حقایق التأویل فی متشابه التنزیل (کتاب): تفاوت بین نسخه‌ها
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) جز (مهدی موسوی صفحهٔ حقايق التأويل في متشابه التنزيل (کتاب) را به حقایق التأویل فی متشابه التنزیل (کتاب) منتقل کرد) |
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) (ویرایش) |
||
| سطر ۱۲: | سطر ۱۲: | ||
|زبان= عربی | |زبان= عربی | ||
| − | |تعداد جلد= | + | |تعداد جلد= ۱ |
|عنوان افزوده1= شرح | |عنوان افزوده1= شرح | ||
| − | |افزوده1= محمدرضا آل | + | |افزوده1= محمدرضا آل كاشف‌الغطاء |
| − | |عنوان افزوده2= | + | |عنوان افزوده2= ناشر |
| − | |افزوده2= | + | |افزوده2=دارالأضواء، بیروت |
|لینک= | |لینک= | ||
}} | }} | ||
| − | + | '''«حقایق التأویل فی متشابه التنزیل»''' اثر [[سید رضی|سید رضى]] (م، ۴۰۶ ق)، در موضوع [[تفسیر قرآن|تفسیر]] و توضیح «[[آیات متشابه|آیات متشابه]]» [[قرآن|قرآن کریم]]، به زبان عربى و در قرن چهارم هجرى تألیف شده است. این تفسیر تنها به بررسى آیاتى از دو سوره «[[سوره آل عمران|آل عمران]]» و «[[سوره نساء|نساء]]» که ابهامى داشته و پرسش هاى اعتقادى در آنها مطرح بوده مى‌پردازد. | |
| − | + | ==مؤلف== | |
| − | + | محمد بن الحسین بن موسی (۴۰۶-۳۵۹ ق) مشهور به «[[سید رضی]]»، [[فقیه]]، مفسر و ادیب بزرگ [[شیعه]] در قرن چهارم هجری و از شاگردان [[شیخ مفید]] بود. سید رضى، برادر [[سید مرتضی|سید مرتضى]] است و نسش از طریق پدر به [[امام کاظم]] علیه السلام و از طریق مادر به [[امام سجاد]] علیه السلام مى‌رسد. | |
| − | + | وى از نظر علمى محبوب دانشمندان عصر خود بوده و از نظر سیاسى و اجتماعى جایگاه رفیعى نزد دولتمردان و سیاستمداران زمان خود داشته است. | |
| − | + | کتاب شریف «[[نهج البلاغه]]» گردآوری او است. از سید رضی آثار زیاد دیگرى مانند «[[مجازات الآثار النبویة]]» نام برده شده و در بحث هاى [[قرآن|قرآنى]] نیز افزون بر [[تفسیر قرآن|تفسیر]] «حقایق التاویل»، کتاب «[[تلخیص البیان فی مجازات القرآن (کتاب)|تلخیص البیان عن مجازات القرآن]] و «معانى القرآن» را نگاشته است. | |
| − | + | ==محتوای کتاب== | |
| − | + | این کتاب در واقع «جزء پنجم» از ده جزئى است که نه جزء دیگر آن مفقود شده و در دست نیست. آغاز آن از [[آیه 7 سوره آل عمران|آیه ۷ سوره آل عمران]] و تقسیم‌بندى آیات به دو گروه [[آیات محکم و متشابه|محکم و متشابه]] است. [[سید رضی]]، به [[تفسیر قرآن|تفسیر]] تمام آیات نمى‌پردازد؛ بلکه دربردارنده برخى از مباحث مهم [[سوره آل عمران]] و [[سوره نساء]] است. آخرین آیه مطرح شده، [[آیه 48 سوره نساء|آیه ۴۸ سوره نساء]] مى‌باشد. | |
| − | + | این تفسیر - همان طور که از نام آن پیداست - به بررسى آیاتى مى‌پردازد که ابهامى داشته و پرسش هاى اعتقادى در آنها مطرح باشد یا این که مشکل بوده و از [[متشابهات]] باشد. | |
| − | + | شیوه بحث نویسنده بدین‌ترتیب است که پس از ذکر [[آیه|آیه]] متشابه، سؤالاتى مطرح کرده و پاسخ گفته است. اشکالات و انتقاداتى را که بر آن آیه شده، به‌طور دقیق مطرح کرده و در ادامه، اقوال علما را پیرامون آن اشکالات، نقل و در پایان، نظر خود را ذکر کرده است. از این‌رو کتاب، به شکل مجموعه‌اى از پرسش‌هاى گوناگون درآمده و همچون سایر کتاب‌هاى تفسیرى نیست. | |
| − | + | از جمله ویژگی های تفسیر حاضر، مباحث زیباى ادبى و بحث‌هاى جذّاب [[ادبیات عرب|ادبیات عرب]] است. بحث‌هاى [[علم لغت|لغوى]] و ریشه‌یابى لغات قرآنى، ارتباط یک لغت در یک آیه با همان لغت در آیات دیگر، استشهاد به اشعار [[جاهلیت|جاهلیت]] براى اثبات و یا ردّ اقوال تفسیرى و استدلال به نکات [[علم نحو|نحوى]] و قواعد ادبى براى پاسخگویى به اشکالات مخالفان، از جمله دستمایه‌هاى نویسنده است. | |
| − | + | این تفسیر از نظر علمى به نکته‌هاى ادبى، [[علم کلام|کلامى]] و [[فقه|فقهى]] مى‌پردازد و به اشعار استشهاد مى‌نماید و به روش استدلالى و اجتهادى با ادله مختلف (آیات، روایات و ادله عقلى) دیدگاه منتخب خود را مطرح مى‌کند. جایگاه [[تفسیر قرآن به قرآن|تفسیر قرآن به قرآن]]، در [[روشهای تفسیری قرآن|روش تفسیرى]] سید رضى اهمیت کلیدى مى‌یابد. | |
| − | + | ==منابع تفسیر == | |
| − | + | منابع تفسیرى که سید رضی در «حقایق التأویل» به طور پراکنده از آنها سود برده، عبارتند از: تفسیر ابومسلم بحر اصفهانى، معانى القرآن فرّاء، معانى القرآن مبرّد، [[تفسیر طبری (کتاب)|تفسیر طبرى]]، و آثار ابوعلى جبّایى، ابوجعفر اسکافى و [[اخفش|ابوالحسن اخفش]]. | |
| − | ==منابع | + | ==منابع== |
| − | + | * "آشنایى با تاریخ تفسیر و مفسران"، حسین علوی مهر، ص ۲۱۶-۲۲۰. | |
| − | + | * سید مصطفى احمدزاده، "نگاهى به حقایق التأویل سید رضى"، فصلنامه پژوهش‌هاى قرآنى، ۱۳۷۹. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
[[رده:تفاسیر]] | [[رده:تفاسیر]] | ||
{{تفسیر قرآن}} | {{تفسیر قرآن}} | ||
نسخهٔ ۲۲ فوریهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۰۷:۵۰
این مدخل از دانشنامه هنوز نوشته نشده است.
محتوای فعلی بخشی از یک کتاب متناسب با عنوان است.
(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)
 | |
| نویسنده | سید شریف رضی |
| موضوع | تفاسیر شیعه |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | ۱ |
| شرح | محمدرضا آل كاشف‌الغطاء |
| ناشر | دارالأضواء، بیروت |
|
| |
«حقایق التأویل فی متشابه التنزیل» اثر سید رضى (م، ۴۰۶ ق)، در موضوع تفسیر و توضیح «آیات متشابه» قرآن کریم، به زبان عربى و در قرن چهارم هجرى تألیف شده است. این تفسیر تنها به بررسى آیاتى از دو سوره «آل عمران» و «نساء» که ابهامى داشته و پرسش هاى اعتقادى در آنها مطرح بوده مى‌پردازد.
محتویات
مؤلف
محمد بن الحسین بن موسی (۴۰۶-۳۵۹ ق) مشهور به «سید رضی»، فقیه، مفسر و ادیب بزرگ شیعه در قرن چهارم هجری و از شاگردان شیخ مفید بود. سید رضى، برادر سید مرتضى است و نسش از طریق پدر به امام کاظم علیه السلام و از طریق مادر به امام سجاد علیه السلام مى‌رسد.
وى از نظر علمى محبوب دانشمندان عصر خود بوده و از نظر سیاسى و اجتماعى جایگاه رفیعى نزد دولتمردان و سیاستمداران زمان خود داشته است.
کتاب شریف «نهج البلاغه» گردآوری او است. از سید رضی آثار زیاد دیگرى مانند «مجازات الآثار النبویة» نام برده شده و در بحث هاى قرآنى نیز افزون بر تفسیر «حقایق التاویل»، کتاب «تلخیص البیان عن مجازات القرآن و «معانى القرآن» را نگاشته است.
محتوای کتاب
این کتاب در واقع «جزء پنجم» از ده جزئى است که نه جزء دیگر آن مفقود شده و در دست نیست. آغاز آن از آیه ۷ سوره آل عمران و تقسیم‌بندى آیات به دو گروه محکم و متشابه است. سید رضی، به تفسیر تمام آیات نمى‌پردازد؛ بلکه دربردارنده برخى از مباحث مهم سوره آل عمران و سوره نساء است. آخرین آیه مطرح شده، آیه ۴۸ سوره نساء مى‌باشد.
این تفسیر - همان طور که از نام آن پیداست - به بررسى آیاتى مى‌پردازد که ابهامى داشته و پرسش هاى اعتقادى در آنها مطرح باشد یا این که مشکل بوده و از متشابهات باشد.
شیوه بحث نویسنده بدین‌ترتیب است که پس از ذکر آیه متشابه، سؤالاتى مطرح کرده و پاسخ گفته است. اشکالات و انتقاداتى را که بر آن آیه شده، به‌طور دقیق مطرح کرده و در ادامه، اقوال علما را پیرامون آن اشکالات، نقل و در پایان، نظر خود را ذکر کرده است. از این‌رو کتاب، به شکل مجموعه‌اى از پرسش‌هاى گوناگون درآمده و همچون سایر کتاب‌هاى تفسیرى نیست.
از جمله ویژگی های تفسیر حاضر، مباحث زیباى ادبى و بحث‌هاى جذّاب ادبیات عرب است. بحث‌هاى لغوى و ریشه‌یابى لغات قرآنى، ارتباط یک لغت در یک آیه با همان لغت در آیات دیگر، استشهاد به اشعار جاهلیت براى اثبات و یا ردّ اقوال تفسیرى و استدلال به نکات نحوى و قواعد ادبى براى پاسخگویى به اشکالات مخالفان، از جمله دستمایه‌هاى نویسنده است.
این تفسیر از نظر علمى به نکته‌هاى ادبى، کلامى و فقهى مى‌پردازد و به اشعار استشهاد مى‌نماید و به روش استدلالى و اجتهادى با ادله مختلف (آیات، روایات و ادله عقلى) دیدگاه منتخب خود را مطرح مى‌کند. جایگاه تفسیر قرآن به قرآن، در روش تفسیرى سید رضى اهمیت کلیدى مى‌یابد.
منابع تفسیر
منابع تفسیرى که سید رضی در «حقایق التأویل» به طور پراکنده از آنها سود برده، عبارتند از: تفسیر ابومسلم بحر اصفهانى، معانى القرآن فرّاء، معانى القرآن مبرّد، تفسیر طبرى، و آثار ابوعلى جبّایى، ابوجعفر اسکافى و ابوالحسن اخفش.
منابع
- "آشنایى با تاریخ تفسیر و مفسران"، حسین علوی مهر، ص ۲۱۶-۲۲۰.
- سید مصطفى احمدزاده، "نگاهى به حقایق التأویل سید رضى"، فصلنامه پژوهش‌هاى قرآنى، ۱۳۷۹.
| تفسیر قرآن | |
| درباره تفسیر قرآن: | تفسیر قرآن -تاریخ تفسیر - روشهای تفسیری قرآن |
|---|---|
| اصطلاحات: | اسباب نزول -اسرائیلیات -سیاق آیات |
| شاخه های تفسیر قرآن: |
تفسیر روایی (تفاسیر روایی) • تفسیر اجتهادی (تفاسیر اجتهادی) • تفسیر فقهی ( تفاسیر فقهی) • تفسیر ادبی ( تفاسیر ادبی) • تفسیر تربیتی ( تفاسیر تربیتی) • تفسیر كلامی ( تفاسیر كلامی) • تفسیر فلسفی ( تفاسیر فلسفی ) • تفسیر عرفانی (تفاسیر عرفانی ) • تفسیر علمی (تفاسیر علمی) |
| روشهای تفسیری قرآن: |
|
| تفاسیر به تفکیک مذهب مولف: |
|
