جلاءالعیون (کتاب): تفاوت بین نسخهها
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) جز (مهدی موسوی صفحهٔ جلاءالعيون (کتاب) را به جلاءالعیون (کتاب) منتقل کرد) |
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
||
سطر ۲۴: | سطر ۲۴: | ||
}} | }} | ||
− | + | کتاب «'''جلاء العيون: تاريخ چهارده معصوم عليهمالسلام»'''، از جمله تأليفات [[علامه مجلسى]] است كه حاوى شرح حال و تاريخ زندگى پيامبر(ص)، حضرت زهرا(س) و ائمه اطهار(ع) مىباشد. | |
− | == | + | == مؤلف == |
+ | [[علامه مجلسى|محمدباقر بن محمدتقى مجلسى]] (۱۰۳۷- ۱۱۱۰ ق)، مشهور به علامه مجلسى، [[فقیه]]، [[محدث]]، متکلم و شاعر [[تخلص|متخلص]] به مشتاق، [[شیخ الاسلام]] [[اصفهان]] و از دانشمندان بزرگ اواخر حکومت [[صفویه|صفوی]] است. پدر او [[محمدتقی مجلسی]] یکی از مفاخر و بزرگان و اعلام [[شیعه]] بود. | ||
− | علامه ملا | + | از جمله اساتید علامه مجلسی، بزرگانی چون [[ملا صالح مازندرانی]]، [[فیض کاشانی]] و [[ملا خلیل قزوینی]] می باشند؛ و از شاگردان ایشان می توان به [[سيد نعمت الله جزائری|سید نعمت الله جزایری]] و میر محمدصالح خاتون آبادی اشاره کرد. او با پشتکار فراوان و حوصله پرتوانش توفیق یافت از راه تألیف و تصنیف کتابها و تدریس علوم و فنون اسلامی و تعلیم و تربیت شاگردان بسیار و اداره امور دینی شیعیان عصر خویش، خدمت سازنده ای به مردم مسلمان و شیعه ایران نمود. |
− | + | کتاب [[بحارالأنوار (کتاب)|بحار الأنوار]] علامه مجلسى، گستردهترین کتاب حدیثی شیعه است که در طول چهل سال تدوین شده است. از دیگر آثار ایشان، [[حلیة المتقین]]، [[حیاة القلوب (کتاب)|حیاة القلوب]] و [[زاد المعاد (کتاب)|زاد المعاد]] را می توان نام برد. | |
− | علامه مجلسی | + | علامه مجلسی در 27 ماه مبارک [[رمضان]] سال 1110 هـ.ق در اصفهان به جهان باقی شتافت. آرامگاه او در کنار [[مسجد جامع اصفهان]] واقع است. |
− | == | + | ==انگیزه نگارش== |
+ | نويسنده در مقدمه کتاب مىنويسد: یکی از مسائلی که بسیار قابل اهمیت است، اطلاع بر احوال سعادت مآل پیشوایان [[دین]] و مقربان رب العالمین است که موجب قوت [[ایمان]] و یقین می شود و در هنگام نزول حوادث دوران و حدوث نوائب زمان تفکر در آلام و مصائب ایشان و راضی شدن به قضای ربانی و دفع [[وسوسه|وساوس]] شیطانی تأثیر عظیم دارد که در این باب کتب بسیاری به عربی و فارسی تألیف گردیده است که در کتاب [[بحارالانوار]] در چند جلد نوشته شده و همچنین در [[حیاة القلوب (کتاب)|حیاة القلوب]] به صورت مختصر به نگارش درآمده است. اما آنچه که به خاطر فاتر رسید این است که کتاب و چیزی در این باب به لغت فارسی تألیف نماید که مقصود بر ذکر ولادت و شهادت [[پیامبر اسلام|سیدالمرسلین]] و [[ائمه]] طاهرین علیهم السلام بوده باشد، بر وجهی نوشته شود که همه ی خلق را از آن بهره بوده باشد و به ترجمه ی الفاظ روایات معتبره اقتصار نموده، مقید به حسن عبارات و تنوع استعارات نگردد و از غیر [[احادیث]] معتبره که از کتب افاضل محدثان [[امامیه]] رضوان الله علیهم اخذ نموده چیزی نقل نماید تا مومنان بخواندن و شنیدن آن به [[ثواب]] احیاء احادیث ائمه دین علیهم السلام که اشرف طاعات و ارفع سعادت است، فایز گردند و به محزون گردیدن و گریستن بر مصائب جلیله ی برگزیدگان رب العالمین به درجات مقربین برسند. | ||
− | + | وى همچنين در وجه تسميه اين كتاب مىنويسد: چون اشك ريختن در مصائب پيشوايان دين، موجب جلاى ديدههاى ظاهر و باطن مؤمنين مىگردد، آن را «جلاء العيون» ناميدم. | |
− | * باب اول: در بیان ولادت و وفات اشرف | + | |
− | * باب دوم: در بیان تاریخ ولادت | + | ==محتوای کتاب== |
− | * باب سوم: در بیان تاریخ ولادت و شهادت سید اوصیاء زبده ی اصفیاء اسدالله الغالب امیرالمومنین علی بن ابی طالب علیه السلام | + | مقدمه كتاب، در بيان ثواب گریستن بر مصائب [[پیامبر اسلام|پيامبر]] (ص) و [[ائمه اطهار|ائمه طاهرين]] (ع) است. نويسنده در اين مقدمه، روايات زيادى را در فضيلت [[گریه|گريه]] بر معصومين(ع) آورده است؛ از آن جمله روايت [[شيخ مفيد]] و [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] به سند معتبر از [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق]] (ع) است كه فرمودند: هر كه مهموم و مغموم باشد براى ستمى كه بر ما رفته است، هر نفسى كه كشد، تسبيحى در نامه عملش نوشته شود و غم او براى ما، عبادت باشد و سرّ ما را پنهان داشتن از دشمنان ما ثواب جهاد في سبيل الله دارد. |
− | * باب چهارم: در بیان تاریخ ولادت و شهادت ثانی ائمه هدی و قرة العین محمد مصطفی صلی الله علیه و آله، [[امام حسن]] مجتبی علیه السلام | + | |
− | * باب پنجم: در بیان تاریخ ولادت و شهادت حضرت سیدالشهدا و خامس آل عبا و امام شهدا و پیشوای اهل صبر و ابتلا و گل بوستان رسالت و سر و جویبار امامت و خلافت امام شهید مظلوم ابی عبدالله الحسین علیه السلام و بعضی از احوال و مناقب و معجزات آن حضرت | + | مؤلف سپس، شرح حال هريك از [[ائمه اطهار|چهارده معصوم]] را در يك باب متعرض شده است. وى معمولا در هر باب، در ضمن چندين فصل از ولادت، اسما، فضائل و [[معجزه|معجزات]]، سيره و مكارم اخلاق و كيفيت وفات و [[شهادت در راه خدا|شهادت]] معصوم مورد نظر سخن مىگويد. |
− | * باب ششم: در بیان ولادت و شهادت حضرت سیدالساجدین و قبلة العارفین و قدرة الموحدین امام چهارم علی بن الحسین زین العابدین | + | |
− | * باب هفتم: در بیان تاریخ ولادت و وفات و بعضی از حالات در درج امامت و خلافت و مهر سپهر عصمت و جلالت امام پنجم ابی | + | *باب اول: در بیان ولادت و وفات اشرف کائنات و مخدوم اهل سموات و شافع روز عرصات ابوالقاسم [[پیامبر اسلام|محمد مصطفی]] صلی الله علیه و آله و بعضی از اموال کریمه و مناقب شریفه ی آن حضرت |
− | * باب هشتم: در بیان تاریخ ولادت و وفات و بعضی از حالات مبین المشکلات والحقایق و موضوع المسالک والطرایق امام المغارب والمشارق امام ششم حضرت ابوعبدالله جعفر بن محمد الصادق علیه السلام | + | *باب دوم: در بیان تاریخ ولادت با سعادت و وفات و بعضی از اموال کریمه و مناقب سیده ی نساء عالمین [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|فاطمه زهرا]] سلام الله علیها |
− | * باب نهم: در بیان تاریخ احوال حضرت سید بشر و شافع محشر و نوربخش شمس و قمر امام هفتم ابوالحسن موسی بن جعفر علیه السلام | + | *باب سوم: در بیان تاریخ ولادت و شهادت سید اوصیاء زبده ی اصفیاء اسدالله الغالب امیرالمومنین [[امام علی علیه السلام|علی بن ابی طالب]] علیه السلام |
− | * باب دهم: در بیان تاریخ احوال | + | *باب چهارم: در بیان تاریخ ولادت و شهادت ثانی ائمه هدی و قرة العین محمد مصطفی صلی الله علیه و آله، [[امام حسن]] مجتبی علیه السلام |
− | * باب یازدهم: در بیان تاریخ ولادت و وفات امام عباد و نور بلاد امام نهم حضرت ابی جعفر محمد بن علی جواد علیه السلام و بیان اسم و لقب و کیفیت آن جناب | + | *باب پنجم: در بیان تاریخ ولادت و شهادت حضرت سیدالشهدا و خامس آل عبا و امام شهدا و پیشوای اهل صبر و ابتلا و گل بوستان رسالت و سر و جویبار امامت و خلافت امام شهید مظلوم [[امام حسین|ابی عبدالله الحسین]] علیه السلام و بعضی از احوال و مناقب و معجزات آن حضرت |
− | * باب دوازدهم: در بیان تاریخ ولادت گل بوستان مرتضوی امام | + | *باب ششم: در بیان ولادت و شهادت حضرت سیدالساجدین و قبلة العارفین و قدرة الموحدین امام چهارم [[امام سجاد|علی بن الحسین زین العابدین]] |
− | * باب سیزدهم: در بیان تاریخ ولادت و اسم و لقب و کیفیت [[امام حسن عسکری]] علیه السلام | + | *باب هفتم: در بیان تاریخ ولادت و وفات و بعضی از حالات در درج امامت و خلافت و مهر سپهر عصمت و جلالت امام پنجم ابی جعفر [[امام باقر علیه السلام|محمد بن علی]] باقر علوم الاولین والاخرین |
− | * باب چهاردهم: در بیان تاریخ ولادت موفور سعادت حضرت صاحب الزمان و | + | *باب هشتم: در بیان تاریخ ولادت و وفات و بعضی از حالات مبین المشکلات والحقایق و موضوع المسالک والطرایق امام المغارب والمشارق امام ششم حضرت ابوعبدالله [[امام صادق علیه السلام|جعفر بن محمد الصادق]] علیه السلام |
+ | *باب نهم: در بیان تاریخ احوال حضرت سید بشر و شافع محشر و نوربخش شمس و قمر امام هفتم ابوالحسن [[موسی بن جعفر]] علیه السلام | ||
+ | *باب دهم: در بیان تاریخ احوال امام اتقیا و پناه غربا و شهید زهر جفا امام هشتم حضرت ابوالحسن [[امام رضا علیه السلام|علی بن موسی الرضا]] علیه السلام | ||
+ | *باب یازدهم: در بیان تاریخ ولادت و وفات امام عباد و نور بلاد امام نهم حضرت ابی جعفر [[امام جواد علیه السلام|محمد بن علی جواد]] علیه السلام و بیان اسم و لقب و کیفیت آن جناب | ||
+ | *باب دوازدهم: در بیان تاریخ ولادت گل بوستان مرتضوی امام [[امام هادی علیه السلام|علی بن محمد النقی]] علیه السلام | ||
+ | *باب سیزدهم: در بیان تاریخ ولادت و اسم و لقب و کیفیت [[امام حسن عسکری]] علیه السلام | ||
+ | *باب چهاردهم: در بیان تاریخ ولادت موفور سعادت [[امام زمان عجل الله فرجه الشریف|حضرت صاحب الزمان]] و خلیفةالرحمن حجة بن الحسن علیه السلام است. | ||
+ | |||
+ | == ویژگیهای کتاب == | ||
+ | كتاب «جلاء العيون» به روش [[علم کلام|كلامى]]-[[حدیث|روايى]] تأليف شده است؛ بدون اينكه از چشمانداز بروندينى حيات [[معصوم|معصومان]] مورد بررسى قرار گيرد؛ چراكه مؤلف محترم، اين اثر را براى [[شیعه|شيعيان]] نوشته است. هرچند در هر موضعى و موضوعى نظرات علماى [[اهل سنت]] را هم ذكر كرده است، اما آنچه از تمام مواضع نگرش نويسنده به دست مىآيد كاملا اعتقادى و كلامى است. | ||
+ | |||
+ | نكته ديگر اينكه مؤلف محترم گو اينكه قصد داشته رواياتى را نقل كند كه معصومان را موجوداتى ماوراى طبيعت نشان دهد؛ از اين جهت مىتوان استنباط كرد كه مؤلف به اين بزرگواران از چشم بشرى نگاه نكرده، بلكه آنان را مافوق انسانها در نظر گرفته، نه انسانهاى مافوق. نحوه ولادت و نحوه شهادت و... اين بزرگان بهگونهاى ترسيم شده كه خواننده گمان مىبرد دست بشر در كار نبوده است. از اين جهت اگر خواننده با مؤلف آشنايى كامل نداشته باشد و عقيده تشيع درباره [[جبر]] و [[اختیار|اختيار]] و... را نداند، گمان مىبرد كه كتاب بر اساس نگرش جبرگرايانه تأليف شده است؛ درحالىكه مذهب تشيع به «[[امر بین الامرین|امر بين امرين]]» معتقد است، نه جبرگرايى. | ||
+ | |||
+ | این كتاب بهطور ساده و روان و قابل فهم تهيه و تأليف شده و به لحاظ حجم هم بهگونهاى است كه خواننده را خسته نمىكند. بهعلاوه با بهرهگيرى از [[احاديث]] و روايات براى مخاطب خود كاملا مفيد است. به تعبير ديگر، كتاب به روش كاملا سنتى نوشته شده و براى عموم كسانى كه از اين راه به [[دين]] رويكرد دارند كتاب ارزندهاى است. | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
− | |||
− | ==متن کتاب | + | *[http://www.tahoordanesh.com/page.php?pid=15582 دائرة المعارف طهور]. |
− | [http://lib.ahlolbait.com/parvan/resource/87327/جلاء-العيون---تاريخ-چهارده-معصوم--منبع-الكترونيكي | + | *کتابخانه مهدویت، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. |
+ | |||
+ | ==متن کتاب== | ||
+ | [http://lib.ahlolbait.com/parvan/resource/87327/جلاء-العيون---تاريخ-چهارده-معصوم--منبع-الكترونيكي '''جلاء العيون؛ تاريخ چهارده معصوم'''] | ||
[[رده:منابع تاریخ زندگی ائمه (ع)]] | [[رده:منابع تاریخ زندگی ائمه (ع)]] |
نسخهٔ ۲ مهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۰۵:۰۲
نویسنده | محمدباقر مجلسی |
موضوع | سرگذشتنامه چهارده معصوم |
زبان | فارسی |
تعداد جلد | 1 |
|
کتاب «جلاء العيون: تاريخ چهارده معصوم عليهمالسلام»، از جمله تأليفات علامه مجلسى است كه حاوى شرح حال و تاريخ زندگى پيامبر(ص)، حضرت زهرا(س) و ائمه اطهار(ع) مىباشد.
مؤلف
محمدباقر بن محمدتقى مجلسى (۱۰۳۷- ۱۱۱۰ ق)، مشهور به علامه مجلسى، فقیه، محدث، متکلم و شاعر متخلص به مشتاق، شیخ الاسلام اصفهان و از دانشمندان بزرگ اواخر حکومت صفوی است. پدر او محمدتقی مجلسی یکی از مفاخر و بزرگان و اعلام شیعه بود.
از جمله اساتید علامه مجلسی، بزرگانی چون ملا صالح مازندرانی، فیض کاشانی و ملا خلیل قزوینی می باشند؛ و از شاگردان ایشان می توان به سید نعمت الله جزایری و میر محمدصالح خاتون آبادی اشاره کرد. او با پشتکار فراوان و حوصله پرتوانش توفیق یافت از راه تألیف و تصنیف کتابها و تدریس علوم و فنون اسلامی و تعلیم و تربیت شاگردان بسیار و اداره امور دینی شیعیان عصر خویش، خدمت سازنده ای به مردم مسلمان و شیعه ایران نمود.
کتاب بحار الأنوار علامه مجلسى، گستردهترین کتاب حدیثی شیعه است که در طول چهل سال تدوین شده است. از دیگر آثار ایشان، حلیة المتقین، حیاة القلوب و زاد المعاد را می توان نام برد.
علامه مجلسی در 27 ماه مبارک رمضان سال 1110 هـ.ق در اصفهان به جهان باقی شتافت. آرامگاه او در کنار مسجد جامع اصفهان واقع است.
انگیزه نگارش
نويسنده در مقدمه کتاب مىنويسد: یکی از مسائلی که بسیار قابل اهمیت است، اطلاع بر احوال سعادت مآل پیشوایان دین و مقربان رب العالمین است که موجب قوت ایمان و یقین می شود و در هنگام نزول حوادث دوران و حدوث نوائب زمان تفکر در آلام و مصائب ایشان و راضی شدن به قضای ربانی و دفع وساوس شیطانی تأثیر عظیم دارد که در این باب کتب بسیاری به عربی و فارسی تألیف گردیده است که در کتاب بحارالانوار در چند جلد نوشته شده و همچنین در حیاة القلوب به صورت مختصر به نگارش درآمده است. اما آنچه که به خاطر فاتر رسید این است که کتاب و چیزی در این باب به لغت فارسی تألیف نماید که مقصود بر ذکر ولادت و شهادت سیدالمرسلین و ائمه طاهرین علیهم السلام بوده باشد، بر وجهی نوشته شود که همه ی خلق را از آن بهره بوده باشد و به ترجمه ی الفاظ روایات معتبره اقتصار نموده، مقید به حسن عبارات و تنوع استعارات نگردد و از غیر احادیث معتبره که از کتب افاضل محدثان امامیه رضوان الله علیهم اخذ نموده چیزی نقل نماید تا مومنان بخواندن و شنیدن آن به ثواب احیاء احادیث ائمه دین علیهم السلام که اشرف طاعات و ارفع سعادت است، فایز گردند و به محزون گردیدن و گریستن بر مصائب جلیله ی برگزیدگان رب العالمین به درجات مقربین برسند.
وى همچنين در وجه تسميه اين كتاب مىنويسد: چون اشك ريختن در مصائب پيشوايان دين، موجب جلاى ديدههاى ظاهر و باطن مؤمنين مىگردد، آن را «جلاء العيون» ناميدم.
محتوای کتاب
مقدمه كتاب، در بيان ثواب گریستن بر مصائب پيامبر (ص) و ائمه طاهرين (ع) است. نويسنده در اين مقدمه، روايات زيادى را در فضيلت گريه بر معصومين(ع) آورده است؛ از آن جمله روايت شيخ مفيد و شيخ طوسى به سند معتبر از امام صادق (ع) است كه فرمودند: هر كه مهموم و مغموم باشد براى ستمى كه بر ما رفته است، هر نفسى كه كشد، تسبيحى در نامه عملش نوشته شود و غم او براى ما، عبادت باشد و سرّ ما را پنهان داشتن از دشمنان ما ثواب جهاد في سبيل الله دارد.
مؤلف سپس، شرح حال هريك از چهارده معصوم را در يك باب متعرض شده است. وى معمولا در هر باب، در ضمن چندين فصل از ولادت، اسما، فضائل و معجزات، سيره و مكارم اخلاق و كيفيت وفات و شهادت معصوم مورد نظر سخن مىگويد.
- باب اول: در بیان ولادت و وفات اشرف کائنات و مخدوم اهل سموات و شافع روز عرصات ابوالقاسم محمد مصطفی صلی الله علیه و آله و بعضی از اموال کریمه و مناقب شریفه ی آن حضرت
- باب دوم: در بیان تاریخ ولادت با سعادت و وفات و بعضی از اموال کریمه و مناقب سیده ی نساء عالمین فاطمه زهرا سلام الله علیها
- باب سوم: در بیان تاریخ ولادت و شهادت سید اوصیاء زبده ی اصفیاء اسدالله الغالب امیرالمومنین علی بن ابی طالب علیه السلام
- باب چهارم: در بیان تاریخ ولادت و شهادت ثانی ائمه هدی و قرة العین محمد مصطفی صلی الله علیه و آله، امام حسن مجتبی علیه السلام
- باب پنجم: در بیان تاریخ ولادت و شهادت حضرت سیدالشهدا و خامس آل عبا و امام شهدا و پیشوای اهل صبر و ابتلا و گل بوستان رسالت و سر و جویبار امامت و خلافت امام شهید مظلوم ابی عبدالله الحسین علیه السلام و بعضی از احوال و مناقب و معجزات آن حضرت
- باب ششم: در بیان ولادت و شهادت حضرت سیدالساجدین و قبلة العارفین و قدرة الموحدین امام چهارم علی بن الحسین زین العابدین
- باب هفتم: در بیان تاریخ ولادت و وفات و بعضی از حالات در درج امامت و خلافت و مهر سپهر عصمت و جلالت امام پنجم ابی جعفر محمد بن علی باقر علوم الاولین والاخرین
- باب هشتم: در بیان تاریخ ولادت و وفات و بعضی از حالات مبین المشکلات والحقایق و موضوع المسالک والطرایق امام المغارب والمشارق امام ششم حضرت ابوعبدالله جعفر بن محمد الصادق علیه السلام
- باب نهم: در بیان تاریخ احوال حضرت سید بشر و شافع محشر و نوربخش شمس و قمر امام هفتم ابوالحسن موسی بن جعفر علیه السلام
- باب دهم: در بیان تاریخ احوال امام اتقیا و پناه غربا و شهید زهر جفا امام هشتم حضرت ابوالحسن علی بن موسی الرضا علیه السلام
- باب یازدهم: در بیان تاریخ ولادت و وفات امام عباد و نور بلاد امام نهم حضرت ابی جعفر محمد بن علی جواد علیه السلام و بیان اسم و لقب و کیفیت آن جناب
- باب دوازدهم: در بیان تاریخ ولادت گل بوستان مرتضوی امام علی بن محمد النقی علیه السلام
- باب سیزدهم: در بیان تاریخ ولادت و اسم و لقب و کیفیت امام حسن عسکری علیه السلام
- باب چهاردهم: در بیان تاریخ ولادت موفور سعادت حضرت صاحب الزمان و خلیفةالرحمن حجة بن الحسن علیه السلام است.
ویژگیهای کتاب
كتاب «جلاء العيون» به روش كلامى-روايى تأليف شده است؛ بدون اينكه از چشمانداز بروندينى حيات معصومان مورد بررسى قرار گيرد؛ چراكه مؤلف محترم، اين اثر را براى شيعيان نوشته است. هرچند در هر موضعى و موضوعى نظرات علماى اهل سنت را هم ذكر كرده است، اما آنچه از تمام مواضع نگرش نويسنده به دست مىآيد كاملا اعتقادى و كلامى است.
نكته ديگر اينكه مؤلف محترم گو اينكه قصد داشته رواياتى را نقل كند كه معصومان را موجوداتى ماوراى طبيعت نشان دهد؛ از اين جهت مىتوان استنباط كرد كه مؤلف به اين بزرگواران از چشم بشرى نگاه نكرده، بلكه آنان را مافوق انسانها در نظر گرفته، نه انسانهاى مافوق. نحوه ولادت و نحوه شهادت و... اين بزرگان بهگونهاى ترسيم شده كه خواننده گمان مىبرد دست بشر در كار نبوده است. از اين جهت اگر خواننده با مؤلف آشنايى كامل نداشته باشد و عقيده تشيع درباره جبر و اختيار و... را نداند، گمان مىبرد كه كتاب بر اساس نگرش جبرگرايانه تأليف شده است؛ درحالىكه مذهب تشيع به «امر بين امرين» معتقد است، نه جبرگرايى.
این كتاب بهطور ساده و روان و قابل فهم تهيه و تأليف شده و به لحاظ حجم هم بهگونهاى است كه خواننده را خسته نمىكند. بهعلاوه با بهرهگيرى از احاديث و روايات براى مخاطب خود كاملا مفيد است. به تعبير ديگر، كتاب به روش كاملا سنتى نوشته شده و براى عموم كسانى كه از اين راه به دين رويكرد دارند كتاب ارزندهاى است.
منابع
- دائرة المعارف طهور.
- کتابخانه مهدویت، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.