مختصر نویسی متوسط است
مقاله مورد سنجش قرار گرفته است

امام خمینی: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(←‏آثار و تألیفات)
سطر ۱: سطر ۱:
 
{{خوب}}
 
{{خوب}}
−
'''آیت الله العظمی سید روح‌الله خمینی''' (۱۲۸۱ - ۱۳۶۸ ش)، [[فقیه]]، عارف، مرجع تقلید و بنیانگذار جمهوری اسلامی [[ایران]] بود. امام خمینی از سال ۱۳۴۱ شمسی به دنبال تصویب لایحه انجمن های ایالتی و ولایتی به مبارزه و مخالفت علنی با رژیم پهلوی اقدام نمود و در سال ۱۳۵۷ به رهبری ایشان، رژیم پهلوی سرکوب و انقلاب اسلامی ایران به پیروزی رسید. از ایشان آثار متعددی در [[فقه]]، [[اصول فقه|اصول]]، [[عرفان]] و [[اخلاق]] برجای مانده است.
+
'''آیت الله سید روح‌الله مصطفوی خمینی''' معروف به امام خمینی (۱۲۸۱-۱۳۶۸ ش)، [[فقیه]]، اصولی، عارف، مفسر، مرجع تقلید و بنیانگذار جمهوری اسلامی [[ایران]] بود. وی از علمای بزرگی چون [[شیخ عبد الکریم حائری یزدی|شیخ عبدالکریم حائری یزدی]] و [[آیت الله محمدعلی شاه آبادی|میرزا محمدعلی شاه‌آبادی]] بهره برد. امام خمینی از سال ۱۳۴۱ شمسی به دنبال تصویب لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی، به مبارزه و مخالفت علنی با رژیم پهلوی اقدام نمود و در سال ۱۳۵۷ به رهبری ایشان، رژیم پهلوی سرکوب و انقلاب اسلامی ایران به پیروزی رسید. از امام خمینی آثار متعددی در [[فقه]]، [[اصول فقه|اصول]]، [[عرفان]] و [[اخلاق]] برجای مانده است.
  
 
{{شناسنامه عالم
 
{{شناسنامه عالم
سطر ۸: سطر ۸:
 
|زادگاه = استان مرکزی، خمین
 
|زادگاه = استان مرکزی، خمین
 
|وفات =  ۱۳۶۸ شمسی
 
|وفات =  ۱۳۶۸ شمسی
−
|مدفن =  [[تهران]] - بهشت حضرت زهرا سلام الله علیها
+
|مدفن =  [[تهران]]، بهشت زهرا
 
|اساتید =  [[شیخ عبدالکریم حائری]]، [[سید ابوالحسن رفیعی قزوینی]]، [[میرزا جواد ملکی تبریزی]]، [[محمدعلی شاه‌آبادی]]،...
 
|اساتید =  [[شیخ عبدالکریم حائری]]، [[سید ابوالحسن رفیعی قزوینی]]، [[میرزا جواد ملکی تبریزی]]، [[محمدعلی شاه‌آبادی]]،...
−
|شاگردان = [[سید جلال الدین آشتیانی|سید جلال‌الدین آشتیانى]]، [[عبدالله جوادی آملی|عبدالله جوادى آملى]]، [[سید علی حسینی خامنه ای|سید على خامنه‌اى]]، [[جعفر سبحانی|جعفر سبحانى]]، [[محمد فاضل لنکرانی|محمد فاضل لنکرانى]]، [[حسین مظاهری اصفهانی|حسین مظاهرى]]، [[حسین نوری همدانی|حسین نورى همدانى]]،...
+
|شاگردان = [[سید علی حسینی خامنه ای|سید على خامنه‌اى]]، [[سید جلال الدین آشتیانی|سید جلال‌الدین آشتیانى]]، [[عبدالله جوادی آملی|عبدالله جوادى آملى]]، [[جعفر سبحانی|جعفر سبحانى]]، [[محمد فاضل لنکرانی|محمد فاضل لنکرانى]]، [[حسین مظاهری اصفهانی|حسین مظاهرى]]، [[حسین نوری همدانی|حسین نورى همدانى]]،...
  
−
|آثار =  [[تحریرالوسیله]]، [[سر الصلوه|سرّ الصلاة]]، [[انوار الهدایه (کتاب)|انوار الهدایه فی التعلیقه علی الکفایه]]، [[مناهج الوصول الی علم الاصول]]، صحیفه نور،...
+
|آثار =  [[تحریرالوسیله]]، [[سر الصلوه|سرّ الصلاة]]، [[انوار الهدایه (کتاب)|انوار الهدایه فی التعلیقه علی الکفایه]]، [[مناهج الوصول الی علم الاصول]]، [[تهذیب الاصول (کتاب)|تهذیب الاصول]]، [[المکاسب المحرمه (کتاب)|المکاسب المحرّمة]]،...
 
}}
 
}}
  
سطر ۱۸: سطر ۱۸:
 
سید روح الله مصطفوی (موسوی) فرزند سید مصطفی در روز بیستم [[جمادی الثانی]] ۱۳۲۰ قمری (مطابق با اول مهر ۱۲۸۱ شمسی) در شهرستان خمین از توابع استان مرکزی به دنیا آمد.
 
سید روح الله مصطفوی (موسوی) فرزند سید مصطفی در روز بیستم [[جمادی الثانی]] ۱۳۲۰ قمری (مطابق با اول مهر ۱۲۸۱ شمسی) در شهرستان خمین از توابع استان مرکزی به دنیا آمد.
  
−
جد اعلای ایشان -سید دین علی شاه- اصالتاً نیشابوری و از احفاد [[میر حامد حسین هندی|میر حامد حسین]]، صاحب کتاب «[[عبقات الانوار (کتاب)|عبقات الانوار]]» بود؛ اما پس از مدتی به ایالت کشمیر از توابع هندوستان مهاجرت نمود. فرزند وی (جد آقای پسندیده) سید احمد نام داشت. او در بین سال‌های ۱۲۴۰ تا ۱۲۵۰ ق. در سفری که به [[عتبات عالیات]] ([[نجف]] و [[کربلا]]) داشت، با یوسف خان، که از اهالی خمین بود، آشنا می شود. یوسف خان که به مقامات علمی و اخلاقی وی پی برده بود، از او دعوت می کند به خمین بیاید و به هدایت و ارشاد مردم آن دیار بپردازد. از این رو، سید احمد راهی خمین می شود و پس از [[ازدواج]] با خواهر یوسف خان، در همین شهر ماندگار می شود. ثمره این ازدواج مبارک فرزندانی است که «سید مصطفی» (پدر سید مرتضی پسندیده) یکی از آنان است.<ref>فرازهای فروزان، غلامرضا گلی زواره، اول، ۱۳۷۹، حضور، قم، ص ۲۲.</ref>
+
جد اعلای ایشان -سید دین علی شاه- اصالتاً نیشابوری و از احفاد [[میر حامد حسین هندی|میر حامد حسین]]، صاحب کتاب «[[عبقات الانوار (کتاب)|عبقات الانوار]]» بود؛ اما پس از مدتی به ایالت کشمیر از توابع هندوستان مهاجرت نمود. فرزند وی (جد آقای پسندیده) سید احمد نام داشت. او در بین سال‌های ۱۲۴۰ تا ۱۲۵۰ ق. در سفری که به [[عتبات عالیات]] ([[نجف]] و [[کربلا]]) داشت، با یوسف خان، که از اهالی خمین بود، آشنا می شود. یوسف خان که به مقامات علمی و اخلاقی وی پی برده بود، از او دعوت می کند به خمین بیاید و به هدایت و ارشاد مردم آن دیار بپردازد. از این رو، سید احمد راهی خمین می شود و پس از [[ازدواج]] با خواهر یوسف خان، در همین شهر ماندگار می شود. ثمره این ازدواج مبارک فرزندانی است که «سید مصطفی» (پدر سید مرتضی پسندیده) یکی از آنان است.
  
−
سید مصطفی در اوان جوانی با دختر استاد خود -آقا میرزا احمد مجتهد خوانساری- ازدواج نمود. پس از آن، به همراه همسرش به [[نجف]] مهاجرت کرد و سال ها از محضر عالمانی چون [[شیخ مرتضی انصاری|شیخ انصاری]] بهره برد و به درجه [[اجتهاد]] رسید و در سال ۱۳۱۲ ق. به خمین بازگشت. او که مشاهده می کرد خان های ظالم آن منطقه، [[حق]] مردم را [[غصب]] می کنند، اسلحه به دست گرفته، به مبارزه با آنان برخاست و در همین راه در روز دوازدهم [[ذی القعده]] سال ۱۳۲۵ ق _در حالی که بیش از ۵ ماه از ولادت «روح الله» نمی گذشت_ در بین راه خمین و اراک، به دست دو نفر از اشرار در سن ۴۷ سالگی به [[شهادت در راه خدا|شهادت]] رسید.<ref>همان، ص ۱۴ و فرازهای فروزان، ص ۲۵.</ref> بستگان وی برای اجرای حکم الهی [[قصاص]] به [[تهران]] (دارالحکومه وقت) رهسپار شدند و بر اجرای عدالت اصرار ورزیدند تا قاتل قصاص گردید.
+
سید مصطفی در اوان جوانی با دختر استاد خود -آقا میرزا احمد مجتهد خوانساری- ازدواج نمود. پس از آن، به همراه همسرش به [[نجف]] مهاجرت کرد و سال ها از محضر عالمانی چون [[شیخ مرتضی انصاری|شیخ انصاری]] بهره برد و به درجه [[اجتهاد]] رسید و در سال ۱۳۱۲ ق. به خمین بازگشت. او که مشاهده می کرد خان های ظالم آن منطقه، [[حق]] مردم را [[غصب]] می کنند، اسلحه به دست گرفته، به مبارزه با آنان برخاست و در همین راه در روز دوازدهم [[ذی القعده]] سال ۱۳۲۵ ق _در حالی که بیش از ۵ ماه از ولادت «روح الله» نمی گذشت_ در بین راه خمین و اراک، به دست دو نفر از اشرار در سن ۴۷ سالگی به [[شهادت در راه خدا|شهادت]] رسید. بستگان وی برای اجرای حکم الهی [[قصاص]] به [[تهران]] (دارالحکومه وقت) رهسپار شدند و بر اجرای عدالت اصرار ورزیدند تا قاتل قصاص گردید.
  
−
==تحصیلات و استادان==
+
==تحصیل و استادان==
  
−
سید روح الله از سنین کودکی و نوجوانی، قسمتی از معارف متداول روز و علوم مقدماتی و سطح حوزه های دینیه، از آن جمله [[ادبیات عرب]]، [[منطق]] و [[فقه]] و [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]] را نزد معلمین و علمای منطقه (نظیر آقا میرزا محمد افتخارالعلماء، مرحوم میرزا رضا نجفی خمینی، مرحوم آقا شیخ علی محمد بروجردی، مرحوم آقا شیخ محمد گلپایگانی و مرحوم آقا عباس اراکی و بیش از همه نزد برادر بزرگش آیت الله [[سید مرتضی پسندیده]]) فراگرفت و در سال ۱۲۹۷ ه.ش عازم حوزه علمیه اراک شد.
+
سید روح الله خمینی از سنین کودکی و نوجوانی، قسمتی از معارف متداول روز و علوم مقدماتی و سطح حوزه های دینیه، از آن جمله [[ادبیات عرب]]، [[منطق]] و [[فقه]] و [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]] را نزد معلمین و علمای منطقه (نظیر آقا میرزا محمد افتخارالعلماء، مرحوم میرزا رضا نجفی خمینی، مرحوم آقا شیخ علی محمد بروجردی، مرحوم آقا شیخ محمد گلپایگانی و مرحوم آقا عباس اراکی و بیش از همه نزد برادر بزرگش آیت الله [[سید مرتضی پسندیده]]) فراگرفت و در سال ۱۲۹۷ ه.ش عازم حوزه علمیه اراک شد.
  
 
'''مهاجرت به قم:'''
 
'''مهاجرت به قم:'''
  
−
اندکی پس از هجرت آیت الله [[شیخ عبد الکریم حائری یزدی|شیخ عبدالکریم حائری یزدی]] (نوروز ۱۳۰۰ ش، مطابق با [[رجب]] ۱۳۴۰ ق) به [[قم]]، امام خمینی نیز رهسپاره [[حوزه علمیه قم|حوزه علمیه قم]] گردید و به سرعت مراحل تحصیلات تکمیلی علوم حوزوی را نزد اساتید حوزه قم طی کرد. که می توان از فراگرفتن تتمه مباحث کتاب مطوّل (در [[علم معانی]] و [[علم بیان|بیان]]) نزد مرحوم آقا میرزا محمدعلی ادیب تهرانی و تکمیل دروس سطح نزد مرحوم آیت الله [[سید محمدتقی خوانساری]]، و بیشتر نزد مرحوم آیت الله سید علی یثربی کاشانی و دروس خارج [[فقه]] و [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]] نزد زعیم حوزه قم آیت الله العظمی حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی نام برد.
+
اندکی پس از هجرت آیت الله [[شیخ عبد الکریم حائری یزدی|شیخ عبدالکریم حائری یزدی]] (نوروز ۱۳۰۰ ش، مطابق با [[رجب]] ۱۳۴۰ ق) به [[قم]]، امام خمینی نیز رهسپاره [[حوزه علمیه قم|حوزه علمیه قم]] گردید و به سرعت مراحل تحصیلات تکمیلی علوم حوزوی را نزد اساتید حوزه قم طی کرد. که می توان از فراگرفتن تتمه مباحث کتاب مطوّل (در [[علم معانی]] و [[علم بیان|بیان]]) نزد مرحوم آقا میرزا محمدعلی ادیب تهرانی و تکمیل دروس سطح نزد مرحوم آیت الله [[سید محمدتقی خوانساری]]، و بیشتر نزد مرحوم آیت الله [[سید علی یثربی کاشانی]] و دروس خارج [[فقه]] و [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]] نزد زعیم حوزه قم آیت الله حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی نام برد.
  
 
همزمان با فراگیری فقه و اصول نزد فقها و مجتهدین وقت، به فراگیری [[ریاضی|ریاضیات]] و هیئت و [[فلسفه]] نزد مرحوم [[سید ابوالحسن رفیعی قزوینی]] و ادامه همین دروس به اضافه علوم معنوی و عرفانی نزد مرحوم آقا میرزا علی اکبر حکیمی یزدی و [[علم عروض|عروض]] و قوافی و فلسفه اسلامی و فلسفه غرب را نزد مرحوم آقا شیخ محمدرضا مسجدشاهی اصفهانی و [[اخلاق]] و [[عرفان]] را نزد مرحوم آیت الله [[میرزا جواد آقا ملکی تبریزی|میرزا جواد ملکی تبریزی]] و عالی ترین سطوح عرفان نظری و عملی را به مدت شش سال نزد مرحوم آیت الله [[آیت الله محمدعلی شاه آبادی|میرزا محمدعلی شاه‌آبادی]] بپردازد.
 
همزمان با فراگیری فقه و اصول نزد فقها و مجتهدین وقت، به فراگیری [[ریاضی|ریاضیات]] و هیئت و [[فلسفه]] نزد مرحوم [[سید ابوالحسن رفیعی قزوینی]] و ادامه همین دروس به اضافه علوم معنوی و عرفانی نزد مرحوم آقا میرزا علی اکبر حکیمی یزدی و [[علم عروض|عروض]] و قوافی و فلسفه اسلامی و فلسفه غرب را نزد مرحوم آقا شیخ محمدرضا مسجدشاهی اصفهانی و [[اخلاق]] و [[عرفان]] را نزد مرحوم آیت الله [[میرزا جواد آقا ملکی تبریزی|میرزا جواد ملکی تبریزی]] و عالی ترین سطوح عرفان نظری و عملی را به مدت شش سال نزد مرحوم آیت الله [[آیت الله محمدعلی شاه آبادی|میرزا محمدعلی شاه‌آبادی]] بپردازد.
سطر ۴۱: سطر ۴۱:
 
#آیت‌الله [[سید جلال الدین آشتیانی|سید جلال‌الدین آشتیانى]]؛
 
#آیت‌الله [[سید جلال الدین آشتیانی|سید جلال‌الدین آشتیانى]]؛
 
#آیت‌الله [[عبدالله جوادی آملی|عبدالله جوادى آملى]]؛
 
#آیت‌الله [[عبدالله جوادی آملی|عبدالله جوادى آملى]]؛
−
#آیت‌الله مرتضى حائرى یزدى؛
+
#آیت‌الله [[مرتضی حائری یزدی|مرتضى حائرى یزدى]]؛
 
#آیت‌الله [[سید علی حسینی خامنه ای|سید على خامنه‌اى]]؛
 
#آیت‌الله [[سید علی حسینی خامنه ای|سید على خامنه‌اى]]؛
 
#آیت‌الله [[سید مصطفی خمینی|سید مصطفى خمینى]]؛
 
#آیت‌الله [[سید مصطفی خمینی|سید مصطفى خمینى]]؛
سطر ۵۲: سطر ۵۲:
 
#آیت‌الله محمدهادى معرفت؛
 
#آیت‌الله محمدهادى معرفت؛
 
#آیت‌الله [[حسینعلی منتظری نجف آبادی|حسینعلى منتظرى]]؛
 
#آیت‌الله [[حسینعلی منتظری نجف آبادی|حسینعلى منتظرى]]؛
−
#آیت‌الله محمدرضا مهدوى کنى؛
+
#آیت‌الله [[محمدرضا مهدوی کنی|محمدرضا مهدوى کنى]]؛
 
#آیت‌الله [[حسین نوری همدانی|حسین نورى همدانى]].
 
#آیت‌الله [[حسین نوری همدانی|حسین نورى همدانى]].
  
سطر ۵۸: سطر ۵۸:
  
 
دهها کتاب و اثر گرانبها از امام خمینی در مباحث [[اخلاق|اخلاقی]]، [[عرفان|عرفانی]]، [[فقه|فقهی]]، [[اصول فقه‌‌‌‌|اصولی]]، [[فلسفه|فلسفی]]، سیاسی و اجتماعی برجای مانده که بسیاری از آن ها تاکنون منتشر نشده است. متأسفانه تعدادی از رساله ها و تألیفات نفیس امام در جریان جابه جایی از منازل استیجاری و در جریان چندین مرحله یورش مأمورین [[ساواک|ساواک]] شاه به منزل و کتابخانه ایشان مفقود گردیده است. برخی از این آثار عبارتند از:
 
دهها کتاب و اثر گرانبها از امام خمینی در مباحث [[اخلاق|اخلاقی]]، [[عرفان|عرفانی]]، [[فقه|فقهی]]، [[اصول فقه‌‌‌‌|اصولی]]، [[فلسفه|فلسفی]]، سیاسی و اجتماعی برجای مانده که بسیاری از آن ها تاکنون منتشر نشده است. متأسفانه تعدادی از رساله ها و تألیفات نفیس امام در جریان جابه جایی از منازل استیجاری و در جریان چندین مرحله یورش مأمورین [[ساواک|ساواک]] شاه به منزل و کتابخانه ایشان مفقود گردیده است. برخی از این آثار عبارتند از:
 +
 +
#[[مناهج الوصول الی علم الاصول (کتاب)|مناهج الوصول الی علم الاصول]] (۲ جلد)؛
 +
#[[انوار الهدایه (کتاب)|انوار الهدایة فی التعلیقة علی الکفایة]] (۲ جلد)؛
 +
#[[تحریرالوسیله|تحریر الوسیلة]] (۲ جلد)؛
 +
#[[تهذیب الاصول (کتاب)|تهذیب الاصول]]؛
 +
#[[المکاسب المحرمه (کتاب)|المکاسب المحرّمة]]  (۲ جلد)؛
 +
#[[سر الصلوه |سرّ الصلوة]] (صلاة العارفین و معراج السالکین)؛
 +
#[[تفسیر سوره حمد (کتاب)|تفسیر سوره حمد]]؛
 +
#[[نهضة عاشوراء]]؛
 +
#حاشیه بر شرح [[فصوص الحکم ابن عربی (کتاب)|فصوص الحکم]]؛
 +
#حاشیه بر شرح [[فوائد الرضویه (کتاب)|فوائد الرضویه]]؛
 
#شرح [[دعای سحر]]؛
 
#شرح [[دعای سحر]]؛
 
#شرح [[حدیث]] رأس الجالوت؛
 
#شرح [[حدیث]] رأس الجالوت؛
−
#حاشیه بر شرح [[فوائد الرضویه (کتاب)|فوائد الرضویه]]؛
 
 
#شرح حدیث جنود عقل و جهل؛
 
#شرح حدیث جنود عقل و جهل؛
 
#مصباح الهدایه الی الخلافه و الولایه؛
 
#مصباح الهدایه الی الخلافه و الولایه؛
−
#حاشیه بر شرح [[فصوص الحکم ابن عربی (کتاب)|فصوص الحکم]]؛
 
 
#حاشیه بر مصباح الانس؛
 
#حاشیه بر مصباح الانس؛
 
#شرح چهل حدیث؛
 
#شرح چهل حدیث؛
−
#[[سر الصلوه |سرّ الصلوه]] (صلاه العارفین و معراج السالکین)؛
 
 
#آداب [[نماز]] (یا: آداب الصلوه)؛
 
#آداب [[نماز]] (یا: آداب الصلوه)؛
 
#رساله لقاء الله؛
 
#رساله لقاء الله؛
 
#حاشیه بر [[اسفار اربعه (کتاب)|اسفار]]؛
 
#حاشیه بر [[اسفار اربعه (کتاب)|اسفار]]؛
 
#کشف الاسرار؛
 
#کشف الاسرار؛
−
#[[انوار الهدایه (کتاب)|انوار الهدایه فی التعلیقه علی الکفایه]] (۲ جلد)؛
 
 
#بدایع الدرر فی قاعده نفی الضرر؛
 
#بدایع الدرر فی قاعده نفی الضرر؛
 
#رساله الاستصحاب؛
 
#رساله الاستصحاب؛
 
#رساله فی التعادل والتراجیح؛[[پرونده:خمینی00 (1).jpg|thumb|left|تعدادی از آثار امام خمینی]]
 
#رساله فی التعادل والتراجیح؛[[پرونده:خمینی00 (1).jpg|thumb|left|تعدادی از آثار امام خمینی]]
 
#رساله الاجتهاد و التقلید؛
 
#رساله الاجتهاد و التقلید؛
−
#[[مناهج الوصول الی علم الاصول]] (۲ جلد)؛
 
 
#رساله فی الطلب والاراده؛
 
#رساله فی الطلب والاراده؛
 
#رساله فی التقیه؛
 
#رساله فی التقیه؛
سطر ۸۳: سطر ۸۹:
 
#کتاب الطهاره (۴ جلد)؛
 
#کتاب الطهاره (۴ جلد)؛
 
#تعلیقه علی [[العروة الوثقی (کتاب)|العروة الوثقی]]؛
 
#تعلیقه علی [[العروة الوثقی (کتاب)|العروة الوثقی]]؛
−
#[[المکاسب المحرمه (کتاب)|مکاسب محرّمه]]  (۲ جلد)؛
 
 
#تعلیقه علی وسیلة النجاة؛
 
#تعلیقه علی وسیلة النجاة؛
 
#رساله نجاة العباد؛
 
#رساله نجاة العباد؛
سطر ۹۰: سطر ۹۵:
 
#توضیح المسائل (رساله عملیه)؛
 
#توضیح المسائل (رساله عملیه)؛
 
#مناسک حج؛
 
#مناسک حج؛
−
#[[تحریرالوسیله]] (۲ جلد)؛
 
 
#کتاب البیع (۵ جلد)؛
 
#کتاب البیع (۵ جلد)؛
 
#کتاب الخلل فی الصلوه؛
 
#کتاب الخلل فی الصلوه؛
 
#حکومت اسلامی یا ولایت فقیه؛
 
#حکومت اسلامی یا ولایت فقیه؛
 
#جهاد اکبر یا مبارزه با نفس؛
 
#جهاد اکبر یا مبارزه با نفس؛
−
#تفسیر [[سوره حمد]]؛
 
 
#استفتائات؛
 
#استفتائات؛
 
#[[دیوان (شعر)|دیوان]] شعر؛
 
#[[دیوان (شعر)|دیوان]] شعر؛
−
#نامه ها عرفانی؛
+
#نامه های عرفانی؛
−
#[[صحیفه نور (کتاب)|صحیفه نور]]؛
 
−
#[[تهذیب الاصول]]؛
 
−
#[[نهضة عاشوراء]]؛
 
 
#وصیتنامه سیاسی ـ الهی؛
 
#وصیتنامه سیاسی ـ الهی؛
 +
#[[صحیفه نور (کتاب)|صحیفه نور]]؛ مجموعه ۲۲ جلدی، در بردارنده بیانات، پیام‌ها، فرمان‌های حکومتی، مصاحبه‌ها، نامه‌ها و اجازات حسبیه امام خمینی.
 
#تقریرات دروس امام خمینی.
 
#تقریرات دروس امام خمینی.
  
−
==فعالیت سیاسی و اجتماعی==
+
==فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی==
−
کودتای رضاخان در سوم اسفند ۱۲۹۹ شمسی که به وسیله انگلیسی ها حمایت و سازماندهی شده بود، هر چند که به سلطنت قاجاریه پایان بخشید و تا حدودی حکومت ملوک الطوایفی خوانین و اشرار پراکنده را محدود ساخت، اما در عوض آن چنان دیکتاتوری پدید آورد که در سایه آن هزار فامیل بر سرنوشت ملت مظلوم ایران حاکم شدند و دودمان پهلوی به تنهایی عهده دار نقش سابق خوانین و اشرار گردید.
+
پس از رحلت [[شیخ عبد الکریم حائری یزدی|آیت الله حائری]] (۱۰ بهمن ۱۳۱۵ ه.ش) [[حوزه علمیه قم|حوزه علمیه قم]] را خطر انحلال تهدید می کرد. علمای متعهد به چاره جویی برخاستند. در این فاصله و به خصوص پس از سقوط رضاخان، شرایط برای تحقق [[مرجعیت]] عظمی فراهم گردید. [[آیت الله بروجردی]] شخصیت علمی برجسته ای بود که می توانست جانشین مناسبی برای مرحوم حایری و حفظ کیان حوزه باشد. این پیشنهاد از سوی شاگردان آیت الله حایری و از جمله امام خمینی که علاقه خاصی به پیگیری مسائل سیاسی و اجتماعی داشت تعقیب شد. امام خمینی که با دقت شرایط سیاسی جامعه و وضعیت حوزه ها را زیر نظر داشت، دریافته بود که تنها نقطه امید به رهایی و نجات از شرایط ذلت باری که پس از شکست [[مشروطیت]] و به خصوص پس از روی کار آوردن رضاخان پدید آمده است، بیداری حوزه های علمیه و پیش از آن تضمین حیات حوزه ها و ارتباط معنوی مردم با روحانیت می باشد.
−
 
 
−
امام خمینی علاقه خاصی به پیگیری مسائل سیاسی و اجتماعی داشت. رضاخان پس از محکم کردن پایه های سلطنت خویش در همان سال های نخست، برنامه های وسیعی را در جهت زدودن آثار فرهنگ [[اسلام|اسلامی]] در جامعه ایران به معرض اجرا گذاشت. علاوه بر اعمال انواع تضییقات برای روحانیون، طی دستورالعمل های رسمی مجالس [[روضه خوانی|روضه]] و خطابه های مذهبی را تعطیل کرد، تدریس امور دینی و [[قرآن]] در مدارس و اقامه [[نماز جماعت]] را ممنوع و زمزمه کشف [[حجاب]] بانوان مسلمان ایرانی را آغاز کرد.  
 
  
−
قبل از آن که رضاخان عملاً و در سطحی گسترده هدف های خود را علنی سازد، روحانیت متعهد ایران نخستین قشری بود که با آگاهی از اهداف پشت پرده به مخالفت و اعتراض برخاست. علمای متعهد [[اصفهان]] به رهبری آیت الله [[حاج آقا نورالله اصفهاني|حاج آقا نورالله اصفهانی]] در سال ۱۳۰۶ هجری شمسی دست به هجرت اعتراض آمیز به قم و تحصّن در این شهر زدند. این حرکت از سوی علمای دیگر شهرها نیز همراهی شد.
+
امام خمینی در تعقیب هدف های ارزشمند خویش در سال ۱۳۲۸ ش. طرح اصلاح اساسی ساختار [[حوزه علمیه|حوزه علمیه]] را با همکاری آیت الله [[مرتضی حائری یزدی|مرتضی حایری]] تهیه و به آیت الله بروجردی پیشنهاد داد. این طرح از سوی شاگردان امام و طلاب روشن ضمیر حوزه مورد استقبال و حمایت قرار گرفت.
−
 
 
−
از سوی دیگر چند ماه پیش از این، در نوروز سال ۱۳۰۶ هجری شمسی ماجرای درگیری رویاروی [[شیخ محمدتقی بافقی|آیت الله بافقی]] با رضاخان در [[قم]] و محاصره این شهر به وسیله شاه و تبعید او به شهر ری به وقوع پیوست. این حادثه و ماجراهای مشابه و جریاناتی که در مجلس قانونگذاری این ایام می گذشت به ویژه مبارزات روحانی نامدار و مجاهد آیت الله [[شهید سید حسن مدرس|سید حسن مدرس]] تأثیر خود را بر [[روح]] حساس و پرشور امام بر جای می نهاد.
 
−
 
 
−
پس از رحلت [[شیخ عبد الکریم حائری یزدی|آیت الله حایری]] (۱۰ بهمن ۱۳۱۵ ه.ش) [[حوزه علمیه قم|حوزه علمیه قم]] را خطر انحلال تهدید می کرد. علمای متعهد به چاره جویی برخاستند. در این فاصله و به خصوص پس از سقوط رضاخان، شرایط برای تحقق [[مرجعیت]] عظمی فراهم گردید. [[آیت الله بروجردی]] شخصیت علمی برجسته ای بود که می توانست جانشین مناسبی برای مرحوم حایری و حفظ کیان حوزه باشد. این پیشنهاد از سوی شاگردان آیت الله حایری و از جمله امام خمینی تعقیب شد. امام خمینی که با دقت شرایط سیاسی جامعه و وضعیت حوزه ها را زیر نظر داشت، دریافته بود که تنها نقطه امید به رهایی و نجات از شرایط ذلت باری که پس از شکست [[مشروطیت]] و به خصوص پس از روی کار آوردن رضاخان پدید آمده است، بیداری حوزه های علمیه و پیش از آن تضمین حیات حوزه ها و ارتباط معنوی مردم با روحانیت می باشد.
 
−
 
 
−
امام خمینی در تعقیب هدف های ارزشمند خویش در سال ۱۳۲۸ طرح اصلاح اساسی ساختار [[حوزه علمیه|حوزه علمیه]] را با همکاری آیت الله مرتضی حایری تهیه و به آیت الله بروجردی پیشنهاد داد. این طرح از سوی شاگردان امام و طلاب روشن ضمیر حوزه مورد استقبال و حمایت قرار گرفت.
 
  
 
حضرت امام در تمام دوران زعامت آیت الله بروجردی سعی خویش را در بُعد حوزوی مصروف حمایت از اقتدار [[مرجعیت]] و حوزه های علمیه از یک سو و انتقال اطلاعات سیاسی و اجتماعی و ارزیابی های خویش از مسائل روز و هشدارهای به موقع در مورد هدف های رژیم شاه و جلوگیری از نفوذ عناصر کج فهم و راحت طلب نموده است. همچنین ارتباط خویش را با عناصر سیاسی موجه در [[تهران]] و شخصیت هایی نظیر [[سید ابوالقاسم کاشانی|آیت الله کاشانی]] ادامه می داد و از طرق مختلف از جمله پیگیری مستمر مذاکرات مجلس شورای ملی و نشریات معتبرِ وقت، تحولات جاری را به دقت زیر نظر داشت.
 
حضرت امام در تمام دوران زعامت آیت الله بروجردی سعی خویش را در بُعد حوزوی مصروف حمایت از اقتدار [[مرجعیت]] و حوزه های علمیه از یک سو و انتقال اطلاعات سیاسی و اجتماعی و ارزیابی های خویش از مسائل روز و هشدارهای به موقع در مورد هدف های رژیم شاه و جلوگیری از نفوذ عناصر کج فهم و راحت طلب نموده است. همچنین ارتباط خویش را با عناصر سیاسی موجه در [[تهران]] و شخصیت هایی نظیر [[سید ابوالقاسم کاشانی|آیت الله کاشانی]] ادامه می داد و از طرق مختلف از جمله پیگیری مستمر مذاکرات مجلس شورای ملی و نشریات معتبرِ وقت، تحولات جاری را به دقت زیر نظر داشت.
  
−
دهم فروردین ۱۳۴۰ آیت الله العظمی بروجردی رحلت کرد. امام خمینی بعد از رحلت آیت الله بروجردی علی رغم استقبال حوزه علمیه و مردم، همچون ادوار گذشته زندگی خویش، کوچکترین قدمی برای [[مرجعیت]] خود برنداشت.  
+
دهم فروردین ۱۳۴۰ آیت الله بروجردی رحلت کرد. امام خمینی بعد از رحلت آیت الله بروجردی، علی رغم استقبال حوزه علمیه و مردم، همچون ادوار گذشته زندگی خویش، کوچکترین قدمی برای [[مرجعیت]] خود برنداشت.  
  
 
'''مخالفت با انجمن‌های ایالتی و ولایتی:'''
 
'''مخالفت با انجمن‌های ایالتی و ولایتی:'''
سطر ۱۳۳: سطر ۱۲۶:
 
رژیم شاه ابتدا دست به تهدید و تبلیغات علیه روحانیت زد. با وجود این، دامنه قیام رو به فزونی نهاد. در تهران، قم و برخی شهرهای دیگر بازارها تعطیل و مردم در [[مسجد|مساجد]] به حمایت از حرکت علما گرد آمدند. یک ماه و نیم پس از آغاز ماجرا، دولت یک گام عقب نشست و با ارسال پاسخ مکتوب شاه و نخست وزیر درصدد دلجویی علما و توجیه آن ها برآمد.  
 
رژیم شاه ابتدا دست به تهدید و تبلیغات علیه روحانیت زد. با وجود این، دامنه قیام رو به فزونی نهاد. در تهران، قم و برخی شهرهای دیگر بازارها تعطیل و مردم در [[مسجد|مساجد]] به حمایت از حرکت علما گرد آمدند. یک ماه و نیم پس از آغاز ماجرا، دولت یک گام عقب نشست و با ارسال پاسخ مکتوب شاه و نخست وزیر درصدد دلجویی علما و توجیه آن ها برآمد.  
  
−
برخی از علمای حوزه علمیه موضع دولت را قانع کننده تشخیص داده و خواستار پایان دادن به قیام بودند. امام خمینی سرسختانه مخالفت کرد. و معتقد بود که دولت می بایست رسماً‌ لایحه انجمن های ایالتی و ولایتی را لغو کند و خبر آن را انتشار دهد.
+
برخی از علمای حوزه علمیه موضع دولت را قانع کننده تشخیص داده و خواستار پایان دادن به قیام بودند. امام خمینی سرسختانه مخالفت کرد و معتقد بود که دولت می بایست رسماً‌ لایحه انجمن های ایالتی و ولایتی را لغو کند و خبر آن را انتشار دهد.
  
 
سرانجام رژیم شاه تن به شکست داد و رسماً در ۷ آذر ۱۳۴۱ هیئت دولت، مصوبه قبلی را لغو کرد و خبر آن را به علما و مراجع تهران و قم اطلاع داد. امام خمینی در نشست با علمای قم مجدداً بر موضع خویش پای فشرد و لغو مصوبه در پشت درهای بسته را کافی ندانست و اعلام کرد تا زمانی که لغو آن در رسانه ها پخش نشود، قیام ادامه خواهد داشت. فردای آن روز خبر لغو لایحه انجمن های ایالتی و ولایتی در روزنامه های دولتی منعکس شد و مردم نخستین پیروزی بزرگ خویش را پس از نهضت ملی شدن صنعت نفت جشن گرفتند.
 
سرانجام رژیم شاه تن به شکست داد و رسماً در ۷ آذر ۱۳۴۱ هیئت دولت، مصوبه قبلی را لغو کرد و خبر آن را به علما و مراجع تهران و قم اطلاع داد. امام خمینی در نشست با علمای قم مجدداً بر موضع خویش پای فشرد و لغو مصوبه در پشت درهای بسته را کافی ندانست و اعلام کرد تا زمانی که لغو آن در رسانه ها پخش نشود، قیام ادامه خواهد داشت. فردای آن روز خبر لغو لایحه انجمن های ایالتی و ولایتی در روزنامه های دولتی منعکس شد و مردم نخستین پیروزی بزرگ خویش را پس از نهضت ملی شدن صنعت نفت جشن گرفتند.
سطر ۱۶۷: سطر ۱۶۰:
 
سخنان امام خمینی همچون پتکی بر روح شاه که جنون قدرت و تکبر فرعونی او زبانزد خاص و عام بود فرود آمد. شاه فرمان خاموش کردن صدای قیام را صادر کرد. نخست جمع زیادی از یاران امام خمینی در شامگاه ۱۴ خرداد دستگیر و ساعت سه نیمه شب (سحرگاه پانزده خرداد ۴۲) صدها کماندوی اعزامی از مرکز، منزل حضرت امام را محاصره کردند و ایشان را در حالی که مشغول [[نماز شب]] بود دستگیر و به تهران برده و در بازداشتگاه باشگاه افسران تهران زندانی کرد و غروب آن روز به زندان قصر منتقل نمودند.   
 
سخنان امام خمینی همچون پتکی بر روح شاه که جنون قدرت و تکبر فرعونی او زبانزد خاص و عام بود فرود آمد. شاه فرمان خاموش کردن صدای قیام را صادر کرد. نخست جمع زیادی از یاران امام خمینی در شامگاه ۱۴ خرداد دستگیر و ساعت سه نیمه شب (سحرگاه پانزده خرداد ۴۲) صدها کماندوی اعزامی از مرکز، منزل حضرت امام را محاصره کردند و ایشان را در حالی که مشغول [[نماز شب]] بود دستگیر و به تهران برده و در بازداشتگاه باشگاه افسران تهران زندانی کرد و غروب آن روز به زندان قصر منتقل نمودند.   
  
−
خبر دستگیری امام به سرعت در شهر [[قم]] و مناطق اطراف پیچید. زن و مرد از روستاها و منازل خویش در شهر به سوی منزل قائد خود حرکت کردند. شعار اصلی جمعیت «یا مرگ یا خمینی» بود که از تمام فضای قم به گوش می رسید. هنگامی که سیل جمعیت از [[حرم حضرت معصومه علیها السلام|حرم حضرت معصومه]] بیرون آمدند، رگبار مسلسل های گشوده شد و تا ساعتی چند درگیری شدید ادامه داشت. حمام خون به راه افتاد. هواپیماهای نظامی از تهران به پرواز درآمدند و در فضای شهر قم برای ایجاد رعب بیشتر دیوار صوتی را شکستند. قیام با سرکوبی شدید کنترل شد. کامیون های نظامی، اجساد شهدا و مجروحین را به سرعت از خیابان ها و کوچه ها به نقاط نامعلومی بردند. غروب آن روز شهر قم حالتی جنگ زده و غمگنانه داشت.  
+
خبر دستگیری امام به سرعت در شهر [[قم]] و مناطق اطراف پیچید. زن و مرد از روستاها و منازل خویش در شهر به سوی منزل قائد خود حرکت کردند. شعار اصلی جمعیت «یا مرگ یا خمینی» بود که از تمام فضای قم به گوش می رسید. هنگامی که سیل جمعیت از [[حرم حضرت معصومه علیها السلام|حرم حضرت معصومه]] بیرون آمدند، رگبار مسلسل های گشوده شد و تا ساعتی چند درگیری شدید ادامه داشت. هواپیماهای نظامی از تهران به پرواز درآمدند و در فضای شهر قم برای ایجاد رعب بیشتر دیوار صوتی را شکستند. قیام با سرکوبی شدید کنترل شد. کامیون های نظامی، اجساد شهدا و مجروحین را به سرعت از خیابان ها و کوچه ها به نقاط نامعلومی بردند. غروب آن روز شهر قم حالتی جنگ زده و غمگنانه داشت.  
 
[[پرونده:خمینی00 (8).jpg|thumb|left|دستگیری امام خمینی توسط عوامل شاه]]
 
[[پرونده:خمینی00 (8).jpg|thumb|left|دستگیری امام خمینی توسط عوامل شاه]]
 
صبحگاه پانزده خرداد خبر دستگیری رهبر انقلاب به [[تهران]]، [[مشهد]]، [[شیراز]] و دیگر شهرها رسید و وضعیتی مشابه قم پدید آورد. مردم ورامین و شهرک های اطراف به سوی تهران سرازیر شدند. تانک ها و ابزار زرهی و نیروهای نظامی برای جلوگیری از ورود معترضین به شهر در سه راهی ورامین با جمعیت درگیر شدند و جمع زیادی از راهپیمایان را به خاک و خون کشیدند.  
 
صبحگاه پانزده خرداد خبر دستگیری رهبر انقلاب به [[تهران]]، [[مشهد]]، [[شیراز]] و دیگر شهرها رسید و وضعیتی مشابه قم پدید آورد. مردم ورامین و شهرک های اطراف به سوی تهران سرازیر شدند. تانک ها و ابزار زرهی و نیروهای نظامی برای جلوگیری از ورود معترضین به شهر در سه راهی ورامین با جمعیت درگیر شدند و جمع زیادی از راهپیمایان را به خاک و خون کشیدند.  
سطر ۱۷۳: سطر ۱۶۶:
 
جمعیت انبوهی در حوالی بازار تهران و مرکز شهر نیز گرد آمده و با شعار «یا مرگ یا خمینی» به سوی کاخ شاه به حرکت درآمدند. سرانجام مأمورین نظامی و پلیس شاه با تیراندازی های گسترده و مستقیم و بکارگیری هر چه در توان داشتند بر قیام مردم فائق آمدند.
 
جمعیت انبوهی در حوالی بازار تهران و مرکز شهر نیز گرد آمده و با شعار «یا مرگ یا خمینی» به سوی کاخ شاه به حرکت درآمدند. سرانجام مأمورین نظامی و پلیس شاه با تیراندازی های گسترده و مستقیم و بکارگیری هر چه در توان داشتند بر قیام مردم فائق آمدند.
  
−
روز ۱۵ خرداد در تهران و قم حکومت نظامی برقرار شد، اما علیرغم آن روزهای بعد نیز تظاهرات وسیعی برپا بود که در هر مورد به درگیری خونین انجامید. امام خمینی پس از ۱۹ روز حبس در زندان قصر به زندانی در پادگان نظامی عشرت آباد منتقل شد.
+
روز ۱۵ خرداد در تهران و قم حکومت نظامی برقرار شد، اما علیرغم آن، روزهای بعد نیز تظاهرات وسیعی برپا بود که در هر مورد به درگیری خونین انجامید. امام خمینی پس از ۱۹ روز حبس در زندان قصر به زندانی در پادگان نظامی عشرت آباد منتقل شد.
  
−
شاه دو روز بعد از نهضت ۱۵ خرداد قیام مردم را بلوا و اقدامی وحشیانه و نتیجه اتحاد ارتجاع سرخ و سیاه نامید و سعی کرد تا آن را به خارج از مرزها و کسانی همچون جمال عبدالناصر نسبت دهد. حزب کمونیست شوروی قیام ۱۵ خرداد را حرکتی کور و ارتجاعی بر ضد اصلاحات مترقیانه شاه! دانست. استقلال تمام عیار قیام ۱۵ خرداد آن چنان برملا و فاحش بود که این گونه انگ ها نمی توانست کمترین لطمه ای بدان وارد سازد. پانزده خرداد ۱۳۴۲ آغاز انقلاب اسلامی مردم ایران بود.  
+
شاه دو روز بعد از نهضت ۱۵ خرداد، قیام مردم را بلوا و اقدامی وحشیانه و نتیجه اتحاد ارتجاع سرخ و سیاه نامید و سعی کرد تا آن را به خارج از مرزها و کسانی همچون جمال عبدالناصر نسبت دهد. حزب کمونیست شوروی قیام ۱۵ خرداد را حرکتی کور و ارتجاعی بر ضد اصلاحات مترقیانه شاه! دانست. استقلال تمام عیار قیام ۱۵ خرداد آن چنان برملا و فاحش بود که این گونه انگ ها نمی توانست کمترین لطمه ای بدان وارد سازد. پانزده خرداد ۱۳۴۲ آغاز انقلاب اسلامی مردم ایران بود.  
  
−
با دستگیری رهبر نهضت و کشتار وحشیانه مردم در روز ۱۵ خرداد ۴۲، قیام ظاهراً سرکوب شد. امام خمینی در حبس از پاسخ گفتن به سؤالات بازجویان، با شهامت و اعلام این که هیئت حاکمه ایران و قوه قضائیه آن را غیرقانونی و فاقد صلاحیت می داند، اجتناب ورزید. در سلول انفرادی پادگان عشرت آباد نیز فرصت را از دست نداد و به مطالعه کتب تاریخ معاصر و از آن جمله تاریخ مشروطیت ایران و کتابی از آثار جواهر لعل نهرو پرداخت.  
+
با دستگیری رهبر نهضت و کشتار وحشیانه مردم در روز ۱۵ خرداد ۴۲، قیام ظاهراً سرکوب شد. امام خمینی در حبس از پاسخ گفتن به سؤالات بازجویان، با شهامت و اعلام این که هیئت حاکمه ایران و قوه قضائیه آن را غیرقانونی و فاقد صلاحیت می داند، اجتناب ورزید. در سلول انفرادی پادگان عشرت آباد نیز فرصت را از دست نداد و به مطالعه کتب تاریخ معاصر و از آن جمله تاریخ [[مشروطیت]] ایران و کتابی از آثار جواهر لعل نهرو پرداخت.  
  
 
پس از دستگیری امام خمینی اعتراضات گسترده ای از سوی روحانیت و اقشار مختلف مردم از سراسر کشور آغاز و خواستار آزادی رهبر خویش شدند. جمعی از علمای برجسته کشور به نشانه اعتراض به تهران هجرت کردند.
 
پس از دستگیری امام خمینی اعتراضات گسترده ای از سوی روحانیت و اقشار مختلف مردم از سراسر کشور آغاز و خواستار آزادی رهبر خویش شدند. جمعی از علمای برجسته کشور به نشانه اعتراض به تهران هجرت کردند.
سطر ۱۸۷: سطر ۱۸۰:
 
در شامگاه ۱۸ فروردین ۴۳ بدون اطلاع قبلی، امام خمینی آزاد و به قم منتقل می شود. به محض اطلاع مردم، شادمانی سراسر شهر را فرا می گیرد و جشن‌های باشکوهی در مدرسه فیضیه و شهر به مدت چند روز برپا می شود. سه روز از آزادی امام نمی گذرد که نطق انقلابی ایشان، مهر بطلانی بر همه تصورات و تبلیغات رژیم می زند. رهبر انقلاب در نطق خویش به تفصیل، ابعاد قیام ۱۵ خرداد را برشمرده و در پاسخ به گزارش کذب روزنامه ها مبنی بر تفاهم ایشان با رژیم می فرماید: «در سرمقاله نوشته بودند که با روحانیت تفاهم شده و روحانیت با انقلاب سفید شاه و ملت موافق هستند. کدام انقلاب؟ کدام ملت؟ خمینی را اگر دار بزنند تفاهم نخواهد کرد. با سر نیزه نمی شود اصلاحات کرد».
 
در شامگاه ۱۸ فروردین ۴۳ بدون اطلاع قبلی، امام خمینی آزاد و به قم منتقل می شود. به محض اطلاع مردم، شادمانی سراسر شهر را فرا می گیرد و جشن‌های باشکوهی در مدرسه فیضیه و شهر به مدت چند روز برپا می شود. سه روز از آزادی امام نمی گذرد که نطق انقلابی ایشان، مهر بطلانی بر همه تصورات و تبلیغات رژیم می زند. رهبر انقلاب در نطق خویش به تفصیل، ابعاد قیام ۱۵ خرداد را برشمرده و در پاسخ به گزارش کذب روزنامه ها مبنی بر تفاهم ایشان با رژیم می فرماید: «در سرمقاله نوشته بودند که با روحانیت تفاهم شده و روحانیت با انقلاب سفید شاه و ملت موافق هستند. کدام انقلاب؟ کدام ملت؟ خمینی را اگر دار بزنند تفاهم نخواهد کرد. با سر نیزه نمی شود اصلاحات کرد».
  
−
تحلیل بردن نیروهای مبارز در [[حوزه علمیه|حوزه علمیه]] از طریق ایجاد اختلاف بین علما و مراجع، ترفندی بود که [[ساواک|ساواک]] پس از آزادی امام خمینی در پی آن بود. امام با آگاهی از این توطئه در نطق تاریخی خود در [[مسجد اعظم قم]] (۲۶ فروردین ۴۳) فرمود: «من که این جا نشسته ام دست تمام مراجع را می بوسم، تمام مراجع این جا، [[نجف]]، سایر بلاد، [[مشهد]]، [[تهران]] هر جا هستند دست همه علمای [[اسلام]] را می بوسم. مقصد بزرگتر از اینهاست». امام خمینی در این نطق نیز علیه روابط پنهانی شاه و [[اسرائیل]] افشاگری کرد و از شاه با عنوان «مردک» یاد کرده و خطاب به او فرمود:‌ «اشتباه نکنید، اگر خمینی هم با شما سازش کند ملت اسلام با شما سازش نمی کند».
+
تحلیل بردن نیروهای مبارز در [[حوزه علمیه|حوزه علمیه]] از طریق ایجاد اختلاف بین علما و مراجع، ترفندی بود که [[ساواک|ساواک]] پس از آزادی امام خمینی در پی آن بود. امام با آگاهی از این توطئه در نطق تاریخی خود در [[مسجد اعظم قم]] (۲۶ فروردین ۴۳) فرمود: «من که این جا نشسته ام دست تمام مراجع را می بوسم، تمام مراجع اینجا، [[نجف]]، سایر بلاد، [[مشهد]]، [[تهران]] هر جا هستند دست همه علمای [[اسلام]] را می بوسم. مقصد بزرگتر از اینهاست». امام خمینی در این نطق نیز علیه روابط پنهانی شاه و [[اسرائیل]] افشاگری کرد و از شاه با عنوان «مردک» یاد کرده و خطاب به او فرمود:‌ «اشتباه نکنید، اگر خمینی هم با شما سازش کند ملت اسلام با شما سازش نمی کند».
  
 
اولین سالگرد قیام ۱۵ خرداد در سال ۱۳۴۳ با صدور بیانیه مشترک امام خمینی و دیگر مراجع تقلید و بیانیه های جداگانه حوزه های علمیه گرامی داشته شد و به عنوان روز عزای عمومی معرفی شد. در تیرماه سال ۱۳۴۳، [[آیت الله طالقانی]] و مهندس مهدی بازرگان از سران نهضت آزادی ایران که به حمایت از قیام ۱۵ خرداد برخاسته بودند، در دادگاه‌های نظامی شاه محاکمه و به زندان های طویل المدت محکوم شدند. امام خمینی بیانیه ای صادر کرد و در آن هشدار داد که: «رأی دهندگان باید منتظر سرنوشت سختی باشند».
 
اولین سالگرد قیام ۱۵ خرداد در سال ۱۳۴۳ با صدور بیانیه مشترک امام خمینی و دیگر مراجع تقلید و بیانیه های جداگانه حوزه های علمیه گرامی داشته شد و به عنوان روز عزای عمومی معرفی شد. در تیرماه سال ۱۳۴۳، [[آیت الله طالقانی]] و مهندس مهدی بازرگان از سران نهضت آزادی ایران که به حمایت از قیام ۱۵ خرداد برخاسته بودند، در دادگاه‌های نظامی شاه محاکمه و به زندان های طویل المدت محکوم شدند. امام خمینی بیانیه ای صادر کرد و در آن هشدار داد که: «رأی دهندگان باید منتظر سرنوشت سختی باشند».
سطر ۲۵۴: سطر ۲۴۷:
 
امام خمینی که تحولات جاری جهان و ایران را زیر نظر داشت از فرصت بدست آمده نهایت بهره برداری را کرد. شهادت آیت الله [[سید مصطفی خمینی]] در اول آبان ۱۳۵۶ و مراسم پرشکوهی که در ایران برگزار شد، نقطه آغازی بر خیزش دوباره حوزه های علمیه و قیام جامعه مذهبی ایران بود. امام خمینی در همان زمان به گونه ای شگفت این واقعه را از الطاف خفیه الهی نامیده بود. رژیم شاه با درج مقاله ای توهین آمیز علیه امام در روزنامه اطلاعات انتقام گرفت.
 
امام خمینی که تحولات جاری جهان و ایران را زیر نظر داشت از فرصت بدست آمده نهایت بهره برداری را کرد. شهادت آیت الله [[سید مصطفی خمینی]] در اول آبان ۱۳۵۶ و مراسم پرشکوهی که در ایران برگزار شد، نقطه آغازی بر خیزش دوباره حوزه های علمیه و قیام جامعه مذهبی ایران بود. امام خمینی در همان زمان به گونه ای شگفت این واقعه را از الطاف خفیه الهی نامیده بود. رژیم شاه با درج مقاله ای توهین آمیز علیه امام در روزنامه اطلاعات انتقام گرفت.
  
−
اعتراض به این مقاله، به قیام ۱۹دی ماه قم در سال ۵۶ منجر شد که طی آن جمعی از طلاب انقلابی به خاک و خون کشیده شدند. برگزاری مراسم سوم، هفتم و چهلم های پیاپی در بزرگداشت خاطره شهیدان در [[تبریز]]، [[یزد]]، جهرم و [[شیراز]]، [[اصفهان]] و [[تهران]] قیامهایی مکرر پدید آورد.
+
اعتراض به این مقاله، به قیام ۱۹ دی ماه قم در سال ۵۶ منجر شد که طی آن جمعی از طلاب انقلابی به خاک و خون کشیده شدند. برگزاری مراسم سوم، هفتم و چهلم های پیاپی در بزرگداشت خاطره شهیدان در [[تبریز]]، [[یزد]]، جهرم و [[شیراز]]، [[اصفهان]] و [[تهران]] قیامهایی مکرر پدید آورد.
  
 
جایگزینی یک تکنوکرات غربزده به نام جمشید آموزگار به جای هویدا، نخست وزیر ۱۳ ساله شاه، کمکی به حل بحران رژیم نکرد. جعفر شریف امامی با شعار «دولت آشتی ملی» روی کار آمد. فریبکاری های وی و مذاکرات او با آقای شریعتمداری در [[قم]] نیز نتوانست مبارزات مردم را متوقف سازد. در زمان دولت او کشتار بی رحمانه مردم به وسیله نیروهای نظامی در میدان شهدا (ژاله) تهران در روز ۱۷ شهریور اتفاق افتاد. رسماً حکومت نظامی در تهران و ۱۱ شهر بزرگ ایران برای مدتی نامحدود برقرار شد.
 
جایگزینی یک تکنوکرات غربزده به نام جمشید آموزگار به جای هویدا، نخست وزیر ۱۳ ساله شاه، کمکی به حل بحران رژیم نکرد. جعفر شریف امامی با شعار «دولت آشتی ملی» روی کار آمد. فریبکاری های وی و مذاکرات او با آقای شریعتمداری در [[قم]] نیز نتوانست مبارزات مردم را متوقف سازد. در زمان دولت او کشتار بی رحمانه مردم به وسیله نیروهای نظامی در میدان شهدا (ژاله) تهران در روز ۱۷ شهریور اتفاق افتاد. رسماً حکومت نظامی در تهران و ۱۱ شهر بزرگ ایران برای مدتی نامحدود برقرار شد.
−
[[پرونده:خمینی00 (5).jpg|thumb|left|امام خمینی در مرز عراق و کویت]]
 
  
 
از روش های موفق امام خمینی در پیشبرد مبارزه علیه رژیم شاه، دعوت مردم به اعتصاب و گسترش آن بود. اعتصاب های سراسری در ماه های پایانی رژیم شاه به ارکان رژیم و وزارتخانه ها و ادارات و مراکز نظامی کشیده شد و ضربه نهایی را اعتصاب کارکنان شرکت نفت و بانک های و مراکز حساس دولتی وارد ساخت.
 
از روش های موفق امام خمینی در پیشبرد مبارزه علیه رژیم شاه، دعوت مردم به اعتصاب و گسترش آن بود. اعتصاب های سراسری در ماه های پایانی رژیم شاه به ارکان رژیم و وزارتخانه ها و ادارات و مراکز نظامی کشیده شد و ضربه نهایی را اعتصاب کارکنان شرکت نفت و بانک های و مراکز حساس دولتی وارد ساخت.
سطر ۲۷۹: سطر ۲۷۱:
  
 
امام خمینی تصمیم خویش را گرفته و طی پیام هایی به مردم ایران گفته بود می خواهد در این روزهای سرنوشت ساز و خطیر در کنار مردمش باشد. دولت بختیار با هماهنگی ژنرال هایزر فرودگاههای کشور را به روی پروازهای خارجی بست. جمعیت انبوه از سراسر کشور به سوی تهران سرازیر شدند و در تظاهرات میلیونها تن از مردم تهران شرکت کرده و خواستار بازشدن فرودگاهها بودند. جمعی از روحانیون و شخصیت های سیاسی در مسجد دانشگاه تهران تا بازشدن فرودگاه دست به تحصن زدند. دولت بختیار پس از چند روز تاب مقاومت نیاورد و ناگزیر از پذیرفتن درخواست ملت شد.
 
امام خمینی تصمیم خویش را گرفته و طی پیام هایی به مردم ایران گفته بود می خواهد در این روزهای سرنوشت ساز و خطیر در کنار مردمش باشد. دولت بختیار با هماهنگی ژنرال هایزر فرودگاههای کشور را به روی پروازهای خارجی بست. جمعیت انبوه از سراسر کشور به سوی تهران سرازیر شدند و در تظاهرات میلیونها تن از مردم تهران شرکت کرده و خواستار بازشدن فرودگاهها بودند. جمعی از روحانیون و شخصیت های سیاسی در مسجد دانشگاه تهران تا بازشدن فرودگاه دست به تحصن زدند. دولت بختیار پس از چند روز تاب مقاومت نیاورد و ناگزیر از پذیرفتن درخواست ملت شد.
−
[[پرونده:خمینی00 (10).jpg|thumb|left|بازگشت امام خمینی به ایران در روز 12 بهمن 57]]
+
[[پرونده:خمینی00 (10).jpg|thumb|left|بازگشت امام خمینی به ایران در روز ۱۲ بهمن ۱۳۵۷]]
  
 
سرانجام امام خمینی بامداد ۱۲ بهمن ۱۳۵۷ پس از ۱۴ سال دوری از وطن وارد کشور شد. استقبال بی سابقه مردم ایران چنان عظیم و غیرقابل انکار بود که خبرگزاری های غربی نیز ناگزیر از اعتراف شده و مستقبلین را ۴ تا ۶ میلیون نفر برآورد کردند. سیل جمعیت از فرودگاه به سوی بهشت زهرا، مزار شهیدان انقلاب اسلامی روانه شدند تا سخنان تاریخی امام را بشنوند. در همین نطق بود که امام خمینی با صدای بلند فرمود: «من به پشتیبانی این ملت دولت تعیین می کنم.» شاپور بختیار ابتدا این سخن را شوخی گرفته بود، اما چند روز بیشتر نگذشت که در ۱۶ بهمن ۵۷ امام خمینی رئیس دولت موقت انقلاب را تعیین نمود.
 
سرانجام امام خمینی بامداد ۱۲ بهمن ۱۳۵۷ پس از ۱۴ سال دوری از وطن وارد کشور شد. استقبال بی سابقه مردم ایران چنان عظیم و غیرقابل انکار بود که خبرگزاری های غربی نیز ناگزیر از اعتراف شده و مستقبلین را ۴ تا ۶ میلیون نفر برآورد کردند. سیل جمعیت از فرودگاه به سوی بهشت زهرا، مزار شهیدان انقلاب اسلامی روانه شدند تا سخنان تاریخی امام را بشنوند. در همین نطق بود که امام خمینی با صدای بلند فرمود: «من به پشتیبانی این ملت دولت تعیین می کنم.» شاپور بختیار ابتدا این سخن را شوخی گرفته بود، اما چند روز بیشتر نگذشت که در ۱۶ بهمن ۵۷ امام خمینی رئیس دولت موقت انقلاب را تعیین نمود.
سطر ۲۹۶: سطر ۲۸۸:
  
 
'''تسخیر لانه جاسوسی آمریکا:'''
 
'''تسخیر لانه جاسوسی آمریکا:'''
−
[[پرونده:خمینی00 (3).jpg|thumb|left|تسخیر سفارت آمریکا در 13 آبان 58]]
+
[[پرونده:خمینی00 (3).jpg|thumb|left|تسخیر سفارت آمریکا در ۱۳ آبان ۵۷]]
  
 
برگزاری موفقیت آمیز انتخابات و مشارکت گسترده مردم، امیدهای آمریکا را در سرنگونی قریب الوقوع نظام اسلامی که خبر آن مرتباً در رسانه های گروهی غرب و بیانیه های ضد انقلاب داخلی منعکس می شد، بر باد داد.
 
برگزاری موفقیت آمیز انتخابات و مشارکت گسترده مردم، امیدهای آمریکا را در سرنگونی قریب الوقوع نظام اسلامی که خبر آن مرتباً در رسانه های گروهی غرب و بیانیه های ضد انقلاب داخلی منعکس می شد، بر باد داد.
سطر ۳۰۹: سطر ۳۰۱:
  
 
'''نامه معنوی امام به گورباچف:'''
 
'''نامه معنوی امام به گورباچف:'''
−
[[پرونده:خمینی00 (6).jpg|thumb|left|تسلیم نامه امام خمینی به گوباچف توسط آیت الله [[جوادی آملی، عبدالله|جوادی آملی]]]]
 
  
 
روز یازدهم دی ماه ۱۳۶۷ هجری شمسی، امام خمینی پیامی به گورباچف صدر هیأت رئیسه شوروی سابق صادر کردند. رهبر انقلاب اسلامی ضمن اظهار نظر صریح در باره تحولات جهان کمونیست اعلام فرمود: «از این پس کمونیسم را باید در موزه های تاریخ سیاسی جهان جستجو کرد».   
 
روز یازدهم دی ماه ۱۳۶۷ هجری شمسی، امام خمینی پیامی به گورباچف صدر هیأت رئیسه شوروی سابق صادر کردند. رهبر انقلاب اسلامی ضمن اظهار نظر صریح در باره تحولات جهان کمونیست اعلام فرمود: «از این پس کمونیسم را باید در موزه های تاریخ سیاسی جهان جستجو کرد».   
سطر ۳۲۶: سطر ۳۱۷:
 
==منابع==
 
==منابع==
  
−
*[[گلشن ابرار (کتاب)|گلشن ابرار]]، جلد ۲، "زندگی نامه امام خمینی"، از حمید انصاری.
+
*[[گلشن ابرار (کتاب)|گلشن ابرار]]، "زندگی نامه امام خمینی"، از حمید انصاری، جلد ۲.
 +
*[[ستارگان حرم (کتاب)|ستارگان حرم]]، "سید مرتضی پسندیده"، از مهدی احمدی، جلد ۱۳، صفحه ۱۸۷-۲۰۸.
 
*[http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=%D9%86%D9%82%D8%B4+%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85+%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C+%D8%AF%D8%B1+%D9%85%D8%B1%D8%AC%D8%B9%DB%8C%D8%AA+%D8%A2%DB%8C%D8%AA+%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87+%D8%A8%D8%B1%D9%88%D8%AC%D8%B1%D8%AF%DB%8C&SSOReturnPage=Check&Rand=0 دانشنامه رشد].
 
*[http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=%D9%86%D9%82%D8%B4+%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85+%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C+%D8%AF%D8%B1+%D9%85%D8%B1%D8%AC%D8%B9%DB%8C%D8%AA+%D8%A2%DB%8C%D8%AA+%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87+%D8%A8%D8%B1%D9%88%D8%AC%D8%B1%D8%AF%DB%8C&SSOReturnPage=Check&Rand=0 دانشنامه رشد].
−
*مهدی احمدی، "سید مرتضی پسندیده"، [[ستارگان حرم (کتاب)|ستارگان حرم]]، جلد ۱۳، صفحه ۱۸۷-۲۰۸.
 
−
 
−
==پانویس==
 
−
{{پانویس}}
 
−
==پيوندها==
 
−
 
−
*[http://imam-khomeini.com/web1/persian/default.aspx '''زندگینامه امام خمینی (ره)''']
 
−
 
−
*'''[http://lib.ahlolbait.ir/parvan/resource.do?action=resource&id=38369&scope=nBIWgj8XfbrhZtaRInm1IsDXCms8BT9r&flowLastAction=view&from=search&query=%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%87&field=&collectionPID=0&lang=&count=20&execute=true توضيح المسائل (امام خمينی)]'''
 
−
 
−
<references />
 
  
 
==آرشیو عکس و تصویر==
 
==آرشیو عکس و تصویر==
سطر ۳۵۶: سطر ۳۳۷:
 
پرونده:خمینی.jpg|منزل سید روح الله موسوی مصطفوی خمینی در [[نجف]]
 
پرونده:خمینی.jpg|منزل سید روح الله موسوی مصطفوی خمینی در [[نجف]]
 
پرونده:محمد فاضل لنكرانی (4444).jpg|alt=امام خمینی در نوفل لوشاتو|از راست: [[آیت الله محمدفاضل لنکرانی|محمد موحدي‌ (محمد فاضل لنكرانی)]]، سید اصغر طباطبایی قمی، نصرالله شاه آبادی، سید محمد خاتمی، سید روح الله موسوی مصطفوی خمینی، شهید [[مرتضی مطهری]]، سید حمید روحانی، [[آیت الله محی الدین انوری|محمدباقر محی الدین انواری]] و ناشناسان
 
پرونده:محمد فاضل لنكرانی (4444).jpg|alt=امام خمینی در نوفل لوشاتو|از راست: [[آیت الله محمدفاضل لنکرانی|محمد موحدي‌ (محمد فاضل لنكرانی)]]، سید اصغر طباطبایی قمی، نصرالله شاه آبادی، سید محمد خاتمی، سید روح الله موسوی مصطفوی خمینی، شهید [[مرتضی مطهری]]، سید حمید روحانی، [[آیت الله محی الدین انوری|محمدباقر محی الدین انواری]] و ناشناسان
−
پرونده:مطهری (18).jpg|1. حسن لاهوتی، 2. سید صادق طباطبایی، 3. شهید [[شهید صدوقی|محمدعلی صدوقی]]، 4. سیدمحمد موسوی خوئینی‌، 5. صادق قطب زاده، 6. شهید [[مرتضی مطهری]]، 7. [[سید احمد خمینی|سید احمد موسوی مصطفوی خمینی]]، 8. ژرژان فابین باتااوش و سید روح الله موسوی مصطفوی خمینی.
+
پرونده:مطهری (18).jpg|1. حسن لاهوتی، 2. سید صادق طباطبایی، 3. شهید [[شهید صدوقی|محمدعلی صدوقی]]، 4. سیدمحمد موسوی خوئینی‌، 5. صادق قطب زاده، 6. شهید [[مرتضی مطهری]]، 7. [[سید احمد خمینی|سید احمد موسوی خمینی]]، 8. سید روح الله خمینی
 
پرونده:محمد فاضل لنكرانی (77).jpg|از راست: سید روح الله موسوی مصطفوی خمینی، [[آیت الله محمدفاضل لنکرانی|محمد موحدي‌ (محمد فاضل لنكرانی)]]، فضل الله مهدی زاده محلاتی، سید احمد فهری و محمدابراهیم جناتی
 
پرونده:محمد فاضل لنكرانی (77).jpg|از راست: سید روح الله موسوی مصطفوی خمینی، [[آیت الله محمدفاضل لنکرانی|محمد موحدي‌ (محمد فاضل لنكرانی)]]، فضل الله مهدی زاده محلاتی، سید احمد فهری و محمدابراهیم جناتی
−
پرونده:جعفر سبحانی (555).jpg|1. شهید [[شهید بهشتی|سید محمد حسینی بهشنی]]، 2. سید جعفر کریمی، 3. جعفر افروغ (اشراقی)، 33. [[حسین‌علی منتظری|حسین علی منتظری]]، 4. [[ناصر مکارم شیرازی]]، 5. [[جعفر سبحانی]]، 6. شهید [[شهید صدوقی|محمد صدوقی]]، 7. [[سید محمدعلی انگجی|سید محمدعلی حسینی انگجی]]، 8. مرتضی حائری یزدی و 9. سید روح الله موسوی مصطفوی خمینی
+
پرونده:جعفر سبحانی (555).jpg|1. شهید [[شهید بهشتی|سید محمد حسینی بهشنی]]، 2. سید جعفر کریمی، 3. جعفر افروغ (اشراقی)، 33. [[حسین‌علی منتظری|حسین علی منتظری]]، 4. [[ناصر مکارم شیرازی]]، 5. [[جعفر سبحانی]]، 6. شهید [[شهید صدوقی|محمد صدوقی]]، 7. [[سید محمدعلی انگجی|سید محمدعلی حسینی انگجی]]، 8. مرتضی حائری یزدی 9. سید روح الله خمینی
 
پرونده:خمینی00.jpg|سید روح الله موسوی مصطفوی خمینی در جماران
 
پرونده:خمینی00.jpg|سید روح الله موسوی مصطفوی خمینی در جماران
 
پرونده:خمینی0 (3).jpg|شناسنامه سید روح الله موسوی مصطفوی خمینی
 
پرونده:خمینی0 (3).jpg|شناسنامه سید روح الله موسوی مصطفوی خمینی
سطر ۳۸۲: سطر ۳۶۳:
  
 
[[رده:علمای معاصر|خمینی، سید روح الله]]
 
[[رده:علمای معاصر|خمینی، سید روح الله]]
−
[[رده: علمای قرن چهاردهم|خمینی، سید روح الله]]
+
[[رده:علماء شیعه]]
−
[[رده:عارفان]]
+
[[رده:عارفان]][[رده:فقیهان]][[رده:اصولیون]][[رده:مفسرین قرآن]]
−
[[رده:شعرا]]
+
[[رده:شعرای پارسی گو]]
 +
[[رده:مراجع تقلید]]
 
[[رده:مبارزان علیه پهلوی]]
 
[[رده:مبارزان علیه پهلوی]]
−
[[رده:مراجع تقلید]]
 
 
[[رده:شخصیت های سیاسی]]
 
[[رده:شخصیت های سیاسی]]
 
[[رده:انقلاب اسلامی ایران]]
 
[[رده:انقلاب اسلامی ایران]]
 
[[رده:مدفونین در بهشت زهرا]]
 
[[رده:مدفونین در بهشت زهرا]]
 
[[رده: مقاله های مهم]]
 
[[رده: مقاله های مهم]]

نسخهٔ ‏۲۶ آوریل ۲۰۲۴، ساعت ۱۳:۵۲

Confirm3.jpg

آیت الله سید روح‌الله مصطفوی خمینی معروف به امام خمینی (۱۲۸۱-۱۳۶۸ ش)، فقیه، اصولی، عارف، مفسر، مرجع تقلید و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران بود. وی از علمای بزرگی چون شیخ عبدالکریم حائری یزدی و میرزا محمدعلی شاه‌آبادی بهره برد. امام خمینی از سال ۱۳۴۱ شمسی به دنبال تصویب لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی، به مبارزه و مخالفت علنی با رژیم پهلوی اقدام نمود و در سال ۱۳۵۷ به رهبری ایشان، رژیم پهلوی سرکوب و انقلاب اسلامی ایران به پیروزی رسید. از امام خمینی آثار متعددی در فقه، اصول، عرفان و اخلاق برجای مانده است.

۲2۰px
نام کامل سید روح‌الله موسوی مصطفوی خمینی
زادروز ۱۲۸۱ شمسی
زادگاه استان مرکزی، خمین
وفات ۱۳۶۸ شمسی
مدفن تهران، بهشت زهرا

Line.png

اساتید

شیخ عبدالکریم حائری، سید ابوالحسن رفیعی قزوینی، میرزا جواد ملکی تبریزی، محمدعلی شاه‌آبادی،...

شاگردان

سید على خامنه‌اى، سید جلال‌الدین آشتیانى، عبدالله جوادى آملى، جعفر سبحانى، محمد فاضل لنکرانى، حسین مظاهرى، حسین نورى همدانى،...

آثار

تحریرالوسیله، سرّ الصلاة، انوار الهدایه فی التعلیقه علی الکفایه، مناهج الوصول الی علم الاصول، تهذیب الاصول، المکاسب المحرّمة،...


ولادت و خاندان

سید روح الله مصطفوی (موسوی) فرزند سید مصطفی در روز بیستم جمادی الثانی ۱۳۲۰ قمری (مطابق با اول مهر ۱۲۸۱ شمسی) در شهرستان خمین از توابع استان مرکزی به دنیا آمد.

جد اعلای ایشان -سید دین علی شاه- اصالتاً نیشابوری و از احفاد میر حامد حسین، صاحب کتاب «عبقات الانوار» بود؛ اما پس از مدتی به ایالت کشمیر از توابع هندوستان مهاجرت نمود. فرزند وی (جد آقای پسندیده) سید احمد نام داشت. او در بین سال‌های ۱۲۴۰ تا ۱۲۵۰ ق. در سفری که به عتبات عالیات (نجف و کربلا) داشت، با یوسف خان، که از اهالی خمین بود، آشنا می شود. یوسف خان که به مقامات علمی و اخلاقی وی پی برده بود، از او دعوت می کند به خمین بیاید و به هدایت و ارشاد مردم آن دیار بپردازد. از این رو، سید احمد راهی خمین می شود و پس از ازدواج با خواهر یوسف خان، در همین شهر ماندگار می شود. ثمره این ازدواج مبارک فرزندانی است که «سید مصطفی» (پدر سید مرتضی پسندیده) یکی از آنان است.

سید مصطفی در اوان جوانی با دختر استاد خود -آقا میرزا احمد مجتهد خوانساری- ازدواج نمود. پس از آن، به همراه همسرش به نجف مهاجرت کرد و سال ها از محضر عالمانی چون شیخ انصاری بهره برد و به درجه اجتهاد رسید و در سال ۱۳۱۲ ق. به خمین بازگشت. او که مشاهده می کرد خان های ظالم آن منطقه، حق مردم را غصب می کنند، اسلحه به دست گرفته، به مبارزه با آنان برخاست و در همین راه در روز دوازدهم ذی القعده سال ۱۳۲۵ ق _در حالی که بیش از ۵ ماه از ولادت «روح الله» نمی گذشت_ در بین راه خمین و اراک، به دست دو نفر از اشرار در سن ۴۷ سالگی به شهادت رسید. بستگان وی برای اجرای حکم الهی قصاص به تهران (دارالحکومه وقت) رهسپار شدند و بر اجرای عدالت اصرار ورزیدند تا قاتل قصاص گردید.

تحصیل و استادان

سید روح الله خمینی از سنین کودکی و نوجوانی، قسمتی از معارف متداول روز و علوم مقدماتی و سطح حوزه های دینیه، از آن جمله ادبیات عرب، منطق و فقه و اصول را نزد معلمین و علمای منطقه (نظیر آقا میرزا محمد افتخارالعلماء، مرحوم میرزا رضا نجفی خمینی، مرحوم آقا شیخ علی محمد بروجردی، مرحوم آقا شیخ محمد گلپایگانی و مرحوم آقا عباس اراکی و بیش از همه نزد برادر بزرگش آیت الله سید مرتضی پسندیده) فراگرفت و در سال ۱۲۹۷ ه.ش عازم حوزه علمیه اراک شد.

مهاجرت به قم:

اندکی پس از هجرت آیت الله شیخ عبدالکریم حائری یزدی (نوروز ۱۳۰۰ ش، مطابق با رجب ۱۳۴۰ ق) به قم، امام خمینی نیز رهسپاره حوزه علمیه قم گردید و به سرعت مراحل تحصیلات تکمیلی علوم حوزوی را نزد اساتید حوزه قم طی کرد. که می توان از فراگرفتن تتمه مباحث کتاب مطوّل (در علم معانی و بیان) نزد مرحوم آقا میرزا محمدعلی ادیب تهرانی و تکمیل دروس سطح نزد مرحوم آیت الله سید محمدتقی خوانساری، و بیشتر نزد مرحوم آیت الله سید علی یثربی کاشانی و دروس خارج فقه و اصول نزد زعیم حوزه قم آیت الله حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی نام برد.

همزمان با فراگیری فقه و اصول نزد فقها و مجتهدین وقت، به فراگیری ریاضیات و هیئت و فلسفه نزد مرحوم سید ابوالحسن رفیعی قزوینی و ادامه همین دروس به اضافه علوم معنوی و عرفانی نزد مرحوم آقا میرزا علی اکبر حکیمی یزدی و عروض و قوافی و فلسفه اسلامی و فلسفه غرب را نزد مرحوم آقا شیخ محمدرضا مسجدشاهی اصفهانی و اخلاق و عرفان را نزد مرحوم آیت الله میرزا جواد ملکی تبریزی و عالی ترین سطوح عرفان نظری و عملی را به مدت شش سال نزد مرحوم آیت الله میرزا محمدعلی شاه‌آبادی بپردازد.

تدریس و شاگردان

حضرت امام طی سال های طولانی در حوزه علمیه قم به تدریس دوره فقه، اصول، فلسفه و عرفان و اخلاق اسلامی در مدرسه فیضیه، مسجد اعظم، مسجد محمدیه، مدرسه حاج ملا صادق، مسجد سلماسی، و... همت گماشت و در حوزه علمیه نجف نیز قریب ۱۴ سال در مسجد شیخ اعظم انصاری معارف اهل بیت و فقه را در عالی ترین سطوح تدریس نمود و در نجف بود که برای نخستین بار مبانی نظری حکومت اسلامی را در سلسله درس‌های ولایت فقیه بازگو نمود.

شجرنامه امام خمینی

به گفته شاگردان ایشان درس امام خمینی از معتبرترین کانون‌های درسی حوزه محسوب می شد و در برخی از دوره ها ـ سال‌های تدریس در حوزه علمیه قم ـ شاگردان حاضر در محضر استاد به ۱۲۰۰ نفر هم رسیده بود که در میان آنان دهها تن از مجتهدین مسلم و شناخته شده حاضر بودند. از جمله شاگردان مبرز حضرت امام عبارتند از:

  1. آیت‌الله سید جلال‌الدین آشتیانى؛
  2. آیت‌الله عبدالله جوادى آملى؛
  3. آیت‌الله مرتضى حائرى یزدى؛
  4. آیت‌الله سید على خامنه‌اى؛
  5. آیت‌الله سید مصطفى خمینى؛
  6. آیت‌الله جعفر سبحانى؛
  7. آیت‌الله سید موسى شبیرى زنجانى؛
  8. آیت‌الله یوسف صانعى؛
  9. آیت‌الله محمد فاضل لنکرانى؛
  10. آیت‌الله محمدعلى گرامى؛
  11. آیت‌الله حسین مظاهرى؛
  12. آیت‌الله محمدهادى معرفت؛
  13. آیت‌الله حسینعلى منتظرى؛
  14. آیت‌الله محمدرضا مهدوى کنى؛
  15. آیت‌الله حسین نورى همدانى.

آثار و تألیفات

دهها کتاب و اثر گرانبها از امام خمینی در مباحث اخلاقی، عرفانی، فقهی، اصولی، فلسفی، سیاسی و اجتماعی برجای مانده که بسیاری از آن ها تاکنون منتشر نشده است. متأسفانه تعدادی از رساله ها و تألیفات نفیس امام در جریان جابه جایی از منازل استیجاری و در جریان چندین مرحله یورش مأمورین ساواک شاه به منزل و کتابخانه ایشان مفقود گردیده است. برخی از این آثار عبارتند از:

  1. مناهج الوصول الی علم الاصول (۲ جلد)؛
  2. انوار الهدایة فی التعلیقة علی الکفایة (۲ جلد)؛
  3. تحریر الوسیلة (۲ جلد)؛
  4. تهذیب الاصول؛
  5. المکاسب المحرّمة (۲ جلد)؛
  6. سرّ الصلوة (صلاة العارفین و معراج السالکین)؛
  7. تفسیر سوره حمد؛
  8. نهضة عاشوراء؛
  9. حاشیه بر شرح فصوص الحکم؛
  10. حاشیه بر شرح فوائد الرضویه؛
  11. شرح دعای سحر؛
  12. شرح حدیث رأس الجالوت؛
  13. شرح حدیث جنود عقل و جهل؛
  14. مصباح الهدایه الی الخلافه و الولایه؛
  15. حاشیه بر مصباح الانس؛
  16. شرح چهل حدیث؛
  17. آداب نماز (یا: آداب الصلوه)؛
  18. رساله لقاء الله؛
  19. حاشیه بر اسفار؛
  20. کشف الاسرار؛
  21. بدایع الدرر فی قاعده نفی الضرر؛
  22. رساله الاستصحاب؛
  23. رساله فی التعادل والتراجیح؛
    تعدادی از آثار امام خمینی
  24. رساله الاجتهاد و التقلید؛
  25. رساله فی الطلب والاراده؛
  26. رساله فی التقیه؛
  27. رساله فی قاعده من ملک؛
  28. رساله فی تعیین الفجر فی اللیالی المقمره؛
  29. کتاب الطهاره (۴ جلد)؛
  30. تعلیقه علی العروة الوثقی؛
  31. تعلیقه علی وسیلة النجاة؛
  32. رساله نجاة العباد؛
  33. حاشیه بر رسالت ارث؛
  34. تقریرات درس اصول آیت الله بروجردی؛
  35. توضیح المسائل (رساله عملیه)؛
  36. مناسک حج؛
  37. کتاب البیع (۵ جلد)؛
  38. کتاب الخلل فی الصلوه؛
  39. حکومت اسلامی یا ولایت فقیه؛
  40. جهاد اکبر یا مبارزه با نفس؛
  41. استفتائات؛
  42. دیوان شعر؛
  43. نامه های عرفانی؛
  44. وصیتنامه سیاسی ـ الهی؛
  45. صحیفه نور؛ مجموعه ۲۲ جلدی، در بردارنده بیانات، پیام‌ها، فرمان‌های حکومتی، مصاحبه‌ها، نامه‌ها و اجازات حسبیه امام خمینی.
  46. تقریرات دروس امام خمینی.

فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی

پس از رحلت آیت الله حائری (۱۰ بهمن ۱۳۱۵ ه.ش) حوزه علمیه قم را خطر انحلال تهدید می کرد. علمای متعهد به چاره جویی برخاستند. در این فاصله و به خصوص پس از سقوط رضاخان، شرایط برای تحقق مرجعیت عظمی فراهم گردید. آیت الله بروجردی شخصیت علمی برجسته ای بود که می توانست جانشین مناسبی برای مرحوم حایری و حفظ کیان حوزه باشد. این پیشنهاد از سوی شاگردان آیت الله حایری و از جمله امام خمینی که علاقه خاصی به پیگیری مسائل سیاسی و اجتماعی داشت تعقیب شد. امام خمینی که با دقت شرایط سیاسی جامعه و وضعیت حوزه ها را زیر نظر داشت، دریافته بود که تنها نقطه امید به رهایی و نجات از شرایط ذلت باری که پس از شکست مشروطیت و به خصوص پس از روی کار آوردن رضاخان پدید آمده است، بیداری حوزه های علمیه و پیش از آن تضمین حیات حوزه ها و ارتباط معنوی مردم با روحانیت می باشد.

امام خمینی در تعقیب هدف های ارزشمند خویش در سال ۱۳۲۸ ش. طرح اصلاح اساسی ساختار حوزه علمیه را با همکاری آیت الله مرتضی حایری تهیه و به آیت الله بروجردی پیشنهاد داد. این طرح از سوی شاگردان امام و طلاب روشن ضمیر حوزه مورد استقبال و حمایت قرار گرفت.

حضرت امام در تمام دوران زعامت آیت الله بروجردی سعی خویش را در بُعد حوزوی مصروف حمایت از اقتدار مرجعیت و حوزه های علمیه از یک سو و انتقال اطلاعات سیاسی و اجتماعی و ارزیابی های خویش از مسائل روز و هشدارهای به موقع در مورد هدف های رژیم شاه و جلوگیری از نفوذ عناصر کج فهم و راحت طلب نموده است. همچنین ارتباط خویش را با عناصر سیاسی موجه در تهران و شخصیت هایی نظیر آیت الله کاشانی ادامه می داد و از طرق مختلف از جمله پیگیری مستمر مذاکرات مجلس شورای ملی و نشریات معتبرِ وقت، تحولات جاری را به دقت زیر نظر داشت.

دهم فروردین ۱۳۴۰ آیت الله بروجردی رحلت کرد. امام خمینی بعد از رحلت آیت الله بروجردی، علی رغم استقبال حوزه علمیه و مردم، همچون ادوار گذشته زندگی خویش، کوچکترین قدمی برای مرجعیت خود برنداشت.

مخالفت با انجمن‌های ایالتی و ولایتی:

سخنرانی روشنگرانه امام خمینی در قم

پس از رحلت آیت الله بروجردی و تجزیه مرجعیت عظمی، رژیم شاه شتاب بیشتر به اصلاحات مورد نظر آمریکا داد و همزمان کوشید تا امر مرجعیت را به خارج از ایران منتقل نماید.

ماجرای انجمن‌های ایالتی و ولایتی فرصتی پدید آورد تا امام خمینی در رهبری قیام روحانیت ایفای نقش کند و بدین ترتیب قیام سراسری روحانیت و ملت ایران در ۱۵ خرداد سال ۱۳۴۲ با دو ویژگی برجسته یعنی رهبری واحد امام خمینی و اسلامی بودن انگیزه ها، شعارها و هدف‌های قیام، سرآغازی شد بر فصل نوین مبارزات ملت ایران که بعدها تحت نام «انقلاب اسلامی» در جهان شناخته و معرفی شد.

لایحه انجمن های ایالتی و ولایتی که به موجب آن «شرط مسلمان بودن، سوگند به قرآن کریم و مرد بودن انتخاب کنندگان و کاندیداها» تغییر می یافت، در ۱۶ مهر ۱۳۴۱ ه.ش به تصویب کابینه اسدالله علم رسید. امام خمینی به همراه علمای بزرگ قم و تهران به محض انتشار خبر تصویب لایحه مزبور، پس از تبادل نظر دست به اعتراضات همه جانبه زدند.

رژیم شاه ابتدا دست به تهدید و تبلیغات علیه روحانیت زد. با وجود این، دامنه قیام رو به فزونی نهاد. در تهران، قم و برخی شهرهای دیگر بازارها تعطیل و مردم در مساجد به حمایت از حرکت علما گرد آمدند. یک ماه و نیم پس از آغاز ماجرا، دولت یک گام عقب نشست و با ارسال پاسخ مکتوب شاه و نخست وزیر درصدد دلجویی علما و توجیه آن ها برآمد.

برخی از علمای حوزه علمیه موضع دولت را قانع کننده تشخیص داده و خواستار پایان دادن به قیام بودند. امام خمینی سرسختانه مخالفت کرد و معتقد بود که دولت می بایست رسماً‌ لایحه انجمن های ایالتی و ولایتی را لغو کند و خبر آن را انتشار دهد.

سرانجام رژیم شاه تن به شکست داد و رسماً در ۷ آذر ۱۳۴۱ هیئت دولت، مصوبه قبلی را لغو کرد و خبر آن را به علما و مراجع تهران و قم اطلاع داد. امام خمینی در نشست با علمای قم مجدداً بر موضع خویش پای فشرد و لغو مصوبه در پشت درهای بسته را کافی ندانست و اعلام کرد تا زمانی که لغو آن در رسانه ها پخش نشود، قیام ادامه خواهد داشت. فردای آن روز خبر لغو لایحه انجمن های ایالتی و ولایتی در روزنامه های دولتی منعکس شد و مردم نخستین پیروزی بزرگ خویش را پس از نهضت ملی شدن صنعت نفت جشن گرفتند.

تحریم رفراندوم انقلاب سپید شاه:

امام خمینی بار دیگر مراجع و علمای قم را به چاره جویی و قیامی دوباره فراخواند. با آن که هدف های پشت پرده رژیم از اصلاحات و رفراندوم شاه موسوم به «انقلاب سپید» برای شخص امام آشکار، و رویارویی غیرقابل اجتناب بود، اما در این نشست تصمیم جمعی بر این شد که با شاه مذاکره و انگیزه او را جویا شوند. پیغام های طرفین به وسیله اعزام نمایندگانی برای مذاکره در چند مرحله رد و بدل شد. شاه در ملاقات با آیت الله کمالوند تهدید کرده بود که اصلاحات به هر قیمتی ولو با خونریزی و خراب کردن مساجد انجام خواهد شد.

در نشست بعدی علمای قم، حضرت امام خواستار تحریم رسمی رفراندوم بود، ولی محافظه کاران حاضر در جلسه، مبارزه در چنین شرایطی را مقابله «مشت با درفش» دانسته و بی ثمر خواندند! سرانجام بر اثر اصرار و مقاومت امام خمینی قرار شد مراجع و علما مخالفت با رفراندوم را صریحاً اعلام و شرکت در آن را تحریم کنند.

حضرت امام بیانیه ای کوبنده در بهمن ۱۳۴۱ صادر کرد. متعاقب آن بازار تهران تعطیل شد و مأمورین پلیس به تجمع مردم حمله بردند. شاه ناگزیر برای کاهش دامنه مخالفت ها در چهارم بهمن عازم قم گردید. امام خمینی از قبل با پیشنهاد استقبال مقامات روحانی از شاه به شدت مخالفت نمود، و حتی خروج از منازل و مدارس را در روز ورود شاه نه تنها روحانیون و مردم قم، بلکه تولیت آستانه مقدسه حضرت معصومه علیها السلام در این شهر ـ که مهم ترین منصب حکومتی تلقی می شد ـ نیز به استقبال شاه نرفت و همین امر سبب عزل او گردید.

دو روز بعد رفراندوم غیرقانونی در شرایطی که به جز کارگزاران رژیم کسی دیگر در آن شرکت نداشت، برگزار شد. رسانه های رژیم با پخش مکرر تلگراف های تبریک مقامات آمریکا و دول اروپایی سعی داشتند تا رسوایی عدم مشارکت مردم در رفراندوم را مخفی نگاه دارند. امام خمینی با سخنرانی ها و بیانیه های خویش همچنان به افشاگری دست می زد.

تبلیغات وسیعی علیه روحانیت و امام خمینی آغاز شد. شاه تصمیم به سرکوبی قیام داشت. روز دوم فروردین ۱۳۴۲ که مصادف با شهادت حضرت امام صادق علیه السلام بود، مأمورین مسلح رژیم با لباس مبدل اجتماع طلاب علوم دینی در مدرسه فیضیه را بر هم زدند و متعاقب آن نیروهای پلیس با سلاح گرم کشتار و جرح طلاب پرداختند. همزمان مدرسه دینی طالبیه تبریز نیز مورد هجوم قرار گرفت. منزل امام خمینی در قم هر روز شاهد حضور گروه‌های زیادی از نیروهای انقلابی و مردم خشمگین بود که برای ابراز همدردی و حمایت علما و دیدن آثار جنایت رژیم به قم می آمدند. امام خمینی در اجتماع مردم، بی پروا از شخص شاه به عنوان عامل اصلی جنایات و هم پیمان با اسرائیل یاد می کرد و مردم را به قیام فرا می خواند.

امام خمینی راه خویش را آگاهانه انتخاب کرده بود، او به تکلیف شرعی می اندیشید و شعارش «عمل به وظیفه، و لو بلغ و ما بلغ» بود. در منطق امام معنای «شکست و پیروزی» غیر آن چیزی است که در عرف سیاستمداران حرفه ای تعریف می شود. ایشان در نقش رهبری انقلاب اسلامی در سال ۱۳۴۲ ظاهر شد که سال ها پیش از آن مراحل مختلف تهذیب نفس و جهاد اکبر و کسب فضائل معنوی و معارف حقیقی را در سطوح عالیه گذرانده بود. راز موفقیت های امام خمینی را باید در مجاهده طولانی او با نفس و نیل به معرفت شهودی حقیقت جستجو کرد. فهم انگیزه و اهداف مبارزات سیاسی امام خمینی بدون نظر کردن به مراحل تکامل شخصیت روحی و معنوی و علمی وی ممکن نیست. از برجسته ترین ویژگی های نهضت امام خمینی: اعلام خط مشی مشخص در مبارزه، اتخاذ مواضع روشن و عدول نکردن از آن ها و قاطعیت در پیگیری های هدف هاست که دوست و دشمن بر آن اعتراف دارند.

سال ۱۳۴۲ با تحریم مراسم عید نوروز آغاز و با خون مظلومین مدرسه فیضیه خونرنگ شد. شاه بر انجام اصلاحات مورد نظر آمریکا اصرار می ورزید و امام خمینی بر آگاه کردن مردم و قیام آنان در برابر دخالت های آمریکا و خیانت های شاه پافشاری داشت. در چهارده فروردین ۱۳۴۲ آیت الله حکیم از نجف طی تلگراف‌هایی به علما و مراجع ایران خواستار آن شد که همگی به طور دسته جمعی به نجف هجرت کنند.

این پیشنهاد برای حفظ جان علما و کیان حوزه ها مطرح شده بود. رژیم شاه برای ایجاد رعب و جلوگیری از پاسخگویی علما به تلگراف آیت الله حکیم، نیروهای نظامی را به قم گسیل داشت و همزمان هیئتی را برای ابلاغ پیام تهدید آمیز شاه به منزل مراجع تقلید فرستاد. امام خمینی از پذیرش این هیئت امتناع ورزید.

حضرت امام بدون اعتنا به این تهدیدها، پاسخ تلگراف آیت الله العظمی حکیم را ارسال نموده و در آن تأکید کرده بود که هجرت دسته جمعی علما و خالی کردن حوزه علمیه قم به مصلحت نیست.

امام خمینی در پیامی (به تاریخ ۱۲/۲/۱۳۴۲) به مناسبت چهلم فاجعه فیضیه بر همراهی علما و ملت ایران، در رویارویی سران ممالک اسلامی و دول عربی با اسرائیل غاصب تأکید ورزید و پیمان‌های شاه و اسرائیل را محکوم کرد و بدین ترتیب از آغاز قیام خویش نشان داد که نهضت اسلامی در ایران از مصالح امت اسلامی جدا نیست.

قیام ۱۵ خرداد:

ماه محرم سال ۱۳۴۲ شمسی که مصادف با خردادماه بود فرا رسید. امام خمینی از این فرصت نهایت استفاده را در تحریک مردم به قیام علیه رژیم مستبد شاه به عمل آورد. روز عاشورا جمعیت صد هزار نفری در تهران با داشتن عکس هایی از امام به تظاهرات پرداختند و در مقابل کاخ مرمر (محل استقرار شاه) برای اولین بار در پایتخت شعار «مرگ بر دیکتاتور» سر دادند. روزهای بعد نیز در دانشگاه و بازار و مقابل سفارت انگلیس تظاهرات گسترده ای در حمایت از قیام امام برپا بود.

امام خمینی عصر عاشورا سال ۱۳۸۳ هجری قمری (۱۳ خرداد ۱۳۴۲ شمسی) در مدرسه فیضیه نطق تاریخی خویش را ایراد کرد. بخش عمده ای از سخنان امام در بیان نتایج زیانبار سلطنت دودمان پهلوی و افشای روابط پنهانی شاه و اسرائیل اختصاص داشت.

سخنان امام خمینی همچون پتکی بر روح شاه که جنون قدرت و تکبر فرعونی او زبانزد خاص و عام بود فرود آمد. شاه فرمان خاموش کردن صدای قیام را صادر کرد. نخست جمع زیادی از یاران امام خمینی در شامگاه ۱۴ خرداد دستگیر و ساعت سه نیمه شب (سحرگاه پانزده خرداد ۴۲) صدها کماندوی اعزامی از مرکز، منزل حضرت امام را محاصره کردند و ایشان را در حالی که مشغول نماز شب بود دستگیر و به تهران برده و در بازداشتگاه باشگاه افسران تهران زندانی کرد و غروب آن روز به زندان قصر منتقل نمودند.

خبر دستگیری امام به سرعت در شهر قم و مناطق اطراف پیچید. زن و مرد از روستاها و منازل خویش در شهر به سوی منزل قائد خود حرکت کردند. شعار اصلی جمعیت «یا مرگ یا خمینی» بود که از تمام فضای قم به گوش می رسید. هنگامی که سیل جمعیت از حرم حضرت معصومه بیرون آمدند، رگبار مسلسل های گشوده شد و تا ساعتی چند درگیری شدید ادامه داشت. هواپیماهای نظامی از تهران به پرواز درآمدند و در فضای شهر قم برای ایجاد رعب بیشتر دیوار صوتی را شکستند. قیام با سرکوبی شدید کنترل شد. کامیون های نظامی، اجساد شهدا و مجروحین را به سرعت از خیابان ها و کوچه ها به نقاط نامعلومی بردند. غروب آن روز شهر قم حالتی جنگ زده و غمگنانه داشت.

دستگیری امام خمینی توسط عوامل شاه

صبحگاه پانزده خرداد خبر دستگیری رهبر انقلاب به تهران، مشهد، شیراز و دیگر شهرها رسید و وضعیتی مشابه قم پدید آورد. مردم ورامین و شهرک های اطراف به سوی تهران سرازیر شدند. تانک ها و ابزار زرهی و نیروهای نظامی برای جلوگیری از ورود معترضین به شهر در سه راهی ورامین با جمعیت درگیر شدند و جمع زیادی از راهپیمایان را به خاک و خون کشیدند.

جمعیت انبوهی در حوالی بازار تهران و مرکز شهر نیز گرد آمده و با شعار «یا مرگ یا خمینی» به سوی کاخ شاه به حرکت درآمدند. سرانجام مأمورین نظامی و پلیس شاه با تیراندازی های گسترده و مستقیم و بکارگیری هر چه در توان داشتند بر قیام مردم فائق آمدند.

روز ۱۵ خرداد در تهران و قم حکومت نظامی برقرار شد، اما علیرغم آن، روزهای بعد نیز تظاهرات وسیعی برپا بود که در هر مورد به درگیری خونین انجامید. امام خمینی پس از ۱۹ روز حبس در زندان قصر به زندانی در پادگان نظامی عشرت آباد منتقل شد.

شاه دو روز بعد از نهضت ۱۵ خرداد، قیام مردم را بلوا و اقدامی وحشیانه و نتیجه اتحاد ارتجاع سرخ و سیاه نامید و سعی کرد تا آن را به خارج از مرزها و کسانی همچون جمال عبدالناصر نسبت دهد. حزب کمونیست شوروی قیام ۱۵ خرداد را حرکتی کور و ارتجاعی بر ضد اصلاحات مترقیانه شاه! دانست. استقلال تمام عیار قیام ۱۵ خرداد آن چنان برملا و فاحش بود که این گونه انگ ها نمی توانست کمترین لطمه ای بدان وارد سازد. پانزده خرداد ۱۳۴۲ آغاز انقلاب اسلامی مردم ایران بود.

با دستگیری رهبر نهضت و کشتار وحشیانه مردم در روز ۱۵ خرداد ۴۲، قیام ظاهراً سرکوب شد. امام خمینی در حبس از پاسخ گفتن به سؤالات بازجویان، با شهامت و اعلام این که هیئت حاکمه ایران و قوه قضائیه آن را غیرقانونی و فاقد صلاحیت می داند، اجتناب ورزید. در سلول انفرادی پادگان عشرت آباد نیز فرصت را از دست نداد و به مطالعه کتب تاریخ معاصر و از آن جمله تاریخ مشروطیت ایران و کتابی از آثار جواهر لعل نهرو پرداخت.

پس از دستگیری امام خمینی اعتراضات گسترده ای از سوی روحانیت و اقشار مختلف مردم از سراسر کشور آغاز و خواستار آزادی رهبر خویش شدند. جمعی از علمای برجسته کشور به نشانه اعتراض به تهران هجرت کردند.

بیم سوء قصد به جان رهبر انقلاب واکنش گسترده ای در مردم برانگیخته بود. خشم مردم از ادامه بازداشت امام رو به فزونی بود. از این رو رژیم ناگزیر شد در تاریخ ۱۱ مرداد ۱۳۴۲ حضرت امام را از بازداشتگاه به منزلی تحت محاصره نیروهای امنیتی در منطقه داودیه تهران منتقل نماید. مردم تهران به محض اطلاع از انتقال رهبر، به سمت داودیه سرازیر شدند. ساعاتی از ازدحام جمعیت نگذشت که رژیم ناگزیر از پراکندن جمعیت و محاصره علنی منزل، توسط نیروهای نظامی گردید. عصر ۱۱ مرداد، روزنامه های رژیم شاه خبری جعلی را مبنی بر تفاهم مراجع تقلید با مقامات دولتی منتشر ساختند.

پس از این وقایع امام خمینی تحت الحفظ مأموران رژیم به منزلی واقع در محله قیطریقه تهران منتقل شد و تا روز آزادی و بازگشت به قم در ۱۸ فروردین سال ۴۳ در همین محله محاصره شده اقامت داشت. رژیم شاه در آغاز سال ۱۳۴۳ با این تصور که شدت عمل در ماجرای قیام ۱۵ خرداد مردم را متنبه و مبارزین را وادار به سکوت کرده است، کوشش داشت تا وقایع سال گذشته را فراموش شده جلوه دهد.

در شامگاه ۱۸ فروردین ۴۳ بدون اطلاع قبلی، امام خمینی آزاد و به قم منتقل می شود. به محض اطلاع مردم، شادمانی سراسر شهر را فرا می گیرد و جشن‌های باشکوهی در مدرسه فیضیه و شهر به مدت چند روز برپا می شود. سه روز از آزادی امام نمی گذرد که نطق انقلابی ایشان، مهر بطلانی بر همه تصورات و تبلیغات رژیم می زند. رهبر انقلاب در نطق خویش به تفصیل، ابعاد قیام ۱۵ خرداد را برشمرده و در پاسخ به گزارش کذب روزنامه ها مبنی بر تفاهم ایشان با رژیم می فرماید: «در سرمقاله نوشته بودند که با روحانیت تفاهم شده و روحانیت با انقلاب سفید شاه و ملت موافق هستند. کدام انقلاب؟ کدام ملت؟ خمینی را اگر دار بزنند تفاهم نخواهد کرد. با سر نیزه نمی شود اصلاحات کرد».

تحلیل بردن نیروهای مبارز در حوزه علمیه از طریق ایجاد اختلاف بین علما و مراجع، ترفندی بود که ساواک پس از آزادی امام خمینی در پی آن بود. امام با آگاهی از این توطئه در نطق تاریخی خود در مسجد اعظم قم (۲۶ فروردین ۴۳) فرمود: «من که این جا نشسته ام دست تمام مراجع را می بوسم، تمام مراجع اینجا، نجف، سایر بلاد، مشهد، تهران هر جا هستند دست همه علمای اسلام را می بوسم. مقصد بزرگتر از اینهاست». امام خمینی در این نطق نیز علیه روابط پنهانی شاه و اسرائیل افشاگری کرد و از شاه با عنوان «مردک» یاد کرده و خطاب به او فرمود:‌ «اشتباه نکنید، اگر خمینی هم با شما سازش کند ملت اسلام با شما سازش نمی کند».

اولین سالگرد قیام ۱۵ خرداد در سال ۱۳۴۳ با صدور بیانیه مشترک امام خمینی و دیگر مراجع تقلید و بیانیه های جداگانه حوزه های علمیه گرامی داشته شد و به عنوان روز عزای عمومی معرفی شد. در تیرماه سال ۱۳۴۳، آیت الله طالقانی و مهندس مهدی بازرگان از سران نهضت آزادی ایران که به حمایت از قیام ۱۵ خرداد برخاسته بودند، در دادگاه‌های نظامی شاه محاکمه و به زندان های طویل المدت محکوم شدند. امام خمینی بیانیه ای صادر کرد و در آن هشدار داد که: «رأی دهندگان باید منتظر سرنوشت سختی باشند».

اقدام علیه کاپیتولاسیون و تبعید به ترکیه:

شاه به تصور این که کشتار و بازداشت ها و محاکمه ها، نیروی مقاومت عمده را از سر راه برداشته است، تحت فشار آمریکا در انجام اصلاحات دیکته شده کاخ سفید مصمم بود. احیای رژیم کاپیتولاسیون (مصونیت سیاسی و کنسولی اتباع آمریکایی در ایران) در دستور کار فراگرفت. تصویب لایحه کاپیتولاسیون به وسیله مجلس فرمایشی سنا و شورا تیر خلاصی بر استقلال نیم بند ایران بود. سرکوبی شدید مبارزین و حبس و تبعید آنان و حکومت پلیسی شاه نفس را در سینه ها حبس کرده و کسی یارای مخالفت نداشت.

در این ماجرا نیز امام خمینی به قیامی دوباره برخاست. روز چهارم آبان که روز تولد شاه بود، به عنوان روز افشاگری از سوی امام خمینی انتخاب و خبر آن به علمای شهرهای مختلف، منتشر گردید. شاه برای تهدید امام خمینی و بازداشتن ایشان از تصمیم به ایراد سخنرانی در این روز، نماینده ای به قم اعزام نمود. حضرت امام نماینده شاه را نپذیرفت و پیغام شاه به سید مصطفی خمینی (فرزند ارشد امام) ابلاغ گردید.

امام خمینی بی اعتنا به تهدیدها، در روز موعود یکی از ماندگارترین سخنرانی های خویش را در جمع کثیری از روحانیون و مردم قم و دیگر شهرها ایراد کرد. این نطق تاریخی در حقیقت محاکمه دخالت های غیرقانونی هیئت حاکمه آمریکا در کشور اسلامی ایران و افشای خیانت های شاه بود.

افشاگری امام علیه تصویب لایحه کاپیتولاسیون، ایران را در آبان سال ۴۳ در آستانه قیامی دوباره قرار داد. اما رژیم شاه به بهره گیری از تجربه سرکوبی قیام ۱۵ خرداد سال قبل به سرعت دست بکار شد. از سوی دیگر در این زمان جمع زیادی از عناصر برجسته مذهبی و سیاسی مدافع قیام امام، در زندان و یا تبعیدگاه بودند. برخی از مراجع تقلید و علمای بزرگ نیز که در ابتدای قیام ۱۵ خرداد به صحنه مبارزه آمده بودند پای خود را از صحنه مبارزه بیرون کشیدند که این وضعیت تا سال پیروزی انقلاب (۱۳۵۷) نیز ادامه داشت.

خطر اصلی برای رژیم شاه وجود امام خمینی بود که به هیچ ترفندی نتوانسته بودند وی را به سکوت وادار کنند. تجربه گذشته نشان داده بود که بازداشت او در داخل کشور دشواری های رژیم را صد چندان می کند. قصد سوء نسبت به جان وی نیز به منزله ایجاد زمینه شورشی غیرقابل کنترل در سراسر کشور ارزیابی می شد. سرانجام تصمیم به تبعید ایشان به خارج از کشور گرفته شد.

سحرگاه ۱۳ آبان ۱۳۴۳ دوباره کماندوهای مسلح اعزامی از تهران، منزل امام خمینی در قم را محاصره کردند. حضرت امام بازداشت و به همراه نیروهای امنیتی مستقیماً به فرودگاه مهرآباد تهران اعزام و با یک فروند هواپیمای نظامی تحت الحفظ مأمورین امنیتی و نظامی به آنکارا پرواز کرد. عصر آن روز ساواک خبر تبعید امام را به اتهام اقدام علیه امنیت کشور! در روزنامه ها منتشر ساخت. موجی از اعتراض ها به صورت تظاهرات در بازار تهران، تعطیلی طولانی مدت دروس حوزه ها و ارسال طومارها و نامه ها به سازمان های بین المللی و مراجع تقلید جلوه گر شد.

آیت الله حاج آقا مصطفی خمینی نیز در روز تبعید امام بازداشت و زندانی شد و پس از چندی در ۱۳ دی ماه ۱۳۴۳ به ترکیه نزد پدر تبعید گردید. دوران تبعید امام در ترکیه بسیار سخت و شکننده بود. حضرت امام حتی از پوشیدن لباس روحانیت در آن جا ممنوع شده بود. اما هیچ یک از فشارهای روانی و جسمی نتوانست ایشان را وادار به سازش کند.

محل اقامت اولیه امام، هتل بولوار پالاس ترکیه بود. فردای آن روز برای مخفی نگاه داشتن محل اقامت، امام را به محلی واقع در خیابان آتاتورک منتقل کردند. چند روز بعد (۲۱ آبان ۱۳۴۳) برای منزوی تر ساختن ایشان و قطع هرگونه ارتباطی، محل تبعید را به شهر بورسا واقع در ۴۶ کیلومتری غرب آنکارا نقل مکان دادند. در این مدت امکان هر گونه اقدام سیاسی از امام خمینی سلب شده و ایشان تحت مراقبت مستقیم مأمورین اعزامی ایران و نیروهای امنیتی دولت ترکیه قرار داشت.

اقامت امام در ترکیه یازده ماه به درازا کشید در این مدت رژیم شاه با شدت عمل بی سابقه ای بقایای مقاومت را در ایران در هم شکست و در غیاب امام خمینی به سرعت دست به اصلاحات آمریکا پسند زد.

رژیم در چند مورد بر اثر فشار مردم و علما ناگزیر شد با اعزام نمایندگانی از سوی آنان برای کسب خبر از حال امام و اطمینان از سلامت وی موافقت نماید. اقامت اجباری در ترکیه فرصت مغتنم برای امام بود تا تدوین کتاب بزرگ «تحریرالوسیله» را آغاز کند. در این کتاب که حاوی فتاوای فقهی امام خمینی است، برای نخستین بار در آن روزها، احکام مربوط به جهاد و دفاع و امر به معروف و نهی از منکر و مسائل روز به عنوان تکالیف شرعی فراموش شده مطرح گردیده است.

تبعید امام از ترکیه به عراق:

تشرف امام خمینی به حرم امیرالمومنین امام علی علیه السلام

روز ۱۳ مهرماه ۱۳۴۴ حضرت امام به همراه فرزندشان آیت الله حاج آقا مصطفی از ترکیه به کشور عراق اعزام شدند علل و انگیزه ها از تغییر محل تبعید امام عمدتاً عبارت بودند از: فشارهای مداوم جامعه مذهبی و حوزه های علمیه داخل و خارج و تلاش ها و تظاهرات دانشجویان مسلمان خارج کشور برای آزادی امام، تلاش رژیم شاه برای عادی جلوه دادن اوضاع و اقتدار و ثبات خویش به منظور جلب حمایت بیشتر آمریکا، مشکلات امنیتی و روانی دولت ترکیه و افزایش فشارهای داخلی جامعه مذهبی ترکیه و از همه مهم تر تصور رژیم شاه از این که فضای ساکت و سیاست ستیز آن ایام در حوزه نجف و وضعیت رژیم حاکم بر بغداد خود عاملی بزرگ برای محدود نمودن فعالیت های امام خمینی خواهد بود.

استقبال پرشور طلاب و مردم از ایشان در شهرهای مذکور، خود بیانگر آن بود که برخلاف تصور رژیم شاه، پیام نهضت ۱۵ خرداد در عراق و نجف نیز هوادارانی یافته است.

دوران اقامت طولانی و ۱۳ ساله امام خمینی در نجف در شرایطی آغاز شد که هر چند در ظاهر فشارها و محدودیت های مستقیم در حد ایران و ترکیه وجود نداشت، اما مخالفت ها و کارشکنی ها آن چنان گسترده و آزار دهنده بود که امام با همه صبر و بردباری بارها از سختی شرایط مبارزه در این سال ها به تلخی تمام یاد کرده است. ولی هیچ یک از این مصائب و دشواری ها نتوانست او را از مسیری که آگاهانه انتخاب کرده بود بازدارد.

امام خمینی سلسله درس های خارج فقه خویش را با همه مخالفت ها و کارشکنی های عناصر مغرض در آبان ۱۳۴۴ در مسجد شیخ انصاری نجف آغاز کرد، که تا زمان هجرت از عراق به پاریس ادامه داشت. امام خمینی در تمام دوران پس از تبعید، علیرغم دشواری های پدید آمده، هیچ گاه دست از مبارزه نکشید، و با سخنرانی ها و پیام های خویش امید به پیروزی را در دل ها زنده نگاه می داشت.

امام خمینی در پیامی (۱۷ خرداد ۱۳۴۶) به مناسبت جنگ شش روزه اعراب و اسرائیل، فتوای انقلابی خویش را مبنی بر حرمت هر گونه رابطه تجاری و سیاسی دولت های اسلامی با اسرائیل، و حرمت مصرف کالاهای اسرائیلی در جوامع اسلامی را صادر کرد.

در همین زمان (خرداد ۱۳۴۶) بود که قصد رژیم دایر بر تبعید امام از نجف به هندوستان با افشاگری و تلاش و مخالفت گروه های سیاسی مبارز خارج و داخل کشور عقیم ماند.

با روی کار آمدن حزب بعث (۲۶ تیر ماه ۱۳۴۷) در عراق و دشمنی این حزب با حرکت های اسلامی، دشواری های بیشتری فرا روی نهضت امام خمینی پدید آمد، اما حضرت امام دست از مبارزه نکشید.

امام خمینی در گفتگویی با نماینده سازمان الفتح فلسطین در ۱۹ مهر ۱۳۴۷ دیدگاههای خویش را درباره مسائل جهان اسلام و جهاد ملت فلسطین تشریح کرد و در همین مصاحبه بر وجوب اختصاص بخشی از وجوه شرعی زکات به مجاهدان فلسطینی فتوا داد.

۳۰ مرداد ۱۳۴۸ قسمتی از مسجد الاقصی به وسیله صهیونیست های افراطی به آتش کشیده شد. شاه که تحت فشار افکار عمومی قرار داشت، با پیشنهاد قبول هزینه تعمیر مسجد به کمک اسرائیل شتافت تا از استمرار خشم مسلمانان کاسته شود. امام خمینی در پیامی، فریبکاری شاه را افشاء کرد.

چهار سال تدریس، تلاش و روشنگری امام خمینی توانسته بود تا حدودی فضای حوزه نجف را دگرگون سازد. در سال ۱۳۴۸ علاوه بر مبارزین بی شمار داخل کشور، مخاطبین زیادی در عراق، لبنان و دیگر بلاد اسلامی بودند که نهضت امام خمینی را الگوی خویش می دانستند. حضرت امام سلسله درس های خویش را درباره حکومت اسلامی یا ولایت فقیه در بهمن ۱۳۴۸ آغاز کرد. انتشار مجموعه ‌این درس ها در قالب کتابی تحت عنوان «ولایت فقیه» یا «حکومت اسلامی» در ایران و عراق و لبنان در موسم حج، شور تازه ای به مبارزه می داد.

امام خمینی و استمرار مبارزه:

همزمان با افزایش تولید و بهای نفت از سال ۱۳۵۰ به بعد، شاه احساس قدرت بیشتری می کرد و به موازات آن قلع و قمع مخالفین شدت یافت و رژیم ایران در مسابقه ای جنون آمیز خرید تجهیزات نظامی و کالاهای مصرفی آمریکا و ایجاد پایگاههای نظامی متعدد برای آمریکائیان در کشور و افزایش روابط تجاری و نظامی با اسرائیل را سرعت بخشید. جشن های دو هزار و پانصدمین سال سلطنت شاهان ایران با حضور سران بسیاری از ممالک جهان با هزینه های گزاف بر ملت ایران تحمیل شد. این جشن ها نمایشی برای نشان دادن قدرت و ثبات رژیم شاه بود.

اواخر اسفند ۱۳۵۳، شاه با تشکیل حزب درباری «رستاخیز» و ایجاد سیستم تک حزبی، خودکامگی را به حد اعلی رساند و طی یک نطق تلویزیونی اعلام کرد که تمام ملت ایران باید عضو این حزب شوند و کسانی که مخالفند بایست گذرنامه خود را گرفته و از کشور خارج شوند.

امام خمینی بلافاصله طی فتوایی اعلام کرد: «نظر به مخالفت این حزب با اسلام و مصالح ملت مسلمان ایران، شرکت در آن بر عموم ملت حرام و کمک به ظلم و استیصال مسلمین و مخالفت با آن از روشن ترین موارد نهی از منکر است.» فتوای امام خمینی و برخی دیگر از علمای اسلام کارساز و مؤثر افتاد. رژیم شاه علیرغم تبلیغات گسترده پس از چند سال رسماً شکست رستاخیر را اعلام و آن را منحل کرد.

سال ۱۳۵۴ در سالگرد قیام ۱۵ خرداد، مدرسه فیضیه قم بار دیگر شاهد قیام طلاب انقلابی بود. فریادهای «درود بر خمینی» و «مرگ بر سلسله پهلوی» به مدت دو روز ادامه داشت. این حرکت انقلابی بر شاه و ساواک بسیار گران می آمد. مأموران پلیس مدرسه را محاصره و در جریان یک یورش بیرحمانه و ضرب و شتم طلاب، کلیه معترضین را دستگیر و به زندان افکند.

شاه در ادامه سیاست های مذهب ستیز خود در اسفند ۱۳۵۴ وقیحانه تاریخ رسمی کشور را از مبدأ هجرت پیامبر اسلام، به مبدأ سلطنت شاهان هخامنشی تغییر داد. امام خمینی در واکنش سخت، فتوا به حرمت استفاده از تاریخ بی پایه شاهنشاهی داد. تحریم استفاده از این مبدأ موهوم تاریخ همانند تحریم حزب رستاخیز از سوی مردم ایران استقبال شد و هر دو مورد افتضاحی برای رژیم شاه شده و رژیم در سال ۱۳۵۷ ناگزیر از عقب نشینی و لغو تاریخ شاهنشاهی شد.

دمکرات ها در سال ۱۳۵۵ به کاخ سفید راه یافتند. کمک های مالی گسترده شاه به جمهوری خواهان در جریان انتخابات ریاست جمهوری آمریکا نتیجه ای نبخشید. جیمی کارتر با شعار حقوق بشر و محدودیت در صدور اسلحه به خارج کشور، پیروز شده بود. این شعارها به منظور جلوگیری از رشد احساسات ضد آمریکایی در کشورهایی نظیر ایران مطرح شده بود. متعاقب سیاست های حزب دمکرات آمریکا، شاه در ایران سیاست «فضای باز سیاسی» را اعلام و دست به تغییرات ظاهری و جابه جایی مهره ها زد. خط مشی های امریکا در مورد ایران، به وسیله وزارتخانه آمریکا و سازمان سیا ترسیم و به سفارت این کشور در تهران ارسال می شد.

اوج گیری انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۶:

امام خمینی که تحولات جاری جهان و ایران را زیر نظر داشت از فرصت بدست آمده نهایت بهره برداری را کرد. شهادت آیت الله سید مصطفی خمینی در اول آبان ۱۳۵۶ و مراسم پرشکوهی که در ایران برگزار شد، نقطه آغازی بر خیزش دوباره حوزه های علمیه و قیام جامعه مذهبی ایران بود. امام خمینی در همان زمان به گونه ای شگفت این واقعه را از الطاف خفیه الهی نامیده بود. رژیم شاه با درج مقاله ای توهین آمیز علیه امام در روزنامه اطلاعات انتقام گرفت.

اعتراض به این مقاله، به قیام ۱۹ دی ماه قم در سال ۵۶ منجر شد که طی آن جمعی از طلاب انقلابی به خاک و خون کشیده شدند. برگزاری مراسم سوم، هفتم و چهلم های پیاپی در بزرگداشت خاطره شهیدان در تبریز، یزد، جهرم و شیراز، اصفهان و تهران قیامهایی مکرر پدید آورد.

جایگزینی یک تکنوکرات غربزده به نام جمشید آموزگار به جای هویدا، نخست وزیر ۱۳ ساله شاه، کمکی به حل بحران رژیم نکرد. جعفر شریف امامی با شعار «دولت آشتی ملی» روی کار آمد. فریبکاری های وی و مذاکرات او با آقای شریعتمداری در قم نیز نتوانست مبارزات مردم را متوقف سازد. در زمان دولت او کشتار بی رحمانه مردم به وسیله نیروهای نظامی در میدان شهدا (ژاله) تهران در روز ۱۷ شهریور اتفاق افتاد. رسماً حکومت نظامی در تهران و ۱۱ شهر بزرگ ایران برای مدتی نامحدود برقرار شد.

از روش های موفق امام خمینی در پیشبرد مبارزه علیه رژیم شاه، دعوت مردم به اعتصاب و گسترش آن بود. اعتصاب های سراسری در ماه های پایانی رژیم شاه به ارکان رژیم و وزارتخانه ها و ادارات و مراکز نظامی کشیده شد و ضربه نهایی را اعتصاب کارکنان شرکت نفت و بانک های و مراکز حساس دولتی وارد ساخت.

هجرت امام از عراق به پاریس:

در دیدار وزرای خارجه ایران و عراق در نیویورک، تصمیم به اخراج امام از عراق گرفته شد. روز دوم مهر ۱۳۵۷ منزل امام در نجف به وسیله قوای بعثی محاصره گردید. رئیس سازمان امنیت عراق در دیدار با امام خمینی گفته بود که شرط ادامه اقامت ایشان در عراق، دست کشیدن از مبارزه و عدم دخالت در سیاست است و امام نیز با قاطعیت پاسخ داده بود که به خاطر مسئولیتی که در مقابل امت اسلام احساس می کند حاضر به سکوت و هیچ گونه مصالحه ای نیست.

روز ۱۲ مهر، امام خمینی نجف را به قصد مرز کویت ترک گفت. دولت کویت با اشاره رژیم ایران از ورود امام به این کشور جلوگیری کرد. قبلاً صحبت از هجرت امام به لبنان و یا سوریه بود اما ایشان پس از مشورت با فرزندشان (حجه الاسلام سید احمد خمینی) تصمیم به هجرت به پاریس گرفت. در روز ۱۴ مهر ایشان وارد پاریس شدند. دو روز بعد در منزل یکی از ایرانیان در نوفل لوشاتو (حومه پاریس) مستقر شدند. مأمورینِ کاخ الیزه نظر رئیس جمهور فرانسه را مبنی بر اجتناب از هرگونه فعالیت سیاسی به امام ابلاغ کردند. ایشان نیز در واکنشی تند تصریح کرده بود که این گونه محدودیت ها خلاف ادعای دموکراسی است و اگر او ناگزیر شود تا از این فرودگاه به آن فرودگاه و از این کشور به آن کشور برود باز دست از هدفهایش نخواهد کشید.

در مدت اقامت ۴ ماهه امام در پاریس، نوفل لوشاتو مهم ترین مرکز خبری جهان بود و مصاحبه های متعدد و دیدارهای مختلف امام دیدگاههای ایشان را در زمینه حکومت اسلام و هدف های آتی نهضت برای جهانیان بازگو می کرد. به این ترتیب جمع بیشتری از مردم جهان با اندیشه و قیام ایشان آشنا شدند و از همین جا بود که بحرانی ترین دوران نهضت را در ایران رهبری کرد.

امام خمینی در نوفل لوشاتو

دولت شریف امامی دو ماه بیشتر دوام نیاورد و شاه ریاست کابینه را به دولت نظامی ازهاری سپرد. کشتارها رو به فزونی نهاد اما تأثیر در قیام مردم نداشت. شاه در نهایت استیصال از سفیر آمریکا و انگلیس درخواست راه حل می کرد. اما هیچ یک از طرح های قبلی آنان نتیجه ای دربرنداشت. راهپیمائی های گسترده و میلیونی در روز تاسوعا و عاشورا در تهران و دیگر شهرها برگزار شد که به رفراندوم غیررسمی مردم علیه سلطنت شاه شهرت یافت.

شاپور بختیار، یکی از سران جبهه ملی، آخرین مهره آمریکا بود که برای تصدی پست نخست وزیری به شاه پیشنهاد شد. پیام های امام خمینی مبنی بر وجوب مبارزه، طرح های رژیم را نقش بر آب ساخت. امام خمینی در دی ماه ۵۷ شورای انقلاب را تشکیل داد. شاه نیز پس از تشکیل شورای سلطنت و اخذ رأی اعتماد برای کابینه بختیار در روز ۲۶ دی ماه از کشور فرار کرد. خبر در شهر تهران و سپس ایران پیچید و مردم در خیابان ها به جشن و پایکوبی پرداختند.

بازگشت امام خمینی به ایران:

اوایل بهمن ۵۷ خبر تصمیم امام در بازگشت به کشور منتشر شد. هر کس که می شنید اشک شوق فرو می ریخت. مردم ۱۴ سال انتظار کشیده بودند. اما در عین حال مردم و دوستان امام نگران جان ایشان بودند چرا که هنوز دولت دست نشانده شاه سرِ پا و حکومت نظامی برقرار بود.

امام خمینی تصمیم خویش را گرفته و طی پیام هایی به مردم ایران گفته بود می خواهد در این روزهای سرنوشت ساز و خطیر در کنار مردمش باشد. دولت بختیار با هماهنگی ژنرال هایزر فرودگاههای کشور را به روی پروازهای خارجی بست. جمعیت انبوه از سراسر کشور به سوی تهران سرازیر شدند و در تظاهرات میلیونها تن از مردم تهران شرکت کرده و خواستار بازشدن فرودگاهها بودند. جمعی از روحانیون و شخصیت های سیاسی در مسجد دانشگاه تهران تا بازشدن فرودگاه دست به تحصن زدند. دولت بختیار پس از چند روز تاب مقاومت نیاورد و ناگزیر از پذیرفتن درخواست ملت شد.

بازگشت امام خمینی به ایران در روز ۱۲ بهمن ۱۳۵۷

سرانجام امام خمینی بامداد ۱۲ بهمن ۱۳۵۷ پس از ۱۴ سال دوری از وطن وارد کشور شد. استقبال بی سابقه مردم ایران چنان عظیم و غیرقابل انکار بود که خبرگزاری های غربی نیز ناگزیر از اعتراف شده و مستقبلین را ۴ تا ۶ میلیون نفر برآورد کردند. سیل جمعیت از فرودگاه به سوی بهشت زهرا، مزار شهیدان انقلاب اسلامی روانه شدند تا سخنان تاریخی امام را بشنوند. در همین نطق بود که امام خمینی با صدای بلند فرمود: «من به پشتیبانی این ملت دولت تعیین می کنم.» شاپور بختیار ابتدا این سخن را شوخی گرفته بود، اما چند روز بیشتر نگذشت که در ۱۶ بهمن ۵۷ امام خمینی رئیس دولت موقت انقلاب را تعیین نمود.

روز ۱۹ بهمن ۱۳۵۷ پرسنل هوایی در محل اقامت امام خمینی (مدرسه علوی تهران) با ایشان بیعت کردند. ارتش شاه در آستانه سقوط کامل قرار گرفته بود، پیش از این بسیاری از سربازان و درجه داران مؤمن ارتش با فتوای امام خمینی پادگان ها را ترک گفته و به صفوف ملت پیوسته بودند.

روز ۲۰ بهمن همافران در مهم ترین پایگاه هوایی تهران دست به قیام زدند. گارد شاهنشاهی برای سرکوب آنان گسیل شد. مردم به حمایت از نیروهای انقلابی وارد صحنه شدند. روز ۲۱ بهمن پایگاههای پلیس و مراکز دولتی یکی پس از دیگری به دست مردم سقوط کردند. فرماندار نظامی تهران طی اطلاعیه ای ساعات منع عبور و مرور را به ساعت ۴ بعد از ظهر افزایش داد.

همزمان با آن بختیار جلسه اضطراری شورای امنیت را تشکیل داد و فرمان اجرای کودتای طراحی شده از سوی هایزر را صادر کرد. از سوی دیگر، امام خمینی طی پیامی از مردم تهران خواست تا با جلوگیری از توطئه در شرف وقوع، به خیابان ها بریزند و حکومت نظامی را عملاً لغو کنند. سیل جمعیت زن و مرد و کودک و بزرگ به خیابان ها ریخته و مشغول سنگربندی شدند.

اولین تانک ها و تیپ های زرهی کودتاچیان به محض حرکت از پایگاههایشان به وسیله مردم از کار افتادند. کودتا در همان آغاز با شکست مواجه شد. بدین ترتیب آخرین مقاومت های رژیم شاه در هم شکسته شد و صبحدم ۲۲ بهمن، خورشید پیروزی نهضت امام خمینی و انقلاب اسلامی و پایانی بر دوران دیر پای سلطنت شاهان ستمگر در ایران طلوع کرد.

مردم در سال ۵۸ در یکی از آزادترین انتخاب تاریخ ایران، رأی به استقرار نظام جمهوری اسلامی دادند و متعاقب آن انتخابات پیاپی برای تدوین و تصویب قانون اساسی و انتخاب نمایندگان مجلس شورای اسلامی برگزار گردید. امام خمینی برای استقرار ارکان نظام اسلام و تبیین هدف ها و اولویت های حکومت اسلامی و تشویق مردم به حضور در صحنه ها، همه روزه در محل اقامت خود و در مدرسه فیضیه قم در دیدار با هزاران تن از مشتاقان خویش سخنرانی می کرد.

حضرت امام پس از پیروزی انقلاب، در تاریخ دهم اسفند ۱۳۵۷ از تهران به قم آمده و تا زمان ابتلاء به بیماری قلبی (۲ بهمن ۱۳۵۸) در این شهر بود. ایشان پس از ۳۹ روز مداوا در بیمارستان قلب تهران، موقتاً‌ در منزلی واقع در منطقه دربند تهران ساکن شد و سپس در تاریخ ۲۷/۲/۱۳۵۹ بنا به تمایل خود به منزلی محقر در محله جماران نقل مکان کرد و تا زمان رحلت در همین منزل ماند.

تسخیر لانه جاسوسی آمریکا:

تسخیر سفارت آمریکا در ۱۳ آبان ۵۷

برگزاری موفقیت آمیز انتخابات و مشارکت گسترده مردم، امیدهای آمریکا را در سرنگونی قریب الوقوع نظام اسلامی که خبر آن مرتباً در رسانه های گروهی غرب و بیانیه های ضد انقلاب داخلی منعکس می شد، بر باد داد.

روز ۱۳ آبان گروهی از نیروهای مسلمان دانشگاهی با نام «دانشجویان مسلمان پیرو خط امام» سفارت آمریکا در تهران را اشغال کرده و پس از شکستن مقاومت تفنگداران آمریکاییِ نگهبان سفارت، جاسوسان آمریکایی را بازداشت کردند.

سندهای بدست آمده از سفارت پرده از اسرار جاسوسی ها و دخالت های بی شمار آمریکا در ایران و کشورهای مختلف جهان برمی داشت و اسامی بسیاری از عوامل و رابط ها و جاسوس های آمریکا و انواع شیوه های جاسوسی و تحرکات سیاسی این کشور را در مناطق مختلف جهان افشا می کرد.

امام خمینی از حرکت انقلابی دانشجویان حمایت کرد و آن را انقلابی بزرگتر از انقلاب او نامید. طرح عملیات آزاد کردن جاسوسان بازداشت شده با واقعه شگفت و معجزه آسا در صحرای طبس ایران، با شکست مواجه شد.

مرگ شاه در تاریخ ۵ مرداد ۱۳۵۹ در مصر، عملاً یکی از شرایط ایران را که استرداد او به عنوان جنایتکار اصلی در کشتارهای مردم بود، منتفی ساخت. سرانجام پس از ۴۴۴ روز با وساطت الجزایر و بنا به رأی نمایندگان مجلس شورای اسلامی و بر طبق توافقنامه الجزیره بین ایران و آمریکا، جاسوسان آزاد شدند و آمریکا متعهد به عدم دخالت در امور داخلی ایران و باز پس دادن اموال و دارائی های بلوکه شده ایران شده که هیچ گاه بدان عمل نکرد.

نامه معنوی امام به گورباچف:

روز یازدهم دی ماه ۱۳۶۷ هجری شمسی، امام خمینی پیامی به گورباچف صدر هیأت رئیسه شوروی سابق صادر کردند. رهبر انقلاب اسلامی ضمن اظهار نظر صریح در باره تحولات جهان کمونیست اعلام فرمود: «از این پس کمونیسم را باید در موزه های تاریخ سیاسی جهان جستجو کرد».

امام همچنین سعی نمود با استدلال، گورباچف را متوجه نادرست بودن تفکر مادی گرایان بنماید و او را به خدا و جهان غیب متوجه نماید. امام خمینی در استدلال های خود به آیاتی از قرآن اشاره نمود و پس از آن ضمن بحث کوتاه فلسفی، از گورباچف خواست که دستور دهد صاحبان این علوم برای تحقیق در این زمینه ها به نوشته های ابن سینا، فارابی، سهروردی و ملاصدرا مراجعه نمایند و نیز توصیه نمود تنی چند از خبرگان تیزهوششان را برای فهم نکات باریک عرفانی به خصوص آثار محی الدین عربی به شهر قم بفرستد.

حکم به ارتداد سلمان رشدی:

جنگ عراق و ایران که پایان یافت، رهبران سیاسی غرب تهاجم تازه ای علیه اسلام انقلابی آغاز کردند. ماجرای تدوین و انتشار وسیع کتاب مبتذل «آیات شیطانی» نوشته سلمان رشدی و حمایت رسمی دولت های غربی از آن، سرآغازی بر فصل تهاجم فرهنگی بود. امام خمینی در تاریخ ۲۵/۱۱/۱۳۶۷ در ضمن چند سطر کوتاه به صورت حکم ارتداد و اعدام سلمان رشدی و ناشرین مطلع از محتوای کفرآمیز این کتاب، انقلابی دیگر برپا کرد.

پیامدهای این واقعه موجودیت جامعه اسلامی را به عنوان یک امت واحده جلوه گر ساخت. صدور این حکم، تصور اشتباه غربی ها را در این که ایران با پذیرش قطعنامه از هدف های انقلابی اسلامی خود دست کشیده است، درهم ریخت.

وفات

امام خمینی (رحمه الله) در شامگاه شنبه سیزدهم خرداد ماه سال ۱۳۶۸ در ۸۷ سالگی در تهران از سرای فانی رحلت نمود. وداع مردم با مرحوم امام خمینی در پانزدهم خرداد ۱۳۶۸، در محل مصلای امام خمینی برگزار شد و پیکر ایشان در کنار بهشت زهرا ـ مزار شهیدان انقلاب اسلامی ـ که به «حرم امام خمینی» مشهور است به خاک سپرده شد.

منابع

آرشیو عکس و تصویر


برگرفته از «https://wiki.ahlolbait.com/index.php?title=امام_خمینی&oldid=149930»
آپارات موسسه اهل البیت علیهم السلام کانال عکس نوشته قرآن و حدیث در اینستاگرام تلگرام قرآن و حدیث کانال قرآن و حدیث در ایتا