نثر طوبی (کتاب)
کتاب «نثر طوبی یا دایرةالمعارف لغات قرآن مجید» واژه‌نامه‌ای فارسی برای لغات قرآن کریم است، که از ابتدا تا حرف ظاء آن توسط علامه شعرانی (م، 1393 ق) و مابقی توسط دکتر محمد قریب (م، 1384 ش) تألیف شده است.
| |
| نویسنده | ابوالحسن شعرانی |
| موضوع | واژه‌نامه قرآن مجید |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | ۱ |
| نویسنده ۲ | محمد قریب |
|
| |
مؤلفان
- علامه میرزا ابوالحسن شعرانی (1320-1393 ق): از عالمان برجسته شیعه و استاد علامه حسن زاده آملی است. امتیاز برجسته مرحوم شعرانی این است كه ایشان از معدود افراد جامع بین معقول و منقول در قرن اخیر و حتی صاحب نظر در علومی چون نجوم، ریاضی و طب بوده اند. ایشان آثار بسیاری در موضوعات مختلف همچون: تفسیر و علوم قرآن، حدیث و درایه، فقه و اصول، فلسفه و کلام، هیئت و نجوم و تاریخ و فنون دیگر دارند. و با تصحیح و تحشیه و ترجمه و شرح بسیاری از کتب ذی‌قیمت اسلامی خدمات بزرگی به جهان تشیع نموده‌اند.
- محمد قریب (م، 1384 ش): محقق و مؤلف ادبی و متبحر در رشته‌های ادبیات فارسی و ادبیات عرب بود و تحقیقات گسترده‌ای را در این رشته‌ها به عمل آورد. استاد قریب در طی حیات با بركت خود در سال‌های قبل از انقلاب و بعد از آن، به نشر و ترویج معارف اسلامی و فرهنگ اصیل اهل بیت علیهم‌السلام در مدارس و دبیرستان‌های بزرگ تهران پرداخت و در این راستا شاگردان فراوانی را تربیت نمود. او در سن 95 سالگی دار فانی را وداع گفت.
معرفی کتاب
کتاب «نثر طوبی یا دایرةالمعارف لغات قرآن مجید»، کتابی است که به توضیح و تبیین واژگان قرآن و یا واژگان مربوط به قرآن می‌پردازد. از اول کتاب تا حرف ظاء آن به قلم مرحوم علامه شعرانی است و از حرف عین تا آخر کتاب که حرف یاء است به قلم مرحوم محمد قریب است.
توضیح این که آیت الله شعرانی -چنانچه خود در قسمت الحاقی جلد آخر تفسیر روض الجنان اثر ابوالفتوح رازی طبع دوازده جلدی مرقوم داشته‌اند-، کتاب نثر طوبی یا لغات القرآن را تا حرف سین نوشته بودند و تا همین مقدار را در آخر تفسیر جلد 12 ملحق نموده و به طبع رسانیده‌اند و سپس در صدد تکمیل آن بوده، تا به صورت کتاب مستقلی طبع کنند و هنوز به اتمام آن موفق نشده رحلت می‌کنند و تا حرف ظاء را تکمیل نموده بودند. در این حال آقای محمد قریب آن را تکمیل و از حرف عین تا حرف یاء را تکمیل و به نوشته‌های مرحوم شعرانی ضمیمه نموده و به صورت کتاب فعلی مستقلا طبع می‌شود.
کلمه «الله» اولین کلمه ای است که در کتاب معنا شده است، که به جهت تشرف لفظ آن را مقدم نموده‌اند. پس از آن الفاظ دیگر به ترتیب حروف الفبا آمده‌اند؛ البته با رعایت حرف اول و دوم در ترتیب.
روش علامه شعرانی در این کتاب اغلب بدین صورت است که ابتدا به بیان معنای لغوی واژه پرداخته و بعد آیاتی که مشتقات واژه در آن به کار رفته است آورده و به تبیین و توضیح معنای واژه در آن آیات می‌پردازد و به جهت اختصار هر جا لازم می‌بیند به محل ذکر آیه و تفسیر آن در تفسیر ابوالفتوح ارجاع می‌دهد.
اما محمد قریب که از حرف عین تا آخر کتاب را نوشته، چون با مراجعه به تفاسیر و قاموس‌ها و معاجم قرآنی به بیان معنای واژگان می‌پرداخته است، ارجاع به تفسیر ابوالفتوح ننموده و به جای آن در پایان توضیح برخی واژه‌ها، منابع خود را ذکر نموده است.
منابع
- مقدمه جلد اول نثر طوبی، به قلم علامه شعرانی.
- مقدمه جلد دوم نثر طوبی، به قلم محمد قریب.
- "یادداشتی از علامه محمدحسین طهرنی در مورد کتاب نثر طوبی"، سایت معارف اسلام، بازبینی 20 خرداد 1391.
- در آسمان معرفت، علامه حسن‌زاده آملی، نقل از: "زندگی‌نامه علامه شعرانی"، سایت تجلی ملکوت، بازبینی 20 خرداد 1391.
| دائره المعارف ها | * دانشنامه جهان اسلام * دائرة المعارف بزرگ اسلامی * دائرة المعارف قرآن کریم * دانشنامه فرهنگ فاطمی * دانشنامه امام حسین علیه السلام * دانشنامه امیرالمومنین علیه السلام * دانشنامه قرآن و حدیث * دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی * دایرة المعارف فارسی |
| فرهنگ های تخصصی | *فرهنگ قرآن * فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام * فرهنگ عاشورا * قاموس قرآن * نثر طوبی * سفینه البحار |
| واژه نامه ها | * المنجد * تاج العروس * جمهرة اللغة * قاموس المحیط * لسان العرب * مجمع البحرین * مفردات قرآن راغب * معجم مقاییس اللغة |
| سرگذشت نامه ها | *ريحانة الادب * روضات الجنات * طبقات اعلام الشیعه * اعیان الشیعه * مجالس المؤمنین * گلشن ابرار * ستارگان حرم * اثر آفرینان |
| کتابشناسی ها | * الذریعه الی تصانیف الشیعه * کشف الظنون * الفهرست ابن ندیم * فهرست کتاب های چاپی فارسی |
| منابع مرجع الکترونیکی | * ویکی شیعه * دانشنامه اسلامی |
