مختصر نویسی متوسط است
مقاله بدون شناسه یا دارای شناسه ضعیف است
مقاله مورد سنجش قرار گرفته است

محسن حرم پناهی: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(←‏آرشیو عکس و تصویر)
 
سطر ۱: سطر ۱:
 
{{خوب}}
 
{{خوب}}
−
'''آیت الله محسن حرم پناهی''' (1347 - 1423 ق) (1307 - 1381 ش) از مجتهدین و مبارزان انقلابی است که خدمات گرانبهایی قبل و بعد از انقلاب اسلامی انجام داد؛ این عالم پارسا و بزرگوار سال های بابرکت عمر شریف خود را در حرم اهل بیت علیهم السلام به تعلیم و تربیت و خدمات علمی و اجتماعی گذراندند. ایشان یکی از بنیان گذاران جامعه مدرسین قم و از اعضای ثابت و وفادار آن بودند.
+
'''«آیت‌الله محسن حرم‌پناهی»''' (1307-1381 ش)، از فقها و مجتهدین [[شیعه]] معاصر و از روحانیون مبارز انقلابی بود. این عالم پارسا یکی از بنیان‌گذاران جامعه مدرسین و از مدرسان فعال [[حوزه علميه قم]] بود و عمر خود را به تعلیم و تألیف و خدمات علمی و اجتماعی گذراند.
 
{{شناسنامه عالم
 
{{شناسنامه عالم
 
|نام کامل = محسن حرم پناهی
 
|نام کامل = محسن حرم پناهی
 
|تصویر= [[پرونده:Haram p.jpg|۲2۰px]]
 
|تصویر= [[پرونده:Haram p.jpg|۲2۰px]]
−
|زادروز = 1347 قمری
+
|زادروز = 1307 شمسی
 
|زادگاه =  [[قم]]
 
|زادگاه =  [[قم]]
−
|وفات = 1423 قمری
+
|وفات = 1381 شمسی
−
|مدفن = [[حرم حضرت معصومه علیها السلام|حرم حضرت معصومه سلام الله علیها]] - قم
+
|مدفن = قم، [[حرم حضرت معصومه علیها السلام|حرم حضرت معصومه]]
−
|اساتید = [[آیت الله بروجردی]]، [[سید محمدتقی خوانساری|آیت الله سيد محمدتقي خوانساري]]، [[سید محمد حجت کوه کمره ای|آیت الله كوه‌كمره‌اي]]، [[علامه طباطبایی]] و [[سید رضا بهاءالدینی|آیت الله بهاءالدینی]]
+
|اساتید = [[آیت الله بروجردی]]، [[سید محمدتقی خوانساری]]، [[سید محمد حجت کوه کمره ای]]، [[علامه طباطبایی]]، [[سید رضا بهاءالدینی]]،...
 
|شاگردان =  
 
|شاگردان =  
−
|آثار = رساله‌اي در باب امامت، با سبك جديد، رساله‌اي در شرح خطبه همام از نهج البلاغه، رساله‌اي در تفسير آيات الاحكام، تصحيح دوره وسائل الشيعهو کتب فقهی
+
|آثار = حاشيه‌ بر [[كفاية الاصول]]، تصحيح [[وسائل الشیعه]]، رساله در باب امامت، فوائد الرجاليه، رساله‌ در تفسير آيات الاحكام،...
 
}}
 
}}
  
 +
==ولادت و خاندان==
  
−
==تولد==
+
محسن حرم پناهی، در سحرگاه دوشنبه، هشتم [[شعبان]] 1347 قمری (1307 ش) در [[قم]] و در بيت علم و فقاهت چشم به جهان گشود.
  
−
محسن<ref>فرزند مهدي فرزند حسن فرزند حسين حرم پناهي.</ref> حرم پناهي قدس سره از افاضل علما و مدرسان بزرگوار [[حوزه علميه]] قم است كه در سحرگاه دوشنبه، هشتم [[شعبان]] 1347 ق در [[قم]] و در بيت علم و فقاهت چشم به جهان گشود.<ref> گنجينه دانشمندان، ج 2، ص 134، ش 84.</ref> وي در دامان مادري پاكدامن كه خود تربيت شده بيت علم و فقاهت بود تربيت شد.
+
پدرش آيت الله مهدی حرم پناهی، عالمي زاهد و مورد توجه خواص و بزرگان علما بود. او از شاگردان [[شیخ عبد الکریم حائری یزدی|شيخ عبدالكريم حايري]] و [[سید ابوالحسن اصفهانی]] بود و در 27 سالگي به درجه [[اجتهاد]] نائل شد. مادر ارجمند او نیز، دختر آيت الله سيد صادق روحانی قمی و بانويي پارسا بود. شيخ محسن حرم پناهي مي‌گويد: مسئوليت خطير تربيت، به طور عمده بر عهده والده ماجده‌ام بود و حتي بر جزئيات رفتار من هم نظارت دقيق داشت.
  
−
مادر ارجمند ايشان، دختر آيت الله سيد صادق روحاني قمي قدس سره و بانويي پارسا و عفيفه بود؛ كه در عصر خود، الگويي نيكو از زن مسلمان براي ساير بانوان بشمار مي‌رفت. شيخ محسن حرم پناهي مي‌گويد: مسئوليت خطير تربيت، به طور عمده بر عهده والده ماجده‌ام بود و حتي بر جزئيات رفتار من هم نظارت دقيق داشت.
+
همچنین جد آيت الله حرم پناهي، ملا آقا حسن مجتهد قمی (م، 1347 ق)، فرزند ملا آقا حسين مجتهد بود که با توجه به مقام علمي و معنوی، مناصب مهمی؛ اعم از قضاوت، افتاء، تدريس و اشراف بر توليت آستانه مقدسه حرم [[حضرت معصومه]] علیهاالسلام به ايشان واگذار شد.
  
−
ايشان نقل مي‌كند كه به ياد دارم روزي در همان ايام بچگي به قبرستاني رفته بودم. در كنار قبرستان، باغي بود كه تكه چوبي خشكيده از درختان آن به داخل قبرستان افتاده بود. من به رسم كودكي، آن را برداشتم و راهي منزل شدم. وقتي داخل منزل شدم همين كه مادرم چوب را در دستم ديد، از من پرسيد: اين چوب را از كجا آورده‌اي! من جريان را تعريف كردم. ايشان گفتند: مادرجان! تو كه نمي‌داني آيا صاحب آن باغ راضي است يا نه، و اگر راضي نباشد تو در روز [[قيامت]] چه جوابي در پيشگاه خدا خواهي داشت. اين كلام آن قدر در وجودم تأثير گذاشت كه من، آن شب تا صبح نخوابيدم و گريه كردم تا اين كه صبح شود و صاحب باغ را راضي كنم و سرانجام صبح رفتم و صاحب باغ را راضي كردم.
+
==تحصيلات و اساتید==
  
−
==خاندان==
+
از آن جا كه پدر شيخ محسن هرگونه مراجعه به رژيم [[طاغوت]] پهلوی و رفتن به مدارس دولتي را [[حرام]] مي‌دانست، وي تحصيلات ابتدايي؛ اعم از خواندن و نوشتن، قرائت [[قرآن]] و كتاب‌هايي نظير گلستان [[سعدی]]، کليله و دمنه و [[نصاب الصبیان]] را نزد برخي از عالمان و فضلاي متدين سپري كرد. وي در حدود سال 1360 ق. شروع به تحصيلات حوزوي از قبيل [[صرف]]، [[نحو]]، معاني، بيان، [[منطق]] و [[كلام]] نمود.
−
===جد===
 
  
−
جد آيت الله حرم پناهي حاج ملا آقا حسن مجتهد قمي، فرزند حاج ملا آقا حسين مجتهد قدس سره است. ايشان در سال 1280 ق. در شهر مقدس قم ديده به جهان گشود. وي بعد از گذراندن تحصيلات ابتدايي (صرف، منطق، معاني و بيان) همچنين دروس سطح حوزه، با راهنمايي پدرشان براي كسب فيض از محضر آيت الله حاج [[ملا علی كنی|ملا علي كني]] عازم شهرري شد. وي چند سال در جوار بارگاه ملكوتي [[حضرت عبدالعظيم حسنی]] علیه السلام از وجود پربركت آن عالم رباني بهره كافي برد. او پس از آن براي بهره‌مند شدن از بركات و عنايات خاصه مولي الموحدين [[امام علی(ع)|اميرالمؤمنين]] علیه السلام و نيز استفاده از استادان فقهي و اصولي، به [[نجف]] اشرف هجرت نمود و ساليان متمادي در آن جا به تحصيل و تدريس پرداخت.
+
او در فراگيري [[فلسفه]] از محضر استاداني چون [[علامه طباطبايي]] بهره‌ها برده و در [[علم رجال]] و [[مصطلح الحدیث|درايه]] نيز تبحر ويژه‌اي پيدا كرد. او [[قوانین الاصول]] را نزد [[سید رضا بهاءالدینی|آيت الله بهاءالدينی]] فراگرفت و با شيخ احمد جنتي هم [[مباحثه]] بود و مكاسب و رسائل را از محضر آيت الله طباطبايي (سلطاني) استفاده كرد. وي در زمينه [[فقه]] و [[اصول فقه]] از فقيهان بزرگ عصر خود مانند [[آیت الله بروجردی]] و [[سید محمدتقی خوانساری]]، [[سید محمد محقق داماد]]، [[سید محمد حجت کوه کمره ای]]، [[سید محمدرضا گلپایگانی]] و [[محمدعلی اراکی]] رضوان الله تعالي عليهم بهره‌هاي وافر برد. او در سن 27 سالگي حائز مرتبه رفيع [[اجتهاد]] شد و مورد توجه و عنايت خاص استاد خود، آيت الله بروجردی قرار گرفت. از ايشان براي تأليف دوره [[جامع احادیث الشیعه]] دعوت به عمل آمد.
  
−
وي بعد از ارتحال پدرش و بعد از بازگشت به [[قم]]، مورد استقبال عموم مردم، بزرگان و عالمان شهر قرار گرفت و با توجه به مقام علمي و معنوي‌اش تمامي مناصب و وظايف پدر بزرگوارش؛ اعم از قضاوت، افتاء، تدريس و اشراف بر توليت آستانه مقدسه به ايشان واگذار شد. ايشان به حق از اداره اين امور خطير به خوبي برآمد به طوري كه طولي نكشيد، داستان قضاوت‌هاي شگفت ‌انگيز ايشان، زبانزد خاص و عام شد كه در اين جا به يك نمونه از آن ها اشاره مي‌كنيم.
+
==آثار و تأليفات==
  
−
شيخ محسن حرم پناهي نقل مي‌كند: روزي دو نفر براي حل خصومت، نزد حاج ملا آقا حسن آمدند. يكي از آن دو مرد، روغن فروشي از اهالي كرمانشاه بود و ديگري، يكي از كسبه شهر. مرد كرمانشاهي ادعا مي‌كرد كه من 20 حلب روغن به اين شخص فروخته‌ام در حالي كه پول 18 حلب را به من داده است.
+
آيت الله حرم پناهی صاحب آثار متعددی است كه عبارتند از:
  
−
مرد كاسب انكار مي‌كرد و مي‌گفت او فقط 18 حلب به من داده و پولش را هم گرفته است. طبق قاعده ايشان شخص منكر را قسم و قضيه را فيصله دادند. حاج ملا آقا حسن بعد از چندي با مرد كاسب برخورد كرد و از او سؤال نمود كه دو حلب روغن را تنها مي‌خواهي بخوري! مرد كاسب كه دستپاچه شده بود و گمان مي‌كرد آقا از واقع خبردار شده و حالا مطالبه سهم خود را مي‌كند؛ در جواب گفت: يكي از دو حلب را نزد شما مي‌فرستم و با شما تقسيم مي‌كنم و همين كار را هم كرد. آقا، مرد كرمانشاهي را احضار كرد و حلب روغن را به او تحويل داد و سپس خدمتكار خود را نزد كاسب فرستاد و پيغام داد كه آقا مي‌گويد آن يك حلب را هم نزد ما بفرست و با اين شگرد، حق را به صاحبش برگرداند.
+
#سفينة الهداة فی شرح «وسيلة النجاة» (دوره [[فقه]]، شرح وسيلة النجاة [[سید ابوالحسن اصفهانی]]).
−
 
+
#حاشيه‌ بر «[[كفاية الاصول]]»، اثر [[آخوند خراسانی]]
−
وفات ايشان در [[جمادی الثانی]] سال 1347 ق. اتفاق افتاد و پيكرش پس از تشييع باشكوهي در حرم مطهر [[حضرت معصومه]] سلام الله علیها در جوار مرقد پدر بزرگوارش به خاك سپرده شد. رضوان الله تبارك و تعالي عليه!
+
#رساله‌اي در باب [[تقیه]] و [[احکام]] آن
−
 
+
#رساله‌اي در باب [[قاعده لاضرر]]
−
===پدر===
+
#فوائد الرجاليه، (دوره كامل [[علم رجال]]) كه مقدمات چاپ آن فراهم شده است.
−
پدر شيخ محسن، آيت الله مهدي حرم پناهي، عالمي زاهد و مورد توجه خواص و بزرگان علما بود. ايشان فرزند مرحوم آيت الله حاج ملا آقاحسن مجتهد قمي قدس سره است. وي در دهم [[شعبان]] 1319 ق. در [[قم]] متولد شد. او ادبيات و سطوح را از پدر بزرگوار خود و شيخ ابوالقاسم كبير، فراگرفت و خارج [[فقه]] و [[اصول]] را در محضر آيت الله شيخ [[شیخ عبد الکریم حائری یزدی|عبدالكريم حايري]] قدس سره تحصيل نمود. وي مقداري از درس خارج را هم از محضر آيت الله [[سيد ابوالحسن اصفهاني]] استفاده نمود. او در 27 سالگي به درجه بلند [[اجتهاد]] نائل شد.<ref> همان، ص 133، ش 83؛ آثار الحجه، ص 77.</ref>
+
#رساله‌اي در باب [[امامت]]، با سبک جديد
−
 
+
#رساله‌اي در شرح خطبه همام از [[نهج البلاغه]]
−
مرحوم آقاي بُدلا مي‌فرمودند كه آيت الله آقاي حاج شيخ مهدي، در ميان علما تنها كسي بود كه آقاي [[آیت الله بروجردی|بروجردي]] قدس سره به مقام علمي و معنوي ايشان احترام خاصي قائل بودند. اما با تمامي اين تفاصيل وي از توجه به ظواهر دنيا و تعلق به آن به طور كلي پرهيز داشت. از حالات معنوي و [[اخلاص]] و ارادت ايشان نسبت به [[اهل بيت]] عصمت علیهم السلام حكايات متعددي نقل شده كه به چند نمونه اشاره مي‌شود.
+
#رساله‌اي در تفسير [[آيات الاحكام]]
−
 
+
#تصحيح دوره «[[وسائل الشيعه]]»، با همكاري آيت الله رباني شيرازي، 16 جلد.
−
*ارادت و اخلاص ايشان نسبت به امامان معصوم علیهم السلام به حدي بود كه هرگاه به زيارت بي‌بي [[فاطمه معصومه]] سلام الله علیها مشرف مي‌شد، هنگام ورود به حرم مطهر، بدون توجه به موقعيت ممتازي كه كه در شهر [[قم]] داشت آستانه پايين پاي زائران را مي‌بوسيد. بعد از جريان هتك حرمت رضاخان نسبت به حرم مطهر و علما، ايشان هرگز به داخل حرم نرفت و مي گفت: من از [[حضرت معصومه]] سلام الله علیها خجالت مي‌كشم.
+
# تأليف بعضي از مجلدات دوره «[[جامع احادیث الشیعه]]»، شامل: صلاة، مقدمات عبادات، و مقداري از كتاب حج و تمام كتاب ملابس و مساكن.
−
 
 
−
*از خصوصيات اخلاقي ايشان، احترام خاص به امامزادگان و [[سادات]] بود به طوري كه آيت الله حرم پناهي مي‌گفت: پدرم حاج آقا مهدي، مبتلا به تراخم چشم بود به طوري كه اگر عود مي‌كرد، تا مدتي چشم درد داشت. در تابستان، براي رسيدگي به كشاورزي، به مجيدآباد، از روستاهاي [[قم]] رفته بود و در منزل يكي از اهالي، به نام سيد محمود عطار سكونت داشت. يك روز كه مي‌خواست استراحت كند، درد چشم شروع شد.
 
−
 
 
−
پدرم گفت: تابستان است و هوا گرم و دسترسي به طبيب و دارو مشكل است، اگر اين درد ادامه پيدا كند اذيت بسياري مي‌بينم. من در فكر بودم كه ناگهان چشمم افتاد به شال سبزي كه متعلق به آقا سيد محمود بود و بر ميخ داخل اتاق آويخته شده بود. در اين هنگام توسلي پيدا كردم و عرض كردم يا [[رسول الله]] صلی الله علیه و آله اين شال سبز منتسب به شما است و من نيز اين شال را به نيت شفا، روي چشمانم قرار مي‌دهم؛ شما عنايتي بفرماييد. بلند شدم و شال را به چشمانم كشيدم و في‌الفور ناراحتي و درد چشم برطرف شد.
 
  
−
ايشان در سال 1330 ش. وفات نمود و تشييع جنازه باشكوهي از پيكر مطهرشان انجام شد. آيت الله بروجردي بر پيكر مطهر ايشان [[نماز]] خواند. وفات ايشان ضايعه بزرگي براي مردم به ويژه حوزه علميه بود، به نحوي كه يكي از امامان جماعت [[قم]] به نام شيخ ولي مي‌گويد: من در شب وفات ايشان، در عالم رؤيا ديدم كوچه كنار حرم مطهر حضرت معصومه سلام الله علیها يك باره تاريك شد. صبح بعد از [[نماز صبح]] با عجله به منزل آقاي بروجردي رفتم و از خدمتكار جوياي احوال آقا شدم. وي گفت: حال آقا خوب است و مرا نزد آقا برد. وقتي خدمت ايشان رسيدم و جريان رؤيا را گفتم، ايشان فرمود: خيال مي‌كنم آقاي حاج شيخ مهدي حرم پناهي از دنيا رفته باشد و خدمتكار را فرستادند و فرمودند: خودم هم خواهم آمد.
+
==فعاليت‌های اجتماعی==
  
−
==تحصيلات==
+
آيت الله حرم پناهي با شروع نهضت [[امام خمينی]]، از همان سال اول براي انجام وظيفه الهي و انجام مسئوليتي كه در پيشگاه الهي بر دوش خود احساس مي‌كرد، به ياري وي شتافت و تا پيروزي انقلاب و پس از آن از هيچ تلاشي فروگذار نكرد. وی با توجه‌ به‌ افكار ضد طاغوتي‌ كه‌ داشت‌، به‌ هيأت‌ سياسيون‌ پيوست‌ و در جلساتي‌ كه‌ اعضاء جامعه‌ مدرسين‌ قبل‌ از انقلاب‌ تشكيل‌ مي‌دادند شركت‌ مي‌كرد.
  
−
از آن جا كه پدر شيخ محسن هرگونه مراجعه به رژيم طاغوت و رفتن به مدارس دولتي را [[حرام]] مي‌دانست، وي تحصيلات ابتدايي؛ اعم از خواندن، نوشتن، قرائت [[قرآن]] و كتاب‌هايي نظير گلستان سعدي، كليله و دمنه و نصاب الصبيان را نزد برخي از عالمان و فضلاي متدين سپري كرد. وي در حدود سال 1360 ق. شروع به تحصيلات حوزوي از قبيل صرف، نحو، معاني، بيان، منطق، هيأت و كلام نمود.
+
از فعاليتهاي‌ قبل‌ از انقلاب‌ ايشان‌ مي‌توان‌ به‌ سفرهاي‌ تبليغي‌ ايشان‌ به‌ ورامين‌، آشتيان‌ و [[تهران]] اشاره‌ كرد كه‌ در ورامين‌ به‌ علت‌ سخنراني‌هاي‌ روشنگرانه‌ به‌ شهرباني‌ وقت‌ احضار شدند كه‌ با تدبير و پشتيباني‌ مردم‌، شهرباني‌ نتوانست‌ وي‌ را جلب‌ كند، بلكه‌ به‌ جلسات‌ خود ادامه‌ داد. فعاليت‌هاي سياسي، اجتماعي و فرهنگي ايشان قبل از انقلاب عبارتند از:
  
−
او در فراگيري [[فلسفه]] از محضر استاداني چون [[علامه طباطبايي]] بهره‌ها برده و در [[علم رجال]] و درايه نيز تبحر ويژه‌اي پيدا كرد. او قوانين را نزد آيت الله بهاءالديني فراگرفت و با شيخ احمد جنتي هم مباحثه بود و مكاسب و رسائل را از محضر آيت الله طباطبايي (سلطاني) استفاده كرد. وي در زمينه [[فقه]] و [[اصول]] از سفره پرفيض فقيهان و استوانه‌هاي علمي عصر خود مانند آيات: سيد حسين بروجردي و سيد محمدتقي خوانساري، محقق داماد، سيد محمد حجت كوه‌كمره‌اي، سيد محمدرضا گلپايگاني و شيخ محمدعلي اراكي رضوان الله تعالي عليهم اجمعين بهره‌هاي وافر برد. او در عنفوان جواني در سن 27 سالگي حائز مرتبه رفيع اجتهاد شد و مورد توجه و عنايت خاص استاد خود، آيت الله بروجردي قدس سره قرار گرفت. از ايشان براي تأليف دوره جامع احاديث الشيعه دعوت به عمل آمد.
+
*تشكيل انجمن [[امر به معروف و نهی از منکر]]
 +
*تربيت و ساماندهي ده‌ها تن از جوانان و نوجوانان براي مبارزه با طاغوت
 +
*فرستادن طلاب علوم ديني به سراسر كشور و خارج، جهت تبليغ
 +
*تشكيل صندوق قرض الحسنه
 +
*مسافرت به بعضي نقاط كشور به منظور سخنراني و اقدامات ديگر.  
  
−
==تأليفات==
+
پس از پيروزي انقلاب نیز، وي با حضور مستمر در جامعه مدرسين [[حوزه علميه قم]] كه خود از مؤسسان اصلي آن بود، همت خود را همواره در جهت حفظ و دفاع از ارزش‌هاي اصيل نهضت كه همانا احياي معارف و احكام مبين [[اسلام]] و تعظيم شعائر مذهب [[اهل بيت]] علیهم السلام بود، مصروف داشت.
  
−
آيت الله حرم پناهي صاحب آثار فراواني است كه عبارتند از:
+
آيت الله حرم پناهي در طول سال‌هاي مبارزه و بعد از آن، هيچ‌گاه وظيفه اصلي خود را كه تحقيق، تدريس، تصنيف و تربيت طلاب بود فراموش نكرد؛ به طوري كه حتي در آخرين روز عمر پربركت خود نيز در [[مدرسه فيضيه]] به تدريس پرداخت. وي در روزهاي تعطيل نيز طلاب را از علومي چون: [[تفسير]]، [[اخلاق]] و اعتقادات بهره‌مند مي‌نمود و در همين راستا، شاگرداني را جهت مناظره با ساير ملل و مذاهب اسلامي تربيت كرد.
  
−
#سفينة الهداة في شرح وسيلة النجاة (دوره [[فقه]]، شرح وسيلة النجاة مرحوم سيد ابوالحسن اصفهاني).
+
==ويژگی‌های اخلاقی==
−
#جامع احاديث الشيعه كه تأليف بعضي از مجلات دوره جامع [[احاديث]] الشيعه را شامل مي شود. (صلاة، مقدمات عبادات، و مقداري از كتاب [[حج]] و تمام كتاب ملابس و مساكن).
 
−
#حاشيه‌اي بر كفاية الاصول، آخوند خراساني
 
−
#رساله‌اي در باب [[تقيه]] و [[احكام]] آن
 
−
#رساله‌اي در قاعده لاضرر
 
−
#فوائد الرجاليه، (دوره كامل علم رجال) كه مقدمات چاپ آن فراهم شده است.
 
−
#رساله‌اي در باب امامت، با سبك جديد
 
−
#رساله‌اي در شرح خطبه همام از [[نهج البلاغه]]
 
−
#رساله‌اي در تفسير آيات الاحكام
 
−
#تصحيح دوره وسائل الشيعه، با همكاري مرحوم آيت الله رباني شيرازي، 16 جلد.
 
  
−
==فعاليت‌ها==
+
از ويژگي‌هاي اخلاقي و صفات بارز آيت الله حرم پناهی مي‌توان به [[تواضع]]، [[اخلاص]]، رعايت [[تقوا]] به ويژه دقت در سخن گفتن، غيرت ديني، احترام ويژه به طلاب و [[سادات]] و [[صبر]] در برابر ناملايمات اشاره كرد.
  
−
آيت الله حرم پناهي با شروع نهضت [[امام خمينی]] قدس سره از همان سال اول، براي انجام وظيفه الهي و انجام مسئوليتي كه در پيشگاه الهي بر دوش خود احساس مي‌كرد، به ياري وي شتافت و تا پيروزي انقلاب و پس از آن از هيچ تلاشي فروگذار نكرد.وی با توجه‌ به‌ افكار ضدطاغوتي‌ كه‌ داشت‌ به‌ هيأت‌ سياسيون‌ پيوست‌ و در جلساتي‌ كه‌ اعضاء جامعه‌ مدرسين‌ قبل‌ از انقلاب‌ تشكيل‌ مي‌دادند شركت‌ مي‌كرد.
+
ايشان در تربيت شاگرد بسيار مهارت داشت و براي شاگردانش ارزش قائل بود؛ سؤالاتشان را دقيق گوش مي‌داد و پاسخ مي‌گفت. ايشان در رعايت آداب و صفات اخلاقي، كم‌نظير و با همه بسيار مهربان بود.
  
−
از فعاليتهاي‌ قبل‌ از انقلاب‌ ايشان‌ مي‌توان‌ به‌ سفرهاي‌ تبليغي‌ ايشان‌ به‌ ورامين‌ ـ آشتيان‌ و تهران‌ اشاره‌ كرد كه‌ در ورامين‌ به‌ علت‌ سخنراني‌هاي‌ روشنگرانه‌ به‌ شهرباني‌ وقت‌ احضار شدند كه‌ با تدبير و پشتيباني‌ مردم‌ شهرباني‌ نتوانست‌ وي‌ را جلب‌ كند بلكه‌ به‌ جلسات‌ خود ادامه‌ داد.فعاليت‌هاي سياسي، اجتماعي و فرهنگي ايشان قبل از انقلاب عبارتند از:
+
ايشان در آخرين جلسه درس در ماه [[شعبان]]، ضمن توصیه و موعظه‌اي به طلاب گفت: من همان مطلبي كه [[آيت الله بروجردی]] فرمودند، برايتان مي‌گويم. ايشان قبل از ماه [[رمضان]] خطاب به طلاب فرمودند كه: ماه رمضان نزديك است. شما آقايان مي خواهيد به تبليغ برويد و اين مردم نه پيغمبر و نه امامان هيچ كدام را نديده‌اند، اين مردم مي‌خواهند [[دين]] را از شما ياد بگيرند، بكوشيد دين را درست ياد بدهيد. ظاهرتان را درست كنيد كه اگر نتوانستند دين را ياد بگيرند و يا ياد دهيد، حداقل دشمن درست نكنيد. اگر ظاهر شما درست نباشد، مردم نه تنها از شما منزجر مي‌شوند؛ بلكه از خدا، پيغمبر و امامان علیهم السلام هم منزجر مي‌شوند.
  
−
#تشكيل انجمن [[امر به معروف و نهي از منكر]]
+
ارادت ايشان به [[اهل بيت]] علیهم السلام به خصوص حضرت [[امام زمان|صاحب الزمان]] علیه السلام بسيار بالا بود.  
−
#تربيت و ساماندهي ده‌ها تن از جوانان، سالخوردگان و نوجوانان براي مبارزه با طاغوت
 
−
#فرستادن طلاب علوم ديني به سراسر كشور و خارج، جهت تبليغ
 
−
#تشكيل صندوق قرض الحسنه
 
−
#مسافرت به بعضي نقاط كشور به منظور سخنراني و اقدامات ديگر كه تفصيلش بدين شرح است: پس از پيروزي انقلاب وي با حضور مستمر در جامعه مدرسين [[حوزه علميه]] قم كه خود از مؤسسان اصلي آن بود، همت خود را همواره در جهت حفظ و دفاع از ارزش‌هاي اصيل نهضت كه همانا اعتلاي كلمه توحيد و احياي معارف و [[احكام]] مبين اسلام و تعظيم شعائر مذهب [[اهل بيت]] عصمت علیهم السلام بود، مصروف داشت.
 
−
 
 
−
نكته حائز اهميت در مورد آيت الله حرم پناهي اين است كه وي در طول سال‌هاي مبارزه و بعد از آن هيچ‌گاه وظيفه اصلي خود را كه تحقيق، تدريس، تصنيف و تربيت طلاب بود فراموش نكرد؛ به طوري كه حتي در آخرين روز عمر پربركت خود نيز در [[مدرسه فيضيه]] به تدريس پرداخت. وي در روزهاي تعطيل نيز طلاب را از علومي چون: تفسير، اخلاق و اعتقادات بهره‌مند مي‌نمود. وي در همين راستا، شاگرداني را جهت مناظره با ساير ملل و مذاهب اسلامي تربيت كرد.
 
−
 
 
−
==ويژگي‌هاي اخلاقي==
 
−
 
 
−
از ويژگي‌هاي اخلاقي و صفات بارز ايشان مي‌توان به فروتني، رعايت تقواي الهي به ويژه دقت در سخن گفتن، غيرت ديني، احترام ويژه به طلاب و [[سادات]] و صبر در برابر ناملايمات اشاره كرد. وي در تربيت شاگرد بسيار مهارت داشت. او براي شاگردانش ارزش قائل بود؛ سؤالاتشان را دقيق گوش مي‌داد و پاسخ مي‌گفت. ايشان در رعايت آداب و صفات اخلاقي، كم‌نظير و با همه بسيار مهربان بود.
 
−
 
 
−
فرزند ايشان مي‌گويد: يك سال در آخرين جلسه درس در ماه [[شعبان]]، عرض كرديم، در آستانه ماه مبارك هستيم موعظه‌اي بفرماييد. ايشان سرش را پايين آورد و پس از لحظه‌اي سرش را بلند كرد و گفت: من همان مطلبي كه آيت الله بروجردي فرمودند، برايتان مي‌گويم. ايشان قبل از ماه [[رمضان]] خطاب به طلاب فرمودند كه: ماه رمضان نزديك است. شما آقايان مي خواهيد به تبليغ برويد و اين مردم نه پيغمبر و نه امامان علیهم السلام هيچ كدام را نديده‌اند، اين مردم مي‌خواهند [[دين]] را از شما ياد بگيرند، بكوشيد دين را درست ياد بدهيد. ظاهرتان را درست كنيد كه اگر نتوانستند دين را ياد بگيرند و يا ياد دهيد، حداقل دشمن درست نكنيد. اگر ظاهر شما درست نباشد، مردم نه تنها از شما منزجر مي‌شوند؛ بلكه از خدا، پيغمبر و امامان علیهم السلام هم منزجر مي‌شوند.
 
−
 
 
−
بعد ايشان فرمودند كه ظاهر بسيار مهم است، از ظاهرتان غفلت نكنيد. ارادت ايشان به [[اهل بيت]] علیهم السلام به خصوص حضرت صاحب الزمان علیه السلام بسيار بالا بود و حضرت هم به ايشان عنايت داشتند. وي از اخلاص بالايي برخوردار بود.
 
  
 
==وفات==
 
==وفات==
  
−
آيت الله حاج شيخ حسن حرم پناهي قدس سره در اثر كسالتي كه داشت در تاريخ دوم مهر ماه 1381 ش. مصادف با شانزدهم [[رجب]] 1423 ق. به ديار حضرت حق عزوجل شتافت. پيكرش در چهارم مهر ماه، طي مراسم باشكوهي از مسجد [[امام حسن عسکری]] علیه السلام به طرف حرم مطهر [[حضرت معصومه]] سلام الله علیها تشييع شد. پيكر اين عالم بزرگوار پس از اداي [[نماز]] به امامت آيت الله بهجت و پس از قرائت پيام تسليت مقام معظم رهبري در ميان حزن و اندوه مردم و بزرگان حوزه قم، در مسجد شهيد مطهري (مسجد بالاسر) نزديك محراب حرم مطهر، در قبري كه از طرف مقام معظم رهبري تهيه ديده شده بود به خاك سپرده شد.
+
مرحوم آيت الله شيخ حسن حرم پناهی سرانجام در تاريخ دوم مهر ماه 1381 (مصادف با 16 [[رجب]] 1423 ق) به ديار باقی شتافت. پيكرش از مسجد [[امام حسن عسکری]] علیه السلام به طرف حرم مطهر [[حضرت معصومه]] سلام الله علیها [[تشییع جنازه|تشييع]] شد و پس از اقامه [[نماز میت|نماز]] به امامت [[آيت الله بهجت]]، در مسجد شهيد مطهری (مسجد بالاسر) نزديک [[محراب]] حرم مطهر، در قبری كه از طرف مقام معظم رهبری تهيه ديده شده بود به خاک سپرده شد.
−
 
 
−
==پانویس==
 
−
<references />
 
  
 
==منابع==
 
==منابع==
−
 
+
*[[ستارگان حرم]]، سيد حسن سيدی، جلد 19، صفحه 172-183.
−
*سيد حسن سيدي، ستارگان حرم، جلد 19، صفحه 172-183.
+
*[http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=88252 "آیت‌‌الله‌ شيخ‌ محسن‌ حرم‌‌پناهی"، سایت تبیان]، بازیابی:28 بهمن 1392.
−
*حضرت‌ آیت‌ الله‌ حاج‌ شيخ‌ محسن‌ حرم‌ پناهي‌ ،[http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=88252 تبیان]، بازیابی:28بهمن 1392.
 
  
 
{{سنجش کیفی
 
{{سنجش کیفی
سطر ۱۳۱: سطر ۱۰۴:
  
 
[[رده:علمای معاصر|حرم پناهی،محسن]]
 
[[رده:علمای معاصر|حرم پناهی،محسن]]
−
[[رده:مجتهدین]]
+
[[رده:مجتهدین]][[رده:فقیهان]]
 
[[رده:مبارزان علیه پهلوی]]
 
[[رده:مبارزان علیه پهلوی]]
 
[[رده: مقاله های مرتبط به دانشنامه]]
 
[[رده: مقاله های مرتبط به دانشنامه]]
 
[[رده:مدفونین در حرم حضرت معصومه (س)]]
 
[[رده:مدفونین در حرم حضرت معصومه (س)]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲ ژانویهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۵۱

Confirm3.jpg

«آیت‌الله محسن حرم‌پناهی» (1307-1381 ش)، از فقها و مجتهدین شیعه معاصر و از روحانیون مبارز انقلابی بود. این عالم پارسا یکی از بنیان‌گذاران جامعه مدرسین و از مدرسان فعال حوزه علميه قم بود و عمر خود را به تعلیم و تألیف و خدمات علمی و اجتماعی گذراند.

۲2۰px
نام کامل محسن حرم پناهی
زادروز 1307 شمسی
زادگاه قم
وفات 1381 شمسی
مدفن قم، حرم حضرت معصومه

Line.png

اساتید

آیت الله بروجردی، سید محمدتقی خوانساری، سید محمد حجت کوه کمره ای، علامه طباطبایی، سید رضا بهاءالدینی،...


آثار

حاشيه‌ بر كفاية الاصول، تصحيح وسائل الشیعه، رساله در باب امامت، فوائد الرجاليه، رساله‌ در تفسير آيات الاحكام،...


ولادت و خاندان

محسن حرم پناهی، در سحرگاه دوشنبه، هشتم شعبان 1347 قمری (1307 ش) در قم و در بيت علم و فقاهت چشم به جهان گشود.

پدرش آيت الله مهدی حرم پناهی، عالمي زاهد و مورد توجه خواص و بزرگان علما بود. او از شاگردان شيخ عبدالكريم حايري و سید ابوالحسن اصفهانی بود و در 27 سالگي به درجه اجتهاد نائل شد. مادر ارجمند او نیز، دختر آيت الله سيد صادق روحانی قمی و بانويي پارسا بود. شيخ محسن حرم پناهي مي‌گويد: مسئوليت خطير تربيت، به طور عمده بر عهده والده ماجده‌ام بود و حتي بر جزئيات رفتار من هم نظارت دقيق داشت.

همچنین جد آيت الله حرم پناهي، ملا آقا حسن مجتهد قمی (م، 1347 ق)، فرزند ملا آقا حسين مجتهد بود که با توجه به مقام علمي و معنوی، مناصب مهمی؛ اعم از قضاوت، افتاء، تدريس و اشراف بر توليت آستانه مقدسه حرم حضرت معصومه علیهاالسلام به ايشان واگذار شد.

تحصيلات و اساتید

از آن جا كه پدر شيخ محسن هرگونه مراجعه به رژيم طاغوت پهلوی و رفتن به مدارس دولتي را حرام مي‌دانست، وي تحصيلات ابتدايي؛ اعم از خواندن و نوشتن، قرائت قرآن و كتاب‌هايي نظير گلستان سعدی، کليله و دمنه و نصاب الصبیان را نزد برخي از عالمان و فضلاي متدين سپري كرد. وي در حدود سال 1360 ق. شروع به تحصيلات حوزوي از قبيل صرف، نحو، معاني، بيان، منطق و كلام نمود.

او در فراگيري فلسفه از محضر استاداني چون علامه طباطبايي بهره‌ها برده و در علم رجال و درايه نيز تبحر ويژه‌اي پيدا كرد. او قوانین الاصول را نزد آيت الله بهاءالدينی فراگرفت و با شيخ احمد جنتي هم مباحثه بود و مكاسب و رسائل را از محضر آيت الله طباطبايي (سلطاني) استفاده كرد. وي در زمينه فقه و اصول فقه از فقيهان بزرگ عصر خود مانند آیت الله بروجردی و سید محمدتقی خوانساری، سید محمد محقق داماد، سید محمد حجت کوه کمره ای، سید محمدرضا گلپایگانی و محمدعلی اراکی رضوان الله تعالي عليهم بهره‌هاي وافر برد. او در سن 27 سالگي حائز مرتبه رفيع اجتهاد شد و مورد توجه و عنايت خاص استاد خود، آيت الله بروجردی قرار گرفت. از ايشان براي تأليف دوره جامع احادیث الشیعه دعوت به عمل آمد.

آثار و تأليفات

آيت الله حرم پناهی صاحب آثار متعددی است كه عبارتند از:

  1. سفينة الهداة فی شرح «وسيلة النجاة» (دوره فقه، شرح وسيلة النجاة سید ابوالحسن اصفهانی).
  2. حاشيه‌ بر «كفاية الاصول»، اثر آخوند خراسانی
  3. رساله‌اي در باب تقیه و احکام آن
  4. رساله‌اي در باب قاعده لاضرر
  5. فوائد الرجاليه، (دوره كامل علم رجال) كه مقدمات چاپ آن فراهم شده است.
  6. رساله‌اي در باب امامت، با سبک جديد
  7. رساله‌اي در شرح خطبه همام از نهج البلاغه
  8. رساله‌اي در تفسير آيات الاحكام
  9. تصحيح دوره «وسائل الشيعه»، با همكاري آيت الله رباني شيرازي، 16 جلد.
  10. تأليف بعضي از مجلدات دوره «جامع احادیث الشیعه»، شامل: صلاة، مقدمات عبادات، و مقداري از كتاب حج و تمام كتاب ملابس و مساكن.

فعاليت‌های اجتماعی

آيت الله حرم پناهي با شروع نهضت امام خمينی، از همان سال اول براي انجام وظيفه الهي و انجام مسئوليتي كه در پيشگاه الهي بر دوش خود احساس مي‌كرد، به ياري وي شتافت و تا پيروزي انقلاب و پس از آن از هيچ تلاشي فروگذار نكرد. وی با توجه‌ به‌ افكار ضد طاغوتي‌ كه‌ داشت‌، به‌ هيأت‌ سياسيون‌ پيوست‌ و در جلساتي‌ كه‌ اعضاء جامعه‌ مدرسين‌ قبل‌ از انقلاب‌ تشكيل‌ مي‌دادند شركت‌ مي‌كرد.

از فعاليتهاي‌ قبل‌ از انقلاب‌ ايشان‌ مي‌توان‌ به‌ سفرهاي‌ تبليغي‌ ايشان‌ به‌ ورامين‌، آشتيان‌ و تهران اشاره‌ كرد كه‌ در ورامين‌ به‌ علت‌ سخنراني‌هاي‌ روشنگرانه‌ به‌ شهرباني‌ وقت‌ احضار شدند كه‌ با تدبير و پشتيباني‌ مردم‌، شهرباني‌ نتوانست‌ وي‌ را جلب‌ كند، بلكه‌ به‌ جلسات‌ خود ادامه‌ داد. فعاليت‌هاي سياسي، اجتماعي و فرهنگي ايشان قبل از انقلاب عبارتند از:

  • تشكيل انجمن امر به معروف و نهی از منکر
  • تربيت و ساماندهي ده‌ها تن از جوانان و نوجوانان براي مبارزه با طاغوت
  • فرستادن طلاب علوم ديني به سراسر كشور و خارج، جهت تبليغ
  • تشكيل صندوق قرض الحسنه
  • مسافرت به بعضي نقاط كشور به منظور سخنراني و اقدامات ديگر.

پس از پيروزي انقلاب نیز، وي با حضور مستمر در جامعه مدرسين حوزه علميه قم كه خود از مؤسسان اصلي آن بود، همت خود را همواره در جهت حفظ و دفاع از ارزش‌هاي اصيل نهضت كه همانا احياي معارف و احكام مبين اسلام و تعظيم شعائر مذهب اهل بيت علیهم السلام بود، مصروف داشت.

آيت الله حرم پناهي در طول سال‌هاي مبارزه و بعد از آن، هيچ‌گاه وظيفه اصلي خود را كه تحقيق، تدريس، تصنيف و تربيت طلاب بود فراموش نكرد؛ به طوري كه حتي در آخرين روز عمر پربركت خود نيز در مدرسه فيضيه به تدريس پرداخت. وي در روزهاي تعطيل نيز طلاب را از علومي چون: تفسير، اخلاق و اعتقادات بهره‌مند مي‌نمود و در همين راستا، شاگرداني را جهت مناظره با ساير ملل و مذاهب اسلامي تربيت كرد.

ويژگی‌های اخلاقی

از ويژگي‌هاي اخلاقي و صفات بارز آيت الله حرم پناهی مي‌توان به تواضع، اخلاص، رعايت تقوا به ويژه دقت در سخن گفتن، غيرت ديني، احترام ويژه به طلاب و سادات و صبر در برابر ناملايمات اشاره كرد.

ايشان در تربيت شاگرد بسيار مهارت داشت و براي شاگردانش ارزش قائل بود؛ سؤالاتشان را دقيق گوش مي‌داد و پاسخ مي‌گفت. ايشان در رعايت آداب و صفات اخلاقي، كم‌نظير و با همه بسيار مهربان بود.

ايشان در آخرين جلسه درس در ماه شعبان، ضمن توصیه و موعظه‌اي به طلاب گفت: من همان مطلبي كه آيت الله بروجردی فرمودند، برايتان مي‌گويم. ايشان قبل از ماه رمضان خطاب به طلاب فرمودند كه: ماه رمضان نزديك است. شما آقايان مي خواهيد به تبليغ برويد و اين مردم نه پيغمبر و نه امامان هيچ كدام را نديده‌اند، اين مردم مي‌خواهند دين را از شما ياد بگيرند، بكوشيد دين را درست ياد بدهيد. ظاهرتان را درست كنيد كه اگر نتوانستند دين را ياد بگيرند و يا ياد دهيد، حداقل دشمن درست نكنيد. اگر ظاهر شما درست نباشد، مردم نه تنها از شما منزجر مي‌شوند؛ بلكه از خدا، پيغمبر و امامان علیهم السلام هم منزجر مي‌شوند.

ارادت ايشان به اهل بيت علیهم السلام به خصوص حضرت صاحب الزمان علیه السلام بسيار بالا بود.

وفات

مرحوم آيت الله شيخ حسن حرم پناهی سرانجام در تاريخ دوم مهر ماه 1381 (مصادف با 16 رجب 1423 ق) به ديار باقی شتافت. پيكرش از مسجد امام حسن عسکری علیه السلام به طرف حرم مطهر حضرت معصومه سلام الله علیها تشييع شد و پس از اقامه نماز به امامت آيت الله بهجت، در مسجد شهيد مطهری (مسجد بالاسر) نزديک محراب حرم مطهر، در قبری كه از طرف مقام معظم رهبری تهيه ديده شده بود به خاک سپرده شد.

منابع



آرشیو عکس و تصویر

برگرفته از «https://wiki.ahlolbait.com/index.php?title=محسن_حرم_پناهی&oldid=154445»
آپارات موسسه اهل البیت علیهم السلام کانال عکس نوشته قرآن و حدیث در اینستاگرام تلگرام قرآن و حدیث کانال قرآن و حدیث در ایتا