور به حدیث ذات‌القلاقل برای تعویذ و در امان ماندن خود و فرزند و مال از آسیب، خواندن این چهار سوره توصیه شده است.[۳]
چهار قل برای تعویذ
خواندن این چهار سوره برای تعویذ در مناسبت های مختلف، از قدیم‌الایام تاكنون در میان فارسی‌زبانان رایج بوده و در متون نظم و نثر گاهی این تعبیر بكار رفته است.[۴] هر چند در حوزه فضائل‌القرآن و خواص قرآن هیچ‌گونه خواص، ثواب یا فضیلتی برای قرائت این چهار سوره با هم ذكر نشده اما در برخی احادیث خواندن سوره‌های اخلاص، فلق و ناس به همراه سوره حمد[۵] یا آیه الكرسی [۶] و این چهار سوره به همراه سوره نصر[۷] به عنوان حرز و ذكر و تعویذ توصیه شده است. علاوه بر این در برخی نمازها مانند نماز شب و نمازهای مستحب در شبهای ماه رجب، خواندن این چهار سوره سفارش شده است.[۸]
تفسیر القلاقل
گفتنی است كه ابن‌سینا در تفسیری با نام تفسیرالقلاقل به تفسیر سه سوره از چارقل (سوره‌های اخلاص، فلق و ناس) پرداخته است. این اثر به كوشش احسان یارشاطر با عنوان تفسیر سوره توحید، تفسیر سوره فلق و تفسیر سوره ناس در پنج رساله [۹] به چاپ رسیده است و ابوالمكارم محمود بن محمد حسنی واعظ نیز در تفسیری با نام بلابل القلاقل [۱۰] به تفسیر آیاتی كه با فعل امر قل آغاز می‌شود، پرداخته است.
پانویس
- ↑ رجوع کنید به سوره جن: 1.
- ↑ رامیار، ص597.
- ↑ رجوع کنید به قطب راوندی، ص85؛ مجلسی، ج51، ص260، ج89، ص341؛ برای نسخه‌ای از روایت این حدیث رجوع کنید به آقا بزرگ تهرانی، ج6، ص376.
- ↑ برای نمونه رجوع کنید به سنایی، ص404، 567؛ جامی، ج2، ص494؛ نظیری، ص317؛ آل‌احمد، ص19؛ كتیرائی، ص46.
- ↑ حویزی، ج5، ص705.
- ↑ همان، ج5، ص702.
- ↑ طبرسی، ج10، ص839؛ ابوالفتوح رازی، ج20، ص433؛ سیوطی، ج 8، ص600.
- ↑ رجوع کنید به خطیب شربینی، ج1، ص221؛ حرّعاملی، ج8، ص92؛ دمیاطی، ج1، ص290.
- ↑ تهران 1383 ش.
- ↑ تهران، 1375ش.
منابع
- دانشنامه جهان اسلام، "چارقل" از محمدعلی لسانی فشاركی.
